Skip to content

Skip to table of contents

Kwidi Nani Ngye Tidi Kuzabakana?

Kwidi Nani Ngye Tidi Kuzabakana?

‘Nzambi widi wusonga, kalendi zimbakana ko kisalu kinu lusala ayi luzolo lumonisa mu dizina dyandi.’​EBELEO 6:10.

MINKUNGA: 39, 30

1. Mbi befu boso tunzolanga?

BWIDI ngye wummwenanga boti mutu wuzebi ayi wunkinzikanga zimbikini dizina dyaku, voti kasi bwe kuzaba ko? Mawu malenda kutula kyunda. Kibila mbi? Kibila befu boso tunzolanga kuba bazabakana kwidi bankaka. Twisintomba ko to bazaba banani twidi, vayi tutidi bazaba mvandi ntinu mbi batu befu twidi ayi mbi tumavanga mu luzingu.​—Zintalu 11:16, tala matangu madi va wanda mu nwt-TPO; Yobi 31:6.

2, 3. Mambu mbi malenda monika befu tomba kuba bazabakana mu phila yikhambu fwana? (Tala fikula yidi va thonono.)

2 Vayi befu khambu keba, makani twidi ma kuba bazabakana, malenda tona kuba mambi. Nza yi Satana yilenda tuvanga kutomba kuba bazabakana mu phila yikhambu fwana. Befu vanga mambu beni, tulendi nunga ko kuvana Tat’itu yi diyilu mbwongimini nandi kafweti tambula.​—Nzaikusu 4:11.

3 Mu bilumbu bi Yesu, bakulutu ba binganga baba tadilanga mu phila yikhambu fwana mambu matedi kuzabakana. Yesu wulubula minlandikini myandi: ‘Lukeba minlongi mi zithumu, banzolanga kudyatila mu mazwela makula ayi banzolanga ba bavanina mboti mu mazandu, banzolanga kukala mu bibwangu binzitusu mu zinzo zi zikhutukunu ayi mu minyengo.’ Nandi wubwela: ‘Bawu bela baka thumbudulu yilutidi ngolo.’ (Luka 20:46, 47, tala matangu madi va wanda mu nwt-TPO) Vayi Yesu wutonda nkyeto mweka wufwilu nnuni wuvana zimbongo ziwadi zi bisengu, kheti ḿba ni mutu kasa zaba ko mambu nandi kavanga. (Luka 21:1-4) Phila Yesu kaba mwenanga mambu matedi kuba wuzabakana, yiba diswasana na bankaka. Dilongi adidi, dinkwiza tusadisa tutatamana kuba mayindu masulama matedi kuba wuzabakana dedi bo Yave Nzambi kantombila.

PHILA YILUTIDI YI KUBA WUZABAKANA

4. Phila mbi yilutidi yi kuba wuzabakana ayi kibila mbi?

4 Phila mbi yilutidi yi kuba wuzabakana? Yisi ko yoyi batu bantomba kubaka mu kukota kikola kinangama, kuba wuzabakana mu kisalu, voti mu bisavu bi nza. Polo wusudikisa mawu bo katuba: ‘Vayi buabu luzebi Nzambi, voti Nzambi wuluzebi, buna bwidi lubwe vutukila mu mambu momo malwelu, makhambulu mfunu mwingi lubwe ba mimvika miawu?’ (Ngalatia 4:9) Lwaku lunneni beni kuba ‘wuzabakana kwidi Nzambi,’ Ntinu Wulutidi Zangama va ntoto woso! Yave zebi nani befu twidi, nandi wutuzolanga ayi tidi tumfikama. Yave wutuvanga mwingi tuba bakundi bandi.​—Mpovi 12:13, 14.

5. Mbi tufweti vanga mwingi tuba bazabakana kwidi Nzambi?

5 Befu tuzebi ti Mose wuba nkundi wu Yave. Diawu nandi kalombila kwidi Yave: ‘Nzabikisa zinzila zyaku,’ Yave wumvutudila: ‘Minu yala vanga mambu wukundinda, bila ngye wubeki lunungu va mesu mami ayi yikuzabidi mu dizina dyaku.’ (Esodu 33:12-17) Yave mvandi kalenda zaba kadika mutu mu befu. Vayi mbi tufweti vanga mwingi tuba nkundi wu Yave? Tufweti kunzola ayi kukivana kwidi nandi.​—Tanga 1 Kolinto 8:3.

6, 7. Mbi bilenda tuvanga kuzimbisa kikundi twidi na Yave?

