Tu mesil agosto tiʼ 1967 le yaanten año y mediooʼ chéen ka joʼopʼ in sen chokwil. Le ka sáaschaj tuláakʼ kʼiineʼ pʼáat minaʼan u muukʼ in wookoʼob. Le oʼolal bisaʼaben tu hospitalil Freetown yaan Sierra Leona, le tuʼux kajaʼanoʼonoʼ. Le doctoroʼoboʼ tu yaʼaloʼobeʼ yaanten poliomielitis. Le kʼojaʼanilaʼ jach contagioso, ku taal tiʼ junpʼéel virus ku beetik u paralizar u wíinklil máak yéetel maases ku tsaʼayal tiʼ le mejen paalaloʼob maʼ u tsʼáa cinco años tiʼoboʼ. Káaj u tsʼaʼabalten terapia pero maʼ tu yáanteniʼ, jujunpʼíitileʼ pʼáat maʼ tu béeytal in waʼatal. Yoʼolal in kʼojaʼanileʼ in papáeʼ mantatsʼ ku yaʼalikten «maʼ normaleniʼ». Jach táaj lúub in wóol tumen maʼ tu páajtal in xíimbal. Kin wuʼuyik kaʼach tsʼoʼokten beyoʼ.

 Le tuʼux kajaʼanen yéetel in maamaoʼ jach ku yilaʼal óotsililiʼ. Kex yaabiltaʼanen tumen in vecinoʼobeʼ jach kin tsʼíiboltik kaʼach ka u yaabilten in papá. Yaan máakoʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ beetaʼabten brujería. Uláakʼoʼob xaneʼ tu yaʼaloʼob tiʼ in maama ka u xúumpʼatten tu jool junpʼéel internado tuʼux ku kanáantaʼal le paalaloʼob kʼojaʼanoʼoboʼ, beyoʼ maʼ kun seguer u kanáantken. Pero in maamaeʼ maʼ tu beetaj le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ baʼaxeʼ jach tu kanáanten.

 Como maʼ tu béeytal in xíimbaleʼ anchaj in jíiltik in wíinklil. Utiaʼal maʼ u xaakal in wíinklileʼ kin búukintik nookʼoʼob jach piimtakoʼob, kin tsʼáaik xan in chanclas tin kʼaboʼob utiaʼal maʼ u sen xaakal. Utiaʼal maʼ in sen jetsʼik in kʼaboʼob teʼ luʼumoʼ beetaʼabten kaʼapʼéel mejen tablaʼob de cheʼ. Utiaʼal in tsʼáaik kex chéen «junpʼéel pasoeʼ» kin beetik tuláakal lelaʼ: kin tsʼáaik le kaʼapʼéel tablaʼob aktáan tiʼ tenoʼ, kin jetsʼik in kʼaboʼob yóokʼol yéetel kin chʼaik in muukʼ utiaʼal in kóolkinba táanil. ¡Tuláakal le esfuerzo jeʼelaʼ chéen utiaʼal in tsʼáaik junpʼéel paso! Jach ku sen kaʼanal in hombroʼob yéetel in kʼaboʼob, le oʼolal casi maʼatech in jach jóokʼol. Maʼatech xan in bin escuela mix in jóokʼol báaxal yéetel in wéet paaliloʼob, tsʼoʼoleʼ jach kin chiʼichnaktal in tuklik baʼax ken in beet wa ka pʼáatak minaʼan in maama tin wiknal.

 Orarnajen tiʼ Dios utiaʼal in kʼáatiktiʼ ka u yáanten tumen maʼ in kʼáat pʼáatal tin juunal ka tak joʼopʼok in kʼáatik caridadiʼ. Teneʼ kin tuklik kaʼacheʼ wa kin natsʼkinba tiʼ Dios yéetel kin beetik baʼax uts tu tʼaaneʼ letiʼeʼ yaan u yáantken. Yoʼolal lelaʼ junpʼéel kʼiin tu añoil 1981, kex jach istikyajeʼ binen tiʼ junpʼéel iglesia yaan naatsʼ teʼ tuʼux kajaʼanoʼonoʼ. Le ka ookeneʼ jach jelaʼan bix tin wuʼuyilinba yoʼolal bix u paktiken le máakoʼoboʼ, tsʼoʼoleʼ le pastoroʼ joʼopʼ u kʼeyik in maama tumen kulajen tiʼ junpʼéel banca yaanal máax boʼotmil. Le oʼolal tin waʼalaj mix bikʼin in kaʼa suutiʼ.

