DILONGI 19
Buku yi Nzaikusu—Mbi Yawu Yinsundula Kuidi Ngie Bubu?
“Mayangi madi kuidi woso, wuntanga mu mbembu yinangama . . . mambu moso masonama mu mbikudulu ayiyi.”—NZAI 1:3.
NKUNGA 15 Zitisa Muana Yave!
MAMBU TUANLONGUKA *
1-2. Kibila mbi kitheti tuidi muingi kuvua nkinza mambu madi mu buku yi Nzaikusu?
NGIEWU bamana kutumisa kuidi mutu muingi wumona zifoto ziandi? Bo ngie wuntatamana kutala ziawu, wunkuiza mona ti bawombo badi mu zifoto beni basi ko basi dikanda. Vayi foto yimueka yinkuiza kuvanga kukuituka. Kibila mbi? Kibila ngie widi mu foto beni. Bo ngie wuntatamana kutala yawu, wummeka kuyindula thangu mbi ayi kuidi mubotudila yawu. Bosi ngie wunkuiza tsikika thalu mu batu boso badi mu foto beni. Foto ayoyo tsundu yiwombo yidi mu ngiewu.
2 Buku yi Nzaikusu yidi buka foto ayoyo. Kibila mbi? Mu bibila biodi. Kitheti, buku yi Nzaikusu yisonimina mu kibila kitu. Lutangu lutheti luntubila abubu: “Kimona meso ki Yesu Klisto kio Nzambi kamvana muingi kumonisa kuidi bisadi biandi mambu mankuiza monika mu nsualu.” (Nzai. 1:1) Vayi, basonikina mambu amomo kuidi dikabu di Nzambi bakana ko kuidi batu boso. Mu kuba mu khati dikabu di Nzambi, tuyitukanga ko kumona tsundukulu yi zimbikudulu zidi mu Nzaikusu, kibila befu bantubila mu “matangu amomo.”
3-4. Dedi bummonisina buku yi Nzaikusu, thangu mbi zimbikudulu aziozio zitona kusalimina ayi nkinza mbi ziawu zidi mu kadika mutu mu befu?
3 Kibila kimuadi kintubila matedi thangu zimbikudulu beni ziala salimina. Mvuala Yoane wusudikisa thangu mawu mala salama bo katuba: “Mu nzila phevi yinlongo minu yiba mu kilumbu ki mfumu.” (Nzai. 1:10) Bo mvuala Yoane kasonika mambu amomo mu mvu 96 T.K., buna “kilumbu ki Mfumu” kitonini’abu ko. (Matai 25:14, 19; Luka 19:12) Vayi dedi bummonisina zimbikudulu zi Kibibila, kilumbu ki mfumu kitona mu mvu 1914, bo Yesu kabieku Ntinu wu Kintinu ki Diyilu. Tona mu mvu beni, zimbikudulu zidi mu Nzaikusu zitedi dikabu di Nzambi zitona kusalama. Bukiedika, bubu befu tuidi mu kuzingila mu “kilumbu ki Mfumu”!
4 Bo tuidi mu kuzingila mu bilumbu abibi bitsuka, tufueti luta tsikika thalu mu mambu madi masonama mu Nzaikusu 1:3: “Mayangi madi kuidi woso wuntanga mu mbembo yinangama ayi bo bankuwa ayi bansadila mambu moso masona mu mbikudulu ayiyi, kibila thangu beni katubila yima fikama.” Diawu tufueti tanga mu mbembu yinangama, kukuwa mambu madi mu mbikudulu ayoyo ayi kutumukina mawu. Vayi mambu mbi madi muawu tufueti tumukina?
