1. Mbi Yehova kakututomba?

 YIMOSI mu zithangu yo bakala ayi nketo bo badi bakuelana beta bela mu zikhini yidi mu thangu babutidi muana. Kadiambu ko, bambuta beta zola buwombo muan’awu nio butukidi, bazolanga ko ti katatamana ba muana lezi. Diawu, dilenda kubatatikisa enati muan’awu kakadi yonzuka. Bobuawu phe, Yehova weta mona khini mu thangu tueta ba balonguki ba Kristu, vayi katianga ko ti tutatamana ba kaka bana balezi mu kipheve. (1 Ko. 3:1) Vayi, weta kutulomba tuba “bakulutu” ba Bakristu.​—1 Ko. 14:20.

2. Mbi tueka ntadila mu disolo diadi?

² Ba nkulutu wu Mukristu mbi yinsundula? Mbi tufueti tula muingi tuba Bakristu bayonzuka mu kipheve? Bidia biyela bi kipheve diambu mbi bieta vanga mu ndionzukulu’eto? Ayi bila mbi tufueti mangina kukitudila ntima viokisa viangu? Mu disolo diadi muawu tueka m’bakila mimvutu mu biuvu beni biobi.

BA MUKRISTU NIO WUYONZUKA MU KIPHEVE MBI YINSUNDULA?

3. Ba nkulutu wu Mukristu mbi yinsundula?

³ Mu Bibila, masonoko ma Ngeleki mo mabangulu mu ba “nkulutu” malenda nsundula phe “yonzuka.” a (1 Ko. 2:6) Tueta kuiza ba Bakristu ba bakulutu voti bayonzuka mu thangu tueta kuiza bika bumuana bu kipheve ayi ba bakulutu bayonzuka mu kipheve. (1 Tim. 4:15) Beto boso buba phe mintueni tulenda kueto ba Bakristu bo bayonzuka mu kipheve. Vayi buabu mbi  bieta monisa ti Mukristu weka wuyonzuka mu kipheve?

4. Bidimbu mbi bieta monika kuidi Mukristu nio wuyonzuka mu kipheve?

⁴ Mukristu nio wuyonzuka mu kipheve widi mutu nio weta zingila mu landakana mambu mo Nzambi kantomba, mu kambu landakana mo niandi veka katidi. Bo kadi mutu wukambu lunga kalenda vanga phe zinzimbala. Kadiambu ko buawu, weta monisa mu luzingu luandi lu lumbu ka lumbu ti weta yindula ayi weta vanga mambu mu nguizani ayi lukanu lu Nzambi. Wuvuata bumutu bumona ayi weta tula ngolo mu tatamana ba pfika pfika ayi diyindu di Nzambi. (Efe. 4:22-24) Wulonguka phila yi bakila zinzengolo zimboti zio zisimbulu mu zitsikudukusu ayi mu minsiku mi Yehova. Diawu, kasi ko phuila yi minsiku miwombo wombo muingi kadiatisa luzingu luandi. Mu thangu kabeki nzengolo, weta tula ngolo mu kuyidukisa.​—1 Ko. 9:26, 27.

5. Mukristu nio wukambu yonzuka mu kipheve bivonza mbi kalenda dengana? (Efeso 4:14, 15)

⁵ Mukristu nio wukambu yonzuka mu kipheve kalenda vukumuka mu “luvunu lu batu” ayi mu “diela diawu di luvunu.” Kalenda kikinina zitsangu zi luvunu ayi masolo mo malembo tembakana mu Internet ayi mu televisio voti kalenda vunu phe kuidi batu bo babika kiedika. b (Tanga Efeso 4:14, 15.) Kalenda fika ba kikhenene kuidi batu bankaka, ba kimbeni ayi bawu, kalenda fika kubafuemina, ayi kalenda fika vanga diambu dimbimbi mu thangu kadengini thotolo.​—1 Ko. 3:3.

