1-3. 1) ¿Baʼax nojoch problemail tu aktáantaj Esteban, yéetel baʼax tu beetaj? 2) ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob ken k-il u núukil teʼ xookaʼ?

 ESTEBANEʼ waʼalakbal tu táan le Sanedrínoʼ, baʼpachtaʼan tumen 71 máakoʼob. Maʼ xaaneʼ tiaʼanoʼob tiʼ junpʼéel nuxiʼ cuarto yaan naatsʼ tiʼ le templo yaan Jerusalénoʼ. Le máakoʼobaʼ u muchʼmubaʼob utiaʼal u juzgarkoʼob Esteban, tiʼ letiʼobeʼ jach yaan autoridad yéetel jach ku respetartaʼaloʼob tumen le gobiernooʼ. Le máakoʼobaʼ jach u pʼekmoʼob Esteban. Caifás, u maas nojchil le sacerdoteʼoboʼ, letiʼ muchʼ le máakoʼob utiaʼal u juzgartaʼal Estebanoʼ. Tsʼoʼoleʼ chéen walajki wa jaypʼéel mesoʼobeʼ letiʼ xan nuʼukt le Sanedrín le ka aʼalaʼab yaan u kíimsaʼal Jesúsoʼ. ¿Tu chʼaʼaj wa túun saajkil Esteban?

² U jaajileʼ tu táan u yich Estebaneʼ maʼ chíikaʼan wa saajkiʼ. Tsʼoʼoleʼ tak le máakoʼob juzgarkoʼ tu yiloʼobeʼ u táan u yicheʼ «bey u táan u yich juntúul ángeleʼ» (Hech. 6:15). Le ángeloʼoboʼ ku tsʼáaikoʼob ojéeltbil baʼax u kʼáat Jéeoba, le oʼolal maʼ tu chʼaʼikoʼob saajkil yéetel tranquilo u yilaʼaloʼob. Bey u yilaʼal Esteban teʼ súutukiloʼ, tak le Sanedrín tu tsʼáaj cuentaoʼ. ¿Baʼaxten jach maʼ saajkiʼ?

³ Toʼon táan k-meyajtik Dios teʼ kʼiinoʼobaʼ yaʼab baʼax jeʼel k-kanik wa k-ojéeltik baʼaxten maʼ tu chʼaʼaj saajkil Estebaniʼ. Pero táanileʼ kʼaʼabéet k-ojéeltik baʼaxten bisaʼab tu táan le Sanedrínoʼ. ¿Bix tu yáax defendertil le baʼax ku creerkoʼ? ¿Bix jeʼel k-beetik jeʼex letiʼeʼ?

4, 5. 1) ¿Bix úuchik u yáantik Esteban le múuchʼuliloʼ? 2) ¿Baʼaxten Estebaneʼ «jach ku lúubul utsil tiʼ Dios yéetel jach yaan páajtalil [kaʼach] tiʼ»?

⁴ Jeʼex t-ilaj teʼ xook máanoʼ Estebaneʼ jach nojoch áantaj ku tsʼáaik kaʼach tiʼ le múuchʼuliloʼ. Letiʼeʼ táakpaj ichil le siete xiiboʼob yéeyaʼab utiaʼal u yáantkoʼob le apóstoloʼoboʼ. Kex yaʼab bix bendecirtaʼabik tumen Jéeobaeʼ maʼ kaʼanchaj u yichiʼ. Jeʼex u yaʼalik Hechos 6:8, letiʼeʼ páajchaj u beetik «milagroʼob» yéetel «nukuch baʼaloʼob ku beetik u jaʼakʼal u yóol le máakoʼob» jeʼex tu beetil le apóstoloʼoboʼ. Le tekstoaʼ ku yaʼalik  xaneʼ Estebaneʼ «jach ku lúubul utsil tiʼ Dios yéetel jach yaan páajtalil [kaʼach] tiʼ». ¿Baʼax túun u kʼáat u yaʼal leloʼ?

