1. Buidi tulenda bela kithuadi na Yave?

 BEFU tunzolanga kuviokisa thangu na batu tunzolanga. Dedi, bakuela bakizolasananga banzolanga kuviokisa thangu va kimueka. Matoko, banzolanga kuba na bakundi bawu. Ayi befu boso, tunzolanga beni kuviokisa thangu na zikhomba zitu zi kiphevi. Ayi bulutidi nkinza, tunzolanga kuba kithuadi na Nzambi bo tunsambila, tuntanga Kibibila, tunyindula mu zikhanu zi Yave ayi zikhadulu ziandi zimboti. Thangu tumviokisanga mu kuvanga mawu, yidi beni nkinza!—Minku. 139:17.

2. Bikaku mbi tumviokilanga?

² Kheti tunzolanga kuvanga mambu ma kiphevi, vayi tumviokilanga mu bikaku. Bo tuidi beni bafietakana mu luzingu, dedi kisalu, mambu va dikanda ayi mambu mankaka ma kuvanga, tulenda mona phasi kubaka thangu muingi kuvanga mambu ma kiphevi. Dedi kusambila, kutanga Kibibila ayi kuyindula mambu tuntanga.

3. Kikaka mbi kinkaka tundengananga?

³ Vadi nkaku wunkaka. Befu kukhambu ba keba keba, biuma binkaka bilenda tukuiba thangu tulenda fikimina Yave. Yindula mu bisavu bi kuviokisila thangu, befu boso tunzolanga kuvuvisa mua nkadu vayi befu kukhambu ba nduenga, biawu bilenda kuiba thangu tubotula muingi kuvanga mambu  ma kiphevi. Diawu, tufueti tula bisavu va kibuangu kifuana.—Zinga. 25:27; 1 Timo. 4:8.

4. Mbi tunkuiza longuka mu dilongi adidi?

⁴ Mu dilongi adidi, tunkuiza tubila matedi kutsikika thangu mu mambu malutidi nkinza. Mvandi tunkuiza mona buidi tulenda sadila buboti thangu tubotula muingi kuvanga mambu ma kiphevi ayi ndandu tunkuiza baka mu kusadila buboti thangu’itu.

5. Dedi bummonisina nsua widi mu Efeso 5:15-17 biuvu mbi bilenda sadisa ditoko kubaka makani mamboti mu luzingu?

⁵ Sola mambu malutidi nkinza mu luzingu. Matoko bankuazukanga beni mu makani ma nkinza bafueti baka mu luzingu. Minlongisi ayi batu bankaka va dikanda, balenda bakindisa kukota kikola kinangama muingi babaka luzingu lumboti. Vayi mambu amomo malenda kuiba thangu yiwombo. Matata ayi bankaka mu kimvuka, balenda kindisa matoko kukivana mu kisalu ki Yave. Mbi bilenda sadisa ditoko wunzolanga Yave kubaka makani mamboti? Nandi kalenda baka ndandu mu kutanga madi mu Efeso 5:15-17 ayi kuyindula mu mawu. (Tanga.) Bo kammana kutanga, nandi kalenda kuyikuvusa: ‘Mbi “Yave kantomba”? Makani mbi mankuiza kunkuangidika? Makani mbi mankuiza tsadisa kusadila buboti thangu’ama?’ Mvandi kafueti tebuka moyo ti, “bilumbu abibi bidi bimbi,” ayi nza ayiyi yi Satana, yambelama kubungu. Diawu, yidi mbonosono yi nduenga kusadila luzingu luitu mu phila yinkuiza yangidika Yave.

6. Mbi Malia kasola kuvanga, ayi kibila mbi mabela makani mamboti?

⁶ Tsikika mambu malutidi nkinza. Khumbu zinkaka, kusadila buboti thangu kunsundula kutula kadika kiuma va kibuangu kiandi. Kinongo kintubila khumbu Yesu kayenda ku nzo Malia ayi Malata kimmonisa mawu buboti. Bawu bayangalala kutambula Yesu ku nzo’awu, ayi Malata mu kuba kifu ki kuyambanga buboti batu, wutona kukubika bidia biwombo ayi bimboti. Vayi, Malia wusadila luaku alolo muingi kuba va khonzo Yesu ayi kukuwa malongi mandi. Malata waba tomba kuvanga mambu mamboti, vayi Malia “wusola mambu malutidi nkinza.” (Luka 10:38-42, nota.) Buviokila thangu, Malia ḿba wuzimbakana bidia kadia mu kilumbu beni, vayi kasa zimbakana ko mambu kalonguka kuidi Yesu. Dedi Malia befu mvitu tuntomba kuvua nkinza thangu tumvanganga mambu ma kiphevi. Buidi tulenda buedila baka ndandu mu thangu ayoyo?

