1. ¿Baʼax kʼiin ka jach yaachaj u yóol Pedro?

PEDROEʼ mix bikʼin ken u tuʼubs le bix paktaʼabik tumen Jesusoʼ. ¿Tu yilaj wa ta tʼaan tu yich Jesús jach yaachaj tu yóol wa tsʼíikilnaj yoʼolal le baʼax tu beetoʼ? U jaajileʼ maʼ k-ojliʼ tumen le Bibliaoʼ chéen ku yaʼalikeʼ «Yuumtsileʼ tu sutubaeʼ ka tu paktaj Pedro» (Luc. 22:61). Baʼaleʼ úuchik u paktaʼaleʼ Pedroeʼ tu tsʼáaj cuenta maʼ maʼalob baʼax tu beetiʼ. Táant u yúuchul le baʼax tu yaʼalaj mix bikʼin kun úuchloʼ, táant xan u yúuchul le baʼax tu yaʼalaj Jesús ken u beet Pedrooʼ: tu yaʼalaj maʼ u kʼaj óol Jesusiʼ. Maʼ xaaneʼ ichil tuláakal u kuxtal Pedroeʼ le kʼiin jeʼelaʼ letiʼe kʼiin maas yaachaj u yóoloʼ. Teʼ kʼiinaʼ tu yuʼubaj jach mix baʼal u biilal.

2. ¿Baʼax tu kanaj Pedro, yéetel bix jeʼel u yáantkoʼon le baʼax úuchtiʼoʼ?

² Baʼaleʼ ¿tsʼoʼok wa tiʼ Pedro beyoʼ? Maʼatech, tumen letiʼ kaʼacheʼ jach nojoch u fe, yéetel ka máan kʼiineʼ tu yilaj u yutskíintik le baʼax tu beetoʼ. Tsʼoʼoleʼ tu kanaj junpʼéel baʼax jach táaj maʼalob tiʼ Jesús: bix unaj u perdonar máak. Lelaʼ junpʼéel baʼax unaj k-kanik tuláakloʼon. Le baʼax úuch tiʼ Pedrooʼ jeʼel u yáantkoʼon k-il bix unaj k-perdonartik u maasileʼ.

3, 4. 1) ¿Baʼax tu kʼáataj Pedro tiʼ Jesús, yéetel maʼ xaaneʼ baʼax ku tuklik kaʼach Pedro? 2) ¿Bix tu yeʼesil Jesús tiʼ Pedro táan kaʼach u tuukul jeʼex le máakoʼob teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ?

³ Óoliʼ seis meses táanil tiʼ lelaʼ, le tiaʼanoʼob kaʼach Capernaum, u kaajal Pedrooʼ, letiʼeʼ tu kʼáataj tiʼ Jesús: «Yuumtsil, ¿jaytéen kʼaʼabéet in perdonartik in sukuʼun ku beetikten wa baʼax kʼaas? ¿Tak wa siete u téenel?». Maʼ xaaneʼ Pedroeʼ jach uts u yuʼubikuba, tumen u nuuktakil le judíoʼoboʼ ku kaʼanskoʼob kaʼacheʼ chéen óoxtéen unaj u perdonartaʼal juntúul máak. Baʼaleʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ Pedro: «Maʼ tin waʼaliktech tak siete u téenel, baʼaxeʼ tak setentisiete u téenel» (Mat. 18:21, 22).

⁴ ¿Táan wa kaʼach u yaʼalik Jesús unaj u xokik máak jaytéen ku beetaʼal baʼax maʼ maʼalob tiʼiʼ? Maʼatech; le ka tu yaʼalaj Jesús tak setentisiete u téeneleʼ táan u tsʼáaik naʼatbileʼ máax yaan u yaabilajeʼ maʼ unaj u xokik jaytéen ku perdonariʼ (1 Cor. 13:4, 5). Jesuseʼ chéen u kʼáat u yeʼes tiʼ Pedroeʼ táan kaʼach u tuukul jeʼex le máakoʼob teʼ  kʼiinoʼob jeʼeloʼ, tumen letiʼobeʼ chich u puksiʼikʼaloʼob yéetel ku biskoʼob u cuentail le baʼax ku beetaʼaltiʼoboʼ, bey ka u tsʼíibtoʼob tiʼ junpʼéel libreta tuʼux ku tsʼíibtaʼal pʼaaxoʼobeʼ. Baʼaleʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ kʼaʼabéet u perdonaroʼob yéetel yaabilaj bey xan u yeʼesik u yutsiloʼob (xok 1 Juan 1:7-9).

5. ¿Tiʼ baʼax súutukil k-ilik u kʼaʼanaʼanil u perdonar máak?

