Mu bilumbu bimavyoka buawu, twaba yindilanga mu kibila ki mambu masonama Ebeleo 12:16. Matangu beni mantuba ti Esau ‘kasa kinzika ko mambu manlongo’ ayi wusumbisa ‘kikhulutu kyandi mu kibila ki bidya.’ Befu tuba badilanga ti bo Yakobi katambula ‘kikhulutu’ ki khomb’andi, nandi wutambula mvandi lwaku lu kuba khaka voti khayi yi Mesiya.—Matai 1:2, 16; Luka 3:23, 34.

Vayi, mu kufyonginina mbote binongo binkaka bi Kibibila, tumona ti vasa tombulwanga ko theti mutu kaba mwana wutheti mwingi kaba mu ntanda wu zikhaka zibutukila Mesiya. Bika tutubila nkadu binongo beni.

Lubeni, nandi mwana wutheti Yakobi kabuta ayi Lea. Bosi Yakobi wubwe buta na Lakeli mwana batedila Yosefi. Bo Lubeni kavanga kitsuza, nandi kasa bwe kadidila ko na lwaku lu kuba mwana wutheti vayi lwaku beni luvyoka kwidi Yosefi (Ngenesi 29:31-35; 30:22-25; 35:22-26; 49:22-26; 1 Lusansu 5:1, 2) Kheti buawu Mesiya kasa kwizila ko mu Lubeni voti mu Yosefi. Nandi wuyizila mu mvila wu Yuda, mwana wunna Yakobi ayi Lea babuta.—Ngenesi 49:10.

Luka 3:32 yintubila batu batanu bankaka bayiza ba zinkhaka zi mesiya, ayi kadika mutu mu bawu wuba nkulutu voti mwana wutheti. Buka, Boazi wuyiza ba tata yi Obedi, ayi Obedi wuyiza ba tata yi Isai.—Luti 4:17, 20-22; 1 Lusansu 2:10-12.

Davidi mwana wu Isai kasa ba ko mwana wutheti. Vayi nandi wuba mwana wu dinana mu bama ba Isai. Kheti buawu Mesiya wuyizila mu nkunu wu Davidi. (1 Samueli 16:10, 11; 17:12; Matai 1:5, 6) Salomo mvandi widi khaka yi Mesiya, vayi nandi kasa ba ko mwana wutheti.—2 Samueli 3:2-5.

 Masinsundula ko ti kuba mwana wutheti disa ba ko dyambu dinkinza. Kibila bakana ko bana boso baba lwaku, buka luba mwana wutheti. Mwana wu nkulutu nandi khumbu ziwombo waba vingananga mfumu yi dikanda tata na kufwa, ayi nandi wuba tambulanga bikhuku byodi mu thangu baba kabulanga kyuka ki dikanda.—Ngenesi 43:33; Deutelonomi 21:17; Yosua 17:1.

Vayi lwaku lu kikhulutu luba vyokanga kwidi khomba yinkaka. Buka thangu Abalami kakamba Ismaeli kenda kwandi, lwaku kaba lu kikhulutu luvyoka kwidi Isaki. (Ngenesi 21:14-21; 22:2) Ayi buka bo tuma mwena kumbusa, lwaku Lubeni kaba luvyoka kwidi Yosefi.

Diyindu mbi mvwala Polo kaba tomba kutubila mu nkanda wu Ebeleo 12:16? Luawu luntuba: ‘Lulubuka mwingi va khat’inu vabika ba mutu wumvanganga mambu ma butsuza voti wukhambu vwanga nkinza mambu ma nlongo banga bubela Esau, wusumbisa kikhulutu kyandi mu kibila ki bidya.’

Avava, mvwala Polo bakana ko matedi zikhaka zi Mesiya kaba tubila. Vayi baklisto kaba lubula. Diawu katubila: ‘Luludika zinzila voti ndyatulu’inu mu kibila ki malu minu’, mwingi ‘lubaka nlemvo wu Yave.’ Vayi, twisi ko bu kubela batu balulama ayi kubaka nlemvo wu Yave boti mambu ma butsuza tumvanganga. (Ebeleo 12:12-16) Kibila tulenda ba banga Esau wumanga kinzika ‘bima binlongo’ mwingi kukwangidika zitsatu zyandi zi nsunya.

Mu kikhulu ki thangu beni, Esau bo kaba mwana wutheti, nandi wuba lwaku lu kuvana mikhayilu kwidi Yave. (Ngenesi 8:20, 21; 12:7, 8; Yobi 1:4, 5) Vayi Esau wusikimisa beni mayindu mandi mu zitsatu zyandi zi nsunya, mu kuvitika kuvana kikhulutu kyandi kwidi khomb’andi wu kilezi mu kibila ki bidya. Esau ḿba wuba tomba kutina mambu ma phasi Yave kabikula mala monikina bana ba bakulutu bala kwizila mu nkunu wu Abalami. (Ngenesi 15:13) Nandi wubwe monisa ti kabasa kinzikanga mambu manlongo, bo kakwela bakyeto bwadi baba khambu sadilanga Yave, ayi matata mandi banyonga beni mu makani kabaka. (Ngenesi 26:34, 35) Angi khomb’andi wu kilezi Yakobi, wumonisa diswasana kibila nandi wukwela na kisadi kikwikama ki Nzambi!—Ngenesi 28:6, 7; 29:10-12, 18.

Mbi binongo abyobyo bima tulonga matedi zikhaka zi Mesiya? Tuma mona ti bawombo mu bawu baba bana batheti, vayi bankaka basa ba ko. Adyodyo diba dyambu basi Yuda bazaba ayi baba kikininanga. Bwidi tuzabidi mawu? Kibila bawu bazaba ayi bakikinina ti Mesiya wala kwizila mu nkunu wu Davidi, mwana wu dinana Isai kabuta.Mbi binongo abyobyo bima tulonga matedi zikhaka zi Mesiya? Tuma mona ti bawombo mu bawu baba bana batheti, vayi bankaka basa ba ko. Adyodyo diba dyambu basi Yuda bazaba ayi baba kikininanga. Bwidi tuzabidi mawu? Kibila bawu bazaba ayi bakikinina ti Mesiya wala kwizila mu nkunu wu Davidi, mwana wu dinana Isai kabuta.—Matai 22:42.—Matai 22:42.