Xeen tiʼ baʼax ku taasik

Xeen tu cuadroil baʼax ku taasik

CAMILLA ROSAM | U KUXTAL JUJUNTÚUL TESTIGOʼOB

Tin chʼaʼtuklaj u chúukpajal in wóol tiʼ Jéeoba

Tin chʼaʼtuklaj u chúukpajal in wóol tiʼ Jéeoba

 Tu añoil 1906, in abueloʼobeʼ tu kanoʼob u jatsʼuts promesaʼob u Reino Dios. Teʼ tiempo jeʼeloʼ maʼ úuch kíimik u hijoʼobiʼ tumen tsaʼay difteria tiʼ. Le doctor áantoʼoboʼ juntúul j-Xoknáal tiʼ le Bibliaoʼ, bey kʼaj óolaʼanil kaʼach u testigoʼob Jéeobaoʼ. Letiʼe doctor tsikbalttiʼob le jatsʼuts promesaʼob yaan teʼ Bibliaoʼ, jeʼex por ejemplo u kaʼa kuxkíintaʼal le kimenoʼoboʼ. Tu yoʼolal leloʼ, in abuelo, in maama bey xan in tíaeʼ joʼopʼ u xokikoʼob le Bibliaoʼ.

 Le ka máan kʼiineʼ letiʼobeʼ jach tu tsʼáaj u yóol u meyajtoʼob Jéeoba. Le kéen tsʼaʼabak kaʼach chaʼantbil le «Foto-Drama de la Creación» teʼ Chicagooʼ (Illinois, Estados Unidos), le kiikoʼoboʼ hasta ku yáantkoʼob le máakoʼob u kaxtoʼob tuʼux kun kutaloʼoboʼ. Jach triste baʼax úuchi tumen tu añoiloʼob 1930, u maasil in láakʼtsiloʼobeʼ náachchajoʼob tiʼ Jéeoba, chéen in maama seguert baʼax tu kanaj. Maʼ chéen chʼaʼabil tu yililiʼ tumen jach suuk u múul biskuba yéetel u láakʼtsiloʼob. Jach maʼalob ejemplo tu tsʼáajten in papá yéetel in maama tumen tu kaʼatúulaloʼob chúukpaj u yóol u beetoʼob baʼax ku yaʼalik Jéeoba.

In foto yéetel in familia tu añoil 1948

 Síijen tu añoil 1927, teen u maas nojchil le seis paalal anchaj tiʼ in papá yéetel in maamaoʼ, tuláakloʼon t-meyajtaj Jéeoba. In papá kaʼacheʼ carpintero, k-otocheʼ jach jatsʼuts yéetel kajaʼanoʼon kaʼach paachil tiʼ u kaajil Chicago. Yaantoʼon kaʼach junpʼéel nojoch terreno tuʼux k-pakʼik yaʼab baʼaloʼob, tsʼoʼoleʼ k-tséentik xan kaaxoʼob yéetel patoʼob.

 ¡Uts tin wich in meyaj kaʼachi! Junpʼéel tiʼ le meyajoʼob ku tsʼaʼabal in beet tin wotochoʼ letiʼe in wutskíintik le calcetinoʼoboʼ. Bejlaʼeʼ óoliʼ maʼatech u beetaʼal, pero úuchjeakileʼ tu lugar u puʼulul le calcetinoʼob ku yantal u jooliloʼoboʼ ku chuʼuyloʼob utiaʼal u yutskíintaʼaloʼob. In kanik chuuyeʼ jach yaʼab bix úuchik u yáantken ichil in kuxtal.

In papáʼobeʼ tu tsʼáajoʼobten junpʼéel maʼalob ejemplo

 In papáeʼ mantatsʼ tu yilaj ka kaanbalnakoʼon tiʼ Jéeoba, le oʼolal maʼatech k-pʼaxik mix junpʼéel reunión, k-jóokʼol predicar yéetel sáamsamal ku xokiktoʼon junpʼéel teksto tiʼ le Bibliaoʼ. Tsʼoʼoleʼ cada sábado de áakʼabeʼ k-múul xook ich familia yéetel u yáantaj le revista Le Máax ku Kananoʼ.

