Síijen tu añoil 1934 tu kaajil Pescara tu lakʼinil Italia, naatsʼ tiʼ le mar Adriáticooʼ. Toʼoneʼ cuatro u túulaloʼon, teen u maas chichnil tiʼ in kiikoʼob. In papáeʼ tu tsʼáaj k-kʼaabaʼ jeʼex u chíikpajal u letrailoʼob le abecedariooʼ, in yáax kiikeʼ ku káajal u kʼaabaʼ yéetel a, yéetel in tiaʼaleʼ ku káajal yéetel d.

 In papáeʼ deporsi uts tu tʼaan u kaanbal tiʼ Dios. Tu mesil julio tiʼ 1943, letiʼe yáax ka tu yuʼubaj u yúuchul tʼaan tiʼ u testigoʼob Jéeobaoʼ. Liberato Ricci, juntúul máak ku xook yéetel u testigoʼob Jéeobaeʼ, tu tsikbaltaj tiʼ in papá le baʼax táan u kanikoʼ yéetel tu tsʼáajtiʼ junpʼéel revista U Pʼíich Tulumil Kanan. In papáeʼ uts tu tʼaan kaʼach le baʼax táan u kanikoʼ le oʼolal káaj u tsikbaltik tiʼ uláakʼ máakoʼob. In maama xaneʼ káaj u meyajtik Jéeoba, letiʼeʼ kex maʼ u yojel xookeʼ ku kanik yaʼab tekstoʼob de memoria utiaʼal u tsikbaltik tiʼ uláakʼ máakoʼob le baʼax táan u kanikoʼ.

 Kex chan chichan k-otoch kaʼacheʼ tiʼ káaj u beetaʼal le reuniónoʼoboʼ, k-hospedartik le superintendenteʼoboʼ bey xan le precursoroʼoboʼ.

 Kaʼatúul tiʼ in kiikoʼob maas nojchoʼobeʼ maʼ uts tu tʼaan kaʼach u kaanbaloʼob tiʼ le Bibliaoʼ. Ka máan kʼiineʼ tsʼoʼok u beeloʼob ka binoʼob. Chéen baʼaleʼ teen yéetel in kiik Cesiraeʼ uts t-tʼaan kaʼach k-uʼuyik u xokik le Biblia in papáoʼ bey xan le discursoʼob ku máansaʼal teʼ grupo tuʼux yanoʼonoʼ.

 Suuk kaʼach in bin kʼaʼaytaj yéetel in papá bey xan yéetel uláakʼ sukuʼunoʼob, chéen baʼaleʼ como jach suʼlakeneʼ máan yaʼab mesoʼob utiaʼal ka káajak in tsikbal yéetel le máakoʼoboʼ. Káaj in maas yaabiltik Jéeoba, le oʼolaleʼ tu mesil julio tiʼ 1950, okjaʼanajen. Tin wotoch máansaʼab u discursoil le okjaʼoʼ, tsʼoʼoleʼ ka bisaʼaben okjaʼ teʼ kʼáaʼnáaboʼ. Ka máan junpʼéel añoeʼ túuxtaʼab kaʼatúul precursor especialoʼob teʼ tuʼux kajaʼanenoʼ. Teneʼ jach suuk kaʼach in kʼaʼaytaj yéetel le sukuʼun bey xan yéetel u yatanoʼ. Leloʼ jach tu yáanten tumen mientras maas táan in jóokʼol kʼaʼaytajeʼ maas fácil in wilik in tsikbal yéetel le máakoʼoboʼ. Ka máan kʼiineʼ pʼáat jach jatsʼuts in wilik in jóokʼol kʼaʼaytaj.

 Le yáax superintendente tiʼ circuito xíimbaltoʼonoʼ letiʼe sukuʼun Piero Gattioʼ. a Le sukuʼunaʼ jach tu líiʼsaj in wóol utiaʼal in beetik in precursorail yéetel utiaʼal in bin áantaj tuʼux maas kʼaʼabéet kʼaʼaytajoʼob, lelaʼ mix juntéen máanak tin tuukul kaʼachi. Teʼ tuʼux kajaʼanenoʼ u suukileʼ juntúul koʼoleleʼ ku lukʼul tu yotoch hasta ken tsʼoʼokok u beel. Le oʼolaleʼ ka káaj in beetik in precursorail tu mesil marzo tiʼ 1952, láayliʼ tu yotoch in papáʼob kajaʼaneneʼ. U jaajileʼ in beetik in precursoraileʼ jach tu kʼexaj in kuxtal.

