1. Mambu mbi tulenda yindula mu mutu wummonisanga kiadi?

MAMBU mbi malenda ku tukuizila va kilungi bo tunyindula mutu wummonisanga kiadi? Tulenda mona ti nandi widi luzolo, mayangi, mamboti ayi nkua kukaba. Ayi mvandi kinongu Yesu kata matedi musi Samalia, Kheti nandi wuba musi tsi yinkaka “vayi wumonisa kiadi” kuidi muisi Yuda bayiba waba viokila mu ziphasi. “Kiadi kivanga muisi Samalia” muingi kusadisa dibakala beni. (Luka 10:29-37) Kinongu akiokio kimmonisa khadulu yimboti yi Nzambi—yi kiadi. Ayi khadulu ayoyi yidi nguizani ayi luzolo Nzambi kadi mu befu ayi wutu monisinaga yawu mu kadika kilumbu

2. Mu phila mbi yinkaka tulenda monisina kiadi?

² Tala phila yinkaka yi kumonisina kiadi. Dedi mutu wummonisanga kiadi kalenda baka makani ma kulemvukila mutu wumvangila diambu dimbi. Mawu mvandi Yave katu vangilanga. Diawu nsoniki wu Minkunga katubila: “Nandi kasikikanga ko mayindu mandi mu zinzimbala zitu.” (Minku. 103:10) Ayi khumbu zinkaka Yave kalenda vana tsembulu kuidi mutu bevola disumu dingolo.

3. Biuvu mbi tunkuiza baka mimvutu?

³ Mu dilongi adidi tunkuiza tubila biuvu bitatu: Kibila mbi Yave kammonisinanga kiadi? Bukiedika ti vadi nkuizani tsembulu yingolo ayi kiadi? Mbi bilenda kutu sadisa kumonisa kiadi? Tunkuiza baka mimvutu mi biuvu abiobio.

4. Buidi Yave kammonisanga kiadi?

⁴ Yave wunzolanga kutu monisina kiadi. Mu nzila phevi yinlongo mvuala Polo wusonika ti Nzambi “wedi kiadi.” Mu phila  ayoyo mvuala Polo wutubila kiadi Nzambi kamonisa mu kusola va ntoto batu ba masumu muingi kuba vana kivuvu ki kue zingila ku diyilu. (Efe. 2:4-7) Vayi kiadi ki Yave kisa sukila ko to avovo. Dedi bummonisina nsoniki wu Minkunga Davidi: “Yave nkua mamboti kuidi batu boso, ayi kiadi kiandi kidi mu bivangu biandi bioso.” (Minku. 145:9) Mu luzolo Yave kadi mu batu, nandi wummonisanga kiadi boti mutu benyongina mumbu kabe vanga.

5. Buidi Yesu kalongukila matedi kiadi ki Yave?

⁵ Yesu nandi to lutidi zaba nati kitesu mbi Yave kammonisinanga kiadi. Kibila nandi ayi Tat’andi bazinga mafunda na mafunda di mimvu kudiyilu. (Zinga. 8:30, 31) Mu khumbu ziwombo Yesu wumona buidi Tat’andi kamonisina kiadi kuidi batu ba masumu. (Minku. 78:37-42) Ayi bo kaba longanga, Yesu khumbu ziwombo wutubila matedi khadulu ayoyi yimboti yi Tat’andi.

6. Kinongu mbi Yesu kata muingi kutu sadisa kumona kiadi Tat’andi kadi?

⁶ Dedi bo tumuenini mu dilongi dibedi, Yesu wusadila kinongu ki muana wuzimbala muingi kutu sadisa kumona nati kitesu mbi Yave kutu monisinanga kiadi. Muana wubasika ku nzo ayi “wusadila kimvuama kiandi mu phila yikhambu fuana.” (Luka 15:13) Buviokila thangu nandi wunyonga mu mambu kavanga, wu kikulula ayi wuvutuka ku nzo. Mbi tat’andi kavanga? Yesu wutuba: “Ku kinanu bo tat’andi kammona wuduma, wumbumbakana, wumonisa kiadi ayi wumvana zibesu.” Tata kasa tundila ko muan’andi vayi mu kiadi wunlemvukila ayi wunkikinina kubue vutuka va dikanda. Muana wuzimbala wusumuka beni vayi bo kanyongina mu bukiedika tat’andi wunlemvukila. Tata wedi kiadi bantubila mu kinongu akiokio widi Yave. Mu phila ayoyo Yesu wumonisa ti, Tat’andi widi wukubama muingi kulemvukiIa baboso bannyongina mu bukiedika masumu mawu.—Luka 15:17-24.