⁵ Pedroeʼ tu kʼamaj le baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Jesusoʼ, baʼaleʼ ¿kʼuch wa tu puksiʼikʼal le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ? Yaan horaeʼ chéen ken kʼaʼabéetchajak k-perdonartaʼal k-naʼatik baʼaxten jach kʼaʼabéet u perdonar máak. Lelaʼ bey tu yilil Pedro le taʼaytak u kíimsaʼal Jesusoʼ. Teʼ kʼiin jeʼeloʼ jach kʼaʼabéetchaj u perdonartaʼal yaʼab u téenel tumen Jesús.

6. ¿Baʼax tu beetaj Pedro ka tu yóotaj u kaʼans Jesús tiʼ u apostoloʼob u yeʼesoʼob kabal óolal, baʼaleʼ baʼax tu beetaj Jesús?

⁶ Le u tsʼook áakʼab tu máansaj Jesús bey wíinik way Luʼumeʼ, junpʼéel áakʼab jach kʼaʼanaʼan, tumen yaʼab baʼaloʼob tu kaʼansaj tiʼ u apostoloʼob. Yáaxeʼ tu kaʼansajtiʼob u kʼaʼanaʼanil u yeʼeskoʼob kabal óolal. ¿Bix tu beetil? Tu pʼoʼaj u yook u disipuloʼob, lelaʼ junpʼéel baʼal ku beetaʼal kaʼach chéen tumen le j-kʼoosoʼoboʼ. Tu káajbaleʼ Pedroeʼ maʼ tu yóotik kaʼach ka pʼoʼobok u yook, baʼaleʼ ka tsʼoʼok u tsolik Jesús baʼaxten ku beetkeʼ, tu kʼáataj ka pʼoʼobok tak u kʼaboʼob yéetel u pool. Jesuseʼ maʼ tsʼíikilnajiʼ, baʼaxeʼ chúukpaj u yóol u tsol tiʼ u disipuloʼob baʼaxten ku beetik lelaʼ (Juan 13:1-17).

7, 8. 1) ¿Baʼax uláakʼ baʼal maʼ maʼalob tu beetaj Pedroiʼ? 2) ¿Bix úuchik u kaʼa eʼesik Jesús u yutsil tiʼ Pedro?

⁷ Maʼ sen sáam tiʼ leloʼ, Pedroeʼ tu beetaj uláakʼ baʼax maʼ maʼalob tuʼux anchaj u kaʼa eʼesaʼal chúukaʼan óolal tiʼ tumen Jesús. Le apostoloʼoboʼ káaj u baʼateltʼaanoʼob yoʼolal máax u maas nojchil ichiloʼob. Tak wal Pedro tu yoksuba ichil le baʼateltʼaanaʼ. Yéetel yaabilajeʼ Jesuseʼ tu yaʼalajtiʼob maʼ maʼalob baʼax ku beetkoʼobiʼ yéetel tu yaʼalajtiʼobeʼ jach kiʼimak u yóol tumen tsʼoʼok u chúukpajal u yóol u tsaypachtoʼob. Baʼaleʼ tu yaʼalaj xan tiʼobeʼ yaan u pʼatkoʼob tu juunal. Teʼ súutukoʼ Pedroeʼ tu yaʼaleʼ junpuliʼ maʼ ken u pʼat Jesús kex ka yanak u kíimil tu yoʼolal. Jesuseʼ tu yaʼalajtiʼeʼ maʼ bey kun úuchloʼ, tumen teʼ áakʼab jeʼeloʼ, táanil tiʼ u kʼaay kaʼatéen juntúul tʼeeleʼ, Pedroeʼ óoxtéen ken u yaʼal maʼ u kʼaj óol Jesusiʼ. Pedroeʼ maʼ chéen tu yaʼalaj maʼ jaaj le baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Jesusoʼ, baʼaxeʼ tu yaʼalaj maas yaan u chúukpajal u yóol tiʼ u maasil apostoloʼoboʼ (Mat. 26:31-35; Mar. 14:27-31; Luc. 22:24-28; Juan 13:36-38).

⁸ ¿Tsʼíikilnaj wa ta tʼaan Jesús yoʼolal baʼax tu yaʼalaj Pedro? Kex jach chiʼichnak yoʼolal baʼax kun úuchultiʼeʼ, seguernaj u yilik le baʼaloʼob maʼalobtak ku beetik u apostoloʼob kex kʼeban máakoʼoboʼ. Kex u yojel baʼax ken u beet Pedroeʼ, tu yaʼalajtiʼ: «Teneʼ tsʼoʼok in kʼáat óol ta woʼolal utiaʼal maʼ u saʼatal a fe; teech túuneʼ ken suunakecheʼ líiʼs  u yóol a sukuʼunoʼob» (Luc. 22:32). ¿Máasaʼ jach táaj uts Jesús? Letiʼeʼ u yojleʼ Pedroeʼ yaan u kaʼa beetik baʼax maʼalob yéetel yaan u kaʼa chúukpajal u yóol u meyajt Dios.

