1. Kiuvu mbi ḿba tuyikuvusanga?

BO WUNYINDULA mambu mankuiza kuntuala dedi—lutululu lu Babiloni Yinneni, zikuamukusu zi Ngongi ayi Mangongi, ayi mvita wu Alimangedoni, ḿba ngie wunkuazukanga beni. Ayi wulenda kuyikuvusa, ‘Bukiedika ti yala nunga kutatamana wukuikama bo mambu amomo mala monika?’ Boti ngie wumana kuyivana kiuvu akiokio, buna mambu Yesu katuba madi mu ntu diambu wu dilongi adidi malenda kukindisa. Nandi wukamba minlandikini miandi: ‘Bikanu kukofikisa mintima minu. Vayi lekilanu kiminu.’ (Yoa. 14:1) Kiminu kitu kia kuba kingolo, tuala ba lufiatu ti tunkuiza nunga mambu mankuiza kuntuala.

2. Buidi tulenda kindisila kiminu kitu, ayi mbi tuemmona mu dilongi adidi?

² Kuyindula mbi tumvanganga bo tumviokila mu zithotolo, kulenda tusadisa kuzaba boti tunkuiza kindama mu mambu mankuiza. Zaba ti kadika khumbu wunkindama mu zithotolo, kiminu kiaku kinlutanga kukinda. Ayi mawu mala kusadisa kuzaba vama vantombulu kukindisa kiminu kiaku bubu. Mvandi wala ba wukubama muingi kununga mambu mankuiza kuntuala. Mu dilongi adidi, tunkuiza mona mambu manna (4) minlandikini mi Yesu baviokila mamonisa ti vaba tombulu bawu kubuela kindisa kiminu kiawu. Bosi tunkuiza mona buidi befu tulenda nungina zithotolo tumviokila bubu ayi buidi ziawu zi tukubikila mu mambu mankuiza kuntula.

3. Mbi mambu Yesu katuba mu Matai 6:30, 33 ma tusadisa kuvisa?

³ Disi ko diambu dimbi mfumu dikanda kutomba kudukisa zitsatu zi dikanda diandi. Vayi thangu ayiyi yi ziphasi tuidi mu kuzingila, disi ko diambu diluelu kuvanga mawu. Khumbu ziwombo  zikhomba zitu ba kuba botulanga mu bisalu ayi kheti bamvanga mangolo muingi kubaka kisalu kinkaka, banunganga ko. Ayi zikhomba zinkaka bammanganga bisalu bikhambulu bifuana kuidi baklisto. Mu mambu moso amomo, vantombulu kuba kiminu ti Yave wunkuiza dukisa zitsatu zitu muingi tutatamana kuzinga. Yesu wulubula minlandikini miandi mu dilongi kavanga va mbata mongo. (Tanga Matai 6:30, 33.) Befu kuba lufiatu ti Yave kalendi tukuekula ko tuala luta tsikika thalu mu mambu malutidi nkinza—kulonga zitsangu matedi Kintinu. Kumona Yave kudukisa zitsatu zitu zi kinsunu, ma tuvanganga kumona ti nandi widi mutu wukiedika ayi kiminu kitu kinluta kindanga.

4-5. Buidi dikanda di yaya Castro banungina kudukisa zitsatu baba?

⁴ Tala buidi Yave kasadisila dikanda di yaya Castro ku Venezuela kununga kudukisa zitsatu ziawu zi kinsuni. Dikanda di yaya Castro, baba vatanga ayi kutuila bibulu muingi babaka bu kuzingila. Vayi kilumbu kimueka, dinguba di matongueni bayenda kuna babonga nsitu’awu, bibulu biawu ayi baba kukisa ku nzo’awu. Yaya Castro wutuba: “Bubu, muingi kuyizingisa befu tumvatanga mu mua nsitu ba tudevisa. Yindindanga kuidi Yave muingi ka tusadisa kubaka biuma tuntomba kadika kilumbu.” Dikanda adiodio, dimviokilanga mu mambu mawombo maphasi. Vayi bawu badi kiminu ti Tat’itu yi luzolu wala kieba zitsatu ziawu. Mu phila ayoyo, bawu bannunganga kulandakana zikhutukunu zioso ayi kuvanga kisalu ki kusamuna. Kheti mu mambu moso amomo, bawu bantulanga zitsatu zi Kintinu va theti mu luzingu luawu, ayi Yave wuba vananga biabioso bantomba.