 In papáeʼ tu takʼaj junpʼéel letrero tu ventanail k-otoch utiaʼal u predicar tiʼ le vecinoʼoboʼ. Letiʼe sukuʼunoʼob beet le letrerooʼ, tiʼ ku anunciarkoʼob le discursoʼoboʼ bey xan wa baʼax publicaciónil. Le letrero kaʼachoʼ tsʼaʼan u luzil, ku tʼaʼabal yéetel ku tuʼupul, le oʼolal séebaʼan u yilaʼal tumen tuláakal máak. In papáeʼ tu tsʼáaj xan kaʼapʼéel letrero tu coche.

Táan k-bin predicar yéetel in maama yéetel táan k-bisik le gramófono ku meyajtoʼonoʼ

 U ejemplo in papáeʼ tu kaʼansaj tiʼ in wíitsʼinoʼob bey xan tiʼ teneʼ kʼaʼabéet k-uʼuyik u tʼaan Jéeoba. In maamaeʼ jach tu apoyartaj in papá, letiʼeʼ káaj u beetik u precursorail le yaan cinco años tiʼ u maas chichnil in wíitsʼinoʼoboʼ, yéetel bey tu beetil tuláakal u kʼiiniloʼob u kuxtaloʼ. Jach maʼalob ejemplo tu tsʼáajtoʼon in papá yéetel in maama.

 Úuchjeakileʼ minaʼantoʼon televisión, le oʼolal teen yéetel in wíitsʼinoʼobeʼ k-kutal k-uʼuy le programaʼob ku máansaʼaloʼob teʼ radiooʼ. Pero le baʼax maas jatsʼuts k-uʼuyik kaʼachoʼ letiʼe programaʼob ku máansik u kaajal Jéeobaoʼ.

Asambleaʼob, gramófonoʼob yéetel letreroʼob

 Jach jatsʼuts k-ilik k-bin teʼ asambleaʼob ku beetik u testigoʼob Jéeobaoʼ. Teʼ asamblea beetaʼab tu añoil 1935, t-kaneʼ «le yaʼabkach máakoʼob» kun pʼáatloʼob kuxtal kéen tsʼoʼokok le «nojoch muʼyajil» ku yaʼalik Apocalipsis 7:9, 14, yaantiʼob u esperanzail u pʼáatloʼob kuxtal way yóokʼol kaab tiʼ junpʼéel jatsʼuts paraísoeʼ. Antes tiʼ le asamblea jeʼeloʼ, in papá yéetel in maamaeʼ ku jaantikoʼob le waaj yéetel ku yukʼikoʼob le vino teʼ Kʼaʼajsajiloʼ. Chéen baʼaleʼ ka tsʼoʼok le asambleaoʼ chéen in papá seguernaj u beetik beyoʼ, in maamaeʼ tu naʼateʼ u esperanzaeʼ maʼ letiʼe u bin gobernar yéetel Jesús teʼ kaʼanoʼ, baʼaxeʼ u pʼáatal kuxtal mantatsʼ way Luʼumeʼ.

 Tu añoil 1941, teʼ asamblea beetaʼab tu kaajil San Luis Misurioʼ le sukuʼun Joseph Rutherfordoʼ tu presentartaj le libro ku kʼaabaʼtik Hijos. Le sukuʼunaʼ letiʼ nuʼuktik kaʼach le meyaj ku beetaʼal ichil u kaajal Jéeobaoʼ. Jach kiʼimakchaj k-óol le oʼolal xáanchaj táan k-papaxkʼab. Teʼ tiempo jeʼeloʼ 14 años yaanten yéetel junpʼéel año okjaʼanaken. Jach kʼajaʼanten ka binen in beet fila yéetel u maasil paalaloʼob utiaʼal in máan in chʼaʼ le libro teʼ plataformaoʼ.

Teen yéetel Lorraine tu añoil1944

 Le predicación teʼ kʼiinoʼoboʼ maʼ bey jeʼex teʼ kʼiinoʼobaʼ. Tu añoiloʼob 1930, ku meyajtoʼon junpʼéel gramófono utiaʼal k-tsʼáaik jujunpʼéel discursoʼob u yuʼub u yuumil naj. Antes tiʼ k-tʼaan tu jool junpʼéel najeʼ k-preparartik le gramófonooʼ, beyoʼ le kéen jóokʼok u yuumil najeʼ chéen k-aʼalik wa baʼaxeʼ tsʼoʼoleʼ k-tsʼáaik cuatro minutos y medio tiʼ le discurso u yuʼuboʼ. Le máakoʼob kajaʼanoʼob naatsʼ tiʼ in wotochoʼ jatsʼuts u yuʼubikoʼob le grabaciónoʼoboʼ, maʼ kʼajaʼanten wa yaan máax tsʼíikilnaj tu yoʼolaliʼ. Dieciséis años yaanten ka káaj in beetik in precursorail, le ka tin káajseʼ in papáeʼ tu síiajten junpʼéel gramófono, jach jatsʼuts kaʼach in wilik u meyajten kéen predicarnaken. Le precursora jach in wéet máan predicaroʼ u kʼaabaʼeʼ Lorraine, letiʼeʼ jach uts kaʼachi.