⁵ Estebaneʼ jach uts kaʼachi yéetel maʼalob u tratartik u maasil, le oʼolal ku lúubul utsil kaʼach tiʼ le máakoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ kéen kaʼansajnak kaʼacheʼ ku convencertik le máakoʼob de ke jaaj le baʼax ku yaʼalikoʼ. Letiʼeʼ jach yaan páajtalil kaʼach tiʼ tumen ku chaʼik u nuʼuktaʼal tumen u espíritu santo Jéeoba. Chéen baʼaleʼ tu lugar u creerkuba yoʼolal le baʼaloʼob ku páajtal u beetkoʼ tu alabartaj Jéeoba yéetel tu kaxtaj u yutsil u maasil. Le oʼolal jach pʼektaʼab tumen u enemigoʼoboʼ.

6-8. 1) ¿Máakalmáak le kaʼapʼéel baʼal aʼalaʼab tu contra Estebanoʼ? 2) ¿Baʼaxten jach jeʼel u yáantkoʼon u ejemplo Esteban teʼ kʼiinoʼobaʼ?

⁶ Yaan máakoʼob líikʼoʼob utiaʼal u baʼateltʼaanoʼob yéetel Esteban, chéen baʼaleʼ «maʼ páajchajoʼob tu contra le naʼat yéetel le espíritu santo yaan kaʼach tiʼ Esteban utiaʼal u tʼaanoʼ». a Le oʼolaleʼ «binoʼob taʼakumbaileʼ ka tu yoksoʼob tu tuukul» jujuntúul xiiboʼob ka tuusnakoʼob tu contra Esteban. Tsʼoʼoleʼ «tu pʼuʼujsoʼob túun le kaajoʼ, u nuuktakil le kaajoʼ bey xan le escribaʼoboʼ», ka túun tu bisoʼob Esteban tu táan le Sanedrínoʼ (Hech. 6:9-12). Letiʼobeʼ tu yaʼaloʼobeʼ táan kaʼach u tʼaan tu contra Dios bey xan tu contra Moisés.

⁷ Le máakoʼobaʼ tu yaʼaloʼobeʼ Estebaneʼ tʼaanaj tu contra Dios tumen táan bin u tʼaan kaʼach tu contra le templooʼ (Hech. 6:13). Tu yaʼaloʼob xaneʼ tʼaanaj tu contra u Ley Moisés yéetel tu yóotaj u kʼex le baʼaxoʼob suuk u beetaʼaloʼ. Le baʼax aʼalaʼab tu contra Estebanoʼ jach grave tumen teʼ kʼiinoʼoboʼ le judíoʼoboʼ jach ku respetarkoʼob le templooʼ, u Ley Moisés bey xan le yaʼabkach baʼaloʼob suukaʼan u beetkoʼob chéen letiʼob aʼalmiloʼ. Tu yaʼaloʼobeʼ jach kʼasaʼan yéetel unaj u kíimsaʼal.

⁸ Bejlaʼa xaneʼ u nuuktakil le religiónoʼoboʼ suuk u yaʼalikoʼob baʼaloʼob maʼ jaajtak tu contra le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ. Tsʼoʼoleʼ ku yoksikoʼob tu tuukul le autoridadoʼob ka u pʼektoʼob u testigoʼob Jéeobaoʼ. ¿Baʼax túun unaj k-beetik kéen aʼalaʼak baʼaloʼob maʼ jaajtak t-contraiʼ? Unaj k-beetik jeʼex Estebaneʼ.

9, 10. ¿Baʼax ku yaʼalik jujuntúul máaxoʼob kaʼanchajaʼan u xookoʼob, yéetel baʼax unaj u kʼaʼajaltoʼon?