7. Kibila mbi didi diambu dinkinza kusambila, kutanga ayi kuyindula?

⁷ Zaba ti nsambu, kutanga Kibibila ayi kuyindula mambu wuntanga zidi ziphila zi kubuongimina Nzambi. Bo tunsambila, befu tuidi mu kukoluka na Tat’itu yi diyilu tunzolanga beni. (Minku. 5:7) Bo tuntanga Kibibila tuidi mu “kutambula Nzayilu yi Nzambi,” ayi nandi widi tho yi nzayilu yoso. (Zinga. 2:1-5) Bo tuyindula, tuidi mu kufiongunina zikhadulu zimboti zi Yave, lukanu luandi ayi buidi tulenda buedila mioko lukanu beni. Bukiedika, ayoyo yawu phila yilutidi yi kusadila thangu’itu. Vayi buidi tulenda bakila  beni ndandu mu thangu tuidi muingi kulonguka?

8. Mbi tulenda longuka kuidi Yesu mu phila kasadila thangu bo kaba ku thandu?

⁸ Boti kuba, sola kibuangu kifuana. Tala kifuani ki Yesu. Ava katona kisalu ki kusamuna, nandi wuviokisa 40 di bilumbu ku thandu. (Luka 4:1, 2) Ayi ku kibuangu akiokio kifuana, Yesu wusambila kuidi Yave ayi wuyindula matedi luzolo lu Tat’andi mu nandi. Kuvanga mawu, kunkubika mu zithotolo kadengana mu kisalu ki kusamuna. Buidi wulenda bakila ndandu mu kifuani ki Yesu? Boti benu muidi bawombo va dikanda, dilenda ba diambu diphasi kubaka kibuangu kifuana ku nzo muingi wutangila. Boti buawu, ngie wulenda tomba kibuangu kinkaka kimboti. Ayi mawu yaya Julia kamvanganga bo kantomba kusambila. Nandi ayi nnuni’andi bankalanga va kibuangu kidi beni batu ayi didi diambu diphasi kuba va naveka. Yaya Julia wutuba: “Minu yinkuendanga ku parque kadika kilumbu, kibila yilenda ba va minu veka ayi kutsikika mayindu. Mu phila ayoyo yilenda nunga kuzibudila ntim’ami kuidi Yave.”

9. Kheti bawombo baba tomba kuba yandi va kimueka, buidi Yesu kamonisina ti waba vuanga nkinza kikundi kiandi na Yave?

⁹ Yesu wuba mawombo ma kuvanga. Mu kisalu kiandi ki kusamuna, bawombo baba kunlandakananga kibila baba tomba kuba yandi va kimueka. Khumbu yimueka, batu boso “bakutakana va muelu wu divula” muingi kummona. Kheti bobo, Yesu wubotula thangu muingi kukieba kikundi kiandi na Yave. Dedi, ava muinya wubasika, nandi wutomba “kibuangu kifuana” kio kalenda viokisila thangu naveka ayi kukoluka na Tat’andi.—Malako 1:32-35.

10-11. Dedi bummonisina Matai 26:40, 41, dilongi mbi dinkinza Yesu kavana minlandikini miandi ku Ngetesemani vayi mbi bavanga?

¹⁰ Va builu butsuka va ntoto, bo Yesu kamana kusamuna, nandi wutomba kibuangu kifuana muingi kuyindula ayi kusambila. Diawu kayendila ku lumbu lu Ngetesemani. (Matai 26:36) Mu thangu beni, Yesu wuvana malongi mankinza matedi nsambu kuidi minlandikini miandi.

