¿UTS ta tʼaan wa a bin tiʼ kʼiinbesajoʼob?... Maʼ xaaneʼ ku náaysik u yóol máakiʼ. A tuklikeʼ, ¿uts tu tʼaan wa Jesús, le Maʼalob j-Kaʼansaj, ka xiʼikoʼon teʼ kʼiinbesajoʼoboʼ?... Jesuseʼ bin yéetel jujuntúul tiʼ u disipuloʼob tiʼ junpʼéel tsʼoʼokol beel. Tsʼoʼoleʼ Jéeobaeʼ juntúul «Dios kiʼimak u yóol», yéetel ku kiʼimaktal u yóol ken k-náays k-óol teʼ kʼiinbesajoʼob uts tu tʼaanoʼ (1 Timoteo 1:11; Juan 2:1-11).

² Teʼ táan juʼun 29 tiʼ le libroaʼ, t-kaneʼ Jéeobaeʼ tu jeʼekʼabtaj u jaʼil le Chak Kʼáaʼnáab utiaʼal ka páajchajak u kʼáat máan le israelitaʼoboʼ. ¿Kʼajaʼan wa tech?... Ka tsʼoʼokeʼ le israelitaʼoboʼ kʼaaynajoʼob, yéetel óokʼotnajoʼob, yéetel tu tsʼáaʼob nib óolal tiʼ Jéeoba. Bey junpʼéel kʼiinbesaj tu beetoʼobeʼ. Jach kiʼimakchaj u yóoloʼob, yéetel jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ Dioseʼ kiʼimakchaj xan u yóol (Éxodo 15:1, 20, 21).

³ Kex óoliʼ cuarenta jaʼaboʼob tiʼ leloʼ, le israelitaʼoboʼ binoʼob tu kaʼatéen tiʼ junpʼéel kʼiinbesaj. Baʼaleʼ le máaxoʼob beet le kʼiinbesajoʼ maʼatech u adorartikoʼob Jéeoba. Ku adorartikoʼob yaanal diosoʼob yéetel ku núupchitaloʼob yéetel máakoʼob kex maʼ tsʼokaʼan u beeloʼob  yéeteloʼobiʼ. A tuklikeʼ, ¿maʼalob wa ka xiʼik máak tiʼ junpʼéel kʼiinbesajil beyoʼ?... Jéeobaeʼ maʼ utschaj tu tʼaan úuchik u bin le israelitaʼoboʼ, le oʼolal tu castigartoʼob (Números 25:1-9; 1 Corintoiloʼob 10:8).

⁴ Le Bibliaoʼ ku tʼaan xan tiʼ baʼax úuch tiʼ kaʼapʼéel kʼiin kʼaabaʼob. ¿U kʼiin u kʼaabaʼ wa le Maʼalob j-Kaʼansaj beetaʼaboʼ?... Maʼatech. Tu kaʼapʼéelaleʼ u kʼiin u kʼaabaʼ máaxoʼob maʼatech u meyajtikoʼob Jéeoba. Junpʼéeleʼ u kʼiin u kʼaabaʼ rey Herodes Antipas, le máax ku gobernar tu luʼumil Galilea tu kʼiiniloʼob Jesusoʼ.

⁵ Le rey Herodesoʼ tu beetaj yaʼab baʼaloʼob kʼaastak. Tu chʼaʼaj tak u yatan u sukuʼun. U kʼaabaʼ le koʼoleloʼ Herodías. Juan Bautista, juntúul máax meyajtik Dioseʼ, tu yaʼalaj tiʼ Herodeseʼ maʼ maʼalob baʼax tu beetiʼ. Herodeseʼ maʼ uts tu tʼaan úuchik u yaʼalaʼaltiʼiʼ, ka tu beetaj u kʼaʼalal cárcel Juan (Lucas 3:19, 20).

