Skip to content

Skip to table of contents

DILONGI 45

Lutatamana Kumonisa Luzolo Lukuikama Benu na Benu

Lutatamana Kumonisa Luzolo Lukuikama Benu na Benu

“Lutatamana kumonisa luzolo lukuikama benu na benu ayi kiadi”—ZAKA. 7:9.

NKUNGA 107 Yave Ntungulu Wumboti wu Luzolo

MAMBU TUANLONGUKA *

1-2. Bibila mbi tuidi muingi kumonisa luzolo lukuikama befu na befu?

BIBILA mbi tuidi muingi kumonisa luzolo lukuikama befu na befu? Mambu masonama mu buku yi Zingana mamvana mvutu wu kiuvu akioki: ‘Ka wubika kumonisa luzolo lukuikama ayi lukuikumunu. . . . Buna ngie wala baka luzabu ayi lunungu va mesu ma Nzambi ayi ma batu.’ ‘Mutu widi ntima wumboti wumvanganga mamboti kuidi naveka.’ ‘Mutu wummonisanga busonga ayi luzolo lukuikama, wala tambula luzingu lusonga ayi nkembu.’—Zinga. 3:3, 4; 11:17, nota; 21:21.

2 Zingana aziozio, zimmonisa bibila bitatu tuidi muingi kumonisa luzolo lukuikama. Ditheti kumonisa luzolo lukuikama lutu vanganga kuba luvalu va meso ma Nzambi. Dimuadi kumonisa luzolo lukuikama lutu tuadisanga ndandu. Dedi tumvanganga kikundi kiela kadidila na bankaka. Dintatu kumonisa luzolo lukuikama kutu vanganga kutambula lusakumunu mu bilumbu binkuiza, kubunda mvandi luzingu lu mvu ka mvu. Diawu tuidi bibila biwombo muingi kulandakana ndubu yi Yave yintuba: ‘Lutatamana kumonisa luzolo lukuikama benu na benu ayi kiadi.’—Zaka. 7:9.

3 Biuvu mbi tunkuiza baka mimvutu mu dilongi adidi?

3 Mu dilongi adidi tunkuiza baka mimvutu mi biuvu binna. Kuidi nani tufueti monisanga luzolo lukuikama? Mbi tulenda longuka mu buku yi Luti matedi kumonisa luzolo lukuikama? Buidi tulenda monisina luzolo lukuikama bubu? Ndandu mbi batu bammonisanga luzolo lukuikama bambakanga?

KUIDI NANI TUFUETI MONISANGA LUZOLO LUKUIKAMA?

4. Buidi tulenda landikinina kifuani ki Yave mu matedi kumonisa luzolo lukuikama? (Malako 10:29, 30)

4 Dedi bo tulongukidi mu dilongi dibedi, Yave wummonisanga luzolo lukuikama—kuidi batu ba kunzolanga—ayi ba kunsadilanga. (Dani. 9:4) Dedi bana balezi, befu tuntomba “kulandakana kifuani ki Nzambi.” (Efe. 5:1) Diawu tufueti kuna luzolo lukiedika luala kadidila mu zikhomba zitu zi kiphevi.—Tanga Malako 10:29, 30.

5-6. Mbi kikuma “lukuikumunu” kinsundula?

5 Befu kuvisa buboti tsundu yi kikuma luzolo lukuikama, buawu mvandi tunkuiza nungina kumonisina luawu kuidi zikhomba zitu. Muingi kubuela phisulu’itu mu kikuma luzolo lukuikuma, tuemmona buidi bandedikisila kikuma akiokio na “lukuikumunu” ayi buidi batu bamvisilanga kiawu. Ndoko tumona kifuani.

 6 Yindulabu mutu wuntatamana mu mimvu miwombo mu kisalu kimueka. Kheti wutatamana mu kisalu beni, nandi kasa nunga ko kuzaba batu bantuama ntuala. Mvandi bakana ko khumbu ziozo kabe kikininanga zithuadusulu zi kisalu. Kheti kazolanga ko kisalu beni vayi widi mu mayangi mu kubaka kisalu ki kumvananga zimbongo. Ayi na kukhambu baka kisalu kinkaka ki kumfuta zimbongo ziwombo, nandi wuntatamana mu kisalu beni nati mu bununu buandi.