⁹ Jeʼex t-ilil tu káajbal le xookaʼ le táan u yaʼalaʼal tuláakal le baʼaloʼob maʼ jaajtak tu contraoʼ Estebaneʼ jach tranquilo yéetel u yicheʼ bey u táan u yich juntúul ángeleʼ. Caifás túuneʼ tu kʼáatajtiʼ: «¿Jaaj wa le baʼaxoʼob ku yaʼalaʼalaʼ?» (Hech. 7:1). Ka kʼuch u yorail u tʼaaneʼ Estebaneʼ tu aprovechartaj utiaʼal u defenderkuba.

 ¹⁰ Jujuntúul máaxoʼob kaʼanchajaʼan u xookoʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ kex xáanchaj táan u tʼaan Estebaneʼ maʼ tu yaʼalaj wa maʼ jaaj le baʼax ku yaʼalaʼal tu contraoʼ. Pero u jaajileʼ le baʼaxoʼob tu yaʼaloʼ ku yeʼesiktoʼon bix unaj k-defendertik le baʼaxoʼob k-creerkoʼ (1 Ped. 3:15). Kʼaʼajaktoʼoneʼ aʼalaʼabeʼ Estebaneʼ tʼaanaj tu contra Dios yéetel tu contra u Ley Moisés. Utiaʼal túun u núukik le baʼax aʼalaʼaboʼ tʼaanaj tiʼ óoxpʼéel baʼal uchaʼan tu kaajil Israel, tʼaanaj tiʼ le baʼaxoʼob maas kʼaʼanaʼanoʼ yéetel tu kanáantaj bix tu tsolil. Koʼoneʼex ilik le óoxpʼéel baʼaloʼob tu yaʼaloʼ.

11, 12. 1) ¿Baʼaxten maʼalob úuchik u tʼaan Esteban tiʼ Abrahán? 2) ¿Baʼaxten maʼalob xan úuchik u tʼaan tiʼ José?

¹¹ Tu kʼiiniloʼob le patriarcaʼoboʼ (Hech. 7:1-16). Ka káaj u tʼaaneʼ Estebaneʼ tʼaanaj yoʼolal Abrahán, juntúul máax jach ku respetartaʼal tumen le judíoʼoboʼ. Le táan u tʼaan yoʼolal Abrahánoʼ tu yaʼaleʼ Jéeoba, «le Dios jach yaan u poderoʼ», tu chíikbesuba tiʼ Abrahán tu luʼumil Mesopotamia (Hech. 7:2). Le ka máan kʼiineʼ bin kajtal teʼ luʼum aʼalaʼab u tsʼaʼabaltiʼoʼ. Tsʼoʼoleʼ teʼ kʼiinoʼoboʼ minaʼan junpʼéel templo mix u Ley Moisés, kex beyoʼ jeʼel u páajtal kaʼach u adorartaʼal Dioseʼ.

¹² José, ku taal tiʼ u paalal Abraháneʼ, jach ku respetartaʼal xan kaʼach tumen le judíoʼoboʼ. Estebaneʼ tu yaʼalaj tiʼ le máakoʼoboʼ Joséeʼ koʼon bey esclavo tumen u sukuʼunoʼob kex mix baʼal kʼaas u beetmaj. Chéen baʼaleʼ Dioseʼ tu usartaj utiaʼal u salvartik u kaajal Israel tiʼ le nojoch wiʼijiloʼ. Estebaneʼ u yojleʼ le baʼax beetaʼab tiʼ Joséoʼ jach chíikaʼan tiʼ le baʼax beetaʼab tiʼ Jesúsoʼ. Chéen baʼaleʼ maʼ tu tsolaj tiʼ le máakoʼoboʼ tumen u kʼáat ka seguernak u yuʼubikoʼob le uláakʼ baʼax ken u tsoloʼ.

13. 1) ¿Bix tu yeʼesil Esteban maʼ jaaj wa táan kaʼach u tʼaan tu contra Moisésiʼ? 2) ¿Baʼax tu yeʼesaj yoʼolal u kaajal Dios le baʼax tu yaʼaloʼ?