9, 10. 1) ¿Baʼaxten kʼaʼabéetchaj u tsolnuʼuktaʼal Pedro tu jardinil Getsemaní? 2) ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼaxoʼob úuch tiʼ Pedrooʼ?

⁹ Le ka binoʼob xan tu jardinil Getsemanieʼ, Jesuseʼ yaʼab u téenel tu yaʼalaj tiʼ Pedro maʼ maʼalob bix u tuukuliʼ. Jesuseʼ jach táan kaʼach u muʼyaj yéetel u kʼáat ka áantaʼak tumen u amigoʼob. Le oʼolal tu yaʼalaj tiʼ Pedro, Santiago yéetel Juan maʼ u weenloʼob le táan u payalchiʼoʼ, baʼaleʼ weenoʼob. Kex beyoʼ Jesuseʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼob yéetel tu perdonartaj le baʼax tu beetoʼoboʼ; yéetel yaabilajeʼ tu yaʼalajtiʼob: «Le puksiʼikʼaloʼ chúukaʼan u yóol, baʼaleʼ le wíinkliloʼ minaʼan u muukʼ» (Mar. 14:32-41).

¹⁰ Maʼ sáam tiʼ leloʼ kʼuch junmúuchʼ máakoʼob yéetel u tajcheʼob, espadaʼob yéetel cheʼob. Teʼ súutuk jeʼelaʼ le apostoloʼoboʼ jach unaj u kanáantkubaʼob yéetel u tuklikoʼob maʼalob baʼax ken u beetoʼob. Baʼaleʼ Pedroeʼ maʼ bey tu beetiʼ. Tu séebaʼanileʼ tu jíilpaytaj u espadaeʼ ka tu kúulchʼaktaj u xikin Malco, u palitsil u nojchil le sacerdoteʼoboʼ. Teʼ súutukaʼ Jesuseʼ maʼ tsʼíikilnajiʼ, baʼaxeʼ yéetel yaabilajeʼ tu yaʼalaj tiʼ Pedro maʼ maʼalob baʼax tu beetiʼ, tsʼoʼoleʼ tu tsʼakaj u xikin le máakoʼ. Tu yaʼalaj xan tiʼ u disipuloʼobeʼ maʼ unaj u táakpajloʼob tiʼ baʼateliʼ, lelaʼ junpʼéel baʼal jach k-ilik k-beetik tak teʼ kʼiinoʼobaʼ (Mat. 26:47-55; Luc. 22:47-51; Juan 18:10, 11). ¿Máasaʼ yaʼab tiʼ le baʼaxoʼob tu beetaj Pedrooʼ jeʼel u beetik u tsʼíikil Jesús kaʼacheʼ? Le baʼaxoʼob úuch tiʼ Pedroaʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ tuláakloʼon k-kʼebantal yaʼab u téenel (xok Santiago 3:2). ¿Yaan wa máax teʼ yóokʼol kaab maʼatech u kʼaʼabéettal u kʼáatik ka perdonartaʼak yoʼolal baʼax tu beetaj? Baʼaleʼ teʼ áakʼab jeʼelaʼ yaan uláakʼ baʼax kun úuchul tiʼ Pedro. Lelaʼ junpʼéel baʼal maas talam.

11, 12. 1) Le ka tsʼoʼok u maʼachal Jesuseʼ, ¿bix úuchik u yeʼesik Pedro maʼ saajkiʼ? 2) ¿Baʼaxten k-aʼalik maʼ tu beetaj Pedro tuláakal baʼax tu yaʼaliʼ?

¹¹ Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ le junmúuchʼ máakoʼoboʼ wa letiʼ ku kaxtaʼaleʼ ka chaʼabak u bin u apostoloʼob. Tumen maʼ béeychaj u beetik mix baʼal utiaʼal maʼ u bisaʼal Jesuseʼ, Pedroeʼ púutsʼ yéetel u maasil apostoloʼob.