BA LUFIATU TI YAVE WUMVITIKANGA MBUONGIMINI’AKU
5. Buidi buku yi Nzaikusu yinkindisila nkinza wu kuba lufiatu ti Yave wumvitikanga mbuongimin’itu?
5 Tona mu kapu yitheti yi Nzaikusu, tummona ti Yesu zebi mambu moso mammonikanga mu bimvuka. (Nzai. 1:12-16, 20; 2:1) Yesu wumonisa mawu mu zitsangu kafila kuidi 7 di bimvuka ku Ásia Menor. Mu zitsangu beni, Yesu wuvana zithuadusulu zisadisa baklisto mu sekulu yitheti, baba lufiatu ti Yave waba vitika mbuongimini’awu. Mambu nandi katuba, mvandi madi nkinza kuidi dikabu di Nzambi bubu. Mbi tulenda longuka? Mfumu’itu Yesu Klisto, zebi buboti buididi kiphevi kitu. Befu tuidi ku tsi lukiebu luandi ayi vasi ko kiuma nandi kalendi nunga ko kumona. Nandi zebi mbi bintombulu muingi tutatamana kubaka lunungu va meso ma Yave. Zithuadusulu mbi Yesu kavana tufueti tumukina bubu?
6. (a) Dedi bummonisina buku yi Nzaikusu 2:3, 4, mambu mbi mankinza Yesu katuba mu tsangu kafila ku kimvuka ki Efeso? (b) Mbi tulenda longuka mu mawu?
6 Tanga Nzaikusu 2:3, 4. Tulendi zimbisa ko luzolo tuba mu Yave va thonono. Tsangu Yesu kafila kuidi kimvuka ku Efeso, yimmonisa ti bawu baba bakuikama ayi batatamana kusadila Yave kheti mu ziphasi ziwombo baba viokila. Vayi kheti bobo, luzolo baba mu Yave va thonono ludekuka. Diawu vaba tombulu bawu kuvutula luzolo baba va thonono—muingi Yave kavitika mbuongimini’awu. Bobuawu mvandi bubu, vasintombulu ko to kukuikama. Diawu tufueti tatamana bakuikama mu bibila binkinza. Nzamb’itu kavuanga ko to nkinza mambu tumvanganga vayi kibila tumvangilanga mawu. Ayi nandi wuntomba muingi mbuongimin’itu yiyizila mu luzolo tuidi mu nandi.—Zinga. 16:2; Malako 12:29, 30.
7. (a) Dedi bummonisina Nzaikusu 3:1-3, mambu mbi Yesu kamona ku kimvuka kiba ku Salide? (b) Mbi mawu ma tulonga?
7 Tanga Nzaikusu 3:1-3. Tufueti tatamana bakotuka mu kiphevi. Zikhomba mu kimvuka ki Salide baba viokila mu mambu maba tombulu kuvanga mangolo. Kheti kumbusa bawu baba kiphevi kimboti, vayi batona kudekula kifuza kiawu mu kisalu ki Nzambi. Diawu Yesu kaba kambila muingi batatamana “bakotuka.” Mbi mawu ma tulonga? Bukiedika, Yave kazimbakananga ko kisalu kitu. (Ebe. 6:10) Vayi kheti bobo, tulendi viasa ko mioko mu kunyindula ti tuma vanga malutidi. Kheti tulendi bue nunga ko kuvanga mawombo dedi bo tuaba vangilanga kumbusa, vayi tufueti tatamana kukivana “mu kisalu ki Mfumu” ayi kutatamana bakotuka nati kutsuka.—1 Koli. 15:58; Matai 24:13; Malako 13:33.
8. Mbi tulenda longuka mu zitsangu zidi mu Nzaikusu 3:15-17 Yesu kafila kuidi kimvuka ki Lawodise?
8 Tanga Nzaikusu 3:15-17. Tufueti ba kifuza ayi kubuongimina Yave mu ntima woso. Zitsangu Yesu kafila ku kimvuka ki Lawodise, nandi wutubila diambu dinkaka. Bawu batona kuvonga mu kiphevi. Ayi bo babika kubue vua nkinza kiedika, diawu Yesu kaba kambila ti badi “minsukami”. Vabe tombulu bawu kubue vutula kifuza kiawu kuidi Yave ayi mu mbuongimini’andi. (Nzai. 3:19) Mbi mawu ma tulonga? Befu kumona ti kifuza kitu kima tona kudekuka, tufueti vanga mangolo muingi kubuela vua nkinza kiuka ki kiphevi. (Nzai. 3:18) Tulendi bika ko zikhuamusu voti zitsatu zi kinsuni zi tuvanga kuvuvuka ayi kubika kutula Kintinu ki Nzambi va theti mu luzingu luitu.