¹³ Tu kʼiiniloʼob Moisés (Hech. 7:17-43). Estebaneʼ xáanchaj táan u tʼaan tiʼ Moisés. Tsʼoʼoleʼ jach maʼalob úuchik u tʼaan tiʼ letiʼ tumen yaʼab tiʼ le máaxoʼob yanoʼob teʼ Sanedrínoʼ saduceoʼob. Letiʼobeʼ chéen ku creerkoʼob kaʼach le libroʼob tu tsʼíibtaj Moisésoʼ. Maʼalob xan úuchik u tʼaan tiʼ Moisés tumen kʼaʼajaktoʼoneʼ táan kaʼach  u yaʼalaʼal táan u tʼaan tu contra. Chéen baʼaleʼ yéetel le baʼax tu yaʼaloʼ tu yeʼesaj jach ku respetartik Moisés bey xan le Ley tu tsʼíibtoʼ (Hech. 7:38). Estebaneʼ tu yaʼaleʼ le yaan 40 años tiʼ Moisésoʼ kex taak kaʼach u salvartik le israelitaʼoboʼ maʼ tu yóotoʼob u yuʼuboʼob u tʼaaniʼ. Tsʼoʼoleʼ kex máan uláakʼ 40 añoseʼ yaan kʼiineʼ maʼ tu yuʼuboʼob xan u tʼaaniʼ. b Yéetel le baʼaxoʼob tu yaʼaloʼ Estebaneʼ tu yeʼesaj junpʼéel baʼax jach importante: u kaajal Dioseʼ yaʼab u téenel maʼ tu yuʼubaj u tʼaan le máaxoʼob túuxtaʼanoʼob tumen Jéeoba utiaʼal u nuʼuktikoʼoboʼ.

14. ¿Baʼax ku yeʼesik le uláakʼ baʼax tu tsolaj Esteban yoʼolal Moisésoʼ?

¹⁴ Estebaneʼ tu yaʼalaj xan tiʼ le máakoʼoboʼ Moiséseʼ tu profetizartaj yaan u yantal juntúul profeta jeʼex letiʼ tu kaajil Israel. ¿Máax túuniʼ? ¿Yaan wa kaʼach u creertaʼal le baʼax ken u kaʼansoʼ? Estebaneʼ tu núukaj hasta tu tsʼook le kʼáatchiʼobaʼ. Tu yaʼaleʼ úuchik u tʼaʼanal Moisés desde teʼ chan cheʼ ku tóochʼbaloʼ ku yeʼesikeʼ Jéeobaeʼ jeʼel u pʼatik santoil jeʼel baʼalak lugareʼ. Bey túunoʼ, ¿chéen wa túun teʼ templo yaan Jerusalén ku páajtal u adorartaʼal Jéeobaoʼ? Koʼox ilik u núukil le kʼáatchiʼaʼ.

15, 16. 1) ¿Baʼaxten maʼalob úuchik u chʼaʼchiʼitik Esteban le tabernáculo le táan u tʼaan yéetel le máakoʼoboʼ? 2) ¿Baʼax tu yaʼalaj Esteban yoʼolal le templo tu beetaj Salomónoʼ?

¹⁵ Tu kʼiiniloʼob le tabernáculooʼ yéetel le templooʼ (Hech. 7:44-50). Estebaneʼ tu yaʼalaj tiʼ le Sanedrínoʼ antes tiʼ u beetaʼal le templooʼ Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ Moisés ka u beet le tabernáculooʼ. Lelaʼ junpʼéel naj jeʼel u páajtal u bisaʼal jeʼel tuʼuxakeʼ yéetel ku meyaj kaʼach utiaʼal u adorartaʼal Dios. Mix máak jeʼel u yaʼalik kaʼach wa le tabernáculooʼ maʼ jach importante jeʼex le templooʼ, tumen tak Moiséseʼ tu adorartaj Dios teʼ tabernáculooʼ.