¹² Maʼ sáameʼ Pedro yéetel Juaneʼ xuʼul u púutsʼloʼob, maʼ xaaneʼ tiaʼanoʼob naatsʼ tiʼ u yotoch Anás, u nojchil le sacerdoteʼob, tuʼux yáax bisaʼab Jesús utiaʼal kʼáatchiʼitbiloʼ. Le ka bisaʼab Jesús táanxel tuʼuxeʼ Pedro yéetel Juaneʼ binoʼob xaniʼ, baʼaleʼ pʼáatoʼob «chan náach» tiʼ le u maasil máakoʼob utiaʼal maʼ u kʼaj óoltaʼaloʼoboʼ (Mat. 26:58; Juan 18:12, 13). Lelaʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa sajluʼum Pedroiʼ. Tumen kʼaʼabéet maʼ sajak máak utiaʼal ka xiʼik tu paach máaxoʼob u chʼaʼamoʼob espadaʼob yéetel uláakʼ baʼaloʼobiʼ. Tsʼoʼoleʼ maʼ u tuʼubultoʼoneʼ Pedroeʼ tu beetaj loob tiʼ juntúul tiʼ letiʼobiʼ. Baʼaleʼ, ¿tuʼux tsʼoʼok le chúukaʼan óolal  tu yaʼalaj Pedro yaantiʼoʼ? Kʼaʼajaktoʼoneʼ letiʼeʼ tu yaʼalaj jeʼel tak u tsʼáaik u kuxtal yoʼolal Jesuseʼ (Mar. 14:31).

13. ¿Bix jeʼel k-tsaypachtik Cristo tubeeleʼ?

¹³ Jeʼex Pedroeʼ, bejlaʼeʼ yaʼab máakoʼobeʼ desde «chan náach» ku tsaypachtikoʼob Cristo tumen maʼ u kʼáatoʼob ka ojéeltaʼakiʼ. Baʼaleʼ jeʼex tu yaʼalil Pedro ka máan kʼiineʼ, chéen jeʼel u páajtal k-tsaypachtik Cristo wa k-antal naatsʼ tiʼ letiʼ yéetel wa k-beetik baʼax tu kaʼansaj kex jeʼel baʼaxak ka úuchuktoʼoneʼ (xok 1 Pedro 2:21).

14. ¿Tuʼux pʼáat Pedro le áakʼab táan u juzgartaʼal Jesusoʼ?

¹⁴ Pedroeʼ taʼakumbail úuchik u kʼuchul tak tiʼ junpʼéel tiʼ le najoʼob maas nojoch yaan Jerusalenoʼ, lelaʼ u yotoch Caifás, juntúul tiʼ u nojchil le sacerdoteʼob jach ayikʼaloʼ. Tu chúumuk le nukuch najoʼobaʼ yaan kaʼach junpʼéel terrazaiʼ yéetel aktáan tiʼ le najoʼ yaan junpʼéel joonajiʼ. Le ka kʼuch Pedroeʼ le koʼolel kanáantik le joonajoʼ maʼ tu chaʼaj u yookliʼ. Baʼaleʼ Juaneʼ tsʼokaʼaniliʼ u yookleʼ tumen u kʼaj óol u nojchil le sacerdoteʼoboʼ; letiʼ túuneʼ suunaj tʼaan yéetel le koʼolel utiaʼal ka u chaʼa u yokol Pedrooʼ. Le ka tsʼoʼok u yokol Pedroeʼ maʼ pʼáat yiknal Juaniʼ mix tu yilaj u náatsʼal yiknal Jesusiʼ, baʼaxeʼ pʼáat teʼ terrazaoʼ. Teʼeloʼ tiʼ ku kʼíich le palitsiloʼob yéetel le j-meyajoʼoboʼ tumen keʼel kaʼachi. Teʼ súutuk jeʼelaʼ yaʼab máaxoʼob ku yookloʼob yéetel ku jóokʼloʼob táan u yaʼalikoʼob baʼaloʼob maʼ jaajtak tu contra Jesús teʼ juicio ku beetaʼaloʼ (Mar. 14:54-57; Juan 18:15, 16, 18).

15, 16. Tsol bix béeychajik le baʼax tu yaʼalaj Jesús ken u beet Pedrooʼ.

