1921 Khama Di Mimvu Kumbusa
“BUABU kisalu mbi ki nkinza tulenda vanga mu mvu awuwu?” Akiokio kiawu kiuvu kiba mu Kibanga ki Nsungi kilumbu 1 Ngonda Yitheti mvu 1921. Ayi mvutu wuba mu levista beni, wubongulu mu Yesaya 61:1, 2, waba tebula moyo kiyeku ki kulonga minlonguki mi Kibibila baba. Lutangu beni luntuba: “Mfumu wutsolizi muingi kusamuna zitsangu zimboti kuidi basonga, . . muingi kusamuna mvu wu luzolo lumboti lu Nzambi ayi mvandi kilumbu ki nganzi yi Nzambi.”
VABA TOMBULU MINSAMUNI KUBA KIBAKALA
Muingi kuvanga kiyeku baba, vaba tombulu minlonguki mi Kibibila kubika ba boma. Kibila vaba tombulu kusamuna kubika kuandi to “zitsangu zimboti” kuidi basonga vayi mvandi kusamuna “kilumbu ki nganzi yi Nzambi” kuidi bankua mambi.
Khomba J. H. Hoskin, waba kalanga ku Canadá, wusamuna mu kibakala kheti mu zikhuamukusu kaviokila. Mu mvu 1921, nandi wuyoluka na nlongi wu kinganga ki Metodista. Yaya Hoskin wunkamba: “Tufueti kolukila mu mayangi matedi Kibibila, ayi kheti vadi mambu tunkuiza bela disuasana vayi vadi mvandi mambu mawombo madi nguizani tulenda tubila.” Vayi masi ko mawu mamonika. Kibila yaya Hoskin wutuba: “Bo tutona to kukoluka, [nlongi beni] wukuba mbata va muelu ayi yimuena ti vidro yiba va muelu yibudika.”
Bosi nandi wuthendukila: “Kibila mbi wukhambu kue longila bapakanu?” Yaya Hoskin kasa tuba ko ni diambu, ayi bo kabanda mbusa nandi wuyindula: ‘Minu yimuena ti yaba koluka na wumueka mu bawu!’
Mu kilumbu kilanda, nlongi beni wutatamana kukuamikisa yaya Hoskin. Yaya Hoskin wutuba: “Nlongi beni wuzabikisa baboso mu kinganga kiandi ti minu yiluta ba mavanga mambi va divula beni ayi waba tomba muingi bambasula.” Kheti bobo, yaya Hoskin wutatamana kusamuna ayi wubaka ndandu yiwombo. Nandi wutuba: “Minu yiyangalala beni kusamuna kuna ayi batu bawombo baba kukhambanga: ‘Yizebi ti ngie wunsadilanga Nzambi mu bukiedika!’ Mvandi baba kukhabilanga biuma.”
NDONGUKULU YI NGIE VEKA AYI VA DIKANDA
Muingi kusadisa batu kukonzuka mu kiphevi, Zimbangi zi Yave babasisa levista Idade de Ouro * ayi ziphila zinkaka zi kulongukila Kibibila. Dedi, vaba kikhuku ki malongi kiba biuvu matata baba kuvulanga bana bawu. Muawu muba biuvu dedi: “Zibuku zikua zidi mu Kibibila?, Bukiedika ti baklisto boso bakiedika bafueti vingila kuviokila mu zikhuamukusu?” Biuvu abiobio bisadisa matata kulonga bana bawu ayi kukubika matoko muingi kusamuna mu kibakala.
Vaba mvandi ndongukulu yi mambu maphinda ma Nzambi, yaba sadisanga Zimbangi zi Yave kubuela luzabu luawu mu Kibibila. Muba mvandi biuvu bingolo bibongulu mu buku Ndongukulu yi Masonoko ma Kibibila, volume -1. Ayi bawombo babaka ndandu mu kusadila thuadusulu ayoyo. Vayi levista Idade de Ouro yi kilumbu 21 Ngonda Kumi Yimuadi, mvu 1921, yituba ti zithuadusulu beni zisinkuiza bue basikanga ko. Kibila mbi babakila makani amomo?
BUKU YIMONA!
Zikhomba baba tuama ntuala, bavisa ti kulonguka diambu dimueka dimueka yawu phila yilutidi yi kulongukila Kibibila. Diawu mu Ngonda Kumi Yimueka, mvu 1921 bakundudila buku A Harpa de Deus. Bo mutu kantambula buku beni, mvandi waba sonamanga mu ndongukulu baba tanguninanga A Harpa. Bosi nlonguki waba longukanga naveka muingi kuvisa makani “Nzambi kadi ma kuvana batu luzingu lu mvu ka mvu va ntoto.” Buidi ndongukulu beni yaba vangiminanga?
Bo mutu kaba vitikanga buku beni mvandi waba tambulanga kitini ki nkanda kiba zitsielu zi buku kafueti tanga mu sabala beni. Bosi waba tambulanga nkanda wunkaka muba biuvu bi tsielu kabe tanga. Ayi kutsuka baba tambulanga nkanda wunsudikisa zitsielu bafueti tanga mu sabala yinlanda.
Ndongukulu beni yaba vangiminanga mu 12 di zisabala, nlonguki waba tambulanga mu correio kitini ki nkanda baba kumfilanga kuidi kimvuka. Zikhomba zima nuna ayi babela, bawu baba luta filanga bitini bi minkanda beni kuidi minlonguki kibila babasa nunganga ko kusamuna nzo ka nzo. Dedi, khomba Anna K. Gardner, ku Estados Unidos wutuba: “Khomb’ami Thayle wuba wubela, wuyangalala beni bo bakundula buku A Harpa de Deus. Kibila nandi waba filanga kadika sabala bitini bi minkanda muba biuvu kuidi minlonguki.” Bo nlonguki kaba mananga kulonguka, baba solanga khomba mueka mu kimvuka muingi kansadisa kuvisa mambu mankaka.
KISALU KIABA KUIZA KUNTUALA
Kutsuka mvu beni, khomba J.F. Rutherford wufila nkanda mu bimvuka bioso waba tuba: “kimbangi tuveni matedi Kintinu mu mvu awuwu kilutidi kena mimvu mioso mima vioka.” Ayi yaya Rutherford wubue tuba: “Vayi vakhidi kisalu kiwombo muingi kuvanga. Diawu kindisanu bankaka babuela kukivana mu kisalu beni.” Bukiedika, Zimbangi zi Yave balandakana dilongi beni. Diawu mu mvu 1922 basamunina mu kibakala Kintinu ki Nzambi.
^ Lut. 9 Mu mvu 1938 buku Idade de Ouro bayiza yitedila Consolação. Ayi mu mvu 1947 ba yitedila Despertai!