9. Dedi bummonisina zitsangu Yesu kafila ku kimvuka ki Pelingami ayi Tiatila, ntambu mbi tufueti bela keba keba?
9 Tufueti tatuka malongi ma batu babalukila kimvuka. Yesu wusemba zikhomba mu kimvuka ki Pelingami baba tulula kithuadi mu kimvuka. (Nzai. 2:14-16) Nandi wukindisa zikhomba ku kimvuka ki Tiatila muingi batatuka “mambu maphinda ma Satana” ayi wuba kindisa “basimbidila kiedika”. (Nzai. 2:24-26) Zikhomba babika muingi malongi ma luvunu maba tuadisa, vaba tombulu bawu kunyongina mambu bavanga. Abu befu bubu? Tufueti tatuka moso kua molongi makhambulu nguizani na mayindu ma Yave. Batu babalukila kimvuka, “balenda monikina buka ti bankinzikanga Nzambi”. Vayi mavanga mawu mammonisa ti “bamvuanga ko nkiza.” (2 Timo. 3:5) Diawu befu kuba kifu ki kulongukanga Diambu di Nzambi, dilenda ba diambu diluelu kubakula malongi ma luvunu.—2 Timo. 3:14-17; Yuda 3, 4.
10. Mambu mbi tulenda longuka mu zitsangu Yesu kafila ku kimvuka ki Pelingami ayi Tiatila?
10 Tufueti bika ziphila zioso zi kitsuza. Vaba diambu dinkaka ku kimvuka ki Pelingami ayi Tiatila. Yesu wuba kindisa muingi babika ziphila zioso zi kitsuza. (Nzai. 2:14, 20) Mbi mawu matulonga? Tulendi yindula ko ti bo tueka mimvu miwombo mu kusadila Yave voti mu biyeku tuidi, buna nandi wunkuiza tulemvukila befu kuvanga dioso kua disumu di kitsuza. (1 Samu. 15:22; 1 Pete. 2:16) Yave wuntomba tulandakana minsua miandi kheti batu mu nza bavuanga ko miawu nkinza.—Efe. 6:11-13.
11. Mambu mbi tuma longuka? (Tala quadro yintuba “ Malongi Tulenda Longuka Bubu.”)
11 Buidi tulenda tubila mu bukhufi mambu tuma longuka? Tuma mona nkinza wu kuba lufiatu ti Yave wumvitikanga mbuongimin’itu. Boti tuidi mu kuvanga diambu dimvanga Yave kubika vitika mbuongimin’itu, tufueti vanga mangolo muingi kubika diawu. (Nzai. 2:5, 16; 3:3, 16) Yesu mvandi wutubila diambu dinkaka mu zitsangu kafila kuidi bimvuka. Zitsangu mbi?
BA WUKUBAMA MUINGI KUNUNGA ZIKHUAMUSU
Bo Satana ka kuku ku diyilu, buidi nandi kankuamisilanga dikabu di Nzambi? (Tala matangu 12-16)
12. Mambu mbi mankinza Yesu kakamba kuidi kimvuka ki Similini ayi Filadelifi? (Nzaikusu 2:10)
12 Buabu tuemmona zitsangu Yesu kafila ku kimvuka ki Similini ayi Filadelifi. Nandi wukamba baklisto muingi babika mona boma bu zikhuamusu bala viokila, kibila Yave wala sakumuna kiminu kiawu. (Tanga Nzaikusu 2:10; 3:10) Mbi tulenda longuka? Tufueti zaba ti tuala viokila mu zikhuamusu ayi tufueti ba bakubama muingi kununga ziawu. (Matai 24:9, 13; 2 Koli. 12:10) Kibila mbi ndubu ayoyo yididi nkinza?
