Skip to content

Skip to table of contents

DILONGI 36

Monisa Luvalu mu Mangolo Matoko Badi

Monisa Luvalu mu Mangolo Matoko Badi

“Nkembu wu matoko widi mangolo mawu.”—ZINGA. 20:29.

NKUNGA 88 Bika Minu Yidiata mu Zinzila Ziaku

MAMBU TUANLONGUKA *

1. Makani mbi mankiza tulenda sikika mu thangu tuidi mu kununa?

BO TUIDI mu kununa befu tulenda ba boma ti, mu mimvu minkuiza kuntuala tuisinkuiza ba ko tsadulu mu kimvuka ki Yave dedi bo tubela kumbusa. Mabanza amomo, malenda ba makiedika kibila mangolo mitu mankuiza dekuka ayi masinkuiza bue ba ko dedi mueka na mimvu mima vioka. Vayi tulenda sadila nduenga ayi luzabu loso tuma baka mu mimvu mima vioka muingi kusadisa matoko kusikika makani ayi baba bakubama mu biyeku bimona bantambula. Mawu nkulutu mueka wu kimvuka katuba: “Mu thangu yimona ti phung’ami yaba kuthula nkaku kuvanga mambu mawombo, minu yiyangalala beni kumona ti vaba matoko baba bafuana muingi kuvanga biyeko abiobio ayi kukeba kimvuka.”

2. Mbi tunkuiza tubila mu dilongi adidi?

2 Mu dilongi dibedi tumueni buidi matoko balenda bakila ndandu bo bamfikama zikhomba zima nuna. Mu dilongi adidi, tunkuiza mona buidi zikhadulu dedi kukikulula, kuzaba ti tuisi ko bu kuvangila mamoso, kutonda ayi kuba koko kuyalubuka, zilenda sadisila zikhomba zima nuna kusala va kimueka na matoko. Bo bammonisa zikhadulu aziozio kimvuka kioso kiela baka lusakumunu.

BA MUTU WUKIKULULANGA

3. Dedi bummonisina Filipi 2:3, 4, mbi bio kukikulula ayi buidi khadulu ayoyi yilenda sadisila Baklisto?

3 Zikhomba zima nuna, bafueti kukikululanga boti bawu batidi kusadisa matoko. Kibila mutu wu kikululanga wuntadilanga bankaka ti banlutidi. (Tanga Filipi 2:3, 4.) Zikhomba zima nuna bammonisanga khadulu ayoyi, bazebi ti vadi ziphila ziviakana kisalu kilenda vangimina. Diawu bawu bakuikanga ko muingi mambu mavangimina mu phila baba vangilanga mawu kumbusa. (Mpovi 7:10) Kheti bawu bake luzabu luwombo muingi kusudikisa matoko mu thangu ayiyi, bawu bazebi ti “mambu mu nza madi mu kubaluka” ayi vantombulu bawu kukolama ziphila zimona zi kuvangila mambu.—1 Koli. 7:31.

Zikhomba zima nuna mu mayangi banzabikisanga kuidi bankaka mambu bama longuka mu luzingu (Tala lutangu 4-5) *