6. Bue busudikisila ndionzukulu yi kipheve? (Tala phe foto.)

⁶ Banga phila tume muena, masonoko meta dedikisa ndionzukulu yi kipheve ayi ndionzukulu yi bukulutu bu kinsuni. Muana nioni kasi ko diluaku di zaba suasikisa mambu, phuila kakala yi lutanunu ayi lutuadusu lu nkulutu. Mu kifuani, ngudi kalenda simba muan’andi wunketo mu koko muingi bazengisa bitimi. Bobuawu kanyonzukila, nguandi kalenda kumvana luve luzengisa bitimi niandi veka. Vayi kalenda kum’bambula moyo kateka talanga ndambusu zia ziwadi. Mu thangu muana kayonzukidi, niandi veka weta kuiza ba diluaku di tina bivonza. Banga phila yoyi bana bakadila phuila yi lusadusu lu bakulutu muingi batina  bivonza, buawu phe Bakristu bo bakambu yonzuka mu kipheve bakadila phuila yi lusadusu lu Bakristu bo bayonzuka mu kipheve muingi batina bivonza bi kipheve ayi babaka zinzengolo zinduenga. Vayi, Bakristu bo bayonzuka mu kipheve mu thangu beka m’baka zinzengolo, beta yindula mu nguizani ayi zitsikudukusu zi Bibila muingi babaka diyindu di Yehova mu diambu di zinzengolo beni ayi beta zisadila mu phila yifuana.

7. Bakristu bo bayonzuka mu kipheve phuila yi lusadusu lu batu bankaka bakala?

⁷ Yawu yinsundula ti Mukristu nio wuyonzuka mu kipheve kakala ko phuila yi lusadusu lu batu bankaka? Nana. Mu zithangu zinkaka Bakristu bo bayonzuka mu kipheve phuila bakala yi lusadusu. Mutu nio wukambu yonzuka mu kipheve kalenda tomba ti baketa kunkamba nzengolo mbi kafueti baka mu diambu dimosi, mu nzengolo yo kalenda baka niandi veka. Vayi Mukristu nio wuyonzuka mu kipheve, mu thangu keka ntomba lusadusu kuidi batu bo balutidi nduenga ayi diela, zebi ti niandi veka fueti baka nzengolo ayi niandi veka fueti “nata wandi mfuna.”​—Nga. 6:5.

8. Mu mbi batu bo bayonzuka mu kipheve badidi luviakunu ayi batu bankaka?

⁸ Banga kuandi phila bakulutu bakadila luviakunu lu nitu ayi bana balezi, Bakristu bo bayonzuka mu kipheve beta zabukunu mu bikadulu banga nduenga, kibakala, kaba, ayi kukitula va buangu ki batu bankaka. Mu buela, mu thangu Bakristu buadi bayonzuka mu kipheve badengini diambu di phila mosi, balenda baka zinzengolo ziviakana vayi zio zidi nguizani na Bibila. Yeta kuiza monika mu tadila kansasa ki mutu ka mutu. Bawu buzabila, yawu mayitula ti wumosi mosi mu bawu kabika sambisa n’diandi mu zinzengolo ziozi bam’baka. Va buangu ki kubutudila, beta luta tula mayindu mawu mu ba mu bumosi.​—Loma 14:10; 1 Ko. 1:10.

BUE MUKRISTU KETA YONZUKILA MU KIPHEVE?

9. Ndionzukulu yi kipheve yawu veka yeta kuiza? Sudikisa.

⁹ Muana lenda kuandi yonzuka mu nitu bo mimvu milembo vioki vayi kadi mutu lenda yonzuka mu kipheve enati kakadi tula ngolo. Mu kifuani, bakhomba ba kimvuka ki Kolinto bakikinina nsamu mboti, babaka mbotama, babaka pheve santu ayi babaka mamboti ma malongi ma thumu Paulo. (Mav. 18:8-11) Vayi, mu thangu babaka mbotama, kumanima ma mimvu bawombo mu bawu basi yonzuka ko mu kipheve. (1 Ko. 3:2) Mbi tulenda tula mu diambu di tubika vodisa ndionzukulu’eto yi kipheve?

10. Mbi tufueti tula muingi tuyonzuka mu kipheve? (Yuda 20)

¹⁰ Muingi tuyonzuka mu kipheve, tufueti keta kuna phuila yi ba batu bayonzuka mu kipheve. Bo beta “manga baka nzayilu,” ayi bo beta tomba ba kaka phila yo badidi, balendi ko yonzuka mu kipheve. (Zin. 1:22) Tuedi tia ko ba banga batu bo bammonika ti bayonzuka mu nitu vayi balembo tatamana tadila kaka bambuta ziawu muingi ba babakila zinzengolo mu mambu mo ma batadidi. Vayi, tutidi baka biyeko mu diambu di ndionzukulu’eto yi kipheve. (Tanga Yuda 20.) Enati tidi yonzuka mu kipheve, sambila Yehova kavana “luzolo lu sadila ayi lu vangila.”​—Flp. 2:13.