 Úuchjeakileʼ le sukuʼunoʼoboʼ ku muchʼkubaʼob yéetel ku kuchkoʼob letreroʼob, lelaʼ uláakʼ bix u predicaroʼob kaʼachi. Le baʼax ku beetkoʼoboʼ k-aʼaliktiʼ kaʼach «marchas yéetel letreroʼob de sándwich» tumen le letreroʼob k-kuchik kaʼachoʼ k-tsʼáaik paachil yéetel táanil tiʼ toʼon. Teʼ letreroʼoboʼ tsʼíibtaʼan baʼaloʼob jeʼex lelaʼ: «Le religiónoʼ junpʼéel tuus utiaʼal u yoklaʼal máak» bey xan «Meyajteʼex Dios yéetel Cristo le Reyoʼ».

Junpʼéel foto tuʼux táan k-predicar yéetel le letreroʼoboʼ

 Le reuniónoʼoboʼ tu preparartoʼon utiaʼal le chʼaʼpachtajiloʼ bey xan utiaʼal ka k-defendert le baʼax tsʼoʼok k-kanikoʼ. Jach maʼ xáanchaj xan ka kʼuch le chʼaʼpachtajiloʼ. Juntéenjeakil le táan k-pʼatik revistaʼob teʼ negocioʼoboʼ tu machoʼon le policíaʼoboʼ, tu naʼaksoʼonoʼob tiʼ junpʼéel camionetaeʼ ka tu bisoʼon tu oficinaʼob. Xáanchaj tiʼ yanoʼoniʼ hasta ka tu chaʼajoʼob k-bin. Pero kex beyoʼ jach kiʼimakchaj k-óol tumen táan k-beetik baʼax u kʼáat Jéeoba.

Ku tsʼoʼokol k-beel, k-bin Galaad yéetel ku tʼaʼanal in wíicham teʼ ejércitooʼ

U fotoil tuʼux tsʼoʼok in beel yéetel Eugene

 Ka máan kʼiineʼ Lorraineeʼ tu presentartajten juntúul sukuʼun ku kʼaabaʼtik Eugene Rosam, letiʼeʼ tu kʼaj óoltaj tiʼ junpʼéel asamblea beetaʼab tu kaajil Minneapolis, Minnesota. Eugeneeʼ líikʼ tiʼ junpʼéel isla ku kʼaabaʼtik Cayo Hueso, lelaʼ tiaʼan Floridaeʼ. Le yaan 15 años tiʼoʼ expulsartaʼab teʼ escuelaoʼ tumen maʼ tu yóotik u saludart le banderaoʼ mix u kʼayik le himno nacionaloʼ. Ka tsʼoʼokeʼ tu káajsaj u beetik u precursoril. Juntéenjeakileʼ tu yilaj juntúul x-chʼúupal u yéet xook kaʼachi, como jach maʼalob u calificaciónoʼobeʼ, le x-chʼúupaloʼ taakchaj u yojéeltik baʼaxten expulsartaʼab teʼ escuelaoʼ. Le baʼax tu tsolajtiʼoʼ tu beetaj u tuukul le x-chʼúupaloʼ yéetel ka máan kʼiineʼ káaj xan u meyajtik Jéeoba.