7-8. (a) Kibila mbi bisadi bi Nzambi bamonisana luzolo lukuikama? (b) Kibila mbi tufueti kufiongunina matedi batu bantubila mu buku yi Luti?

7 Dedi bo tuma muena mu kifuani kidi mu  lutangu 6, disuasana mu matedi lukuikumunu ayi luzolo lukuikama, didi kibila mutu kammonisina lukuikumunu. Kibila mbi bisadi bi Nzambi bamonisana luzolo lukuikama? Bawu bamvangila mawu bakana ko mu lukuiku vayi kibila mawu baba tomba kuvanga. Tala kifuani ki Davidi. Kheti tata yi Yonatani wabe tomba kumvonda, ntim’andi wumvanga kumonisa luzolo lukuikama kuidi nkundi’andi Yonatani. Ayi mimvu miwombo kuntuala bo Yonatani kafua, Davidi wutatamana kumonisa luzolo lukuikama kuidi Mefiboseti muana Yonatani.—1 Samu. 20:9, 14, 15; 2 Samu. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

8 Tulenda longuka mambu mawombo matedi luzolo lukuikama mu kufiongunina matangu madi mu buku yi Luti. Malongi mbi matedi luzolo lukuikama tulenda longuka mu batu bantubila mu buku ayoyi? Buidi tulenda sadila malongi beni mu kimvuka? *

MBI TULENDA LONGUKA MU BUKU YI LUTI MATEDI KUMONISA LUZOLO LUKUIKAMA?

9. Kibila mbi Naomi katubila ti Yave wumbanda mbusa?

9 Mu buku yi Luti, muidi binongu bintubila matedi Naomi, nkuekizi’andi Luti ayi Baozi kisadi ki Nzambi wuba muisi dikanda di nnuni Naomi. Mu kibila ki nzala yingolo yiba ku Isaeli, Naomi, nnuni’andi ayi bana bandi buadi bayenda kuezingila ku Moabi. Bo batuka kuna, nnuni Naomi wuyiza fua. Bosi bana bandi mvandi bayiza fua. (Luti 1:3-5; 2:1) Mambu moso amomo maphasi mavanga Naomi kaba mu kiunda kingolo ayi kukuazuka beni. Mu kibila akiokio, nandi wutuba ti Yave wunyekula. Tala mambu katuba matedi Nzambi: ‘Koku ku Yave kuthatuka.’ ‘Nkua Ngolo Zioso wukitula luzingu luami ndudi.’ Nandi wubue tuba: ‘Yave wumbalukila ayi Nkua Ngolo Zioso wuthuadisa malema.’—Luti 1:13, 20, 21.

10. Buidi Yave kamuena mambu Naomi katuba?

10 Buidi Yave kamuena mambu Naomi katuba? Nandi kasa dasuka ko mu kibila akiokio. Vayi wummonisa kiadi ayi wuvisa mambu kaba viokila. Yave wumvisanga ti ‘ziphasi zilenda vanga mutu wu nduenga kutuba mambu mu khambu yindula.’ (Mpovi 7:7) Vayi kheti bobo vabe tombulu Naomi kutambula lusalusu muingi kavisa ti Yave wuba va khonzo’andi. Lusalusu mbi Nzambi kamvana? (1 Samu. 2:8) Yave wusadila Luti muingi kasadisa Naomi ayi kammonisa luzolo lukuikama. Mu luzolo ayi mu lutia luandi veka, Luti wusadisa nkuekizi’andi kuvutula mayangi ayi kiphevi kiandi. Mbi tulenda longuka mu kifuani ki Luti?

11. Mbi bimvanganga zikhomba kusadisa batu badi mu kiunda?

11 Luzolo lukuikama lu tuvanganga kusadisa badi mu kiunda kingolo. Dedi bo Luti kakiebila Naomi, zikhomba ziwombo bubu bantatamananga kusadisa batu mu kimvuka badi mu kiunda. Bawu banzolanga beni zikhomba ziawu ayi badi beni phuila muingi kuvanga dioso kua diambu muingi kuba sadisa. (Zinga. 12:25, nota; 24:10) Mvuala Polo wutu kindisa muingi kuvanga mawu bo katuba: ‘Bombanu bo badi mu kiunda, kindisanu bo badi balebakana ayi monisanu mvibudulu kuidi batu boso.’— 1 Tesa. 5:14.