⁵ Mu thangu ayoyo yi ziphasi, yaya Castro ayi nkazi’andi Yurai, batsikika thalu mu lukiebu Yave ka bavana. Bawu bamona lukiebu lu Yave bo zikhomba mu kimvuka baba kuba vananga biuma bantomba ayi bo zikhomba baba sadisanga yaya Castro kubaka zibiscatu zinkaka. Ayi khumbu zinkaka Yave wundukisanga zitsatu ziawu mu nzila lusalusu lunkuizilanga ku Filial. Yave kasa kuekula ko dikanda di yaya Castro. Mu kibila akiokio, kiminu kiawu kiluta kinda. Ayi mu kutubila matedi lusalusu lutheti batambula, muan’awu Yoselini wutuba: “Yiyituka beni kumona phila Yave ka tusadisila. Ayi minu yi kuntadilanga nkundi’ama ayi yizebi ti nandi wala tatamana ku tusadisa.” Nandi wubue tuba: “Zithotolo tuviokila, zi tukubika muingi tununga zithotolo zinkuiza kuntuala.”

6. Boti widi mu kuviokila mu mambu ma kukhambu ku zimbongo buidi wulenda kindisila kiminu kiaku?

⁶ Mu mambu ma kukhambu ku zimbongo widi mu kuviokila? Boti buawu, tuzebi ti disi ko diambu diluelu. Vayi kheti mu mambu amomo, sadila loso luaku widi muingi  kukindisa kiminu kiaku. Sambila kuidi Yave, tanga mambu Yesu katuba mu Matai 6:25-34 ayi yindula mu mawu. Mvandi yindula mu bifuani bi zikhomba zitu bubu ayi mona buidi Yave kantatamananga kukiebila batu ba kivananga mu kisalu kiandi. (1 Koli. 15:58) Mawu mala kindisa lufiatu luaku ti dedi bo Tat’itu ku diyilu kaba sadisila mu zitsatu ziawu, nandi mvandi wunkuiza kusadisa. Yave zebi mbi ngie wuntomba ayi zebi buidi kafueti dukisila zitsatu ziaku. Bo wummona phila Yave ka kusadisila mu luzingu luaku, kiminu kiaku kinluta kindanga.—Haba. 3:17, 18.

7. Dedi bummonisina Matai 8:23-26, buidi “kivuka” kithotila kiminu ki minlandikini mi Yesu?

⁷ Bo Yesu ayi minlandikini miandi bavanga viage, mu kinzimbukila kivuka kitona. Yesu wusadila mambu amomo mamonika muingi kusadisa minlandikini miandi kubuela ba kiminu. (Tanga Matai 8:23-26.) Bo kivuka kiluta ba kingolo ayi nlangu wutona kukota mu dikumbi, Yesu waba lala tolo. Minlandikini miandi baba boma, ayi bankotula muingi kaba vukisa. Vayi nandi wuba semba ayi wuba kamba: “Kibila mbi muididi mu boma, babakala bakhambulu kiminu?” Minlandikini mi Yesu basa ba ko kibila muingi kuba mu boma, kibila bazaba ti Yave wunkuiza kieba Yesu ayi baboso baba yandi. Mbi tulenda longuka mu mawu? Kiminu kingolo kiala tusadisa kununga “kivuka kingolo,” kuba kuandi ki kinsuni voti ki kiphevi.

8-9. Mambu mbi maphasi yaya Anel kaviokila ayi mbi binsadisa?

⁸ Tala mambu mamonikina Anel, khomba yinkieto wunkalanga ku Porto Rico. Nandi wuviokila mu mambu maphasi beni. Mawu matonina mu mvu 2017 bo “kivuka ki phemu” kitulula nzo’andi ayi mvandi bambotula mu kisalu. Nandi wutuba: “Mu bilumbu abiobio bi phasi, minu yaba kuazukanga beni vayi yilonguka kufiatila mu Yave. Kusambila kutsadisa kuvumbika mabanza mami.”

⁹ Yaya Anel wuntebuka moyo mambu mankaka mansadisa. Nandi wutuba: “Kulandakana zithuadusulu zi kimvuka zitsadisa kutatamana wuvumbama. Minu yimona phila Yave kasadila zikhomba muingi kutsadisa. Bawu bakhindisa ayi baphana biuma bioso yaba tomba muingi yibaka bu kuzingila.” Nandi wubue tuba: “Yave wuphana kuvioka biuma bio yaba tomba ayi mawu makindisa kiminu kiama.”

10. Mbi fueti vanga boti widi mu kuviokila mu “mambu maphasi”?

¹⁰ Ngie widi mu kuviokila mu mambu maphasi? Ḿba ngie widi mu kuviokila mu “kivuka kinneni” voti widi mu kiunda mu kukhambu zaba ma kuvanga mu kibila ki buvinya. Ayi ḿba khumbu zinkaka wunkuazukanga beni. Kheti bobo, kawubika mambu amomo madekula lufiatu luaku mu Yave. Vayi Sambila mu ntim’aku woso ayi kindisa kiminu kiaku  mu kuyindula khumbu zioso Yave kama kusadisila. (Minku. 77:11, 12) Wulenda ba lufiatu ti Yave kalasa kukuekula ko.

