Tu añoil 1917, u testigoʼob Jéeoba kʼaj óolaʼanoʼob kaʼach bey j-Xoknáaloʼob tiʼ le Bibliaoʼ, káaj u kaʼanskoʼob baʼax ku yaʼalik le Biblia tu luʼumil Méxicooʼ, junpʼéel luʼum tuʼux kajaʼan máakoʼob jach jatsʼuts u modosoʼob. Ka máan añoseʼ u cientosil máakoʼob káaj u meyajtikoʼob Jéeoba. Le táan le Segunda Guerra Mundialoʼ u gobiernoil Méxicoeʼ yaan baʼaxoʼob tu beetaj utiaʼal ka xuʼuluk u kaʼansajoʼob joonaj joonajil bey xan u muchʼkuba u adorartoʼob Jéeoba le j-Xoknáaloʼob tiʼ le Bibliaoʼ.

 Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ u gobiernoil Méxicoeʼ tu tsʼáaj junpʼéel ley tuʼux ku yaʼalikeʼ le religiónoʼoboʼ unaj u muchʼkubaʼob chéen teʼ lugaroʼob yanoʼob tu kʼaabaʼ le gobiernooʼ. Teʼ kʼiinoʼoboʼ le asambleaʼoboʼ ku beetaʼaloʼob kaʼach tiʼ lugaroʼob rentartaʼanoʼob, le reuniónoʼob xan kaʼachoʼ ku beetaʼaloʼob tu yotoch le sukuʼunoʼoboʼ, tsʼoʼoleʼ ku kaʼansajoʼob teʼ calleʼoboʼ bey xan joonaj joonajil.

 Tu añoil 1943, utiaʼal k-beetik baʼax ku yaʼalik le gobiernooʼ, t-registrartakba bey junpʼéel organización maʼatech u cobrartik u yáantik le máakoʼob utiaʼal ka maas maʼalobchajak bix u kuxtaloʼoboʼ. Yoʼolal leloʼ xuʼul k-ilaʼal bey junpʼéel religióneʼ ka joʼopʼ k-ilaʼal bey junpʼéel grupo máakoʼob ku yáantkoʼob u maasileʼ. Yoʼolal le baʼax t-beetoʼ béeychaj k-kaʼa k-muchʼikba jeʼel tuʼuxakeʼ, maʼ chéen teʼ lugaroʼob yanoʼob tu kʼaabaʼ le gobiernooʼ.

 Ichil le baʼaxoʼob k-beetik utiaʼal k-áantik le máakoʼoboʼ táakaʼan k-kaʼansiktiʼob jejeláas baʼaloʼob bey xan u kankoʼob xook yéetel tsʼíib. Bey túun úuchik k-tsʼoʼokbesik le baʼax ku kʼáatik le gobierno tiʼ le organizaciónoʼob jeʼex le tuʼux yanoʼonoʼ (Romanos 13:1). Kex táan k-beetik kaʼach lelaʼ maʼ t-tuʼubseʼ le baʼax maas kʼaʼanaʼanoʼ letiʼe k-kaʼansik baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ (Isaías 48:17, 18). Jéeobaeʼ jach tu séebaʼanil tu bendecirtaj le baʼax beetaʼabaʼ le oʼolal yaʼab utsiloʼob tu taasaj. Tak bejlaʼa yaʼab sukuʼunoʼob kʼaʼajsik le baʼax úuchaʼ.

 Le baʼax maas t-tsʼáaj k-óol k-beet tu luʼumil Méxicooʼ letiʼe k-tsikbaltik baʼaxoʼob ken u beet u Reino Diosoʼ. Jeʼex apóstol Pabloeʼ, toʼon xaneʼ t-adaptartakba tiʼ le baʼaxoʼob ku kʼáatik le gobierno utiaʼal ka páajchajak k-kaʼansik baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ (1 Corintios 9:20-23). Le ka kaʼansajnaj Pablo tiʼ u kajnáaliloʼob Atenas yanoʼob teʼ Areópagooʼ maʼ directo úuchik u chʼaʼchiʼitik u tʼaan Dios tiʼobiʼ (Hechos 17:22-31). Toʼon xan kaʼacheʼ le kéen xiʼikoʼon k-xíimbalt le máakoʼoboʼ maʼ t-jóoʼsik le Bibliaoʼ mix tech k-chʼaʼchiʼitik le kéen k-káajs k-tsikbal yéetel le máakoʼoboʼ.