Le tiaʼanoʼon Cayo Hueso tu añoil 1951

 Tsʼoʼok in beel yéetel Eugene tu añoil 1948. Ka tsʼoʼok k-beeleʼ seguernaj k-beetik k-precursoril tu islail Cayo Hueso. Ka máan kʼiineʼ invitartaʼaboʼon utiaʼal ka xiʼikoʼon tu Escuelail Galaad número 18 yéetel tu káajbal u añoil 1952 ka beetaʼab le graduaciónoʼ. Le táan le xookoʼ kaʼansaʼabtoʼon junpʼíit español, le oʼolal t-tuklaj yaan k-túuxtaʼal tiʼ junpʼéel luʼum tuʼux ku tʼaʼanal español. Chéen baʼaleʼ maʼ bey úuchikiʼ. Le tiaʼanoʼon tu escuelail Galaadoʼ maaschaj le guerra tu luʼumil Coreaoʼ ka túun tʼaʼan Eugene utiaʼal u bin u beet u soldadoil. Jaʼakʼ k-óol tumen desde teʼ Segunda Guerra Mundialoʼ aʼalaʼabtiʼ maʼ tsaaj ka xiʼikiʼ tumen letiʼeʼ juntúul ministro religioso. Le úuchik u kaʼa tʼaʼanal utiaʼal ka xíik teʼ guerraoʼ tu obligartoʼon pʼaatal tu luʼumil Estados Unidos. Chéen baʼaleʼ teneʼ jach tin woʼtaj. Ka máan dos añoseʼ aʼalaʼabtiʼeʼ maʼ kun obligarbil utiaʼal ka xiʼik teʼ guerraoʼ. Le baʼax úuchoʼ tu kaʼansajtoʼoneʼ kex yaan hora bey ku kʼaʼalal junpʼéel joonajeʼ Jéeobaeʼ jeʼel u beetik u jeʼepajal uláakʼeʼ, chéen kʼaʼabéet u yeʼesik paciencia máak.

Le ka binoʼon xook Galaadoʼ

K-beetik viajanteil yéetel k-bin tak Canadá

 Tu añoil 1953 le táan k-beetik precursoril tiʼ junpʼéel múuchʼulil ich español tu kaajil Tucson, Arizonaeʼ, tsʼaʼaboʼon k-beet superintendenteil tiʼ circuito. Ka máan kʼiineʼ t-xíimbaltaj u circuitoiloʼob Ohio, California yéetel Nueva York. Tu añoil 1958, káaj k-beetik distritoil a tu estadoil California yéetel Oregón, toʼoneʼ maases tiʼ k-pʼáatal tu yotoch le sukuʼunoʼoboʼ. Tu añoil 1960, binoʼon Canadá yéetel tiʼ pʼáatoʼon tak 1988. Teʼeloʼ tiʼ tsʼaʼab Eugene u beet u instructoril tiʼ le Escuela del Ministerio del Reinooʼ, le xookaʼ ku tsʼaʼabal tiʼ le ancianoʼob yanoʼob teʼ múuchʼuliloʼoboʼ.

 Junpʼéel baʼax jach jatsʼuts kin kʼaʼajsik tiʼ le kʼiinoʼob anchajoʼon Canadáoʼ letiʼe ka jóokʼen predicar yéetel juntúul kiik joonaj joonajiloʼ. Teʼ kʼiin jeʼeloʼ t-kʼaj óoltaj juntúul koʼolel ku kʼaabaʼtik Gail, letiʼeʼ tu yaʼalajtoʼoneʼ u paalaloʼobeʼ jach yaachajaʼan u yóoloʼob tumen maʼ sen úuch kíimik u abueloʼobiʼ. Le paalaloʼoboʼ ku kʼáatkoʼ kaʼach tiʼ Gail baʼaxten kíim u abueloʼob yéetel tuʼux bini. Pero letiʼeʼ maʼ u yojel kaʼach baʼax jeʼel u núukiktiʼobeʼ, toʼoneʼ t-eʼesajtiʼ jujunpʼéel tekstoʼob tiʼ le Bibliaoʼ utiaʼal k-núukik le preguntaʼob tiʼoʼ.

 Teʼ tiempo jeʼeloʼ Eugeneeʼ táan kaʼach u beetik u superintendenteil tiʼ circuito, le oʼolal chéen junpʼéel semana pʼáatoʼon teʼ múuchʼuliloʼ. Pero le kiik jóokʼ tin wéeteloʼ suunaj u yil Gail. ¿Baʼax túun úuchi? Letiʼ yéetel Bill, u yíicham, bey xan Christopher, Steve, yéetel Patrick u yóoxtúul paalaloʼobeʼ káaj u kaanbaloʼob tiʼ Jéeoba. Teʼ kʼiinoʼobaʼ Chriseʼ táan u beetik u ancianoil tiʼ junpʼéel múuchʼulil yaan Canadá. Steveʼ táan u beetik u instructoril teʼ instalaciones yaan Palm Coast, Floridaoʼ yéetel Patrickeʼ táakaʼan teʼ Comité de Sucursal yaan Thailandiaoʼ. Kex tsʼoʼok u máan kʼiineʼ teen yéetel Eugeneeʼ láayliʼ k-bisikba yéetel le familiaaʼ. ¡Jach kiʼimak in wóol tumen kex junpʼíiteʼ áantajnajen utiaʼal ka béeychajak u kʼaj óoltikoʼob Jéeoba!