11. Kibila mbi tufueti bela bakubama muingi kutumukina zikhomba bantuama ntuala?

¹¹ Dedi bo kifuanu ki yaya Anel kimmonisina, kutumukina kulenda kusadisa kununga zithotolo. Longuka kufiatila mu batu Yave ayi Yesu bavana biyeku. Khumbu zinkaka zikhomba bantuama ntuala balenda tuvana zithuadusulu zilenda monikina buka ti zisi ko tsundu. Vayi zaba ti Yave wunsakumunanga batu bantumukinanga. Mu nzila Kibibila ayi mu bifuani bi zikhomba, tunlongukanga ti bisadi bioso bikuikama mu kutumamana zithuadusulu, bavukisa luzingu luawu. (Esodu 14:1-4; 2 Lusa. 20:17) Kuyindula mawu, mala buela lufiatu luaku lu kutumukina zithuadusulu kimvuka ki Yave kiala tuvana mu bilumbu binkuiza. (Ebe. 13:17) Mvandi wala ba kibakala muingi kutatamana mu ziphasi zingolo ziambelama kumonika.—Zinga. 3:25.

12. Nguizani mbi buku yi Luka 18:1-8 yimvana matedi kiminu ayi mambu makhambulu masonga?

¹² Yesu wuzaba ti mambu makhambulu masonga, mala thota kiminu ki minlandikini miandi. Diawu muingi kuba sadisa, nandi wuta kinongu kidi mu buku yi Luka. Yesu wutuba, mfuizi mueka waba tatisanga mfundisi waba manga fundisilanga mu busonga. Mfuisi beni wuba lufiatu ti na kuntatisila ngolo, nandi wala kumvana lunungu. Ayi mawu mamonika. Vayi Yave widi mutu wusonga. Diawu Yesu katubila: ‘Benu munyindula ti Yave kalendi nungisa ko batu basolo ba kunsadilanga builu ayi muinya.’ (Tanga Luka 18:1-8.) Ayi Yesu wubue tuba: ‘Bo muana mutu kala vutuka va ntoto, bukiedika ti wala kuiza bata ntindu kiminu akiokio?’ Bo tumviokila mu mambu makhambulu masonga, tufueti tatamana ayi kuvibidila muingi tumonisa ti tuidi kiminu banga kio mfuizi kaba. Befu kuba kiminu kingolo, tulenda ba lufiatu ti yoso kua thangu Yave wala tunungisa. Mvandi vantombulu kuba lufiatu mu mangolo nsambu widi. Bo tumvanga mawu, tulenda kuituka mu kumoni ti Yave be tambudila minsambu mitu mu phila tukhambu yindudila.

13. Buidi nsambu wusadisila dikanda di yaya Vero?

¹³ Tala kfuani ki yaya Vero, wunkalanga ku Congo Democrático. Nandi, nnuni’andi ayi muan’andi wunkieto widi 15 di mimvu, batina ku buala buawu kibila matongueni bataka kuna. Mu nzila, baba buila kuidi matongueni beni ayi bakanikisa kuba vonda. Yaya Vero wutona kudila, vayi muan’andi wumbomba mu kuvanga nsambu mu mbembo yinangama, ayi wutanguna dizina di Yave khumbu ziwombo. Bo kamana kusambila, mfumu yi matongueni wunyuvula, “Muana kikhupa, nani wu kulonga kusambila?” Nandi wumvutudila, “Mamami nandi wundonkisa, ayi wusadila  mambu madi mu Matai 6:9-13.” Mfumu matongueni wutuba, “Muana kikhupa, yenda mu ndembama na matata maku, bika Yave Nzambi’aku ka kukieba!”

14. Mbi bilenda thota kiminu kitu ayi mbi biala tusadisa kununga?

¹⁴ Bifuani abiobio, bitulonga nkinza wu kumanga lenza nsambu. Vayi boti wisimfika tambula ko mvutu wu minsambu miaku? Dedi mfuizi mu kinongu Yesu kata, tatamana kusambila. Ba lufiatu ti Nzambi kalendi kukuekula ko ayi mu thangu yifuana nandi wala tambudila minsambu miaku. Tatamana kudinda Yave phevi’andi yinlongo. (Fili. 4:13) Ayi tebuka moyo ti mua nkadu to yinkhambu, Yave wala kusakumuna ayi ngie wala zimbakana ziphasi zioso widi mu kuviokila. Ngie kukindama mu zithotolo, mu lusalusu lu Yave ngie wala nunga mambu maphasi mankuiza kuntuala.—1 Pete. 1:6, 7.