13-14. Buidi mambu madi mu Nzaikusu kapu 12 madi mu kusundukila kuidi dikabu di Nzambi?
13 Buku yi Nzaikusu yi tuzabikisa ti dikabu di Nzambi diala viokila mu zikhuamusu mu bilumbu abibi voti—mu “kilumbu ki Mfumu.” Nzaikusu kapu 12 yintubila mvita wuba ku diyilu ayi mbutukulu Kintinu ki Nzambi. Misieli—voti Yesu Klisto—ayi zimbasi ziandi banuana mvita na Satana ayi ziphevi zimbi. (Nzai. 12:7, 8) Ayi zimbeni zi Nzambi basa nunga ko ayi baba kukisa ku diyilu, diawu mu nganzi batuadisa ziphasi va ntoto. (Nzai. 12:9, 12) Vayi mbi mambu amomo mansundula kuidi dikabu di Nzambi?
14 Buku yi Nzaikusu mvandi yi tuzabikisa mambu Satana kamvanganga. Nandi kasiala ko luaku lu kutatisa zimbasi ku diyilu, diawu kantsikikilanga thalu’andi kuidi baklisto basolo bakhidi va ntoto. Bawu badi zimvuala mu Kintinu ki Nzambi va ntoto ayi “badi kiyeku ki kuvana kimbangi matedi Yesu.” (Nzai. 12:17; 2 Koli. 5:20; Efe. 6:19, 20) Buidi mawu madi mu kusalimina?
15. Banani zimbangi wadi bamfuanikisa mu buku yi Nzaikusu kapu 1 ayi mambu mbi bamonikina?
15 Satana widi mu kukuamisa baklisto basolo badi kiyeku ki kutuama ntuala mu kisalu ki kusamuna. Baklisto beni bawu bamfuanikisa “zimbangi ziwadi” bantubila mu buku beni, bammonikina buka ti bafua. * (Nzai. 11:3, 7-11) Mawu masalama mu mvu 1918, bo bavunina mambu kuidi nana di zikhomba baba mu dingumba adiodio ayi baviokisa mua thangu mu buloku. Mu mbuenu yi batu kisalu kiawu kimonikina buka ti “kifua.”
16. Mambu mbi ma kukuitukila mamonika mu mvu 1919, vayi mbi Satana kantatamananga kuvanga tona muna thangu beni?
16 Mbikudulu yidi mu Nzaikusu kapu 11 yimmonisa ti zimbangi ziwadi bantubila muawu bala bue vutuka zinga mu nsualu. Mbikudulu ayoyo, yisundukila mu phila yi kukuitukila bo zimbangi zia ziwadi badukisa to mvu wumueka. Va thonono mvu 1919 zikhomba aziozio baba basisa mu buloku ayi bavutuka mu kisalu ki Kintinu. Vayi Satana kasa vonga ko kukuamisa dikabu di Nzambi. Tona mu thangu beni, Satana wutatamana kutuadisa “muila” wu zikhuamusu kuidi dikabu di Nzambi. (Nzai. 12:15) Bukiedika, mambu amomo mantombulu mvibudulu ayi kiminu kuidi befu boso.—Nzai. 13:10.
WUKIVANA MU KISALU KIO YAVE KA TUVANA
17. Lusadusu mbi dikabu di Yave bantambulanga, kheti mu kuba zimbeni zi Satana?
17 Nzaikusu kapu 12 yimmonisa ti dikabu di Yave bela tambula lusadusu mu phila bankhambu yindudila. Mawu mala monikina buka ti ntoto wummina zikhuamusu. (Nzai. 12:16) Mambu amomo mammonikanga mu bilumbu bitu. Khumbu zinkaka zimfumu zi luyalu Satana kansadilanga dedi zinzo zi lufundusu, bannuaninanga dikabu di Nzambi. Khumbu zinkaka dikabu di Yave bambakanga lunungu mu zinzo zi lufundusu lu basadisanga kubaka kiphuanza muingi kusamuna. Buidi bawu bansadilanga kiphuanza akiokio? Bawu bansadilanga buboti loso luaku Yave kabavana muingi kuvanga kisalu kiandi. (1 Koli. 16:9) Mambu mbi mankaka mantombulu mu kisalu beni?