¹⁶ Ka máan kʼiineʼ le ka tu beetaj Salomón le templo tu kaajil Jerusalénoʼ tu beetaj junpʼéel oración tiʼ Jéeoba. Ichil le oraciónoʼ tu yaʼalaj junpʼéel baʼax jach jaaj chʼaʼchiʼitaʼab tumen Esteban, tu yaʼalaj: «Le Maas Nojoch Diosoʼ maʼatech u kajtal tiʼ naj beetaʼan tumen u kʼab wíinik» (Hech. 7:48; 2 Cró. 6:18). U jaajileʼ tiʼ Jéeobaeʼ jeʼel u meyaj junpʼéel templo utiaʼal ka adorartaʼakeʼ, pero leloʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa junpʼéeliliʼ tuʼux unaj u adorartaʼaliʼ. Le oʼolaleʼ le máaxoʼob adorarkoʼ maʼ unaj u tuklikoʼob wa chéen tiʼ junpʼéel lugar beetaʼan tumen wíinik jeʼel u páajtal u adorartaʼal Jéeobaeʼ. Utiaʼal u yeʼesik jach jaaj lelaʼ, Estebaneʼ tu chʼaʼchiʼitaj le baʼax tu yaʼalaj profeta Isaíasoʼ: «Jéeobaeʼ ku yaʼalik: ‹Le kaʼanoʼ in trono, le luʼumoʼ letiʼe tuʼux kin tʼalkúuntik in wookoʼoboʼ. Le oʼolaleʼ, ¿bix le naj jeʼel a beetkeʼextenoʼ? ¿Tuʼux yaan le lugar jeʼel u meyaj utiaʼal in jeʼeleloʼ? ¿Maʼ wa in kʼaboʼob beet tuláakal le baʼaloʼobaʼ?›» (Hech. 7:49, 50; Isa. 66:1, 2).

17. 1) ¿Baʼax tu yeʼesaj yoʼolal Jéeoba le baʼax tu yaʼalaj Estebanoʼ? 2) ¿Bix tu yeʼesil Esteban maʼ táan u beetik mix baʼal kʼaasiʼ?

¹⁷ Le baʼaxoʼob tu yaʼalaj Estebanoʼ ku yeʼesik chéen pʼektaʼan tumen le  máakoʼoboʼ, minaʼan baʼax oʼolal u juzgartaʼal. Letiʼeʼ tu yeʼeseʼ Jéeobaeʼ mantatsʼ ku béeykuntik le baʼax u tukultmoʼ, mix baʼal ku kʼatkuba tu beel mix le baʼaxoʼob suukaʼan u beetik le máakoʼoboʼ. Le máakoʼob tu kʼiiniloʼob Estebanoʼ ku yaʼalikoʼob kaʼacheʼ chéen Jerusalén ku páajtal u adorartaʼal Jéeoba yéetel maʼ bin unaj u kʼexpajal le Ley tsʼaʼab tiʼ Moisésoʼ. Pero Estebaneʼ tu yeʼeseʼ maas jeʼel u respetartaʼal le Ley yéetel le templo wa ka beetaʼak baʼax uts tu tʼaan Jéeobaoʼ. Yéetel le baʼax tu yaʼaloʼ tu yeʼeseʼ maʼ táan kaʼach u beetik mix baʼal kʼaasiʼ, baʼaxeʼ táan u tsʼáaik u yóol u beet baʼax uts tu tʼaan Jéeoba.

18. ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼaxoʼob tu tsolaj Estebanoʼ?