7. Buidi nduenga yi Yave yididi nkuizani na kiadi?

⁷ Yave wummonisanga kiadi mu kibila ki ndueng’andi yikhambu sukanga. Ayi ndueng’andi yidi nguizani na khaduku yi kiadi. Diawu Kibibila kintubila ti: “Nduenga yi diyilu” yiwedi “kiadi ayi mimbutu mimboti.” (Yako. 3:17) Banga tata yi luzolo Yave zebi ti, kiadi kiandi kintuadisanga ndandu kuidi bana bandi. (Minku. 103:13; Yesa. 49:15) Kiadi ki Nzambi kimvananga kivuvu kuidi batu ba masumu. Ayi mu ndueng’andi yikhambu sukanga, Yave wummonisanga kiadi mu kulemvukila batu  banyongina mambu babe vanga. Vayi Yave mvandi zebi thangu mbi kafueti sembila mutu. Diawu mu kibila kindueng’andi kabikilanga ko bobo mutu bevanga diambu dimbi.

8. Mambu mbi mankinza mantombuluanga kuvanga ayi kibila mbi?

⁸ Yindula boti khomba mu lutia luandi wunnata luzingu lu kitsuza. Mbi tufueti vanga? Mvuala Polo mu nzila phevi yinlongo wusonika: “Bika kuba kikundi na mutu beni.” (1 Koli. 5:11) Batu bamvolanga disumu mu khambu nyongina mambu babe vanga bafueti vayikusu mu kimvuka. Nkinza beni kuvanga diambu adiodio muingi kukieba zikhomba zinkaka mu kimvuka ayi kulandakana minsiku mi Yave. Bankaka balenda yindula ti bo mutu kamvayikusu buna Nzambi kasa kummonisa ko kiadi. Vayi mawu madi makiedika? Mawu tuemmona.

9-10. Dedi bummonisina Ebeleo 12:5, 6, kibila mbi tulenda tubila ti kuvayikisa mutu yidi mbonosono yikiadi? fuanikisa.

⁹ Bo tunkua ndubu mu lukutukunu ti khomba tuzebi ayi tunzonlanga “kasiedi ko Mbangi yi Yave” befu tumbanga mu kiunda. Ayi ḿba tulenda kuyikuvusa. Bukiedika ti vaba tombulu muingi nandi kavayikusu? Kuvayikusu yidi mbonosono yi kiadi? Ngete, yidi. Kumanga semba mutu wuntombulu tsembulu yisi ko mbonosono yi nduenga, yi kiadi ayi yi luzolo. (Zinga. 13:24) Kuvayikisu mutu mana khuku kuvola masumu kulenda kunsadisa kubalula nzingulu’andi? Ḿba, kibila bawombo bavola masumu mangolo babakula ti, tsembulu batambula yiba yifuana ayi yiba sadisa kubalula nzingulu’awu ayi kuvutuka mu mioko mi Yave.—Tanga Ebeleo 12:5, 6.

¹⁰ Tala kifuani akiki, nsungi mamemi wummona dimemi didi mu kubela. Kheti zebi ti mamemi bidi bibulu binzolanga kuba va kimueka na mamemi mankaka. Vayi muingi kubuka diawu nandi kafueti kuntatula na mamemi mankaka. Kheti diawu dimvanga divunza nsungi zebi ti nkinza diawu diba va naveka. Mawu mansundula ti nsungi wummonisa lukasu kuidi dimemi beni mu phila ka dibukila? Ndamba. Kibila nandi zebi ti na ku dibika va kimueka na mamemi mankaka, mawu mankuiza tambakana kimbevu beni. Vayi mu kuntula va naveka nandi wunkuiza keba mamemi mankaka.—Dedikisa mawu na Levitiku 13:3, 4.

11. (a) Mu phila mbi tulenda dedikisila mutu wuvayikusu na dimemi dimbela? (b) Luaku mbi mutu wuvayikusu kadi?

¹¹ Tulenda dedikisa khomba wuvayikusu banga dimemi adiodio dimbela. Nandi widi mu kubela mu kiphevi. (Yakobi 5:14) Mbela yi kiphevi tulenda yidedikisa banga mbela yi kinsunyi yintambakananga. Diawu nkinza beni kuvengula voti kuvayikisa khomba widi kimbevu akiokio mu kimvuka. Tsembulu ayoyo yidi mbonosono yi luzolo lu Yave kuidi zikhomba zinkaka mu kimvuka. Ayi mvandi yilenda nyikuna ntima wu khomba ayoyi yivayikusu muingi kunyongina disumu kavanga. Kheti mu kuba wuvayikusu, nandi widi luaku lu kulandakana zikhutukunu, kutambula bilongulu muingi kukindisa kiphevi kiandi ayi kulandakana Broadcasting^®. Bo bakulutu ba kimvuka bammona mangolo kamvanga, bawu balenda kumvana malongi muingi kunsadisa kuvutula kiphevi kiandi ayi kubue vutuka kuba Mbangi yi Yave. *