Ku káajal u yantal le Comité de Enlace yéetel le Hospitaloʼoboʼ

 Le táan k-servir Canadáoʼ, Jéeobaeʼ bey tu jeʼekʼabtaj junpʼéel nojoch joonaj tiʼ Eugene utiaʼal ka páatak u maas meyajtikeʼ. Paʼatik in jáan tsolikteʼex baʼax úuchi.

 Úuchjeakileʼ maʼatech u jach naʼataʼal baʼaxten maʼatech k-kʼamik kʼiʼikʼ, le oʼolal jach k-criticartaʼal. Le periódicoʼob yanoʼob Canadá kaʼachoʼ jach ku yaʼalikoʼob baʼal tiʼ u testigoʼob Jéeoba tumen ku yaʼalikoʼobeʼ maʼ tu yóotkoʼob ka tsʼaʼabak kʼiʼikʼ tiʼ u paalaloʼob. In wíicham kaʼacheʼ ku yáantaj utiaʼal u tsoʼolol baʼaxten bey u tuukul u testigoʼob Jéeobaoʼ.

 Tu añoil 1969 beetaʼab junpʼéel asamblea internacional tu kaajil Búfalo, Nueva York. In wíicham yéetel jujuntúul sukuʼunoʼobeʼ binoʼob teʼ hospitaloʼob yanoʼob teʼ tuʼux kun beetbil le asambleaoʼ. Tu tsoloʼob tiʼ le doctoroʼoboʼ teʼ asamblea kun beetbilaʼ yaan u taal kex 50,000 u túulal u testigoʼob Jéeoba tiʼ u luʼumiloʼob Canadá yéetel Estados Unidos. Tu tsoloʼob tiʼ le doctoroʼoboʼ wa ka úuchuk junpʼéel accidenteeʼ maas maʼalob wa u yojloʼob bix u kʼáat le Testigoʼob ka atendertaʼakoʼoboʼ, tu tsoloʼob xan baʼax utsil jeʼel u taasik wa ka beetaʼak beyoʼ. Le sukuʼunoʼoboʼ tu tsʼáajoʼob revistaʼob jach kʼaj óolaʼanoʼob tiʼ le doctoroʼoboʼ. Le revistaʼobaʼ ku tsolkoʼob bix jeʼel u tsʼaʼabal tratamientoʼob tiʼ máak x-maʼ kʼiʼikʼileʼ, como tu yililoʼob maʼalob úuchik u kʼaʼamloʼobeʼ, Eugene yéetel uláakʼ sukuʼunoʼobeʼ tu chʼaʼtukloʼob u binoʼob u xíimbaltoʼob uláakʼ hospitaloʼob yanoʼob Canadá. Le baʼax tu beetoʼobaʼ tu yáantaj u maasil ancianoʼob utiaʼal u yilkoʼob baʼax unaj u beetkoʼob le kéen kʼaʼabéetchajak u tsʼáaikoʼob áantaj tiʼ wa máax kéen xiʼikoʼob teʼ hospitaloʼoboʼ.

 Jujunpʼíitil úuchik u yilaʼal u yutsil le baʼax beetaʼaboʼ, tsʼoʼoleʼ tu káajsaj u beetaʼal junpʼéel baʼal mix juntéen tuklaʼab wa jeʼel u béeytaleʼ, ¿baʼax túuniʼ?