 Isabeleʼ ku yaʼalik: «Kéen kʼuchkoʼon tiʼ junpʼéel najeʼ k-aʼalik tiʼ u yuumil najeʼ toʼoneʼ k-kʼáat áant utiaʼal u yilik bix jeʼel u maas maʼalobkíintik u kuxtaleʼ. U suukileʼ kin weʼesiktiʼob le xookoʼob ku taasik le revista ¡Aajkechoʼ!, maases le xookoʼob óoliʼ maʼatech u chʼaʼchiʼitkoʼob u tekstoiloʼob le Bibliaoʼ». Wa u nojchil le naj u kʼáat maas kaanbal tiʼ Diosoʼ ku tsikbaltaʼal tiʼ baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Auroraeʼ ku yaʼalik: «Yanchaj k-kanik yaʼab tekstoʼob de memoriail tumen maʼ tu páajtal kaʼach k-jóoʼsik le Bibliaoʼ». Le máakoʼob xanoʼ maas uts tu tʼaanoʼob kaʼach ka k-xok tiʼob le tekstoʼob tu Bibliaʼoboʼ.

 Toʼoneʼ k-ojel baʼax ken k-aʼal tiʼ le máakoʼob le kéen u yaʼaloʼob wa baʼax yoʼolal le meyaj k-beetkoʼ (Filipenses 1:7). Le gobiernooʼ tu tsʼáajtoʼon junpʼéel chan tarjeta tuʼux ku tsʼáaiktoʼon permiso utiaʼal le meyaj k-beetkoʼ, lelaʼ jach tu yáantoʼon. a Maríaeʼ ku yaʼalik: «Mantatsʼ k-bisik kaʼach le tarjeta de identificación firmartaʼan tumen le Secretaría de Relaciones Exterioresoʼ». Samuel xaneʼ ku yaʼalik: «Le kéen maʼachkoʼon yéetel le kéen kʼáataʼak toʼon tumen le autoridadoʼob baʼax le k-beetkoʼ k-eʼesiktiʼob le tarjetaoʼ».

 Le tarjetaʼoboʼ jach tu yáantoʼonoʼob. Jesús, juntúul sukuʼun ku servir kaʼach tu estadoil Jaliscoeʼ ku yaʼalik: «Tu añoil 1974, u jaats máakoʼob nuʼuktaʼanoʼob tumen juntúul sacerdoteeʼ tu bisen yéetel junpʼéel pareja Testigoʼob tu táan le autoridadoʼoboʼ. Letiʼobeʼ u kʼáatoʼob kaʼach ka xuʼuluk k-máan kaʼans le máakoʼoboʼ, pero le ka t-eʼesajtiʼob le tarjeta tsʼaʼantoʼon tumen le autoridadoʼoboʼ, jetsʼlajoʼob. Toʼoneʼ seguernaj k-áantik le máakoʼob le ka tsʼoʼok u tsʼaʼabaltoʼon asesoramiento legal tumen u kaajal Jéeobaoʼ. Bejlaʼeʼ yaʼab múuchʼuliloʼob yaan teʼ kaajoʼ».

 Como tiaʼanoʼon tiʼ junpʼéel organización ku yáantik le máakoʼob utiaʼal ka maas maʼalobchajak bix u kuxtaloʼoboʼ, le kéen jóokʼkoʼon kaʼansaj joonaj joonajileʼ k-aʼalik tiʼ le máakoʼoboʼ wa u kʼáat u kanoʼob xook yéetel tsʼíibeʼ jeʼel k-kaʼanskoʼob gratiseʼ. b Arieleʼ ku yaʼalik: «Le meyaj tu beetaj le sukuʼunoʼoboʼ jach maʼalob tumen teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ yaʼab máakoʼob maʼ binoʼob escuelaiʼ pero jach u kʼáatoʼob u xokoʼob le Bibliaoʼ. Toʼon túuneʼ k-áantkoʼob u kanoʼob xook yéetel tsʼíib, kéen máanak kʼiineʼ k-káajsik k-xokik le Biblia tu yéeteloʼoboʼ».