Zimbikudulu mbi dikabu di Yave badi mu kusamuna bubu? (Tala matangu 18-19)
18. Kisalu mbi kilutidi nkinza tufueti vanga mu bilumbu bitu?
18 Yesu wutuba ti dikabu di Nzambi bala samuna ‘zitsangu zi Kintinu’ mu zitsi zioso ava tsukulu yi nza yiza. (Matai 24:14) Mu kisalu akiokio, bawu bantambulanga lusadusu lu mbasi voti lu nkangu wu zimbasi. Zimbasi beni, bawu bantubila ti badi ‘zitsangu zimboti zikhambu sukanga muingi kusamuna kuidi batu bankalanga va ntoto, batu ba zitsi zioso, mimvila mioso, zimbembu zioso ayi makabu moso.’ Nzai. 14:6.
19. Zitsangu mbi zinkaka batu banzolanga Yave bafueti samuna?
19 Zitsangu zimboti zi Kintinu, zisi ko to ziawu dikabu di Nzambi bansamunanga. Bawu mvawu bambuelanga mioko kisalu ki zimbasi bantubila mu Nzaikusu kapu 8 nati kapu 10. Zimbasi banzabikisanga zindubu ziwombo kuidi batu bammanga kubuela mioko Kintinu ki Nzambi. Diawu Zimbangi zi Yave mvandi, bansamuninanga zitsangu zi lufundusu zidi buka mamanya ma gelo ayi buka mbazu kuidi mangumba Satana kansadilanga muingi kuvuna batu. (Nzai. 8:7, 13) Batu bafueti zaba ti tsukulu yeka nduka ayi bafueti vanga dioso kua diambu muingi kubalula nzingulu’awu muingi bavuka mu kilumbu ki nkazi yi Yave. (Sefa. 2:2, 3) Vayi zitsangu beni zisi ko zi zabakana kuidi batu boso. Diawu vantombuluanga kibakala muingi kusamuna ziawu. Kibila mu thangu ziphasi zingolo, zitsangu beni ziala luta tatisa batu.—Nzai. 16:21.
TUMUKINA MAMBU MADI MU MBIKUDULU
20. Mbi tunkuiza longuka mu malongi ma muadi manlanda?
20 Tufueti tumukina “zimbikudulu zidi mu buku yi Nzaikusu,”kibila ziawu zisonimina mu kibila kitu. (Nzai. 1:3) Vayi buidi tulenda nungina zikhuamusu ayi kutatamana kusamuna zitsangu beni mu kibakala? Tuala baka khindusulu mu ziphila ziwadi: Yitheti, mu mambu tuala longuka matedi zimbeni zi Nzambi ayi yimmuadi lusakumunu tuala tambula befu kutatamana bakuikama. Tunkuiza mona mambu moso amomo mu malongi ma muadi manlanda.
NKUNGA 32 Ba ku Khonzo Yave
^ Tuidi mu kuzingila mu thangu yi mayangi. Zimbikudulu zidi mu buku yi Nzaikusu zidi mu kusunduka bubu. Tsundu mbi ziawu zidi mu befu? Mu dilongi adidi ayi mu malongi muadi manlanda, mala buela phisulu’itu mu buku yi Nzaikusu. Kufiongunina mambu madi mu malongi amomo, mala tusadisa kumona buidi Yave kalenda kikinina mbuongimin’itu mu kutumukina mambu masonama mu buku ayoyo.
^ Tala “Biuvu bi Mintangi” mu Kibanga ki Nsungi 15 Ngonda Kumi Mueka mvu 2014 tsielu 30