 Sáamsamaleʼ utiaʼal in wilik baʼax ku yúuchul teʼ calleoʼ kin naʼakal teʼ cuarto yaan kaʼanloʼ yéetel kin chʼeeneb teʼ ventanaoʼ. Junpʼéel kʼiin tu añoil 1984, le yaanten 18 añosoʼ, tin beetaj junpʼéel baʼal maʼ suuk in beetik kaʼachiʼ, tin chʼaʼtuklaj in wéemel utiaʼal in jóokʼol tu táankabil in wotoch, teʼeloʼ casi mix máak ku máaniʼ. Teʼ súutukoʼ tin wilaj kaʼatúul máakoʼob táan u predicaroʼob. Ka kʼuchoʼob tin wiknaleʼ tu tsikbaltoʼobteneʼ maʼ kun xáantaleʼ yaan u yantal junpʼéel jatsʼuts kuxtal. Tu yaʼaloʼob xan teneʼ yaan u kʼuchul u kʼiinil in kaʼa xíimbal, ka tu xokoʼobten Isaías 33:24 yéetel Apocalipsis 21:3, 4. Ka tsʼoʼokeʼ tu pʼatoʼobten junpʼéel jatsʼuts folleto ku kʼaabaʼtik ¡Kuxlen ich kiʼimak óolal utiaʼal minaʼan u xuul way Luʼumeʼ! yéetel tu yaʼaloʼob yaan u kaʼa suut u xíimbaltenoʼob.

 Le ka suunajoʼob tu kaʼatéeneʼ tu yaʼaloʼobteneʼ yaan u taaskoʼob Pauline xíimbaltiken, letiʼeʼ juntúul misionera táant u kʼuchul teʼ kaajoʼ. Jach bey úuchik u beetkoʼoboʼ. Tin kʼaj óoltaj Pauline, teneʼ kʼuchen in wil bey in maamaeʼ tumen letiʼeʼ jach uts u modos, tu yeʼesajten paciencia, yéetel mantatsʼ pendiente tiʼ teen. Jach yaʼab baʼax tu beetaj tin woʼolal le oʼolal in maamaeʼ tu apoyarten utiaʼal u seguer in xook tu yéetel. Paulineeʼ tu kaʼansen xook tsʼoʼoleʼ tu yáanten in kʼáaj óolt Jéeoba yéetel le libro ku kʼaabaʼtik U libroi tsikbaliloʼob tiʼ le Bibliaoʼ.

 Jach jatsʼuts in wilik le baʼaxoʼob kin kanik teʼ Bibliaoʼ. Tin wojéelteʼ u testigoʼob Jéeobaeʼ ku beetkoʼob reuniónoʼob naatsʼ teʼ tuʼux kajaʼanenoʼ, kʼaj óolaʼan kaʼach: U Xookil Libro teʼ Múuchʼuliloʼ. a Junpʼéel kʼiineʼ tin kʼáataj tiʼ Pauline wa jeʼel u béeytal in bin tu yéetel teʼ reuniónoʼ, letiʼeʼ tu yaʼalajteneʼ jeʼeleʼ. Tuláakʼ martes túuneʼ taal u chʼaʼen yéetel tu páaʼtaj in listokíintkinba. Yaan máax aʼalten ka in waʼal tiʼ Pauline ka u boʼot taxi biskoʼon, pero teneʼ tin waʼalajtiʼ: «Maʼ, jeʼel in bin yéetel in mejen tablaseʼ».

 Ka horachaj k-bineʼ in maama yéetel le vecinoʼoboʼ chéen táan u chaʼantikoʼob k-bin. Jujuntúul in vecinoʼobeʼ tu yawtoʼob tiʼ Pauline: «¡Maʼ a obligartik a biseʼ!».

 “Paulineeʼ tu kʼáatajten: «Jay, ¿taak wa a bin?». Kʼuch u súutukil in weʼesik wa jach tu jaajil kin confiar tiʼ Jéeoba (Proverbios 3:5, 6). Le oʼolal tin núukaj: «¡Jaaj, taak in bin! Tsʼoʼok in decidirtik». In vecinoʼobeʼ mix baʼal maas tu yaʼaloʼob, le ka tu yiloʼob tsʼoʼok in jóokʼleʼ jach kiʼimakchaj u yóoloʼob ka joʼopʼ u papaxkʼaboʼob.