 Rutheʼ ku yaʼalik: «Kʼajaʼanteneʼ le kéen káajak u kanik xook le máakoʼoboʼ jach ku kiʼimaktal u yóoloʼob tumen mix juntéen tu tukloʼob kaʼach wa jeʼel u kankoʼobeʼ. Lelaʼ jach áantajnaj utiaʼal ka u maas tsʼáa u yóol u meyajtoʼob Jéeoba».

 Desde tu añoil 1943 tak 1993, u testigoʼob Jéeobaeʼ u registrarmubaʼob bey junpʼéel organización ku yáantik le máakoʼob utiaʼal ka maas maʼalobchajak bix u kuxtaloʼoboʼ. Durante le tiempo jeʼeloʼ áantaʼab maas tiʼ 127,000 máakoʼob u kanoʼob xook bey xan tsʼíib. Tsʼoʼoleʼ áantaʼab xan maas tiʼ 37,000 máakoʼob utiaʼal ka u maas maʼalobkíint u xookoʼob yéetel u tsʼíiboʼob. Le gobiernooʼ jach maʼalob bix úuchik u tʼaan yoʼolal le meyaj beetaʼabaʼ (Romanos 13:3). Por ejemploeʼ, tu añoil 2010, tsʼaʼabtoʼon junpʼéel reconocimiento tuʼux ku yaʼalikeʼ «jach tsʼoʼok k-áantik le máakoʼob u kanoʼob xook yéetel tsʼíiboʼ [...], lelaʼ junpʼéel meyaj úuch joʼopʼok k-beetik yéetel tsʼoʼok u yáantik yaʼab máakoʼob u maʼalobkíint u kuxtaloʼob tu estadoil México yéetel tuláakal u luʼumil México».

 Tu yoʼolal bix u registrarmiluba u kaajal Jéeoba tu táan le autoridadoʼoboʼ le reuniónoʼoboʼ k-beetik tiʼ najoʼob kʼaj óolaʼanoʼob bey salón tuʼux ku kaʼansaʼal máak utiaʼal u maas maʼalobkíintik u kuxtaleʼ (Salón de Estudios Culturales). Teʼeloʼ tiʼ k-muchʼikba utiaʼal k-adorartik Diosiʼ bey xan utiaʼal k-kaʼansik le máakoʼob xook yéetel tsʼíiboʼ.

 Ángeleʼ ku kʼaʼajsikeʼ u maas yaʼabil le lugaroʼob ku meyajoʼob bey salónoʼoboʼ maases tiaʼan kaʼach tu yotoch le sukuʼunoʼoboʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Jach jatsʼuts le baʼax tu beetaj le sukuʼunoʼoboʼ tumen kex maʼ sen nojoch u yotochoʼobeʼ ku láaj acomodartik u nuʼukuloʼob utiaʼal u yantal tuʼux u beetaʼal le reuniónoʼoboʼ».

 Kex maʼ fácileʼ, le sukuʼunoʼoboʼ tu disfrutartoʼob u binoʼob reunión. Ángeleʼ ku seguer u yaʼalik: «Yaan kʼiineʼ jach ku chuʼupul le tuʼux ku beetaʼal le reuniónoʼoboʼ, le oʼolal yaneʼ desde táankab ku waʼatal u yuʼube, hasta yaneʼ teʼ ventana ku chʼeeneb utiaʼal u comentaroʼ. Kex beyoʼ jach t-disfrutartaj k-antal teʼ reuniónoʼoboʼ».

 Utiaʼal maʼ u yantal problemaseʼ k-ilik maʼ k-kʼaay mix k-orar jach kʼaʼam. Edmundoeʼ ku yaʼalik: «Le táan le discurso cultural, jeʼex u yaʼalaʼal kaʼach tiʼ le discurso públicooʼ, le máax máansik le discursooʼ ku tsolik bix jeʼel u maas maʼalobkíintik u kuxtal máak yéetel u yáantaj le consejoʼob yanoʼob teʼ Bibliaoʼ». Ka máan kʼiineʼ xuʼul u usartaʼal u kʼaabaʼ le libroʼob yaan ichil le Bibliaoʼ. ¿Bix túun u citartaʼal kaʼach junpʼéel teksto? Manueleʼ ku yaʼalik: «Tu lugar k-aʼalik ‹Apocalipsis capítulo 21, versículo 3 yéetel 4›, chéen k-aʼalik ‹libro 66, 21, 3 yéetel 4›». Uláakʼ juntúul sukuʼun ku kʼaabaʼtik Moiséseʼ ku yaʼalik: «Utiaʼal ka páajchajak k-kaxtik kaʼach le tekstoʼoboʼ yanchaj k-kanik de memoriail baʼax númeroil yaan cada libro tiʼ le Bibliaoʼ».