¹¹ Tala mambu mamonika. Ḿba va khati builu batuka ku lumbu lu Ngetesemanai. Ayi Yesu wudinda bapostolo bandi muingi “batatamana bakotuka.” Bosi nandi wuyenda muingi kusambila. (Matai 26:37-39) Vayi bo kamana kusambila, wuyiza bata bapostolo banlala. Diawu Yesu kaba kindisila muingi“batatamana bakotuka ayi kusambila.” (Tanga Matai 26:40, 41.) Nandi wuvisa ti bawu baba bavonga. Ayi mu kiadi Yesu wuvisa ti  “nsuni widi wulebakana.” Vayi mu khumbu ziwadi Yesu kayenda kuesambila, bo kavutuka nandi wumona ti bawu kulala baba lala ayi basa sambila ko.—Matai 26:42-45.

12. Mbi tulenda vanga boti khumbu zinkaka tumbanga beni bavonga muingi kusambila?

¹² Sola thangu yimboti. Khumbu zinkaka tulenda mona ti tuidi beni mu kiunda ayi bavonga muingi kusambila. Boti buawu wumbelanga, buna wisi ko to ngie veka. Mbi wulenda vanga? Bawombo baba sambilanga to ava kulala, baluta baka ndandu bo babalula thangu yo bakhambulu beni bavonga muingi kusambila. Ayi bankaka bamona ti posição bansambidila yilenda kuba sadisa kubaka ndandu. Vayi mbi wulenda vanga boti widi beni wuvonga muingi kusambila? Kamba Yave phila widi mu kumuena ayi wulenda ba lufiatu ti Tat’itu yi kiadi wumvisa mabanza maku.—Minku. 139:4.

13. Buidi zi telefoni voti biuma binkaka bilenda kutu vuvusa?

¹³ Bika kuvuvuka bo wunlonguka. Kusambila kuisi ko to yawu phila yi kukindisila kikundi kitu na Yave. Kulonguka Diambu di Nzambi ayi kulandakananga zikhutukunu mvandi kulenda ku tusadisa kufikama Nzambi. Vadi mambu wulenda vanga muingi wuluta baka ndandu mu kiuka kidi mu Kibibila voti bo wunladakana zikhutukunu? Wu kiyuvusa, ‘Mambu mbi ma kuphanganga kuvuvuka bo yidi mu lukutukunu voti bo yinlonguka?’ Ba kuthelanga mu telefoni, yintambulanga zi mesage, voti mambu mankaka? Bubu bivevi na bivevi bi batu badi zi telefoni. Batu bankaka ba luzabu bantumbanga ti boti tuntomba kusikika mayindu, tufueti zimisa zi telefoni voti biuma binkaka muingi tubika vuvuka. Ayi mawu nlongisi mueka katuba: “Mayindu maku malenda vuvuka ayi kubika kuma tsikika mu mambu wumvanga.” Ava lukutukunu lu divula ayi lu mavula lutona, khumbu ziwombo ba tukindisanga kuzimisa zi telefoni zitu voti biuma binkaka muingi bibika vuvusa bankaka. Boti kuba wulenda vanga mawu bo wunlonguka muingi wuluta sikika mayindu mu mambu ma kiphevi.

14. Dedi bummonisina Filipi 4:6, 7, buidi Yave ka tusadisilanga kusikika mayindu?

¹⁴ Dinda kuidi Yave muingi ka kusadisa kutsikika mayindu. Ayi ngie kumona  ti mayindu maku mame tona kuvuvuka mu thangu wunlonguka voti wunlandakana lukutukunu, dinda lusalusu lu Yave. Boti widi mu ku kuazuka, dilenda ba diambu diphasi kusikika mayindu mu mambu ma kiphevi. Vayi nkinza beni kuvanga mawu. Sambila muingi ndembama yi Nzambi yikieba ntim’aku ayi “mayindu maku.”—Tanga Filipi 4:6, 7.

15. Ndandu mbi wulenda baka bo wunlonguka ayi wunyindula matedi Yave?

¹⁵ Ngie kubotulanga thangu muingi kusambila ayi kuyindula mu mambu wunlonguka matedi Yave, wunkuiza baka beni ndandu. Buidi? Theti, ngie wunkuiza baka makani mamboti. Kibibila ki tukindisa ti “mutu wundiatanga na nkua nduenga, wala ba nduenga.” (Zinga. 13:20) Yave nandi tho yi nduenga, diawu bo wuntanga Kibibila ngie wunkuiza baka nduenga. Wunkuiza visa mbi fueti vanga muingi kunkuangidika ayi buidi wulenda bikila kuvanga mambu manyongisa ntim’andi.