 Teʼ kʼiinoʼoboʼ Anna, juntúul kiik x-lóoʼbayaneʼ, bin kajtal t-éetel utiaʼal u káajsik u precursorail. Tu añoil 1954, káaj k-beetik precursora especialil ka túuxtaʼaboʼon tu kaajil Perugia (Perusa). Le kaajaʼ 250 kilómetros yanil teʼ tuʼux kajaʼanoʼonoʼ yéetel teʼeloʼ mix juntúul u testigo Jéeoba yaniʼ.

 ¡Jach jatsʼuts tin wilil! Teʼ kʼiinoʼoboʼ chéen 20 años yaanten, u jaajileʼ jach maʼ suuk in jóokʼol tin wotochiʼ chéen kin jóokʼol le kéen xiʼiken asamblea yéetel in papáʼob. Kex maʼ jach náach le tuʼux binoʼonoʼ in tiaʼal teneʼ bey minaʼan u xuul náachileʼ. Como maʼ suuk k-jóokʼoleʼ in papáeʼ kʼaas sajak, le oʼolal tu láakʼintoʼon tak teʼ kaajoʼ utiaʼal u yáantoʼon k-kaxt junpʼéel naj utiaʼal k-pʼáatal. Tu káajbaleʼ t-rentartaj junpʼéel cuarto yéetel tiʼ xan k-beetik kaʼach le reuniónoʼoboʼ, tu káajbaleʼ chéen toʼon kaʼatúuloʼon k-muchʼikbaiʼ. Kex chéen kaʼatúuloʼoneʼ jach k-disfrutartik le kʼaʼaytaj k-beetik teʼ kaajoʼoboʼ tumen le máakoʼoboʼ jach uts tu tʼaan u kaanbaloʼob tiʼ le Bibliaoʼ. Ka máan junpʼéel añoeʼ taal juntúul sukuʼun servir tu kaajil Perugia, ka káaj u máansik le reuniónoʼoboʼ. Tu añoil 1957, túuxtaʼaboʼob táanxel tuʼux, pero le ka lukʼoʼon teʼeloʼ tsʼokaʼaniliʼ u formar junpʼéel múuchʼulileʼ.

 Túuxtaʼaboʼon tiʼ junpʼéel chan kaaj ku kʼaabaʼtik Terni, tu chúumukil Italia. Jach jatsʼuts k-ilik k-kʼaʼaytaj teʼeloʼ tumen yaʼab máakoʼob uts tu tʼaan u kaanbaloʼob tiʼ le Bibliaoʼ. Kex beyoʼ yaan baʼaxoʼob chan difícil t-aktáantaj. Por ejemploeʼ kex le clase gobierno ku kʼaabaʼtik facista tsʼoʼok tu añoil 1943, todavía yaan jujunpʼéel autoridadoʼob maʼ u kʼáatoʼob ka kʼaʼaytajnakoʼon joonaj joonajiliʼ. Letiʼobeʼ u kʼáatoʼob kaʼach ka k-jóoʼs junpʼéel permiso.