Kiʼimak in wóol ikil in meyaj kaʼach tu departamentoil chuuy

 Óoliʼ tu añoil 1985, tʼaʼan Eugene tumen sukuʼun Milton Henschel desde teʼ sede mundial yaan kaʼach Brooklyn, Nueva Yorkoʼ. Tu lu’umil Estados Unidoseʼ yaan kaʼach junmúuchʼ sukuʼunoʼob tsʼáaik información tiʼ le doctoroʼoboʼ. Le oʼolal le Cuerpo Gobernanteoʼ tu yaʼalaj xan ka beetaʼak tiʼ uláakʼ luʼumiloʼob beyoʼ. Teen yéetel Eugeneeʼ binoʼon Brooklyn. Enero tiʼ1988, le Cuerpo Gobernanteoʼ tu tsʼáaj junpʼéel departamento teʼ sede mundial tu kʼaabaʼtaj Servicios de Información tiʼ Hospitaloʼob. Ka máan kʼiineʼ in wíicham yéetel kaʼatúul sukuʼunoʼobeʼ asignartaʼaboʼob utiaʼal u tsʼáaʼob cursoʼob, yáax tu luʼumil Estados Unidos tsʼoʼoleʼ tiʼ uláakʼ luʼumiloʼob. Maʼ xáanchaj ka anchaj u Departamentoil Información tiʼ Hospitaloʼob tiʼ uláakʼ sucursaloʼobiʼ. Tsʼoʼoleʼ tiʼ jejeláas kaajoʼobeʼ formartaʼab xan Comitéʼob de Enlace yéetel Hospitaloʼob. Le baʼax beetaʼaboʼ jach yaʼab utsil tu taasaj tiʼ le sukuʼunoʼob yéetel tiʼ u paalaloʼoboʼ. Mientras Eugene ku tsʼáaik cursoʼob yéetel ku xíimbaltik le hospitaloʼoboʼ u suukileʼ kin meyaj tu Betelil le kaaj tuʼux kʼuchaʼanoʼonoʼ, kin jáan meyaj tuʼux ku yúuchul chuuy wa teʼ cocinaoʼ.

U Comitéil Enlace yéetel Hospitaloʼob tu luʼumil Japón

Junpʼéel baʼal jach tin sufrirtaj

 Tu añoil 2006, úuchten junpʼéel baʼal jach triste tumen kíim Eugene, in wíicham. Jach kin extrañartik tumen jach u yaabiltmen, chéen baʼaleʼ yaʼab baʼaloʼob tsʼoʼok u yáantken, por ejemploeʼ kin orar utiaʼal in pʼáatal naatsʼ tiʼ Jéeoba, kin xokik le Bibliaoʼ, kin wuʼuyik u tsoʼolol u tekstoil le kʼiin tu najil Beteloʼ, kin wilik in láaj xokik le tekstoʼob ku taasik u tekstoil le kʼiinoʼ, yéetel kin wilik in tsʼáaik in wóol meyaj teʼ tu Departamentoil Chuuy yaan teʼ Beteloʼ. Tsʼoʼok xan in wáantaj utiaʼal u beetaʼal u cortinasil u Salónil Asamblea yaan tu estadoil Nueva Jersey yéetel Nueva York. Bejlaʼeʼ kin meyaj tu Betelil Fishkill, teʼeloʼ utskíinaj nookʼ kin beetkiʼ yéetel uláakʼ mejen meyajoʼob. b

 In tuklikeʼ le baʼaxoʼob maas kʼaʼanaʼantakoʼ letiʼe in yaabiltik Jéeobaoʼ, in wuʼuyik u tʼaan yéetel in beetik baʼax ku yaʼalik u kaajal (Hebreos 13:17; 1 Juan 5:3). Jach kiʼimak in wóol tumen teen yéetel Eugeneeʼ bey úuchik k-beetkoʼ. Yoʼolal leloʼ in wojleʼ Jéeobaeʼ yaan u yeʼesiktoʼon u yutsil tumen yaan u tsʼáaiktoʼon junpʼéel kuxtal minaʼan u xuul way yóokʼol kaabeʼ, tsʼoʼoleʼ yaan xan u chaʼik k-ilikba tu kaʼatéen (Juan 5:28, 29).

a U meyaj le superintendenteʼob tiʼ circuitooʼ letiʼe u visitarkoʼob le múuchʼuliloʼoboʼ, pero le superintendente tiʼ distrito kaʼachoʼ ku xíimbaltik le circuitoʼoboʼ yéetel ku discursar teʼ asambleaʼob tiʼ circuitooʼ.

b Kiik Camilla Rosameʼ kíim tu mesil marzo tiʼ 2022 le táan u preparartaʼal u entrevistaaʼ, 94 años yaantiʼ ka kíimi