 ¡Tin disfrutartaj le reuniónoʼ! Jach letiʼe baʼax kʼaʼabéettenoʼ. Tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ jach maʼalob tu kʼamilenoʼob, tu beetoʼob in wuʼuyikinba maʼalobil. Desde teʼ kʼiin jeʼeloʼ maʼatech in fallartik. Ka máan wa jaypʼéel kʼiinoʼobeʼ tin kʼáataj wa jeʼel u béeytal in bin teʼ reuniónoʼob ku beetaʼal teʼ Salón del Reinooʼ. Jach óotsilen kaʼachiʼ, chéen kaʼapʼéel in mejen vestidoʼob yaan yéetel junpʼéel par chanclas pero jach in wojleʼ le sukuʼunoʼoboʼ maʼ ken u rechazartenoʼob.

 Utiaʼal in bin teʼ reuniónoʼoboʼ kʼaʼabéet kaʼach «in xíimbal» tak tu xuul le calle utiaʼal in chʼaʼik le taxioʼ. Desde teʼeloʼ kex yaan k-naʼakal yóokʼol junpʼéel puʼukeʼ le sukuʼunoʼoboʼ ku chʼúuykenoʼob tin kʼab utiaʼal u biskenoʼob teʼ salónoʼ.

 Úuchik in wilik u yutsil Jéeobaeʼ taakchaj in maas natsʼkinba tiʼ letiʼ, le oʼolal tin chʼaʼtuklaj in bin tiʼ tuláakal le reuniónoʼoboʼ (Salmo 34:8). Tu temporadail u kʼáaxal jaʼeʼ kin sen chʼuʼulul yéetel jach ku suciotal in nookʼ yéetel luukʼ, le oʼolal kéen kʼuchken teʼ salónoʼ ku kʼaʼabéettal in kʼexik in nookʼ. ¡Pero ku valer u penail le baʼaxoʼob kin beetkoʼ!

 Le Anuario de los testigos de Jehová jóokʼ tu añoil 1985, tu tsikbaltaj in kuxtal. Le ka tu xokaj Josette juntúul kiik kajaʼan Suizaeʼ, jach kʼuch tu puksiʼikʼal ka tu síiajten junpʼéel silla de ruedas bey junpʼéel tricicloeʼ, lelaʼ yéetel u kʼaab máak ku pedaleartaʼal. Le sillaaʼ jach jatsʼuts tumen tu llantaileʼ yaan junpʼéel baʼal chukik le luukʼoʼ beyoʼ maʼ tu bonik in nookʼ, tsʼoʼoleʼ paachileʼ yaan mejen baʼaloʼob de coloresiʼ beyoʼ chíikaʼan a wilaʼal tumen u maasil. Yéetel le sillaaʼ maas fácilchaj in bin wa tuʼux. Le mejen paalaloʼoboʼ jach jatsʼuts u yilkoʼob bix in bin yéetel in sillaoʼ. Kaʼacheʼ kin wuʼuyik jach minaʼan in biilal tumen jíiltbil in man, baʼaleʼ beoraaʼ kin wuʼuyikinba bey juntúul reinaeʼ, tuláakal máak respetarken.

 Jach séeb úuchik in progresar tumen deporsi maʼatech in beetik baʼaloʼob kʼaastak. Yoʼolal le silla de ruedasoʼ béeychaj in maas táakpajal teʼ predicaciónoʼ yéetel tu kʼiinil 9 tiʼ agosto tiʼ 1986, okjaʼanajen. Desde teʼ kʼiin jeʼeloʼ kʼexpaj in kuxtal. Jach kiʼimakchaj in wóol tumen béeychaj in beetik yaʼab baʼaloʼob kin tuklik kaʼach maʼ tu béeytal in beetik. Xuʼul in tuklik mix baʼal in biilal tumen in wojel yaabiltaʼanen tumen Jéeoba, in wojel xaneʼ le máaxoʼob yéetel kin biskinbaoʼ jach u yaabiltmenoʼob.

 Como jach tsʼoʼok u yáantken Jéeobaeʼ tin tuklaj in beetik in precursora regularil kex maʼ jach seguraen wa jeʼel u béeytal in beetkeʼ (Salmo 116:12). Orarnajen tiʼ Jéeoba, ka tin káajsaj in beetik in precursorail tu kʼiinil 1 tiʼ enero tiʼ 1988, tak beoraaʼ láayliʼ táan in beetik le meyajaʼ. Jach kiʼimak in wóol yoʼolal le jatsʼuts meyaj táan in beetkaʼ, le sukuʼunoʼob yéetel le kiikoʼoboʼ jach ku yáantkenoʼob xan utiaʼal u seguer in beetik in precursorail yéetel jach chíikaʼan in wilik bix u yáantken Jéeoba yéetel u espíritu santo (Salmo 89:21).