11. Mbi bilenda kutusadisa tuyonzuka mu kipheve? (Efeso 4:11-13)

¹¹ Yehova kakadi vingila ti tuyonzuka mu kipheve mu beto veka. Bobo balembo sadi banga mimvungi ayi minlongi mu kimvuka ki Bukristu badi bakubama mu kutusadisa ‘tuyonzuka mu kipheve,’ muingi tuba ‘batu bo badedikini mu khudulu yi duka yi Kristu.’ (Tanga Efeso 4:11-13.) Yehova weta vana phe pheve santu’andi muingi katusadisa tuba “mayindu ma Kristu.” (1 Ko. 2:14-16) Mu buela, Nzambi wusonikisa zievanzili ziya muingi katumonisa  phila yo Yesu keba yindudilanga, tuba, ayi vanga mambu mu thangu keba salanga kisalu kiandi ki tsamununu va mbata ntoto. Ngeyo sokudila phila yo Yesu keta yindudila ayi phila yo keta vangila mambu, wulenda dukisa lukanu luaku luba Mukristu nio meyonzuka mu kipheve.

MAMBU MOMO BIDIA BINGOLO BI KIPHEVE BIETA TULA

12. ‘Malongi mbi matheti matadidi Yesu Kristu’?

¹² Muingi tuyonzuka mu kipheve, tulendi sukila ko kaka mu ‘mambu matheti’ mo tulonguka mu diambu di Yesu, vayi tufueti luta bue longuka diaka mambu mankaka. Mu kifuani, ‘malongi mathonono’ madi: Balula ntima, minu, mbotama, ayi pfulukulu. (Ebe. 6:1, 2) Momo madi mua ndambu malongi mathonono momo Bakristu boso beta keta kikinina. Diawu, mu thangu Piela keba longanga kuidi nkangu wu batu mu lumbu ki Pantekoti wutubila malongi beni momo. (Mav. 2:32-35, 38) Tufueti keta kikinina malongi mathonono muingi tuba balonguki ba Kristu. Mu kifuani, enati tukadi wilukila pfulukulu, Polo wumonisa ti tulendi ko tuba ti tuidi Bakristu bakiedika. (1 Ko. 15:12-14) Vayi, tulendi sukila ko kaka mu nzayilu yi malongi makiedika mathonono.

13. Mbi tufueti tula mu diambu di tubaka mamboti ma bidia bingolo bi kipheve bio batubidi mu Ebelewo 5:14? (Tala phe foto.)

¹³ Mu luviakunu ayi malongi mathonono, bidia bingolo bi kipheve bikadi sundula kaka minsiku mi Yehova vayi ayi zitsikudukusu ziandi phe zio zieta tusadisa tusudika diyindu diandi. Muingi tubaka mamboti ma bidia bi phila yoyi tufueti longukanga, fionguninanga ayi sadila bumboti mboti Phova yi Nzambi. Beto kubutudila, yawu mayi tula ti tubaka zinzengolo zio zieta yangidika Yehova. c​—Tanga Ebelewo 5:14.

14. Bue Polo kasadisila basi Kolinto bayonzuka mu kipheve?

¹⁴ Bakristu bo basi ko bayonzuka mu kipheve beta mona phasi baka nzengolo yimboti mu thangu kuisi ko nsiku wo wulembo tubila diambu beni. Enati kuisi ko kadi nsiku Bibila mu diambu dimosi, batu bankaka balenda banzila  ti balenda kuawu vanga dioso kuandi diambu dio batidi. Bankaka balenda tomba nsiku mu diambu dio dikadi kuandi tombana nsiku. Mu kifuani, yilenda ba ti Bakristu ba Kolinto bayuvula Polo nsiku muingi bazaba keni balenda kuawu dia bidia bio bivanunu nkayilu kuidi bitumba. Va buangu ki kubakamba mambu mo bafueti vanga, Polo wuzaba mfunu kansasa ayi wuzaba ti kadika mutu widi na “kiphuanza ki sobula.” Wuyindula mu nzila yi zitsikudukusu zio zisadisa kadika mutu kaba mu ndembama na kansasa kiandi mu kambu tesa batu bankaka sakuba. (1 Ko. 8:4, 7-9) Diawu Polo kasadisila basi Kolinto bayonzuka mu kipheve muingi basadila luve luzaba suasikisa mambu va buangu ki kue yuvusanga batu mambu mo bafueti vanga voti mu kue tombanga minsiku mu kadika diambu.