12. Mbi bakulutu ba kimvuka balenda vanga muingi kumonisa luzolo kuidi mutu wumana khuku kuvola disumu?

 ¹² Befu tufueti tebukanga moyo ti bamvayikisanga to mutu mana khuku kuvola disumu. Ayi bakulutu ba kimvuka bazebi ti bafueti fiongunina buboti diambu adiodio ava kubaka makani ma kuvayikusa mutu. Mvandi bazebi ti Yave wumvananga tsembulu “mu phila yifuana.” (Yele. 30:11) Mu luzolo badi mu zikhomba ziawu bawu basintomba ko kuvanga ni diambu dilenda bivisa kiphevi kiawu. Vayi khumbu zinkaka phila balenda monisina luzolo ayi kiadi yidi mu kuvayikisa mutu beni mu kimvuka.

13. Kibila mbi vabe tombulu kuvayikisa khomba mueka ku divula di Kolinto?

¹³ Mona buidi mvuala Polo katadila mambu dibakala dimueka dimana khuku kuvola masumu mu sekulu yitheti. Khomba ayoyo ku Kolinto waba zingilanga mu kitsuza na nkazi tat’andi. Mu kutadila mambu amomo Yave wukamba kuidi basi Isaeli mu thangu yikhulu: “Dibakala dimbundana nyitu na nkazi wu tat’andi wumbundula tat’andi. Ayi baba buadi bafueti vondu. Bawu badi fotu mu lufua luawu.” (Levi. 20:11) Mvuala Polo kasa tuma ko muingi bavonda dibakala adiodio. Vayi nandi wukamba bakulutu ba kimvuka muingi bamvayikisa. Mavanga mambi ma dibakala adiodio mavanga bankaka mu kimvuka kulandakana kifuani kiandi ayi bawombo mu bawu babasa bue monanga ko zitsonyi kuvanga mawu!—1 Koli. 5:1, 2, 13.

14. Buidi mvuala Polo kamonisina kiadi kuidi dibakala divayikusu ku Kolinto ayi kibila mbi? (2 Kolinto 2:5-8, 11)

¹⁴ Buviokila thangu mvuala Polo wuzaba ti, dibakala beni wubalula mavanga mandi ayi wunyongina mu bukiedika masumu mandi! Kheti dibakala beni wutuadisa zitsonyi mu kimvuka ki Yave, vayi mvuala Polo wukamba bakulutu ba kimvuka ti, vabasa tombulu ko “kummonisina lukasu.” Ayi wukamba bakulutu muingi banlemvukila ayi bambomba. Kibila mbi Polo katubila mambu amomo? “Muingi nandi kabika bua mu kiunda kingolo.” Mvuala Polo wumona kiadi dibakala beni dinyongina masumu mandi ayi waba tomba muingi kabika bua mu kiunda kingolo mu mambu kavanga ayi kabika mona nkaku wu kutomba nlemvu Nzambi.—Tanga 2 Kolinto 2:5-8, 11.

15. Buidi bakulutu bamvaninanga tsembulu ayi bammonisinanga kiadi?

¹⁵ Mu kulandakana kifuani ki Yave bakulutu ba kimvuka bammonisanga kiadi. Bawu  bamvananga tsembulu yifuana kibila ba kumanga kuvana tsembulu mu phila yifuana zikhoma bankuiza vangila mambu mu phil’awu. Vayi bammonisanga kiadi boti mutu benyongina mu bukiedika mambu kabe vanga. Vayi bakukutu ba kimvuka bawu to bafueti monisa kiadi?

16. Dedi bummonisina Zingana 21:13, buidi Yave kantadilanga minsambu mi batu bakhambu monisanga kiadi?

¹⁶ Baklisto boso bafueti landakana kifuani ki Yave mu kumonisa kiadi. Kibila mbi? Kibila Yave kalasa kuwa ko minsambu mitu befu manga kumonisa kiadi kuidi bankaka. (Tanga Zingana 21:13.) Ayi ni mutu mu befu kasintomba ko mawu. Diawu tumvangilanga mangolo mitu moso muingi tubika ba lukasu. Befu tumanganga ko kukuwa zikhomba zitu mu thangu bantomba lusalusu, vayi tumbanga bakubama muingi kuba kuwa ayi kuba sadisa. Ayi mvandi tunlandakananga dilongi dinkinza dintuba: “Nosu wummanga kumonisanga kiadi bala kumfundisa mu khambu monisa kiadi.” (Yako. 2:13) Befu kukikulula ayi kutebukanga monyo ti befu mvitu vantombulu kutu monisa kiadi, mawu mankuiza tusadisa kumonisa mvandi kiadi kuidi bankaka bulutidi kuidi batu banyongina masumu mawu ayi bamvutuka mu kimvuka.