15. Dedi bummonisina Matai 17:19, 20, kikaku mbi minlandikini mi Yesu baviokila?

¹⁵ Yesu wulonga minlandikini miandi ti kiminu, kiala basadisa kununga moso kua mambu. (Tanga Matai 17:19, 20.) Minlandikini mi Yesu baba nunganga kukukisa ziphevi zimbi. Vayi khumbu yimueka bawu basa nunga ko kuvanga mawu. Kibila mbi? Yesu wusudikisa ti vaba tombulu bawu kubuela kiminu kiawu. Nandi wuba kamba ti kiminu kingolo, kilenda kuba sadisa kununga bikaku bidi buka miongo. Befu mvitu bubu, tulenda nunga bikaku biphasi.

16. Mbi bisadisa yaya Geydi kununga kiunda kingolo?

¹⁶ Tala kifuani ki yaya Geydi, wunkalanga ku Guatemala. Bo babasika mu lukutukunu, mu nzila bavonda nnuni’andi. Buidi kiminu kisadisila yaya Geydi kununga kiunda kingolo? Nandi wutuba: “Nsambu, wutsadisa kuyekula bizitu biama kuidi Yave ayi kubaka ndembama. Yimmonanga lukiebu lu Yave mu nzila dikanda ayi zikhomba mu kimvuka. Kukivana mu kisalu ki Yave, kundekulanga kiunda kiama ayi yinsikikanga thalu mu mambu ma kadika lumbu. Kuviokila mu mambu amomo maphasi, mandonga ti mu lusalusu lu Yave, Yesu ayi lu kimvuka ki Yave, yilenda nunga zioso kua zithotolo zinkuiza kuntuala.”

17. Mbi tulenda vanga boti tuidi mu kuviokila mu mambu maphasi?

¹⁷ Widi mu kiunda mu kibila ki lufua lu mutu wabe zolanga? Boti buawu, botula thangu muingi kukindisa kiminu kiaku mu kivuvu ki luvulubukusu mu kutanga binongu bi Kibibila bi batu bavulubuka. Widi mu kiunda kibila wumueka va dikanda wuvayikusu mu kimvuka? Longuka muingi wuvisa ti phila Yave kansembilanga batu yawu yilutidi. Mu dioso kua diambu widi mu kuviokila, sadila luaku alolo muingi kukindisa kiminu kiaku. Zibudila ntim’aku kuidi Yave. Bika kutatuka zikhomba mu kimvuka. (Zinga. 18:1) Vanga mambu malenda kusadisa kununga mambu widi mu kuviokila. (Minku. 126:5, 6) Ba thuadusulu yimboti yi mambu ma kiphevi, mu kulandakananga zikhutukunu, kisalu ki kusamuna ayi kutanganga Kibibila. Ayi tsikika thalu mu lusakumunu Yave ka kuvananga. Bo wummona phila Yave ka kusadisila, buawu mvandi kiminu kiaku kinkuiza luta kindila.

18. Ngie kubakula ti wufueti buela kindisa kiminu kiaku mbi fueti vanga?

 ¹⁸ Boti ziphasi wuviokila voti widi mu kuviokila zidi mu kudekula kiminu kiaku, bika kuvonga vayi tadila ziawu banga luaku lu kubuela kindisila kiminu kiaku. Dinda momawu mambu bapostulu badinda kuidi Yesu: “Wutu buela kiminu.” (Luka 17:5) Mvandi yindula mu bifuani tuma tubila mu dilongi adidi. Dedi mu kifuani ki dikanda di yaya Castro, tebuka moyo zikhumbu zioso Yave kaba sadisila. Mvandi muana wu yaya Vero ayi yaya Anel, basambila beni muingi Yave kaba sadisa kununga mambu babe viokila. Ayi kifuani ki yaya Geydi, kimmonisa ti Yave kalenda kusadisila mu nzila dikanda, voti bakundi. Ngie kubika Yave ka kusadisa kununga mambu widi mu kuviokila, ngie wunkuiza ba lufiatu ti nandi wala kusadisa kununga zioso kua ziphasi wala viokila kuntuala.

19. Lufiatu mbi Yesu kaba, ayi lufiatu mbi ngie fueti ba?

¹⁹ Yesu wukamba minlonguki miandi ti bafueti buela kiminu, vayi nandi kasa ba ko divuda ti mu lusalusu lu Yave bankuiza nunga zithotolo zinkuiza kuntuala. (Yoa. 14:1; 16:33) Mvandi wuba lufiatu ti kimingu kingolo kiala sadisa nkangu wunneni wu batu kununga ziphasi zingolo. (Nzai. 7:9, 14) Ngie wunkuiza ba mu nkangu awowo? Mu nlemvu wu Yave tukhambu fuana mu tambula, ngie wulenda ba muawu. Vayi sadila luaku loso widi muingi kukindisa kiminu kiaku bubu!—Ebe. 10:39.