 Desde ka káaj in beetik in precursoraileʼ pʼáat maas yaʼab in máan le oʼolal in wookoʼobeʼ káaj u maas péekoʼob. Ka maan wa jaypʼéel kʼiinoʼobeʼ tin wojéelteʼ yaan junpʼéel túumben hospital, tin chʼaʼtuklaj in biniʼ tumen kin tuklik kaʼacheʼ jeʼel u tsʼaʼabalten terapiaeʼ. Chéen baʼaleʼ le enfermeraoʼ tu yaʼalajteneʼ maʼ in chéen perdertik in tiempo tumen maʼ yaʼab u bin in kíimliʼ, bey xan tu yaʼalilten uláakʼ enfermeraoʼ, leloʼ jach tu beetaj u lúubul in wóol. Ka kʼuchen tin wotocheʼ orarnajen tiʼ Jéeoba utiaʼal in kʼáatiktiʼ ka u yáanten utiaʼal maʼ u jach lúubul in wóol yéetel ka u yáanten in kaxt tuʼux jeʼel u tsʼaʼabalten terapiaeʼ.

 Le predicaciónoʼ jach tsʼoʼok u yáantken, letiʼe maas maʼalob terapia tsʼoʼok u yantaltenoʼ tumen jach yaʼab in beetik ejercicio. Ka máan añoseʼ le táan in jóokʼol teʼ salónoʼ tu yilen juntúul tiʼ le enfermeraʼob aʼalten maʼ kun xáantal ken kíimkenoʼ. ¡Jach jaʼakʼ u yóol ka tu yilaj láayliʼ kuxaʼaneneʼ!

 Kex kʼojaʼaneneʼ jach kin tsʼáaik in wóol predicar. Le sukuʼunoʼoboʼ ku felicitarkenoʼob tumen mantatsʼ kiʼimak in wóol yéetel kin kʼuchul temprano teʼ reuniónoʼoboʼ, lelaʼ kin beetik utiaʼal in saludartik tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ bey xan utiaʼal in tsikbal tu yéeteloʼob.

 Jéeobaeʼ jach uts yéetel tsʼoʼok u sen bendecirken. Tsʼoʼok u páajtal in wáantik óoxtúul máakoʼob utiaʼal ka okjaʼanakoʼob, juntúul tiʼ letiʼobeʼ Amelia, letiʼeʼ bin teʼ xook 137 tiʼ u Escuelail Galaadoʼ. Teneʼ yaʼab u téenel tsʼoʼok in bin teʼ Escuela utiaʼal Precursoroʼoboʼ. ¡Lelaʼ junpʼéel u jatsʼuts bendición Jéeoba! Gracias tiʼ Jéeobaeʼ bejlaʼeʼ jach kiʼimak in wóol yéetel yaan u biilal in kuxtal tsʼoʼoleʼ xuʼul in chʼaʼik suʼtal tiʼ le máakoʼoboʼ. Bejlaʼeʼ yaʼab in amigoʼob yaan ichil u kaajal Jéeoba, maʼ chéen way tu kaajil Freetowneʼ baʼaxeʼ tiʼ tuláakal yóokʼol kaab.

 Tsʼoʼok 40 años yáax tsikbaltaʼakten yoʼolal u jatsʼuts promesaʼob Jéeoba, u yantal junpʼéel jatsʼuts luʼum tuʼux maʼ kun antal kʼojaʼaniloʼob jeʼex le kin muʼyajtikoʼ. In tuukul tiʼ le promesaaʼ jach ku líiʼsik in wóol utiaʼal u seguer in páaʼtik u béeychajal. In wojleʼ Jéeobaeʼ yaan u béeykuntik le baʼax ku yaʼalmoʼ (Miqueas 7:7). Jéeobaeʼ tsʼoʼok u yáantken in aktáant yaʼab problemas, jach kin wilik u yáantaj teʼ súutukil kʼaʼabéettenoʼ. Bejlaʼeʼ jach kiʼimak in wóol tumen Jéeobaeʼ tu yáanten in beet yaʼabkach baʼaloʼob kin tuklik kaʼach maʼ tu páajtal in beetik.