¹⁵ Yoʼolal u sáasilil le kʼáakʼ tʼabaʼanoʼ, le x-chʼúupal chaʼa u yokol Pedrooʼ tu jach kʼaj óoltaj máaxiʼ, ka tu yaʼalajtiʼ: «¡Teech xaneʼ, tiaʼanech kaʼach yéetel Jesús, le galileailoʼ!». Pedroeʼ jaʼakʼ u yóol yoʼolal le baʼax aʼalaʼabtiʼaʼ ka tu yaʼaleʼ maʼ u kʼaj óol Jesusiʼ yéetel maʼ u yojel tiʼ baʼax ku tʼaan le x-chʼúupaloʼ. Le oʼolal utiaʼal maʼ u kʼaj óoltaʼaleʼ bin tak tu yookbal le najoʼ. Teʼeloʼ ilaʼab tumen uláakʼ x-chʼúupaleʼ ka aʼalaʼabtiʼ: «Le máakaʼ tiʼ yaan kaʼach yéetel Jesús le Nazaretiloʼ». Pedro túuneʼ tu yaʼalaj: «¡Maʼ in kʼaj óol le máakoʼ!» (Mat. 26:69-72; Mar. 14:66-68). Tak beoraaʼ kaʼatéen tsʼoʼok u yaʼalik Pedro maʼ u kʼaj óol Jesusiʼ. Maʼ xaaneʼ le u tsʼook ka tu yaʼalaʼ tu yuʼubaj u kʼaay juntúul tʼeel, baʼaleʼ tumen jach naayal u yóoleʼ maʼ kʼaʼajtiʼ baʼax tu yaʼalaj Jesusiʼ.

¹⁶ Pedroeʼ jach táan u yilik baʼax jeʼel u beetik utiaʼal maʼ u yilaʼaleʼ, baʼaleʼ náatsʼ junmúuchʼ máakoʼob tu yiknal. Juntúul tiʼ le máakoʼobaʼ u láakʼtsil Malco, le palitsil chʼaʼak u xikin tumen Pedroeʼ. Le máakaʼ tu yaʼalajtiʼ: «¿Máasaʼ teech le tin wilech teʼ parcela yéetel le máakoʼ?». Pedroeʼ ku yaʼalik tiʼ le máakoʼoboʼ maʼ u kʼaj óol Jesusiʼ, tsʼoʼoleʼ ku yaʼalik xan jach tu jaajil maʼ táan u tuusiʼ, ku kʼuchul tak u yaʼal ka taalak kʼaas tu yóokʼol wa maʼ jaaj le baʼax ku yaʼalikoʼ. Lelaʼ u yóoxtéen u yaʼalik Pedro maʼ u kʼaj óol Jesusiʼ. Jach le ku tsʼoʼokol u yaʼalik lelaʼ, le ku yuʼubik u kʼaay juntúul tʼeel, u kaʼatéen u yuʼubik tiʼ le áakʼabaʼ (Juan 18:26, 27; Mar. 14:71, 72).

17, 18. 1) ¿Baʼax tu beetaj Pedro ka tu tsʼáaj cuenta maʼ maʼalob baʼax tsʼoʼok u beetkiʼ? 2) Maʼ xaaneʼ, ¿baʼax tu tuklaj Pedro?

 ¹⁷ Teʼ súutuk jeʼeloʼ, Jesuseʼ jóokʼ tiʼ junpʼéel balcón tuʼux ku páajtal u paakat tak teʼ terraza tuʼux yaan u amigooʼ. Desde teʼeloʼ, jeʼex t-aʼalil tu káajbal le xookaʼ, Jesuseʼ tu paktaj Pedro, letiʼ túuneʼ tu tsʼáaj cuenta jach maʼ maʼalob le baʼax tu beetoʼ. Maʼ tu beetaj baʼax tu yaʼalaj tiʼ Jesusiʼ. Tumen jach yaachajaʼan u yóol yoʼolal le baʼax tu beetoʼ lukʼiʼ. Pedroeʼ joʼopʼ u xíimbal yáanal u sáasil le luna taʼaytak u tʼúubuloʼ yéetel chéen minaʼan u cuentail u bin. Tumen jach taak u yokʼoleʼ ku yuʼubik maʼ tu páajtal mix u xíimbal. Baʼaleʼ tumen tu yuʼubaj maʼ tu páajtal u seguer u muʼyajtikeʼ ka túupʼ u yokʼol (Mar. 14:72; Luc. 22:61, 62).

¹⁸ Jeʼel u tuklik máakeʼ wa tsʼoʼok u beetik junpʼéel baʼal jeʼex lelaʼ maʼ unaj u perdonartaʼaliʼ. Maʼ xaaneʼ bey úuchik u tuklik Pedrooʼ. Baʼaleʼ ¿perdonartaʼab wa tumen Jesús?

19. ¿Bix tu yuʼubiluba Pedro yoʼolal le baʼax tu beetoʼ, baʼaleʼ bix k-ojéeltik maʼ pʼáat lubaʼan u yóoliʼ?