6 Befu tufweti tatamana kukeba kikundi kitu na Tat’itu yi diyilu. Buka Baklisto baba ku divula di Ngalatia, tufweti bika kuba mimvika mi ‘mambu malwelu, makhambulu mfunu’ ma nza ayiyi, dedi kuba bazabakana mu nza. (Ngalatia 4:9) Baklisto abobo, baba bazabakana kwidi Nzambi, ayi Nzambi mvandi wu bazaba. Vayi Polo wutuba ti zikhomba beni babwe ‘vutuka’ mu byuma biphamba. Mambu amama maba buka nandi wuba kuba kuvula: ‘Kibila mbi benu luvutukidi kumbusa mwingi lubwe ba mimvika mi byuma biphamba?’

7 Bukyedika ti mambu beni malenda ku tumonikina? Ngete, malenda monika. Dedi Polo, ḿba ava befu kuzaba kyedika, tuba batu bazabakana mu nza yi Satana, vayi tubika byabyoso. (Tanga Filipi 3:7, 8.) Ḿba tubaka lwaku lu kukota kikola kinangama mu khambu futa, kubaka kisalu kimbote voti zimbongo ziwombo. Ḿba tuyiza ba mvandi bazabakana, tuba busina mu kuzaba kuyola voti kuvanga bisavu binkaka. Vayi befu tumanga byuma byoso. (Ebeleo 11:24-27) Kyadi ayi kyunda befu kunyonga mu kibila ki makani mamboti tubaka ma kubika byuma beni ayi kuyindula ti luzingu lwitu khanu luluta ba lumboti ti tulandakana biawu. Mayindu amomo, malenda tuvanga kuvutuka mu byuma bi nza ayiyi, byuma befu tuzebi ti bidi ‘biphamba ayi bikhambu luvalu.’ *​—Tala matangu madi va wanda.

KINDISA MAKANI WIDI MA KUBA WUZABAKANA VA MESU MA YAVE

8. Mbi byala ku tusadisa kukindisa makani twidi ma kuba bazabakana kwidi Yave?

8 Bwidi tulenda kindisila makani twidi ma kuba bazabakana kwidi Yave kubika mu nza yi Satana? Tufweti tsikika mayindu mitu mu mambu mwadi makyedika ayi mankinza. Ditheti, Yave wummonisanga ti zebi bisadi byandi bikwikama. (Tanga Ebeleo 6:10; 11:6) Yave wumvwanga nkinza kadika kisadi kyandi kikwikama, diawu nandi zebi ti busa ‘fwana ko’ kubika vwa nkinza wumweka mu bawu. Yave zabizi mvandi ‘batu nandi kavwidi.’ (2 Timoteo 2:19) Nandi ‘zebi zinzila zi basonga’ ayi zebi mvandi bwidi bu ku bavukisila.​—Minkunga 1:6; 2 Petelo 2:9.

9. Vana bifwani bimmonisa bwidi Yave kammonisinanga ti nandi zebi bisadi byandi.

9 Khumbu ziwombo Yave kama zabikisilanga dikanda dyandi mu ziphila zimboti. (2 Lusansu 20:20, 29) Yindul’abu phila Yave kavukisila dikabu dyandi ku Ḿbu Wubenga, bo masodi ma Falawo balandakana basi Isaeli. (Esodu 14:21-30; Minkunga 106:9-11) Mambu ma kusimina mamonika ayi batu baba tubilanga beni mawu kheti bo vavyoka 40 di mimvu. (Yosua 2:9-11) Malenda tukindisa beni kutebukanga moyo phila Yave kazodila dikabu dyandi mu thangu yikhulu ayi kasadila mangolo mandi mwingi kuba vukisa, bila Ngongi ayi Mangongi wambelama ku tuthota. (Yehezekeli 38:8-12) Mu thangu beni, befu twala yangalala mu kuzaba ti twidi bazakana kwidi Nzambi kubika ti mu nza ayiyi.

Khumbu zinkaka Yave wunsakumunanga bisadi byandi mu phila tukhambu yindula

10. Kyedika mbi kinkaka tufweti tsikika mayindu mitu?

10 Kyedika kimwadi tufweti tsikika mayindu mitu kiawu akiki: Yave kalenda monisa ti twidi bazabakana kwidi nandi mu phila tukhambu yindula. Batu bamvanganga mambu mamboti mwingi bankaka baba kembisa, Yave kalasa basakumuna ko. Kibila mbi? Kibila dedi bo Yesu katubila, nzitusu batu beni bantambulanga kwidi bankaka, wawu mfutu’awu. (Tanga Matai 6:1-5.) Vayi, Yave ‘wuntalanga mu kisweki’ batu bobo bakhambu tambulanga nzitusu mu mamboti bamvangilanga bankaka. Nandi wummonanga mambu bamvanganga, ayi wuku bafutanga, voti wuku basakumunanga. Khumbu zinkaka Yave wunsakumunanga bisadi byandi mu phila yilutidi. Ndoko tutubila bifwani bimmonisa mawu.