⁶ Juaneʼ tiaʼan kaʼach cárcel ka tu beetaj u kʼiin u kʼaabaʼ Herodeseʼ. Letiʼeʼ tu beetaj junpʼéel nojoch kʼiinbesaj, yéetel tu invitartaj máakoʼob jach kʼaj óolaʼanoʼob. Tuláakloʼob táan kaʼach u jaanloʼob, u yukʼloʼob yéetel u náaysik u yóoloʼob. Ka ook túun u hija Herodías óokʼot tu táanoʼob. Tuláakloʼob jach jatsʼuts úuchik u yilkoʼob u yóokʼot, le oʼolal le  rey Herodesoʼ tu yaʼalaj u tsʼáaik junpʼéel siibal tiʼ le x-chʼúupaloʼ. Tu yaʼalajtiʼ: «Jeʼel baʼaxak ka a kʼáatteneʼ jach jeʼel in tsʼáaiktecheʼ, tak táanchumuk tiʼ in reino».

⁷ ¿Baʼax tu kʼáataj? ¿Taakʼin? ¿Jatsʼuts nookʼoʼob? ¿Junpʼéel palacio chéen u tiaʼal? Le x-chʼúupaloʼ maʼ u yojel baʼax jeʼel u kʼáatkeʼ, le oʼolal bin yiknal Herodías, u maama, ka tu yaʼalajtiʼ: «¿Baʼax unaj in kʼáatik?».

⁸ Tumen jach pʼektaʼan Juan tumen Herodíaseʼ, tu yaʼalaj tiʼ u hija ka u kʼáat u pool Juan. Le x-chʼúupaloʼ suunaj yiknal le reyoʼ ka tu yaʼalajtiʼ: «In kʼáat ka a tsʼáaten u pool Juan Bautista tiʼ junpʼéel charola jach teʼ súutukaʼ».

⁹ Rey Herodeseʼ u yojel maʼ kʼasaʼan Juaniʼ, le oʼolal maʼ u kʼáat u kíims kaʼachiʼ. Baʼaleʼ tumen tu táan u yuʼulaboʼob tu yaʼalaj baʼax ken u beeteʼ, sajak tu yoʼolal baʼax jeʼel u yaʼalaʼal wa maʼ u beetkeʼ. Le oʼolal tu túuxtaj juntúul soldado u kúulxotʼ u pool Juan. Maʼ sáam tiʼ leloʼ ka suunaj le soldadooʼ u tsʼaamaj u pool Juan tiʼ junpʼéel charolaoʼ, ka tu tsʼáaj tiʼ le x-chʼúupaloʼ. Letiʼ túuneʼ tu tsʼáaj tiʼ u maama (Marcos 6:17-29).

¹⁰ Le uláakʼ kʼiin kʼaabaʼ ku yaʼalik le Bibliaoʼ láayliʼ yaan baʼax kʼaas beetaʼabeʼ. Lelaʼ u kʼiin u kʼaabaʼ u reyil Egipto. Teʼ kʼiinbesajoʼ,  le reyoʼ tu yaʼalaj ka kúulxotʼtaʼak u pool juntúul máak. Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj ka chʼuykíintaʼak u wíinklil utiaʼal ka jaantaʼak tumen chʼíichʼoʼob (Génesis 40:19-22). A tuklikeʼ, ¿tu kʼamaj wa Dios le kaʼapʼéel kʼiinbesajoʼobaʼ?... ¿Jeʼel wa kaʼach a bin tiʼ junpʼéel kʼiinbesaj beyaʼ?...

¹¹ K-ojel tuláakal le baʼaxoʼob tsʼíibtaʼan teʼ Bibliaoʼ yaan baʼax u biilal. Le Bibliaoʼ ku tʼaan chéen tiʼ kaʼapʼéel kʼiin kʼaabaʼob. Tiʼ tu kaʼapʼéelal yaan baʼax kʼaas beetaʼabiʼ. Bey túunoʼ, ¿baʼax a tuklik ku yaʼaliktoʼon Dios tu yoʼolal le kʼiin kʼaabaʼoboʼ? A tuklikeʼ, ¿u kʼáat wa ka k-kʼiinbesoʼob?...

¹² U jaajileʼ bejlaʼeʼ mix máak ku xoʼotʼol u pool teʼ kʼiin kʼaabaʼoboʼ. Baʼaleʼ le máaxoʼob káajs u kʼiinbeskoʼoboʼ, maʼatech u adorartikoʼob Dios. Junpʼéel enciclopediaeʼ ku yaʼalik yoʼolal le kʼiin kʼaabaʼob ku chʼaʼchiʼitaʼal teʼ Bibliaoʼ: «Chéen máaxoʼob beetik baʼax kʼaas [...] ku beetkoʼob nukuch kʼiinbesajoʼob utiaʼal u kʼaʼajsikoʼob u kʼiinil síijikoʼob» (The Catholic Encyclopedia). ¿K-kʼáat wa k-beet jeʼex letiʼoboʼ?...