15. Bue Polo kasadisila Bakristu ba Ebelewo babaka bu yonzukila mu kipheve?

¹⁵ Tueta longuka malongi mamfunu mu mambu mo Polo kasonikina Bakristu ba Ebelewo. Bankaka basi tatamana ko yonzuka mu kipheve; diawu ‘batonina ba tsatu yi miliki, bika tsatu yi bidia bi [kipheve] bingolo.’ (Ebe. 5:12) Basi nunga ko landakana malongi makiedika, mo meba monusungu fioti fioti mu nzila yi kimvuka. (Zin. 4:18) Mu kifuani, minkuikisi miwombo mi bayuda mitatamana tula va buangu kitheti minsiku mi Mose buba ti 30 ki mimvu mivioka minsiku beni mibuisu mu nzila yi nkayilu wu Yesu Kristu. (Loma 10:4; Tito 1:10) Mu kondo finda phaka, disi ba ko diambu dingolo lomba kuidi bayuba bo bayiza ba Bakristu babalula mayindu mawu mu phiokosolo yi 30 ki mimvu! Nionso kuandi mutu wuntanga nkanda wu Polo wo kasonikina basi Ebelewo wo wusonimina mu lutuadusu lu pheve santu yi Nzambi kalenda kikinina ti mu nkanda beni muidi na bidia bingolo bi kipheve. Nginu diawu diambu Bakristu beni bavanga muingi bakindisa minu kiawu ti khubukulu yi Bukristu mu diambu di tsambudulu yawu yilutidi ayi yawu yifueti kubavana kibakala ki tatamana samuna kadiambu ko bayuda babe kubanuanisanga.​—Ebe. 10:19-23.

MANGA KUKITUDILA NTIMA VIOKISA VIANGU

16. Botula yonzuka mu kipheve, mbi diaka tufueti tula?

¹⁶ Tulendi sukila ko kaka mu ba batu bayonzuka mu kipheve vayi tufueti tatamana kaka yonzuka. Diawu tufueti kenga mu kambu yindula  ti tuidi batu bayonzuka mu kiphevi ayi tuisi’eto ko phuila yi tatamana kindisa nguizani’eto ayi Yehova. (1 Ko. 10:12) Tufueti ‘tatamana kukifiongunina’ muingi tuba sikididi ti tulembo tatamana kueto yonzuka mu kipheve.​—2 Ko. 13:5.

17. Bue nkanda wo Polo kasonikina basi Kolosayi wumonisini mfunu wutatamana yonzuka mu kipheve?

¹⁷ Mu nkanda wo Polo kasonikina basi Kolosayi, wumonisini diaka mfunu wutatamana yonzuka mu kipheve. Buba ti bayiza ba Bakristu bayonzuka mu kipheve, Polo wubakebisa mu diambu ditedi ntambu wu mayindu ma nza. (Kol. 2:6-10) Epalafasi, nio wuzaba bumboti mboti batu ba kimvuka beni, weba sambilanga thangu zioso muingi batatamana “ba bafuana,” voti bayonzuka. (Kol. 4:12) Dilongi mbi tulenda baka mu diambu beni? Polo ayi Epalafasi basudika ti tatamana yonzuka mu kipheve kueta tomba zingolo zi mutu niandi veka ayi lusadusu lu Nzambi. Bazola ti basi Kolosayi batatamana ba bakristu bayonzuka mu kipheve, voti baba bafuana, buba mambu maphasi mo beba dengananga.

18. Mukristu nio wuyonzuka mu kipheve mambu mbi kalenda dengana? (Tala phe foto.)

¹⁸ Polo wukebisa basi Ebelewo ti Mukristu nio wuyonzuka mu kipheve kalenda zimbisa mvimba mvimba nguizani’andi ayi Nzambi. Ntima wu Mukristu wulenda ba ngolo banga ditadi enati wukadi bue nunga balula mavanga ayi baka nlemvo wu Nzambi. Diambu dikhini, basi Ebelewo basi bua ko mu ntambu wu phila yina. (Ebe. 6:4-9) A buabu enati mutu vodidi mu kipheve voti bimusunu mu kimvuka, ayi kumanima baludi ntima? Balula ntima na kukikulula kuandi bimonisini ti widi na luviakunu ayi bo Polo kasonikina nkanda. Diawu, mu thangu kavutukidi Yehova, phuila yi lusadusu luandi keta kuiza ba. (Yeh. 34:15, 16) Bakulutu balenda baka khubukulu yi tomba Mbangi Yehova nio widi wuyonzuka mu kipheve muingi kansadisa kabue baka ngolo ziandi zi kipheve.

19. Lukanu mbi tufueti baka?

¹⁹ Wulenda dukisa lukanu luaku lutomba tatamana yonzuka mu kipheve! Tatamana dia bidia bingolo bi kipheve ayi tula ti mayindu maku matatamana ba nguizani ayi mo ma Yehova. Enati widi wuyonzuka mu kipheve, tula mo wulenda tula muingi wutatamana bubela tona lumbu kiaki ayi mvimba mvimba.