YAVE WUMONISA MWANA NKYETO WUMWEKA TI NANDI WUBA WUZABAKANA KWIDI NANDI

11. Bwidi Yave kamonisina ti Malia wuba mutu wuzabakana kwidi nandi?

11 Yave wusola mwana nkyeto mweka wuba dizina Malia mwingi kaba ngudi yi Mwan’andi Yesu. Malia wuba zingilanga va divula dilwelu baba tedilanga Nazaleti, diba kinanu ki Yelusalemi divula diba tempelu yi Yave. (Tanga Luka 1:26-33.) Kibila mbi Yave kasodila Malia? Mbasi Ngabi wukamba Malia ti nandi ‘wubaka lunungu va mesu ma Nzambi.’ Tulenda mona ti nandi wuba kikundi kifikama na Yave mu mambu kakamba Elizabeti musi dikanda dyandi. (Luka 1:46-55) Yave wuba monanga Malia, ayi wumvana lusakumunu alulu lulutidi mu kibila ki lukwikumunu kaba mu nandi.

12, 13. Bwidi Yesu banzitisila bo kabutuka, ayi mu thangu Malia kannata ku tempelu bo vavyoka 40 ma bilumbu?

12 Bo Yesu kabutuka, nani Yave kazabikisa matedi mbutukulu’andi? Kasa zabikisa ko mawu kwidi zimfumu zi luyalu ku Yelusalemi voti ku Betelemi. Vayi nandi wufila zimbasi zyandi kwidi minsungi miba kyeba mamemi mu nsitu ku kinanu ki Betelemi. (Luka 2:8-14) Bosi, minsungi beni miyenda kwe tala mwana tsombi wubutuka. (Luka 2:15-17) Ḿba Malia ayi Yosefi bayituka beni kumona phila Yave kazitisila Yesu. Phila Yave kamvangilanga mambu, diswasana yidi na phila Nkadi’ampemba kamvangilanga. Bo Satana kafila batu banlongukanga matedi zimbwetila mwingi benda tala Yesu ayi matata mandi, baboso ku Yelusalemi bayiza zaba matedi mbutukulu’andi ayi mawu matwadisa mambu mawombo mambi. (Matai 2:3) Mu kibila beni, bana balezi bawombo baba vonda.​—Matai 2:16.

13 Nsiku Yave kavana kwidi basi Isaeli wumonisa ti nkyeto na kubuta, va kuvyoka 40 ma bilumbu, ngudi kafweti vana khayilu kwidi Yave. Diawu Malia ayi Yosefi badyatila vwa di bilometele mwingi banata Yesu ku Yelusalemi ku tempelu. (Luka 2:22-24) Bo baba kwenda, ḿba Malia wuyiyuvusa boti nganga Nzambi wunkwiza zitisa Yesu mu phila yilutidi. Yesu wuzitusu, vayi mawu mamonikina mu phila Malia kakhambu yindula. Yave wusola Simewoni dibakala ‘difwana ayi disonga’ ayi mbikudi Ana wuba 84 di mimvu, mwingi basamuna ti Yesu wala ba Mesiya bakanikisa voti Klisto.​—Luka 2:25-38.

14. Bwidi Yave kasakumunina Malia?

14 Bukyedika ti Yave wutatamana kuzabikisa Malia bo kayonzula ayi kakyeba Yesu? Ngete. Tuzabidi mawu kibila Nzambi wusonika mu Kibibila mambu mankaka Malia katuba ayi kavanga. Ḿba Malia kasa nunga ko kulandakana Yesu mu mimvu mitatu ayi ndambu kasamuna bo kaba va ntoto, kibila nandi wufwilu nnuni ayi wusyala ku Nazaleti. Diawu nandi kakhambu bakila lwaku lu kumona mambu mawombo batu bankaka bamona. Vayi wuba ayi Yesu mu thangu kafwa. (Yoane 19:26) Malia wuba ku Yelusalemi na minlandikini mi Yesu ava bawu batambula pheve yinlongo mu Pentekoti. (Mavanga 1:13, 14) Ḿba nandi mvandi wusolu na minlandikini minkanka mi Yesu. Boti nandi wusolu, mansundula ti wutambula lwaku lu kuyala na Yesu ku diyilu mvu ka mvu. Bukyedika, nsendu wumboti katambula mu kisalu kyandi kikwikama kwidi Nzambi.