Befu kukuwa mu mvibudulu, tulenda sadisa khomba widi mu kiunda (Tala lutangu 12)

12. Phila mbi yilutidi tulenda sadisila khomba yivonga?

12 Phila yilutidi tulenda sadisila khomba yivonga, yidi mu kunkuwa mu mvibudulu ayi kummonisa ti wu kunzolanga. Yave wummonanga phila tumonisina luvalu kuidi kadika dimemi diandi. (Minku. 41:1) Zingana 19:17 yintuba: “Mutu wumonisanga kiadi kuidi kiphumbulu, wundevisa Yave ayi nandi wala kunsakumuna mu mawu.”

Luti wuntatamana kukuenda ayi Naomi, nkuekizi’andi, kheti bo Olopa kavutuka ku Moabe. Luti wukamba Naomi: “Voso wunkuenda minu mvami yala kuenda.” (Tala lutangu 13)

13. Disuasana mbi diba Luti ayi Olopa, ayi kibila mbi makani Luti kabaka mammonisina luzolo lukuikama? (Tala foto yidi va thonono levista)

13 Tuma luta baka phisulu matedi luzolo lukuikama mu kufiongunina mambu mayiza monikina Naomi bo nnuni’andi ayi bana bandi bafua. Bo Naomi kazaba ti “Yave wuvutuka kubue sakumuna dikabu diandi mu kuba vana bidia,” Nandi wubaka makani ma kuvutuka ku Isaeli. (Luti 1:6) Bikuekizi biandi mvandi batona kukuenda yandi. Mu nzila, mu zikhumbu zitatu, Naomi wuba dinda muingi bavutuka ku Moabi. Mbi bawu bavanga? Kibibila kintuba: “Olopa wuvana besu kuidi Noami ayi wuvutuka. Vayi Luti wutatamana yandi.” (Luti 1:7-14) Bo kabaka makani ma kuvutuka, Olopa wulandakana mambu Naomi kankamba. Kheti Luti wuba mvandi luaku lu kuvutuka, vayi mu kibila ki luzolo lukuikama, nandi wubaka makani ma kusadisa nkuekizi’andi. (Luti 1:16, 17) Luti wusola kutatamana ayi Naomi, bakana ko mu lukuiku vayi kibila mawu kaba tomba kuvanga. Makani Luti kabaka mamonisa luzolo lukuikama kaba. Mbi tulenda longuka mu mawu?

14. (a) Dedi Luti makani mbi zikhomba ziwombo bambakanga? (b) Dedi bummonisina Ebeleo 13:16, mbi zikhomba bamvanganga mankuangidikanga Yave?

14 Luzolo lukuikama lutu vanganga kusadisa bankaka. Dedi mu thangu yikhulu, bubu zikhomba ziwombo bammonisanga luzolo lukuikama kuidi bankaka kheti kuidi batu bakhambu zaba. Dedi, bo bambakula ti kivuka kibe monika, mu nsualu bawu bantombanga kazaba mbi balenda vanga muingi kuvana lusalusu. Ayi bo wumueka mu kimvuka kamviokila mu ziphasi, bawu bamvanganga kioso kiuma muingi kunsadisa. Dedi zikhomba ku Masedonia mu sekulu yitheti, bubu zikhomba bamvanganga mambu mawombo muingi “kusadisa zikhomba bamviokila mu ziphasi.” Dedi bambuelanga mioko mu kuvana zimbongo ayi biuma binkaka. (2 Koli. 8:3) Bukiedika mambu amomo mankuangidikanga Yave!—Tanga Ebeleo 13:16.

BUIDI TULENDA MONISINA LUZOLO LUKUIKAMA BUBU?

15-16. Buidi Luti kamonisina mvibudulu?