 Le policíaʼoboʼ maʼ xuʼul u chʼúuktikoʼob baʼax k-beetkiʼ. Yaan horaeʼ ku páajtal k-taʼakikba ichil le máakoʼoboʼ pero yaan horaeʼ maʼ tu béeytal. Teneʼ kaʼatéen bisaʼaben kʼalbil, le yáax ka maʼachenoʼ táan kaʼach in kʼaʼaytaj yéetel le superintendente tiʼ circuitooʼ. Bisaʼaboʼon teʼ comisaríaoʼ ka aʼalaʼabeʼ minaʼantoʼon u permisoil k-kʼaʼaytaj, le oʼolal kʼaʼabéet k-boʼotik junpʼéel multa. Pero como maʼ táan k-bin tu contra le leyoʼ maʼ t-boʼotiʼ. Teʼ súutukoʼ tin wuʼuyaj bey taʼaytak u jóokʼol in puksiʼikʼaleʼ, u maʼalobileʼ tiaʼan le sukuʼun kaʼach tin wiknaloʼ. Tsʼoʼoleʼ jach tu yáanten in kʼaʼajsik le baʼax ku yaʼalik Isaías 41:13: «Maʼ a chʼaʼik saajkil. Teneʼ jach tu jaajil yaan in wáantkech». Tu tsʼookeʼ chʼaʼab k-bin, tsʼoʼoleʼ kex beetaʼab le juiciooʼ maʼ kʼaʼaloʼoniʼ tumen le juezoʼ tu yilaj maʼ táan k-beetik mix baʼal kʼaasiʼ. Ka máan seis meseseʼ kaʼa maʼachen tumen le policíaoʼ, teʼ vezaʼ tin juun yanen pero u maʼalobileʼ maʼ kʼaʼaleniʼ.

 Tu añoil 1954, beetaʼab junpʼéel asamblea tu kaajil Nápoles, tu noojolil Italia. Kʼajaʼanteneʼ jach taak in bin teʼ asambleaoʼ, le ka kʼucheneʼ binen áantaj teʼ limpiezaoʼ, aʼalaʼabten ka limpiarnaken naatsʼ tiʼ le plataformaoʼ. Teʼeloʼ tin kʼaj óoltaj le sukuʼun Antonio Caparellioʼ, letiʼeʼ precursor yéetel kajaʼan tu luʼumil Libia. Tu yáamil le año 1930, letiʼ yéetel u familiaeʼ lukʼoʼob Italiaeʼ ka binoʼob kajtal Libia.

 Antonioeʼ juntúul sukuʼun jach péekaʼan yéetel maʼ saajkiʼ. Letiʼeʼ suuk u viajar yaʼab kilómetros yéetel u moto. Ku kʼuchul kaʼach tak tu desiertoil Libia utiaʼal u kʼaʼaytaj tiʼ le italianoʼob kajaʼanoʼob teʼeloʼ. Antonioeʼ káaj u tsʼíibtik ten cartaʼob. Pero tu añoil 1959, suunaj Italia. Tu beetaj wa jaypʼéel meses tu Betelil Romaeʼ ka túuxtaʼab bey precursor especial tu kaajil Viterbo. Káaj k-maas kʼaj óoltikba yéetel tu kʼiinil 29 tiʼ septiembre tiʼ 1959, tsʼoʼok k-beel. Ka tsʼoʼokeʼ binoʼon kajtal Viterbo.

 Kʼaʼabéetchaj k-kaxtik junpʼéel naj utiaʼal k-kajtal yéetel utiaʼal u beetaʼal le reuniónoʼoboʼ. Ka t-rentartaj junpʼéel chan local tuʼux yaan junpʼéel u chan bañoil. Como chichan le lugaroʼ t-tsʼáaj junpʼéel cortina utiaʼal k-dividirtik le cuarto tuʼux k-wenel yéetel le tuʼux ku beetaʼal le reuniónoʼoboʼ. U jaajileʼ jach tin juunaleʼ maʼ tin bin kajtal tiʼ junpʼéel lugar beyoʼ pero como tiaʼan in wíicham tin wéeteleʼ jach kiʼimak in wóol.

 Tu añoil 1961, in wíichameʼ tsʼaʼab u beet u superintendenteil tiʼ circuito. Chéen baʼaleʼ anteseʼ kʼaʼabéetchaj u bin teʼ escuela utiaʼal superintendenteʼoboʼ. Lelaʼ ku xáantal junpʼéel mes, anchaj in pʼáatal tin juun le bukaʼaj tiempo bijaʼanoʼ. U jaajileʼ kin wuʼuyikinba kaʼach tin juunal, maases le de tardeoʼ pero jach kiʼimak in wóol tumen in wíichameʼ táan u maas meyajtik Jéeoba. Le oʼolaleʼ kin kaxtik baʼaloʼob in beet utiaʼal maʼ in wilik u máan le tiempooʼ.