¹⁹ Maʼ tu páajtal k-ojéeltik jach bix tu yuʼubiluba Pedro teʼ kʼiin jeʼeloʼ. Maʼ xaaneʼ tu yuʼubaj tu traicionartaj Jesús, maases le ka tu yilaj táan u muʼyaj yéetel táan u kíimsaʼaloʼ. Jach ku yaatal tu yóol wal ken u tukult tu beetaj u sen muʼyaj Jesús tu tsʼook u kʼiinil u kuxtal way Luʼumeʼ. U jaajileʼ jach kʼaas tu yuʼubiluba Pedro, baʼaleʼ yaan baʼax tu beetaj utiaʼal maʼ u maas lúubul u yóol. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ maʼ xáanchajeʼ Pedroeʼ bin u muchʼuba yéetel le uláakʼ disipuloʼoboʼ (Luc. 24:33). Maʼ xaaneʼ cada juntúuleʼ maʼ maʼalob bix tu yuʼubilubaiʼ, tumen teʼ áakʼab jeʼeloʼ maʼ tu beetoʼob mix baʼal utiaʼal u yáantkoʼob Jesusiʼ. Baʼaleʼ úuchik u muchʼkubaʼobeʼ tu paklan líiʼsaj u yóoloʼob.

20. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax maʼalob tu chʼaʼtuklaj u beetik Pedrooʼ?

²⁰ Teʼelaʼ Pedroeʼ tu beetaj junpʼéel baʼal jach maʼalob ichil u kuxtal. Ken u beet máak junpʼéel baʼal maʼ maʼalob tu táan Dioseʼ, maʼ tu yilaʼal wa jach nojoch kʼeban le baʼax tu beetoʼ, baʼax ku yilaʼaleʼ letiʼe u chʼaʼtuklik u beetik baʼax maʼalob utiaʼal u yutskíintik le baʼax tu beetoʼ (xok Proverbios 24:16). Pedroeʼ tu yeʼesaj jach nojoch u fe tumen tu chʼaʼtuklaj u suut yiknal u sukuʼunoʼob kex lubaʼan u yóol. Wa yaachajaʼan k-óol bey xan wa lubaʼan k-óol yoʼolal wa baʼax t-beeteʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel k-tuklikeʼ teʼ súutuk jeʼeloʼ maas maʼalob ka pʼáatkoʼon t-juunal, baʼaleʼ lelaʼ junpuliʼ maʼ maʼalobiʼ (Pro. 18:1). Utiaʼal maʼ u xuʼulul k-meyajtik Dioseʼ maʼ unaj k-náachtal tiʼ le múuchʼuliloʼ (Heb. 10:24, 25).

21. ¿Baʼax tu yojéeltaj Pedro úuchik u kaʼa muchʼkuba yéetel u maasil apostoloʼoboʼ?

 ²¹ Tumen tu muchʼuba Pedro yéetel u sukuʼunoʼobeʼ, tu yojéeltaj minaʼan u wíinklil Jesús teʼ tuʼux muʼukoʼ. Le ka tu yojéeltaj Pedro yéetel Juan lelaʼ, áalkabil binik u yiloʼob le tuʼux muʼuk Jesusoʼ. Tumen maas táankelem Juaneʼ letiʼ yáax kʼuchiʼ. Baʼaleʼ ka tu yilaj jeʼekʼab le muknal tuʼux tsʼaʼab Jesusoʼ, maʼ ookiʼ. Pedroeʼ kex táan u taal u jejesankileʼ, ook áalkabil teʼ tuʼux tsʼaʼab Jesusoʼ, ka tu yileʼ jach tu jaajil minaʼan u wíinklil Jesusiʼ (Juan 20:3-9).

22. ¿Baʼax beet u tuʼubsik Pedro tuláakal le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak u beetmoʼ?

²² Ka káajeʼ Pedroeʼ maʼ tu creertaj wa tsʼoʼok u kaʼa kuxkíintaʼal Jesusiʼ. Mix le ka aʼalaʼabtiʼ tumen le koʼoleloʼob tsʼoʼok u yaʼalaʼaltiʼob tumen le angeloʼob tsʼoʼok u kaʼa kuxtaloʼ (Luc. 23:55-24:11). Baʼaleʼ tu tsʼoʼokbal le kʼiinoʼ le baʼax maʼ tu creertik Pedro yéetel le chiʼichnakil yaan kaʼach tiʼoʼ xuʼuli. ¡Jesuseʼ kuxaʼan! Beoraaʼ juntúul espíritu yaan u páajtalil, le oʼolal tu chíikbesuba tiʼ u apostoloʼob. Baʼaleʼ yáaxeʼ tu beetaj junpʼéel baʼal jach kʼaʼanaʼan. ¿Baʼaxiʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalik baʼaxiʼ. Teʼ kʼiin jeʼeloʼ le apostoloʼoboʼ tu yaʼaloʼob: «¡Le Yuumtsiloʼ jach tu jaajil tsʼoʼok u líiʼsaʼal yéetel tsʼoʼok u chíikbeskuba tiʼ Simón!» (Luc. 24:34). Ka máan kʼiineʼ le apóstol Pablooʼ tu tsʼíibtaj xan yoʼolal le kʼiin ka «tu chíikbesuba tiʼ Cefas, ka tsʼoʼokeʼ tiʼ tu doceiloʼob» (1 Cor. 15:5). Simón yéetel Cefaseʼ uláakʼ u kʼaabaʼob Pedro. Bey túunoʼ le tekstoʼobaʼ ku tʼaanoʼob tiʼ junpʼéel baʼal jach kʼaʼanaʼan úuch ichil u kuxtal Pedro: tiʼ junpʼéel kʼiin chéen tu juunal yanileʼ, Jesuseʼ tu chíikbesuba tiʼ.