YAVE WUMONISA TI MWAN’ANDI WUBA WUZABAKANA KWIDI NANDI

15. Bwidi Yave kazabikisila Yesu bo kaba va ntoto?

15 Yesu kasa tomba ko nzitusu kwidi bakulutu ba binganga voti kwidi zimfumu zi luyalu. Vayi khumbu tatu Yave kayolukila ku diyilu mwingi kuzabikisa Mwan’andi ti nandi wuba kunzolanga. Mawu makindisa beni Yesu. Bo Yesu kabotama mu Mwila Yolidani, Yave wutuba: ‘Awuwu, Mwan’ami wu luzolo, nyenze yiwombo ka kumbonisanga.’ (Matai 3:17) Kubotula Yesu, ḿba Yoane Mbotiki nandi to wuyuwa mambu amama. Bosi mvu wumweka ava Yesu kafwa, bapostolu batatu ba Yesu bayuwa mambu Yave katuba matedi Mwan’andi: ‘Awuwu widi mwan’ami wu luzolo, nyenze yiwombo kakumbonisanga. Bika lunyuwila.’ (Matai 17:5) Bo vavyoka mwa bilumbu ava Yesu kafwa, Yave wubwe yoluka na Mwan’andi.​—Yoane 12:28.

Mbi wulenda longuka mu phila Yave kamonisina ti Mwan’andi wuba wuzakana kwidi nandi? (Tala bitini bi matangu 15-17)

16, 17. Bwidi Yave kazitisila Yesu mu phila yilutidi?

16 Yesu wuzaba ti batu bala kuntedila nkwa mambi ayi wala fwa lufwa lu zitsoni. Kheti bobo, nandi wusambila mwingi luzolo lu Nzambi luvangama bika ti lwandi. (Matai 26:39, 42) ‘Nandi wuvibidila va dikunzi, kasa mona tsoni ko,’ bila waba tomba kuba wuzabakana kwidi Tat’andi, bika ti mu nza. (Ebeleo 12:2) Bwidi Yave kamonisina ti Yesu wuba wuzabakana kwidi nandi?

17 Bo Yesu kaba va ntoto, nandi wusambila mwingi Tat’andi kamvana nzitusu kaba, bo kaba zingilanga ku diyilu. (Yoane 17:5) Vasi ko vama mu Kibibila vantuba ti Yesu waba tomba nzitusu yiwombo. Nandi kasa tomba ko Yave kamfuta mu phila yilutidi bo kavanga luzolo lwandi va ntoto. Vayi mbi Yave kavanga? Nandi wuzitisa mwan’andi mu phila yilutidi. Bo Yave kavulubusa Yesu, nandi ‘wunnangika’ ku diyilu. Wumvana mvandi luzingu lu kukhambu bwe fwa, lwaku lo ni mutu wunkaka kakhambu tambula. * (Tala matangu madi va wanda.) (Filipi 2:9; 1 Timoteo 6:16) Bukyedika, yidi phila yimboti Yave kasakumunina Yesu mu kisalu kyandi kikwikama kavanga!

18. Mbi bilenda ku tusadisa kutomba kuba bazabakana kwidi Yave bika ti mu nza?

18 Mbi bilenda ku tusadisa kutomba kuba bazabakana kwidi Yave bika ti mu nza? Tufweti tsikikila mayindu mitu mu kuzaba ti Yave wunsakumunanga bisadi byandi bikwikama, ayi khumbu ziwombo wumvangilanga mawu mu phila tukhambu yindudilanga. Tulenda yindula bwidi Yave kala tusakumunina mu bilumbu binkwiza. Vayi bubu, bo tukhidi vyokila mu ziphasi mu nza ayiyi yiwedi mambi, tufweti tebuka moyo ti nza beni yidi mu kuvyoka. Diawu byuma byoso tulenda baka, mvandi byala syala. (1 Yoane 2:17) Tat’itu yi luzolo Yave, kalendi zimbakana ko kisalu tuvanga ayi luzolo tumonisa mu dizina dyandi, ‘bila nandi widi wusonga.’ (Ebeleo 6:10) Nandi wala monisa ti wu tukikinina, ayi kalenda vangila mawu mu phila tukhambu yindula!

^ Lut. 7 Bibibila binkaka binsadila bikuma ‘kikhambu tsalulu,’ ‘kyuma kifwa,’ ‘kikhambu luvalu,’ ayi ‘kimbi,’ voti ‘kiphamba.’

^ Lut. 17 Yesu kasa vingila ko kutambula nsendu awuwu, kibila mu masonoko ma Kiebeleo, mwisi ko vama vantubila mutu wutambula lwaku beni lu kukhambu bwe fwa.