15 Tulenda longuka malongi mawombo mu phila Luti kasadisila Naomi. Ndoku tumona mua mambu tulenda longuka.

16 Tatamana. Bo Luti kakivana muingi kukuenda na Naomi ku Yuda, va thonono Naomi wumanga. Vayi Luti kasa vonga ko. Mbi biyiza monika? “Bo Naomi kamona ti Luti wutatamana kundinda muingi kenda yandi, nandi wukikinina.”— Luti 1:15-18.

17. Mbi bilenda tusadisa kuvibidila bo tunsadisa mutu widi mu kiunda?

17 Dilongi: Tufueti ba mvibudulu muingi kusadisa batu badi mu kiunda kingolo. Dedi yindulabu khomba yinkieto yintomba lusalusu, va thonono kalenda manga lusalusu luitu. * Vayi luzolo lukuikama lunkuiza tusadisa kuvanga dioso diambu muingi kunsadisa. (Ngala. 6:2) Tufueti ba kivuvu ti befu kutatamana, nandi wunkuiza kikinina lusalusu luitu muingi kumbomba.

18. Mambu mbi ḿba matuadisa kiunda kuidi Luti?

18 Bika kudasuka. Bo Naomi ayi Luti batuka ku Isaeli, Naomi wu yebata batu baba kalanga yandi va nsengi. Nandi wutuba: ‘Minu yiba wuduka bo yiyenda, vayi Yave wuphanga kuvutuka mioko yi mioko.’ (Luti 1:21) Yindula buidi Luti kabela bo kayuwa mambu Naomi katuba! Luti wuvanga beni mangolo muingi kusadisa Naomi. Nandi wudila yandi, wumbomba ayi wudiata yandi bilumbu biwombo nati batuka. Kheti mu mambu moso amomo, Naomi wutuba: “Yave wuphanga kuvutuka mioko yi mioko.” Bikuma abiobio Naomi kasadila, bimmonisa ti nandi kasa vua ko nkinza lusalusu loso Luti kamvana. Bukiedika, mambu amomo matuadisa beni kiunda kuidi Luti! Vayi kheti bobo nandi wutatamana va khonzo Naomi.

19. Mbi bilenda tusadisa kuba va khonzo khomba widi mu kiunda kingolo?

19 Dilongi: Khomba yinkieto widi mu kiunda, va thonono kalenda manga lusalusu luitu—ayi kutu kamba bikuma bi tulueka ntima kheti mu mangolo tumvanga muingi kunsadisa. Vayi tulendi dasuka ko mu mawu. Tufueti tatamana kuba va khonzo’andi kibila tuzebi ti lusalusu luitu kantomba. Ayi kudinda kuidi Yave muingi ka tusadisa kuzaba buidi tulenda kumbombila.—Zinga. 17:17.

Buidi bakulutu ba kimvuka balenda landikinina kifuani ki Boazi? (Tala lutangu 20-21)

20. Mbi bivana Luti mangolo kabe tomba muingi kutatamana?

20 Vana lusalusu luntombulu. Luti wumonisa luzolo lukuikama kuidi Naomi, vayi Luti mvandi wabe tombulu kutambula khindusulu. Ayi Yave wusadila Boazi muingi kunkindisa. Boazi wukamba Luti: ‘Bika Yave Nzambi Isaeli ngie wusodidi muingi kusuamina ku tsi mavavi mandi, ka kusakumuna mu mambu wuvanga ayi ka kuvana mfutu wufuana.’ Bikuma abiobio binyikuna ntima wu Luti diawu kakambila Boazi: “Ngie ma kumbomba ayi mambu betuba mabe vumbika mabanza mami.” (Luti 2:12, 13) Mambu Boazi kakamba Luti mamvana mangolo kabe tomba muingi kutatamana.

21. Dedi bummonisina Yesaya 32:1, 2, mambu mbi bakulutu ba kimvuka bamvanganga?

21 Dilongi: Kheti batu bammonisanga luzolo lukuikama kuidi bankaka, mvawu khumbu zinkaka bafueti tambula khindusulu. Dedi bo Boazi kakindisila Luti ti mamboti mandi masa ba ko mabobo, bakulutu ba kimvuka mvawu bantondanga zikhomba, bamvanganga mangolo muingi kusadisa bankaka. Lusalusu zikhomba aziozio bamvananga lunsadisanga zikhomba badi mu kiunda kutatamana bakinda.—Tanga Yesaya 32:1, 2.