4. Buidi minkengididi mi bimvuka bama nuna banlandikininanga kifuani ki basi Levi?

4 Zikhomba bama nuna bantebukanga moyo ti, balendi bue nunga ko kuvanga mawombo dedi bo baba vangilanga kumbusa. Dedi tala kifuani ki minkengididi mi bimvuka. Bo bandukisa 70 di mimvu, baku batumisanga muingi babika kubue kengidila bimvuka ayi kuvanga kiyeku kinkaka. Mawu malenda ba mambu maphasi kibila kidi kiyeku banzolanga beni ayi bama vanga mu mimvu miwombo muingi kusadila zikhomba. Ayi bawu bakhidi phuila mu ntima muingi kutatamana kuvanga kiawu. Vayi bawu bamvisanga ti vantombuluanga matoko muingi batatamana kuvanga kisalu beni. Ayi phila bantadilanga mambu amomo, yidi dedi mueka na bakulutu ba basi Levi baba ku Isaeli mu thangu yikhulu. Bo bawu baba dukisanga 50 di mimvu, baba bikanganga kiyeku ki kusadila ku nzo yinlongo. Bawu babasa banga ko mu kiunda mu kubika kiyeku akiokio, kibila baba kuangalalanga kuvanga kioso kua kiyeku kimona. (Zinta. 8:25, 26) Bubu mvandi, minkengididi mi bimvuka bama nuna, kheti basiala ko kubue kengidila bimvuka vayi bawu badi lusakumunu lunneni kuidi zikhomba zioso bake mu kimvuka kimona kio baba fila.

5. Mbi zikhomba zima nuna balenda longuka mu kifuani ki Dan ayi Katie?

5 Dan wuvanga kisalu ki kukengidila bimvuka mu 23 di mimvu. Bo kadukisa 70 di mimvu, nandi ayi nkazi’andi Katie, batambula kiyeku kimona ki kuba mintuami ntuala mifilu. Mbi bavanga mu kiyeku akioki kimona? Dan wuntuba ti mu thangu ayiyi nandi widi kisalu kiwombo kuvioka mu thangu yikhulu. Nandi widi mu kukeba kiyeku kiandi kimona mu kimvuka, widi mu kusadisa matoko muingi baba minsadisi mi bakulutu ayi kukubika zikhomba muingi kuvana kimbangi mu buloku ayi mu bibuangu bimviokila batu bawombo. Zikhomba zima nuna, kheti luisa viokila ko mu kisalu ki thangu ka thangu, beno lulenda vanga mawombo muingi kusadisa bankaka. Buidi? Mu kukolama mu mambu mamona, kusikika makani mamona ayi kusikika thalu mu mambu mulenda nunga kuvanga, kubika kuandi mo lukhambu nunga.

ZABA NDILU’AKU

6. Kibila mbi yidi mbonosono yi nduenga kuzaba ndilu’itu? Fuanikisa.

6 Mutu zebi ndilu’andi, zebi ti kalendi nunga ko kuvanga mamoso. (Zinga. 11:2) Mvandi katombanga ko kuvanga mambu makhambulu mu kitesu kiandi. Ayi bo kamvanga mawu, nandi wuntatamananga kuba mayangi ayi kifuza. Befu tulenda fuanikisa mutu wu phila ayoyi, banga dikalu dintombuka mongo. Muingi diawu dinunga kutombuka mongo, vantombuluanga mutu wundiatisa diawu katula mudança wunkuiza nunga kutombula mongo. Ayi kheti dikalu beni dindiata malembi, vayi nandi zebi ti dinkuiza tatamana kukuenda kuntuala. Bo buawu mvandi mutu zebi ndilu’andi, zebi ti vadi thangu kafueti “balula phil’andi yi kukitadila” muingi katatamana kuvanga ayi kuba kifusa mu kisalu ki Yave.—Fili. 4:5.

7. Buidi Balizilai kamonisina ti wuzaba ndilu’andi?

7 Balizilai bo kadukisa 80 di mimvu, Ntinu Davidi wuntumisa muingi kaba wumueka mu luyalu luandi. Vayi mu kuzaba ndilu’andi, Balizilai wumanga kiyeku akiokio Ntinu kamvana. Mu kuzaba mambu kalenda nunga kuvanga mu phung’andi, diawu nandi kadindila muingi Ntinu katumisa ditoko baba tedilanga Kimiami va mvingi’andi. (2 Samu. 19:35-37) Dedi Balizilai, bubu mvandi zikhomba ziwombo zima nuna bankuangalalanga kuvana matoko luaku lu kuvanga biyeku.