16. Buidi kulongukanga Kibibila ku tusadisilanga kuba minlongisi mipisuka?

¹⁶ Dimuadi, ngie wunkuiza ba nlongisi wupisuka. Bo tunlonguka Kibibila na mutu, makani mitu madi kunsadisa kafikama Yave. Befu kusambilanga kuidi Tat’itu yi diyilu, luzolo luitu mu nandi luela buelama ayi tuala luta ba bakubama muingi kulonga nlonguk’itu kanzola. Ayi mawu mvandi mamonika kuidi Yesu. Nandi wusadila bikuma bimboti ayi bi luzolo muingi kutubila matedi Tat’andi, mu kibila akiokio, minlandikini miandi mikuikama mvawu banunga kuzola Yave.—Joa. 17:25, 26.

17. Kibila mbi nsambu ayi ndongukulu’aku yilenda kindisila kiminu kiaku?

¹⁷ Dintatu, kiminu kiaku kiala luta kinda. Tala mambu malenda monika ngie kudinda thuadusulu yi Nzambi, mbombolo ayi lusalusu luandi. Bo wummona Yave kutambudila minsambu miaku, kiminu kiaku kinluta kindanga. (1 Yoa. 5:15) Mbi binkaka bilenda kindisa kiminu kiaku? Ndongukulu yi ngie veka. Kibila “kiminu kinkuizilanga mu mambu tunkuwa.” (Loma 10:17) Diawu muingi kukuna kiminu kingolo, vasintombulu ko to kuba luzabu. Vayi mbi binkaka bintombulu?

18. Kifuani mbi kimmonisa nkinza wu kuyindulanga?

¹⁸ Tufueti botulanga thangu muingi kuyindula mambu tunlonguka. Tala kifuani ki nsoniki wu Minkunga 77. Nandi wuba mu kiunda kingolo kibila wabe muena ti nandi ayi bankaka mu dikabu di Isaeli, bazimbisa lunungu va meso ma Yave. Mayindu amomo maba kumbotulanga tolo. (Lutangu 2-8)  Mbi kavanga? Nandi wukamba Yave: “Yela yindulanga bisalu biaku bioso ayi mavanga maku. (Lutangu 12) Tuzebi ti nsoniki awowo, wuzaba mambu mamboti Yave kavangila dikabu diandi mu thangu yikhulu. Vayi mu kuba mu kiunda, nandi wuyuvula: “Nzambi, wuzimbakana ku tumonisa nlemvu voti mu kibila ki nganzi’andi, kiadi kiandi kimana?” (Lutangu 9) Nsoniki awowo wuyindula mu bisalu bi Yave ayi phila Nzambi kamonisina nlemvu ayi kiadi kumbusa. (Lutangu 11) Mbi biyiza monika? Nsoniki beni wuyiza ba lufiatu ti Yave kalendi kuekula ko dikabu diandi. (Lutangu 15) Bobuawu mvandi kiminu kiaku kiala luta kinda bo wunyindula mambu Yave kavangila dikabu diandi ayi ka kuvangilanga.

19. Phila mbi yinkaka tumbakilanga ndandu mu kuyindula mu mambu ma kiphevi?

¹⁹ Dinna, ayi dilutidi nkinza luzolo luaku mu Yave lunluta kindanga. Luzolo lunkuiza kusadisa kutumukina Yave, kuvanga mambu ma kunkuangidika ayi mvandi kukindama mu zithotolo. (Matai 22:37-39; 1 Koli. 13:4, 7; 1 Yoa. 5:3) Vasi ko kiuma kilutidi nkinza kena kuba kikundi kifikama na Yave!—Minku. 63:1-8.

20. Buidi wutidi kusadila thangu wubotula muingi kuvanga mambu ma kiphevi?

²⁰ Tebuka moyo ti kusambila, kutanga Kibibila ayi kuyindula mambu wuntanga zidi ziphila zi kubuongimina Yave. Dedi Yesu, tomba kibuangu kidi ndembama muingi kuvangila mambu amomo. Ayi kawubika ni kiuma ki kuvuvusa. Dinda kuidi Yave muingi ka kusadisa kusikika mayindu mu thangu wumvanga mambu ma kiphevi. Ngie kusadila buboti thangu’aku bubu, Yave wunkuiza kusakumuna ayi wala baka luzingu lu mvu ka mvu mu nza yimona.—Malako 4:24.