17. Buidi Ntinu Davidi kamonisina nlemvu?

¹⁷ Mu bifuani binlanda mona mbi bilenda kutu sadisa kumonisa kiadi ayi kubika ba lukasu. Dedi Ntinu Davidi mu khumbu ziwombo wumonisa nlemvu. Kheti Ntinu Sauli waba tomba kumvonda vayi nandi wumonisa kiadi kuidi Ntinu Nzambi kasola ayi kasa kunlundila ko nganzi mu kumvutudila mambi kaba kumvangilanga.— 1 Samu. 24:9-12, 18, 19.

18-19. Mu bifuani mbi Davidi kakhambu monisina kiadi?

¹⁸ Bakana ko khumbu zioso Davidi kaba monisanga kiadi. Dedi Nabali wuba nkua mambi ayi wumanga kuvana bidia kuidi Davidi ayi babakala bandi, Davidi wudasuka beni ayi wubaka makani ma kue vonda baboso baba ku nzo Nabali. Vayi mu nzaki Abingaili nkazi Nabali wuyenda kue yoluka na Davidi, mu kibila akiokio Davidi kasa bue tengula ko menga.—1 Samu. 25:9-22, 32-35.

¹⁹ Khumbu mueka mbikudi Natani wukamba Davidi matedi dibakala dimueka diba kimvuama wuyiba dimemi dimueka to diwadi yandi wuba kiphumbulu dio kaba zolanga beni. Davidi wudasuka ayi wunkamba: “Mu dizina di Yave nandi kafueti fua!” (2 Samu. 12:1-6) Davidi wuzaba ti Nsiku Mose katambula, wabe tuba ti noso wunkuiba dimemi di wadi yandi, kafueti futa mamemi manna vambata dimemi kabe kuiba. (Esodu 22:1) Davidi wusabisa beni mu kuzengila nkanu lufua kuidi dibakala adiodio. Vayi Davidi kasa zaba ko ti Natani wusadila kifuani akiokio muingi kutubila mambu—mambi Davidi kavanga! Vayi Yave wuluta monisa kiadi kuidi Davidi kena Davidi kumonisa kiadi kuidi dibakala diyiba dimemi mu kinongu ki Natani.—2 Samu. 12:7-13.

20. Mbi tulenda longuka mu kifuani ki Ntinu Davidi?

 ²⁰ Bo Davidi kabika nganzi yinyala, nandi wubaka makani ma kuvonda Nabali ayi baboso baba ku nzo’andi. Ayi kinongu Natani kata, Davidi wuzengila nkanu lufua kuidi dibakala adiodio. Ḿba tulenda kuyikuvusa :Kibila mbi Davidi wuba mutu wumboti kafundisila batu mu makhesi? Mu thangu beni Davidi kasaba ko kilunzi kidiodila, ayi kufundisila batu mu makhesi yisi ko mbonosono yi kiphevi kimboti. Diawu Yesu kalubudila minlandikini miandi: “Lubika fundisila bankaka, muingi benu mvinu babika ku lufundisila kibila, mu phila mumfundusila bankaka, buawu bela ku lufundusila.” (Matai 7:1, 2) Diawu tufueti ba keba keba muingi tubika monisa lukasu vayi tulandakana kifuani ki Nzamb’itu wedi kiadi.

21-22. Mu ziphila mbi tulenda monisina kiadi?

²¹ Kiadi kisinsundula ko to mabanza. Vayi kinsundula kuvanga dioso kua diambu muingi “kusadisa bankaka.” Befu boso tulenda tadila zitsatu zitu zi dikanda, zi kimvuka ayi zi batu va nseng’itu. Bukiedika, befu kuma vanga tuala mona ziphila tulenda kuba sadisila! Dedi vadi mutu wuntomba lusadusu? Tulenda kumvana bidia voti kumvangila mambu mankaka mankinza malenda kunsadisa? Bukiedika ti Khomba wuvutukidi mu kimvuka kalenda tomba nkundi wumboti muingi kunkindisa? Tulenda zabikisa zitsangu zimboti zidi mu Kibibila kuidi bankaka? Ayoyo yidi phila yimboti tulenda monisina kiadi kuidi baboso tuzebi.—Yobi 29:12, 13; Loma 10:14, 15; Yako. 1:27.

²² Befu kuzaba buboti zitsatu zi batu, tuala mona ziphila tulenda kuba monisina kiadi. Befu kumonisa kiadi tunkuiza yangidika Tat’itu yi diyilu Nzambi “yiwedi kiadi”!