Ntinu Davidi wukikinina makani Nzambi kabaka ti muan’andi nandi wunkuiza tunga tempelo (Tala lutangu 8)

8. Buidi Ntinu Davidi kamonisana ti wuzaba ndilu’andi mu matedi kisalu ki kutunga tempelo?

8 Ntinu Davidi mvandi widi kifuani kimboti mu matedi kuzaba ndilu. Mu ntim’andi woso nandi waba tomba kutunga tempelo, vayi Yave wunkamba ti luaku alolo wunkuiza vana luawu kuidi muan’andi Salomo. Davidi wukikinina makani Yave kabaka ayi wukivana mu ntima woso muingi kubuela mioko kisalu beni. (1 Lusa. 17:4; 22:5) Davidi wuzaba ti muingi kununga kutunga tempelo, vaba tombulu lusakumunu lu Yave “kubika kuandi phunga voti kuba wuphisuka mu kisalu.” (1 Lusa. 29:1) Dedi Davidi, vadi zikhomba ziwombo zima nuna bantatamananga kukivana mu kisalu kheti mambu ma luzingu luawu mabaluka. Ayi bawu bazebi ti Yave wala sakumuna matoko badi mu kuvanga kisulu kio bawu baba vanganga.

9. Buidi khomba wuba ntuadisi mu Dingumba di Filiali kamonisina ti wuzaba ndilu’andi?

9 Kifuani kinkaka tulenda tubila mu thangu’itu, kidi ki khomba Shigeo. Mu mvu 1976 bo kaba 30 di mimvu, bansola muingi kaba wumueka mu Dingumba di Filiali. Mu mvu 2004 nandi wiyiza ba ntuadisi mu bakulutu ba Dingumba di Filiali. Vayi bo kayiza mona ti kasiedi ko zingolo muingi kubue kieba kiyeku beni buboti, nandi wusambila ayi wumona ndandu mu kuba zikhomba zi matoko muingi kukieba kiyeku beni. Kheti nandi kasiala ko kiyeku ki kutuama ntuala, vayi yaya Shigeo wuntatamana kusala va kimueka na zikhomba zinkaka badi mu Dingumba di Filiali. Dedi bo tuma muena kifuani ki Balizilai, Ntinu Davidi ayi Shigeo, mutu wukukilulanga ayi zebi ndilu’andi kasikikanga ko to thalu’andi mu luzabu matoko bakhambulu, vayi wunsikikanga thalu mu mangolo bawu badi. Ayi kabanga ko kukana kukana na matoko vayi wuba tadilanga banga bakundi ba kisalu.—Zinga. 20:29.

VUTULANGA MATONDO

10. Buidi zikhomba zima nuna bafueti tadila matoko mu kimvuka?

10 Zikhomba zima nuna bantadilanga matoko banga minkhayilu mifumina kuidi Yave ayi bantondanga mu mawu. Kibila bo mangolo mawu makue dekukanga, bawu bamvutulanga beni matondo mu kumona ti matoko bakhidi mangolo, badi bakubama muingi kukieba zitsatu ayi kusadisa kimvuka.

11. Buidi lutanga lu Luti 4:13-16 lumfuanikisila lusakunu lulenda kuizila mu kukikinina lusalusu lu matoko?

11 Kibibila mvandi kintuba ti Naomi wuba kifuani kimboti mu matedi kuvutulanga matondo ayi kukikinina lusalu lu matoko. Va thonono Naomi wudinda beni muingi nkuekizi’andi Luti kavutuka kuidi dikanda diandi. Vayi mu thangu Luti kamanga kuvutuka ayi katuba ti tidi kukuenda yandi ku Betelemi, Naomi wukikinina lusalusu ayi kikundi kimboti ki Luti. (Luti 1:7, 8, 18) Kikundi kiawu kiba lusakumunu lumboti! (Tanga Luti 4:13-16.) Kukikulula kuala sadisa mvandi zikhomba bama nuna, kulandakana kifuani ki Naomi.