23. Le máaxoʼob meyajtik Dios tsʼoʼok u lúubloʼob tiʼ kʼebanoʼ, ¿baʼaxten maʼalob ka u kʼaʼajsoʼob le baʼax úuch tiʼ Pedrooʼ?

²³ Le Bibliaoʼ maʼatech u yaʼalik jach bix úuchik u chíikbeskuba Jesús tiʼ Pedro. Baʼaleʼ jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ jach kiʼimakchaj wal u yóol le ka tu yilaj Jesús le tsʼoʼok u kaʼa kuxkíintaʼaloʼ, tumen beyoʼ jeʼel u páajtal u yaʼaliktiʼ jach lubaʼan u yóol yéetel arrepentirnajaʼan yoʼolal le baʼax tu beetoʼ. Letiʼeʼ jach u kʼáat kaʼach ka perdonartaʼak tumen Jesús, yéetel perdonartaʼab xan. Bejlaʼeʼ le máaxoʼob meyajtik Dios tsʼoʼok u lúubloʼob tiʼ junpʼéel kʼebanoʼ unaj u kʼaʼajsikoʼob le baʼax úuch tiʼ Pedrooʼ, yéetel maʼ unaj u tuklikoʼob wa maʼ kun perdonartbiloʼob tumen Diosiʼ. Jesuseʼ jach tu yeʼesaj bix u modos u Taata, juntúul Dios jach ku perdonartik máak (Isa. 55:7).

24, 25. 1) Tsol bix binik tiʼ Pedro teʼ chuk kay tu Kʼáaʼnáabil Galileaoʼ. 2) ¿Baʼax tu beetaj Pedro le ka tu yilaj le milagro tu beetaj Jesusoʼ?

²⁴ Jesuseʼ ku yaʼalik tiʼ u apostoloʼob ka xiʼikoʼob Galilea, tuʼux ken u kaʼa ilubaʼob. Ka kʼuch Pedroeʼ bin chuk kay tu Kʼáaʼnáabil Galilea, yéetel láakʼintaʼab tumen uláakʼ disipuloʼob. Letiʼeʼ tiaʼan teʼ kʼáaʼnáab tuʼux suuk u meyaj kaʼachoʼ. U yepʼech u cheʼil le chan barcooʼ, u olasil le jaʼ yéetel u kʼáanil u chuk kay u machmoʼ ku beetik u kiʼimaktal  u yóol. Baʼaleʼ bul áakʼab maʼ tu chukoʼob mix baʼaliʼ (Mat. 26:32; Juan 21:1-3).

²⁵ Le táan u taal u sáastaloʼ desde tu jáalik le kʼáaʼnáaboʼ yaan máax aʼaliktiʼob ka u pul u kʼáanil u chuk kayoʼob tuláakʼ u tséel le chan barcooʼ. Letiʼobeʼ ku beetkoʼob beyoʼ yéetel ku chukikoʼob 153 kayoʼob. Pedroeʼ ku kʼaj óoltik le máax tʼanoʼoboʼ, le oʼolaleʼ ku pulkuba tu séebaʼanil ichil le jaʼoʼ yéetel ku báab utiaʼal u kʼuchul tak tu jáalik le kʼáaʼnáaboʼ. Tu jáal le jaʼoʼ, Jesuseʼ ku tsʼáaik u jaant u disipuloʼob jujuntúul kayoʼob u kʼáaʼtmaj yóoʼ chúuk. Yéetel ku joʼopʼol u tsikbal yéetel Pedro (Juan 21:4-14).

26, 27. 1) ¿Baʼax páajchaj u yeʼesik Pedro? 2) ¿Bix úuchik u yeʼesik Jesús jach tu perdonartaj Pedro?