 U kaajal Jéeoba yaan tu luʼumil Méxicoeʼ igual u meyaj kaʼach yéetel le yaan tiʼ uláakʼ luʼumiloʼoboʼ. Kex yaan jujunpʼéel baʼaloʼob maʼ tu páajtal k-beetik kaʼacheʼ chíikaʼan u yilaʼal bix úuchik u bendecirkoʼon Jéeoba. Desde ka t-registrartakba tu añoil 1943 bey junpʼéel organización ku yáantik máak u maas maʼalobkíint u kuxtaleʼ yaniliʼ 1,565 publicadoroʼob tu luʼumil Méxicoeʼ. Tu añoil 1993, le gobiernooʼ tu reconocertoʼon bey junpʼéel religióneʼ. Teʼ año jeʼeloʼ le publicadoroʼoboʼ tsʼokaʼaniliʼ u chukik 366,177 u túulaloʼobeʼ, tsʼoʼoleʼ joʼopʼ u maas yaʼabtaloʼob. Tu añoil 2021, le publicadoroʼoboʼ tu chukaj 864,633 u túulaloʼob. ¿Baʼaxoʼob jeʼel u páajtal k-kanik tiʼ le meyaj beetaʼab tu luʼumil Méxicooʼ?

 Beetaʼab kʼeexoʼob le ka kʼaʼabéetchajoʼ. Úuchik k-beetik le baʼax tu kʼáataj u gobiernoil Méxicoeʼ áantajnaj utiaʼal maʼ u prohibirtaʼal le meyaj t-beetaj tu yáamil 50 años tu luʼumil Méxicooʼ. Marioeʼ ku yaʼalik: «Yaan hora kaʼacheʼ maʼ tin jach naʼatik baʼaxten maʼ tu páajtal k-meyajtik Jéeoba jeʼex u beetaʼal tiʼ uláakʼ luʼumiloʼobeʼ. Chéen baʼaleʼ durante le tiempo jeʼeloʼ mix máak aʼal wa maʼ maʼalob bix táan kaʼach u nuʼuktikoʼon u kaajal Jéeobaiʼ. Le oʼolal mantatsʼ t-uʼuyaj u tʼaan».

 Kʼubaj k-óol k-beet baʼax ku yaʼalik Jéeoba. Guadalupeeʼ ku yaʼalik: «Jach t-kʼubaj k-óol k-kaʼans u maasil máakoʼob, maʼ t-chaʼaj tiʼ mix baʼal ka u náays k-óoliʼ. Jach kiʼimakchaj k-óol tumen táan k-meyajtik Jéeoba, k-tiaʼaleʼ letiʼe baʼax maas maʼalob unaj k-beetkoʼ».

 Maʼ xuʼul k-bisikba yéetel le sukuʼunoʼoboʼ. Anitaeʼ ku yaʼalik: «Toʼon kaʼacheʼ k-kʼaay t-otoch tumen prohibido k-kʼaay teʼ tuʼux k-muchʼikbaoʼ. Utiaʼal k-maas bisikba yéetel le sukuʼunoʼoboʼ mantatsʼ táan u yilaʼal u beetaʼal convivios. Teʼ súutukiloʼ k-aprovechartik k-beetik jujunpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob prohibirtaʼan k-beetik teʼ tuʼux k-muchʼikbaoʼ».

 Florentinoeʼ ku yaʼalik: «Kéen in kʼaʼajs le baʼaxoʼob úuchoʼ kin tsʼáaik cuentaeʼ yaan baʼax oʼolal úuch tuláakal le baʼaloʼoboʼ yéetel leloʼ tu beetaj u kiʼimaktal k-óol. Kex óotaʼab xuʼulsbil le meyaj k-beetkoʼ toʼoneʼ t-ilaj bix úuchik u nuʼuktaʼal tuláakal baʼal tumen Jéeoba».