¹³ Jesús, le Maʼalob j-Kaʼansajoʼ, ¿ku beetik wa kaʼach u kʼiin u kʼaabaʼ?... Maʼatech, le Bibliaoʼ maʼatech u yaʼalik wa tu beetaj. Mix u yáax disipuloʼob kʼiinbese. ¿A wojel wa baʼaxten chʼaʼtuklaʼab tumen le máakoʼob u kʼiinbeskoʼob u kʼiin u kʼaabaʼ Jesús tu kʼiinil 25 tiʼ diciembreoʼ?...

¹⁴ Jeʼex u yaʼalik junpʼéel enciclopediaeʼ, yéeyaʼab le 25 tiʼ diciembreoʼ tumen «u kajnáaliloʼob Romaeʼ suukaʼaniliʼ u kʼiinbeskoʼob Saturno, u kʼiin u kʼaabaʼ le Kʼiinoʼ» (The World Book Encyclopedia). Lelaʼ ku yeʼesikeʼ le kʼiin yéeyaʼab utiaʼal u beetaʼal u kʼiin u kʼaabaʼ Jesusoʼ, jujunpʼéel kʼiin yéeyaʼaniliʼ utiaʼal u kʼiinbesaʼal yaanal baʼaloʼob tumen le máaxoʼob maʼatech u meyajtikoʼob Diosoʼ.

¹⁵ ¿A wojel wa baʼaxten ku yaʼalaʼal maʼ síij Jesús tu mesil diciembreiʼ?... Tumen le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le ka síijoʼ yaan kaʼach j-kanan tamanoʼob ku máanskoʼob le áakʼab yéetel u yaalakʼoʼob teʼ kʼáaxoʼ (Lucas 2:8-12). Letiʼobeʼ maʼ tu páajtal u pʼáatloʼob tu mesil diciembre ich kʼáax, tumen jach ku beetik keʼel yéetel ku kʼáaxal jaʼ teʼ tuʼux yanoʼoboʼ.

 ¹⁶ Yaʼab máakoʼobeʼ u yojloʼobeʼ u kʼiinil le Navidadoʼ maʼ letiʼe kʼiin ka síij Jesusoʼ. U yojloʼob xaneʼ teʼ kʼiin jeʼeloʼ le máaxoʼob maʼatech u meyajtikoʼob Diosoʼ ku beetkoʼob junpʼéel kʼiinbesaj maʼ uts tu tʼaan Diosiʼ. Baʼaleʼ kex beyoʼ yaʼab máaxoʼob kʼiinbesik le Navidadoʼ. Chéen ku náaysik u yóoloʼob, maʼatech u tuklikoʼob bix u yilik Dios le baʼax ku beetkoʼoboʼ. Baʼaleʼ toʼoneʼ, ¿máasaʼ k-kʼáat k-beet baʼax uts tu tʼaan Jéeoba?...

¹⁷ Le oʼolal le ken k-beet junpʼéel kʼiinbesajeʼ, kʼaʼabéet k-ilik wa maʼalob u yilik Jéeoba. Jeʼel u páajtal k-beetik kʼiinbesajoʼob jeʼel baʼaxak kʼiineʼ. Maʼ tsaaj k-páaʼtik junpʼéel kʼiin ku meyaj tiʼ u maasil utiaʼal u kʼiinbeskoʼob wa baʼaxiʼ. Jeʼel u páajtal k-jaantik junpʼéel kiʼikiʼ janal yéetel k-báaxal utiaʼal k-náaysik k-óoleʼ. ¿Maʼ wa uts ta tʼaan ka a beet beyoʼ?... Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal a waʼalik tiʼ a taataʼob ka u yáantechoʼobeʼ. ¿Máasaʼ maʼalob ka u beet máak beyoʼ?... Baʼaleʼ táanil tiʼ a beetik junpʼéel kʼiinbesajeʼ, kʼaʼabéet a wilik wa kʼambeʼen tu táan Dios.