Xeen tiʼ baʼax ku taasik

Xeen tu cuadroil baʼax ku taasik

mustafahacalaki/DigitalVision Vectors via Getty Images

¡MAʼ U NÁAYAL A WÓOLEʼEX!

Le inteligencia artificialoʼ, ¿uts wa kʼaas? | ¿Baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ?

Le inteligencia artificialoʼ, ¿uts wa kʼaas? | ¿Baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ?

 Tiʼ tuláakal yóokʼol kaabeʼ le máaxoʼob yaan páajtalil tiʼoboʼ, le científicoʼoboʼ yéetel le máaxoʼob yaʼab baʼaloʼob u yojloʼob yoʼolal le tecnologíaoʼ tsʼoʼok u yilkoʼobeʼ yaʼab baʼax jeʼel u páajtal u beetaʼal yéetel le inteligencia artificaloʼ (IA). a Pero preocupadoʼob xan tumen tsʼoʼok u tsʼáaikoʼob cuentaeʼ jeʼel u meyaj utiaʼal u beetaʼal baʼaloʼob kʼaastakeʼ.

  •   «Le inteligencia artificialoʼ yaʼab baʼal jeʼel u páajtal u beetkeʼ yéetel jeʼel tak u maʼalobkíintik u kuxtal máakeʼ. Pero jeʼel xan u beetik u xuʼulul u respetartaʼal u derechos máakeʼ, u privacidad, u xuʼulul u confiar máak tiʼ le gobiernoʼoboʼ yéetel u yuʼubik máak maʼ seguro yanikiʼ» (Kamala Harris, vicepresidenta de Estados Unidos, 4 tiʼ mayo tiʼ 2023).

  •   «Kex yéetel le inteligencia artificial (IA) yaʼab baʼaloʼob jeʼel u páajtal u beetaʼal utiaʼal u kanáantik u kuxtal máakeʼ pero jeʼel xan u beetik u tsaʼayal uláakʼ kʼojaʼaniloʼob tiʼeʼ» (Grupo internacional de médicos y profesionales de la salud dirigido por el doctor Frederik Federspiel, BMJ Global Health, 9 tiʼ mayo tiʼ 2023). b

  •   «Teʼ kʼiinoʼobaʼ yéetel le inteligencia artificialoʼ jach séebaʼan jeʼel u kʼiʼitbesaʼal baʼaloʼob maʼ jaajtakeʼ. Maʼ xaaneʼ maʼ kun xáantaleʼ tiʼ yaʼab máakoʼob kun luʼsbil meyaj tumen tuláakal kun beetbil yéetel máquinas. Según jujuntúul máakoʼob yaʼab baʼal u yojloʼob yoʼolal tecnologíaeʼ yaan bin u kʼuchul u yoraileʼ le inteligencia artificialoʼ yaan u tsʼáaik en peligro u kuxtal wíinik» (The New York Times, 1 tiʼ mayo tiʼ 2023).

 Jeʼex kun máan le tiempooʼ yaan k-ilik bix kun meyaj tiʼ wíinik le inteligencia artificialoʼ. ¿Baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal leloʼ?

¿Baʼaxten ku chiʼichnakkúuntik máak le baʼaloʼob túumbentak ku beetik wíinikoʼ?

 Le Bibliaoʼ ku yaʼalik baʼaxten wíinikeʼ maʼ tu páajtal u garantizartik wa yaan u meyaj maʼalob tiʼ u maasil le baʼax tsʼoʼok u beetkoʼ.

  1.  1. Kex wíinik ku beetik wa baʼax yéetel u tuukulil u kaxtik u yutsil u maasileʼ maʼ tu páajtal u yojéeltik le consecuencias ken u taasoʼ.

    •   «Yaan junpʼéel bej maʼalob u yilik máak, pero tu xuuleʼ ku bisik máak tiʼ kíimil» (Proverbios 14:12).

  2.  2. Mix máak jeʼel u páajtal u controlartik bix kun usartbil le baʼax u beetmoʼ, wa yaan u meyaj utiaʼal u beetaʼal baʼax uts wa baʼax kʼaas.

    •   «Unaj in pʼatik [in meyaj] tiʼ le máax kun taal después tiʼ tenoʼ. Teneʼ maʼ in wojel wa yaan u yantal u naʼatiʼ mix wa yaan u pʼáatal j-maʼ naʼatiliʼ, chéen baʼaleʼ tu kʼab kun pʼáatal tuláakal le baʼaxoʼob tin tsʼáaj in wóol in kaxt way yóokʼol kaaboʼ, le baʼaxoʼob tin náajaltaj yéetel le naʼat yaantenoʼ» (Eclesiastés 2:18, 19).

 Tuláakal lelaʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ jach kʼaʼabéet k-chaʼik k-nuʼuktaʼal tumen le Máax beetmiloʼonoʼ.

¿Tiʼ baʼax jeʼel u páajtal k-confiareʼ?

 Le Máax beetmiloʼonoʼ maʼ ten u chaʼa tiʼ mix máak mix tiʼ le tecnología ka u xuʼuls tiʼ le yóokʼol kaabaʼ mix tiʼ wíinik.

  •   «Le luʼumaʼ yaan u pʼáatal utiaʼal mantatsʼ» (Eclesiastés 1:4).

  •   «Le máaxoʼob ku beetkoʼob baʼax maʼaloboʼ yaan u pʼáatloʼob way luʼumeʼ, way kun kajtaloʼob utiaʼal mantatsʼeʼ» (Salmo 37:29).

 Teʼ Bibliaoʼ Dioseʼ ku tsʼáaiktoʼon le nuʼuktaj kʼaʼabéettoʼon utiaʼal ka kuxlakoʼon ich jeetsʼelil yéetel ka k-uʼuy seguro yaniloʼon. Utiaʼal a wojéeltik u maasil yoʼolal baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ ilawil le xookoʼob «¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal ka xiʼiktoʼon utsileʼ?» yéetel «La esperanza real de un mañana mejor».

a Le «Inteligencia artificial» wa «IA», u kʼáat u yaʼal computadoras ku páajtal u beetkoʼob yaʼab baʼaloʼob, programartaʼanoʼob xan utiaʼal u copiarkoʼob baʼax ku tuklik yéetel ku beetik wíinik.

b Chʼaʼan tiʼ le xook «Threats by Artificial Intelligence to Human Health and Human Existence» (Las amenazas de la inteligencia artificial a la salud y existencia humanas), por Frederik Federspiel, Ruth Mitchell, Asha Asokan, Carlos Umana, y David McCoy.