12. Buidi mvuala Polo kamonisina ti waba vutulanga matondo?

12 Mvuala Polo waba vutulanga beni matondo mu lusalusu kaba tambulanga. Dedi nandi wutonda Baklisto ku Filipi mu biuma ayi minkhayilu bawu bamfila. (Fili. 4:16) Nandi mvandi wuvutudila Timoteo matondo mu lusalusu loso kamvana. (Fili. 2:19-22) Ayi mvuala Polo wutonda Nzambi kuidi baboso bayenda muingi kunkindisa mu thangu baba kunnanta mu buloku ku Loma. (Mava. 28:15) Mvuala Polo wuba mutu wukivana beni mu kuviaja bi kilometro muingi kusamuna ayi kukindisa bimvuka. Vayi nandi kabasa kinangikanga ko mu kumanga lusalusu lu zikhomba zi babakala ayi zi bakieto.

13. Buidi Zikhomba zima nuna balenda monisina ti bamvutulanga matondo mu kuba na matoko mu kimvuka?

13 Zikhomba zima nuna balenda monisa ti bamvutulanga matondo kuidi matoko mu kimvuka mu ziphila ziwombo. Dedi, mu thangu bawu bakivana muingi ku kunata mu dikalu, kue sumba biuma voti muingi ku kusadisa mu zitsatu zinkaka zi kinsunyi, ngie wulenda vutula matondo mu kikinina lusalusu luawu. Tadila lusalusu beni ti yidi phila Yave ka kumonisina luzolo. Ayi ngie wulenda kuituka kikundi welenda ba na matoko beni. Mvandi monisanga ti wumvuanga nkinza ndionzukulu’awu yi kiphevi ayi wuba kamba ti, ngie wunkuangalalanga kumona phila matoko ba kivanina muingi kubuela mioko kisalu ki Yave. Buboti mvandi kuviokisanga yawu thangu muingi kuba zabikisa “kinongu kiaku ki luzingu.” Bo wumvanga mawu, ngie widi mu kumonisa ti wumvutulanga matondo kuidi Yave mu kutumisa matoko mu kimvuka kiandi.—Kolo. 3:15; Yoa. 6:44; 1 Tesa. 5:18.

BA KOKO KUYALUBUKA

14. Buidi Ntinu Davidi kamonisina kifuani kimboti ki kuba koko kuyalubuka?

14 Befu tulenda mona kifuani kinkaka kuidi Ntinu Davidi. Nandi wuba kifuani kimboti mu matedi kuba koko —kuyalubuka. Ntinu Davidi wubotula busina buwombo mu kiuka kiandi muingi kubuela mioko kisalu ki kutunga tempelo. (1 Lusa. 22:11-16; 29:3, 4) Nandi wuvanga mawu kheti mu kuzaba ti dizina di muan’andi Solomo diawu dinkuiza ba vantuala mu kisalu beni. Diawu boti wesiedi ko mangolo muingi kukivana mu kisalu ki kutunga zinzo zi Kintinu, ngie wulenda tatamana kubuela mioko mu kuvana minkhayilu ayi mu ziphila zinkaka zio wulenda nungina kubuela mioko kisalu beni. Phila yinkaka yidi mu kusadisa matoko babaka ndandu mu luzabu ngie mabaka mu mimvu mioso mavangila kisalu beni.

15. Mambu mbi mankinza mvuala Polo kamonisina Timoteo?

15 Tala kifuani kimboti mvuala Polo kabika mu matedi kuba koko kuyalubuka. Nandi wutumisa Timoteo muingi kanlandakana mu kisalu ki misioni ayi mu mayangi mvuala Polo wulonga ziphila ziandi zi kusamunina kuidi Timoteo. (Mava. 16:1-3) Mvuala Polo wukubika Timoteo buboti muingi kaba wufuana mu kutiamuna zitsangu zimona. (1 Koli. 4:17) Timoteo mvandi wusadila ziphila mvuala Polo kanlonga, muingi kukubika bankaka.