 Yoʼolal le privilegio tsʼaʼab tiʼ in wíichamoʼ jach yaʼab k-viajar. Ku tocar k-xíimbaltik le múuchʼuliloʼob yaan desde tu kaajil Véneto, yaan tu xamanil Italiaoʼ, tak le yanoʼob Sicilia, yaan teʼ noojoloʼ. Ka káajoʼoneʼ minaʼan k-coche, puro tiʼ camión k-viajar. Juntéenjeak ka kʼuchoʼon Siciliaeʼ táan k-páaʼtaʼal tumen u jaats sukuʼunoʼob u taasmoʼob juntúul chan burro utiaʼal u biskoʼob k-nuʼukuloʼob tumen jach kʼaas le bejoʼ. Jach chistoso wal bix ilaʼabikoʼoneʼ tumen toʼoneʼ jach maʼalob k-vestirmakba chéen baʼaleʼ táan kaʼach k-bin yéetel u jaats máakoʼob bey táan u binoʼob ich kooleʼ, tsʼoʼoleʼ juntúul chan burro kuchmil k-nuʼukuloʼob.

 Le sukuʼunoʼob teʼeloʼ jach utsoʼob yéetel ku compartirkoʼob le baʼaxoʼob yaantiʼoboʼ. Jujuntúul tiʼ letiʼobeʼ minaʼan baño, mix agua potable tu yotochoʼob. Juntéenjeakeʼ pʼáatoʼon tiʼ junpʼéel cuarto úuch pʼáatak mix máak usartik. Óoliʼ chúumuk áakʼabeʼ in wíichameʼ tu tsʼáaj cuenta maʼ tu xuʼulul in péekeʼ ka tu yajsen. Le ka t-chʼúuyaj u sábanail le camaoʼ t-ileʼ chuup yéetel x-naʼatsʼuloʼob bey xan uláakʼ ikʼeloʼobiʼ. Como teʼ hora maʼ tu páajtal k-beetik mix baʼaloʼ t-ilaj luʼsik le ku páajtaleʼ ka kaʼa chilajoʼon weenliʼ.

 Chéen baʼaleʼ kex yaʼab baʼaloʼob t-máanseʼ le baʼax maas difícil tin wililoʼ letiʼe in tsikbal yéetel máaxoʼob maʼ in kʼaj óoloʼoboʼ tumen jach suʼlaken. Le kéen k-yáax xíimbalt junpʼéel múuchʼulileʼ jach istikyaj in wilik in tsikbal yéetel le sukuʼunoʼoboʼ chéen baʼaleʼ como jach kin wuʼuyik jach tu jaajil in wóol taak in wáantik le kiikoʼoboʼ, kin xachkinba chan tsikbal tu yéeteloʼob. Yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ kéen u yaʼal u tsʼoʼokol le semanaoʼ tsʼoʼok in chʼaʼik confianza. Jach junpʼéel bendición in wilik le úuchik k-kʼaj óoltik le sukuʼunoʼob yéetel le kiikoʼob jach u yaabiltmoʼob Jéeoba, chúukaʼan u yóoloʼob yéetel jach utsoʼoboʼ.

 Tu añoil 1977, le tsʼoʼok u máan wa jaypʼéel años táan u meyaj in wíicham bey circuito yéetel distritoeʼ, b invitartaʼaboʼon tu Betelil Roma utiaʼal k-áantaj utiaʼal u beetaʼal le asamblea internacional ku kʼaabaʼtik «Fe Victoriosaoʼ». Ka máan wa jaypʼéel meseseʼ invitartaʼaboʼon pʼáatal Betel. Maʼ sen xáanchaj tiʼ leloʼ in wíichameʼ káaj u meyaj teʼ Comité tiʼ Sucursaloʼ.

 In meyaj Beteleʼ junpʼéel baʼal túumben in tiaʼal. Como jach suʼlakeneʼ jach difícilchajten pero yéetel u yáantaj Jéeoba bey xan uláakʼ betelitaʼobeʼ jach séebaʼan úuchik in suuktaliʼ.