NDANDU MBI BATU BAMMONISANGA LUZOLO LUKUIKAMA BAMBAKANGA?

22-23. Kibila mbi Naomi kabaludila mayindu mandi ayi mbi binsadisa? (Minkunga 136:23, 26)

22 Bo vavioka mua thangu, Boazi wuvana Luti ayi Naomi bidia biwombo. (Luti 2:14-18) Buidi Naomi kamuena mambu Boazi kavanga? Nandi wutuba: ‘Bika Yave wummonisanga luzolo lukuikama kuidi bamoyo ayi bafua kansakumuna.’ (Luti 2:20a) Naomi wubalula manyindu mandi! Mua thangu kumbusa, nandi wuba mu kiunda kingolo ayi wutubu: “Yave . . . wumbalukila,” vayi buviokila thangu mu mayangi nandi wutuba: “Yave . . . Kabikanga ko kumonisa luzolo lukuikama.” Mbi bisadisa Naomi kubalula manyindu mandi?

23 Naomi wutona kumona ti Yave waba kunsadisa. Yave wusadila Luti muingi kusadisa Naomi mu bilumbu bioso bavanga mu nzila nati batuka ku Isaeli. (Luti 1:16) Naomi mvandi wumona ti Yave wunsadisa mu kusadila Boazi, muingi kuba vana “biuma bioso” baba tomba. * (Luti 2:19, 20b) ‘Naomi ḿba wuvisa,’ ayi wuyindula ‘Yave kasa kukhuekula ko, nandi widi yama mu thangu zioso’ (Tanga Minkunga 136:23, 26.) Naomi wuvutula beni matondo kuidi Luti ayi Boazi bo bakhambu kunkuekula! Yindula mayangi bawu batatu baba mu kumona ndandu batambula.

24. Kibila mbi tufueti tatiminina kumonisa luzolo lukuikama kuidi zikhomba?

24 Mbi tuma longuka mu buku yi Luti mu matedi luzolo lukuikama? Luzolo lukuikama lu tuvanganga kubika fika vonga bo tunsadisa zikhomba zidi mu kiunda. Mvandi lu tuvanganga kukivana muingi kuba sadisa. Bakulutu ba kimvuka bafueti tonda ayi kukindisa zikhomba bammonisanga luzolo lukuikama kuidi zikhomba zidi mu kiunda. Bo tummona buidi bamvutukilanga kubue ba mu mayangi, befu mvitu tunkuangalalanga yawu. (Mava. 20:35) Kibila mbi kinkiza tuntatamananga kumonisa luzolo lukuikama? Kibila tutidi kunkuangidika Yave ayi kulandakana kifuani kiandi, mu kuba Nzambi “widi wuwala mu luzolo lukuikama.”—Esodu 34:6: Minku. 33:22.

NKUNGA 130 Ba Nkua Nlemvu

^ Lut. 5 Yave wuntomba tumonisa luzolo lukuikama kuidi zikhomba zitu zi babakala ayi zi bakieto mu kimvuka. Tulenda buela luzabu luitu matedi luzolo lukuikama, mu kufiongunina buidi bisadi bi Nzambi mu thangu yikhulu bamonisina khadulu ayoyi. Mu dilongi adidi, tunkuiza mona mbi tulenda longuka mu kifuani ki Luti, Naomi, ayi Boazi.

^ Lut. 8 Muingi wubuela baka ndandu mu dilongi adidi, tuku kindisa wutanga kapu yi 1 ayi 2 yi buku yi Luti.

^ Lut. 17 Bo tuidi mu kutubila matedi Naomi, diawu tunsadila bifuani bi zikhomba zi bakieto badi mu kiunda. Vayi malongi amomo mantubila mvandi zikhomba zi babakala.

^ Lut. 23 Muingi kubuela zaba buidi Boazi kasadisila bakieto abobo, tala dilongi “Imite a Sua Fé—‘Uma Mulher de Bem,’” mu Kibanga ki Nsungi kilumbu 1 Ngonda Yikumi 2012 tsielo. 20.