16. Kibila mbi yaya Shigeo kakubikila bankaka?

16 Zikhomba zima nuna, babanga ko boma ti, ba kukubika matoko mu biyeku bamvanganga, bawu basinkuiza bue ba ko tsadulu mu kimvuka. Tala kifuani ki khomba Shigeo tube tubila kumbusa. Nandi wuvana malongi mamboti ayi wukubika khomba wu ditoko wuba wumueka mu Dingumba di Filiali. Kavangila mawu, mu kutula zitsatu zi Kintinu va theti ayi mvandi mu kutadila kisalu ki kusamuna ku tsi yo kansadilanga. Mu thangu yifuana, bawu baba khomba yi ditoko wuba wukubama buboti muingi kumvinginina mu kiyeku ki kuba ntuadisi wu Dingumba di Filiali. Yaya Shigeo wukhidi tatamana kumonisa kuidi matoko mambu kalonguka mu 45 di mimvu kasadila mu Dingumba di Filiali. Bukiedika, luidi lusakumunu lunneni kuba zikhomba zi phila ayoyi mu dikabu di Nzambi!

17. Dedi bummonisina Luka 6:38, mbi zikhomba zima nuna balenda vana kuidi bankaka?

17 Benu zikhomba zi babakala ayi zi bakieto zima nuna luidi kivisa kimmonisa ti, kusadila Yave mu kiminu ayi lukuikumunu, yawu phila yilutidi yi kunatina luzingu. Mu kifuani kinu benu lummonisanga ti ndandu yiwombo yidi ku kuzingila mu minsua mi Kibibila ayi kusadila miawu mu luzingu luitu. Benu luzebi buboti phila mambu mabe vangiminanga mu bilumbu bima vioka kumbusa. Vayi mvandi luzebi tsatu yidi yi kukolama mu ziphila zimona zi kuvangila kisalu. Kheti luma botimina mu bununu, vayi mawombo madi yinu muingi kuvana kuidi bankaka. Benu mulenda kuangalala kheti luma kuiza zabila Yave mu bununu buinu. Matoko bala kuangalala beni, mu thangu bankuwa kinongu ki luzingu luinu ayi mambu mankinza luma longuka. Ayi benu kuba kifu ki “kubonganga mu kiuka kinu ki luzabu mambu ma luzingu muingi kunkindisa bankaka,” Yave wala kumu sakumuna beni.—Tanga Luka 6:38.

18. Ndandu mbi zikhomba zima nuna ayi matoko balenda baka mu kikundi kiawu?

18 Bo zikhomba zima nuna bambuela kufikama matoko, benu muala baka luaku lu kukindasana. (Loma 1:12) Kuba kuandi matoko ayi benu zikhomba zima nuna, luidi kiuma ki luvalu kio wunkaka kakhambulu. Dedi zikhomba zima nuna bake nduenga ayi luzabu mu mambu mawombo bama longuka buviokila thangu. Vayi matoko badi mangolo. Diawu mu thangu matoko ayi zikhomba zima nuna bansala va kimueka ayi mu kithuadi, bawu bantuadisanga nzitusu kuidi Yave, Tat’itu yi luzolo ayi luidi lusakumunu kuidi batu boso.

NKUNGA 90 Tukindasananga Befu na Befu

^ Lut. 5 Luidi lusakumunu luwombo kuba matoko mamvanganga mangolo muingi kubuela mioko kimvuka ki Yave. Zikhomba zima nuna, boso kua bubela kikhulu kiawu bafueti sadisa matoko muingi basadila mangolo mawu mu kisalu ki Yave.

^ Lut. 55 MAMBU MADI MU FIKULA: Mu thangu nkengididi wu bimvuka kandukisa 70 di mimvu, nandi ayi nkazi’andi bantambula kiyeku kimona. Mimvu bama sadila mu kisalu beni, mi kubavana luaku lu kukubika bankaka mu kimvuka kimona kio bankuisa sadila.