 ²⁶ Le táan u yeʼesik le bukaʼaj kay tsʼoʼok u chukikoʼoboʼ, Jesuseʼ ku kʼáatik tiʼ Pedro: «¿Maas wa a yaabiltmen tiʼ le baʼaloʼobaʼ?». ¿Maas wa nojoch le yaabilaj ku yuʼubik kaʼach Pedro yoʼolal le chuk kay ke le yaabilaj ku yuʼubik yoʼolal Jesusoʼ? Jujunpʼéel kʼiinoʼob táanil tiʼ lelaʼ Pedroeʼ óoxtéen tu yaʼalaj maʼ u kʼaj óol Jesusiʼ. Beora túunaʼ tu táan u maasil u disipuloʼobeʼ, Jesuseʼ óoxtéen tu tsʼáaj u páajtalil tiʼ Pedro u yaʼalik wa jach tu jaajil u yaabiltmaj. Jesuseʼ ku yaʼalik tiʼ Pedro unaj u yeʼesik lelaʼ. ¿Bix ken u beetil? Ken u tsʼáa táanil ichil u kuxtal u kanáantik u tamanoʼob Cristo, lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ yaan u kaʼansik, u kanáantik yéetel u líiʼsik u yóol le sukuʼunoʼoboʼ (Luc. 22:32; Juan 21:15-17).

²⁷ Yéetel lelaʼ eʼesaʼab tiʼ Pedroeʼ, Jéeoba yéetel Jesuseʼ jach nojoch baʼal u yilkoʼob le meyaj ku beetkoʼ. Pedroeʼ yaan kaʼach u beetik junpʼéel maʼalob meyaj ichil le múuchʼulil nuʼuktaʼan tumen Cristooʼ. ¿Máasaʼ lelaʼ ku yeʼesikeʼ Jesuseʼ jach ku perdonartik máak? Le chʼaʼ óotsilil tu yeʼesaj Jesusoʼ jach kʼuch wal tu puksiʼikʼal Pedroeʼ.

28. ¿Bix kʼuchik u beetuba Pedro bey jeʼex junpʼéel tuunich jach chicheʼ?

²⁸ Ich yaʼab jaʼaboʼobeʼ Pedroeʼ jach chúukpaj u yóol u tsʼoʼokbes le meyaj tsʼaʼab u beet tumen Jesusoʼ. Letiʼeʼ jach tu líiʼsaj u yóol u sukuʼunoʼob jeʼex aʼalaʼabiktiʼ tumen Jesús le áakʼab táanil tiʼ u kíimiloʼ. Yéetel chúukaʼan óolal bey xan yéetel yaabilaj tu yilaj u kaʼansik yéetel u kanáantik u tamanoʼob Cristo. Tiʼ Simoneʼ tsʼaʼab junpʼéel túumben kʼaabaʼ tumen Jesús, le kʼaabaʼaʼ u kʼáat u yaʼal «tuunich», yéetel jeʼex junpʼéel tuunich jach chicheʼ mix máak beet u kʼexik u tuukul Pedro yéetel tu muʼukʼaʼankúuntaj u fe le múuchʼuliloʼ. Lelaʼ bey u chíikbesik le kaʼapʼéel cartaʼob yanoʼob teʼ Biblia tuʼux ku yeʼesik bukaʼaj u yaabiltmil le sukuʼunoʼoboʼ. Le cartaʼobaʼ ku yeʼeskoʼob xaneʼ Pedroeʼ maʼ tu tuʼubsaj le baʼax kaʼansaʼabtiʼ tumen Jesusaʼ: u kʼaʼanaʼanil u perdonar máak (xok 1 Pedro 3:8, 9; 4:8).

29. ¿Bix jeʼel k-eʼesik le fe anchaj tiʼ Pedrooʼ, yéetel bix jeʼel k-chʼaʼik óotsil jeʼex Jesuseʼ?

²⁹ Toʼon xaneʼ unaj k-kanik perdonar jeʼex Pedroeʼ. ¿K-kʼáatik wa tiʼ Dios sáamsamal ka u perdonartoʼon yoʼolal le baʼaloʼob maʼ maʼalobtak k-beetkoʼ? ¿Jach wa tu jaajil k-creertik Jéeobaeʼ ku tuʼubsik le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak k-beetik ken u perdonartoʼonoʼ? ¿K-perdonartik wa u maasil? Wa k-beetik beyoʼ k-eʼesik yaantoʼon fe jeʼex Pedroeʼ yéetel jach k-chʼaʼik óotsilil jeʼex Jesuseʼ.