YENDA MU MAMBU MAKHATI

Yenda mu mintu mi mambu

Bima bi basoda: Anton Petrus/Moment via Getty Images; money: Wara1982/iStock via Getty Images Plus

LULEKA NKIELO!

Zimiliare ziwombo zieta kuenda mu bila ki mimvita—Zilenda ba kikua?

Zimiliare ziwombo zieta kuenda mu bila ki mimvita—Zilenda ba kikua?

 Zimbongo zio mimvita mieta dia zikala ziwombo.

  •   “Mu mvu wo wume vioka, ziguvernema zi nza yimvimba zitotudi 2, 2 yi zi billion yi zidolare mu mimvita miwombo. Zimbongo beni zio batotudi zilutidi viokila zio batotula mu mimvita mioso minkaka mio mivioka.”​—The Washington Post, 13 Fevrier 2024.

 Basi totula ko kaka zimbongo vayi ayi bima binkaka. Tadila kifuani kimosi: Mu mvita wo wulembo vioki ku Ukraine.

  •   Basoda. Batu bo beta tadila mambu mo manvioka mu nza batubidi ti, nduka nduka 500 000 ki basoda bameni fua voti bameni luala tona mvita wutona vame vioka mimvu miodi.

  •   Batu bo bakambulu basoda. Viokila 28 000 ki batu bameni fua voti bameni luala, mu tadila mambu mo ONU katubidi. Vayi, pfumu mosi wu ONU tubidi ti: “Yidi diambu di phasi mu zaba thalu yi batu bo balembo fua mu mvita wowo wumbimbi.” a

 Ziphasi zio batu balembo dengana mu bila ki mimvita ayi kambu kuwizana ko kuidi mu nza zidi ziwombo.

  •   114 milio. Yawu thalu yi batu bobo bameni tina zinzo’awu mu bila ki mimvita ayi kikhesa kio kilembo salama mu nza yimvimba mu ngondi yi Septembe 2023.

  •   783 milio. Yawu thalu yi batu bobo bakondolo beni bidia. “Mimvita diawu diambu ditheti dilembo tudi batu bakambu bidia, 70 % ki batu bo balembo fua nzala mu nza mu bibuangu bio bikala mimvita ayi kikhesa bakala.”​—World Food Programme.

 Mimvita miela mana kuandi lumbu kinkaka? Tulenda ba vuvu ti ndembama yela ba? Kuela ba lumbu kio batu bela sie bue ba ko biphumbulu voti bela sie bue fuanga ko nzala bila bidia biela ba biwombo va mbata ntoto? Mbi Bibila kintuba mu diambu beni?

Thangu yi mvita

 Bibila kisamuna ti mimvita miela ba mu ntoto wumvimba ayi wudedikisa miawu banga mutu widi va mbata phunda.

  •   “Buna phunda yinkaka yitotuka, yiba yi mbuaki; buaka kuandi kuba banga ku mbazu. Mutu wuvuanda va mbata phunda beni wutambula lulendo lu botula ndembama va ntoto ayi bamvana sabala muingi batu bavondasana bawu na bawu.”​—Tsongolo 6:4.

 Mutu beni wu kifuani nio widi va mbata phunda, batu buadi banka balandikini bo balembo monikisa nzala ayi lufua lo lulembo ba mu bimbevo ayi mambu mankaka. (Tsongolo 6:5-8) Muingi wuzaba mambu mankaka mu mbikudulu beni yi Bibila ayi bibila bio bikutu kikinisa ti mbikudulu beni yilembo lungana bilumbu bieto biabi, tanga disolo ditubidi “Batambwisi-mpunda minei yango bazali banani?

Bilumbu binkuiza bi ndembama

 Fioti kuandi fisiedi, kimvuama ki nza kisi bue sadulu ko mu diambu di mimvita. Vayi, yisi ko mu zingolo zi batu bela nungina ditudila diawu. Bibila kitubidi ti:

  •   Nzambi wela “manisa zimvita nate ku sukisina ntoto.”​—Minkunga 46:9.

  •   Nzambi wela botula mambu moso mambimbi momo mimvita mieta totula. “Wela fiona matsuela moso mu meso mawu ayi lufua lulendi buela ba ko; kiadi ki lufua kilendi buela ba ko, bidilu ayi ziphasi bilendi buela ba ko bila mambu ma theti maviokidi.”​—Tsongolo 21:4.

  •   Nzambi wela tula ti mutu nioso kazingila mu ndembama. ‘Buna batu bama bela zingila mu buangu kindembama, mu bibuangu bio bitanunu mboti ayi mu bibuangu bivundila bio bikembolo thatukusu.’​—Yesaya 32:18.

 Mu tadila mbikudulu yi Bibila, mimvita ayi mambu mankaka mo tulembo moni lumbu kiaki malembo monisa ti thangu beni yi ndembama yime fikama.

 Bue Nzambi kela dedikisila tsil’andi yi tula ndembama mu bilumbu binkuiza? Wela dedikisila diawu mu nzila Kipfumu kiandi voti guvernema yandi yi diyilu. (Matayi 6:10) Muingi wuzaba keni Kipfumu beni muna mbi ayi mbi kilenda sundula mu diambu diaku, tala video yayi yikhufi yitubidi Mbi bio Kipfumu ki Nzambi?

a Miroslav Jenca, landi ki secretere generale yi ONU ku phutu, 6 Decembre 2023.