 Tu añoil 1984, in wíichameʼ tsaʼay junpʼéel kʼojaʼanil tiʼ tu puksiʼikʼal, le oʼolal anchaj u operartaʼal. Kex maʼalob jóokʼik le operaciónoʼ ka máan diez añoseʼ tsaʼay uláakʼ kʼojaʼanil tiʼ. Tsʼoʼoleʼ tu añoil 1999, ilaʼab yaan junpʼéel tumor tiʼ. Teʼ vezaʼ maʼ béeychaj u aguantarkiʼ. In wilik bix u muʼyajeʼ tu beetaj u sen yaatal in wóol. Jach suuk kaʼach in orar tiʼ Jéeoba utiaʼal u tsʼáaikten u muukʼil utiaʼal in kanáantik in wíicham. Uláakʼ baʼax áanteneʼ letiʼe in xokik le salmosoʼ tumen ku tsʼáaikten esperanza. Casi 40 años tsʼoʼokok k-beel ka kíim in wíicham tu kʼiinil 18 tiʼ marzo tiʼ 1999.

 Kex le betelitaʼob bey xan uláakʼ sukuʼunoʼob tu yeʼesoʼobten yaabilajeʼ láayliʼ tin juunal in wuʼuyikinba kaʼacheʼ. Maases ku yaatal in wóol le kéen ookken teʼ cuarto yaan Beteloʼ tumen minaʼan in wíichamiʼ. Le u máan le tiempo, le oración yéetel le in xakʼalxookoʼ letiʼe baʼaxoʼob áanten utiaʼal u kaʼa kiʼimaktal in wóoloʼ. Jujunpʼíitil tak ka pʼáat maʼ yaj tin wóol kéen in kʼaʼajs in wíichamiʼ yéetel ku kiʼimaktal in wóol in kʼaʼajsik le jatsʼuts súutukil tin máansaj tu yéeteloʼ. In wojleʼ Jéeobaeʼ maʼ u tuʼubs in wíichamiʼ yéetel yaan in wilik kéen kaʼa líiʼsaʼak le kimenoʼoboʼ.

 Jejeláas meyajoʼob tsʼoʼok in beetik Betel, bejlaʼeʼ kin meyaj tuʼux ku yúuchul chuuy. Jach jatsʼuts in wilik le meyaj kin beetkoʼ tumen táan in wáantik u maasil betelitaʼoboʼ. Jach jatsʼuts in wilik in jóokʼol kʼaʼaytaj, kex maʼ tu páajtal in sen jóokʼol jeʼex kaʼacheʼ jach kin disfrutartik in tsikbal yéetel le máakoʼoboʼ. Mantatsʼ táan in animartik tuláakal le táankelmoʼob utiaʼal u beetik u precursoriloʼoboʼ tumen in wojel jeʼel u beetik u kiʼimaktal u yóoloʼobeʼ.

 Tsʼoʼok casi 70 años joʼopʼok in meyajtik Jéeoba de tiempo completo. Kéen tuukulnaken tiʼ le bukaʼaj años joʼopʼok in meyajtik Jéeobaoʼ jach chíikaʼan in wilik bix tsʼoʼok u bendecirken yéetel u yáantken. Tak bejlaʼaʼ suʼlakeneʼ le beetik in wojleʼ wa maʼ yoʼolal Jéeobaeʼ bejlaʼa maʼ tu páajtal in meyajtik jeʼex tin beetiloʼ. Chéen tu yoʼolaleʼ béeychaj in kʼaʼaytaj tiʼ yaʼab lugaroʼob yéetel tin kʼaj óoltaj yaʼab sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼob jach jatsʼuts u modosoʼob. Wa ka kʼáataʼakten wa yaan baʼax jeʼel in kʼexik tiʼ le baʼaxoʼob tin beetaj ichil in kuxtaloʼ, teneʼ jeʼel in waʼalikeʼ: «Maʼ, mix baʼal jeʼel in kʼexikeʼ. Jeʼel in kaʼa meyajtik Jéeoba jeʼex tin beetiloʼ».