¹⁸ ¿Baʼax jeʼel k-kanik tiʼ le baʼaxoʼob tu tsolaj Estebanoʼ? K-kanikeʼ letiʼeʼ jach u kʼaj óol kaʼach tubeel u Tʼaan Dios. Toʼon xaneʼ jach kʼaʼabéet k-tsʼáaik k-óol k-xok le Bibliaoʼ, beyoʼ yaan u páajtal ‹k-kaʼansik yéetel k-tsolik tubeel u tʼaaniloʼob le jaajoʼ› (2 Tim. 2:15). Jeʼel xan u páajtal k-kaanbal tiʼ le bix úuchik u tʼaanoʼ tumen kex jach pʼektaʼan tumen le máakoʼoboʼ tʼaanaj tiʼ baʼax jach ku respetarkoʼob. Tsʼoʼoleʼ jach tu yeʼesaj respeto tumen le ka tʼaanaj yéetel le máaxoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ tu yaʼalajtiʼob «in taataʼex» (Hech. 7:2). Toʼon xaneʼ kéen k-kaʼans baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ unaj k-beetik «yéetel jeetsʼelil bey xan yéetel respeto» (1 Ped. 3:15).

19. ¿Baʼax tu yaʼalaj Esteban tiʼ le Sanedrínoʼ?

¹⁹ Kex kʼaʼabéet k-kanáantik bix k-kaʼansik baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ maʼ unaj k-chʼaʼik saajkil k-tsʼáaik ojéeltbiliʼ yéetel k-aʼalik baʼax ku taal u kʼiinil u yúuchul. Estebaneʼ bey tu beetiloʼ. Letiʼeʼ tu yileʼ le máakoʼoboʼ maʼ tu beetoʼob u cuentail le baʼax tu yaʼaloʼ, baʼaxeʼ tu maas chichkúuntaj u puksiʼikʼaloʼob. Le oʼolal yéetel u yáantaj le espíritu santooʼ yéetel x-maʼ saajkil tu yaʼalaj tiʼ le Sanedrínoʼ beyoʼob jeʼex le u yúuchben láakʼtsiloʼob maʼ tu kʼamoʼob José, Moisés yéetel uláakʼ profetaʼoboʼ (Hech. 7:51-53). Le máaxoʼob yanoʼob ichil le Sanedrínoʼ tu kíimsoʼob le Mesíasoʼ, le máax aʼalaʼan yaan u taal tumen Moisés yéetel le uláakʼ profetaʼoboʼ. ¡Jach junpuliʼ maʼ tu beetoʼob le baʼax ku yaʼalik le Leyoʼ!

20, 21. ¿Baʼax tu beetaj le Sanedrín le ka tu yuʼubaj le baʼax tu yaʼalaj Estebanoʼ, yéetel bix áantaʼabik tumen Jéeoba?

²⁰ Le baʼax tu yaʼalaj Estebanoʼ jach jaaj, le oʼolal le juezoʼoboʼ jach pʼuʼujoʼob ka joʼopʼ tak u karachʼtik u kojoʼob tu contra. Esteban túuneʼ tu tsʼáaj cuenta maʼ tun chʼaʼabil óotsilil tiʼ yéetel yaan u beetaʼal u sen sufrir jeʼex beetaʼabik tiʼ Jesúseʼ.

²¹ Utiaʼal u aktáantik le baʼaxoʼob ken u sen sufrirtoʼ Estebaneʼ jach kʼaʼabéet kaʼach maʼ u chʼaʼik saajkil. Pero Jéeobaeʼ jach tu yáantaj tumen yaan baʼax tu tsʼáaj u yile. Estebaneʼ tu yilaj u kiʼichkelmil Dios yéetel tu yilaj xan Jesús waʼalakbal tu x-noʼoj kʼab Jéeoba. Pero le táan u tsolik tiʼ le juezoʼob le baʼax tu yiloʼ letiʼobeʼ hasta tu makaj u xiknoʼob yéetel u kʼaboʼob. ¿Baʼaxten? Kʼaʼajaktoʼoneʼ  Jesúseʼ u yaʼalmiliʼ tiʼ le Sanedrínoʼ letiʼ le Mesíasoʼ yéetel yaan u kutal tu x-noʼoj kʼab u Taata (Mar. 14:62). Le baʼax tsʼaʼab u yil Estebanoʼ tu yeʼesaj jach jaaj le baʼax tu yaʼalaj Jesúsoʼ. Tu yeʼesaj xaneʼ le Sanedrínoʼ tu traicionartaj yéetel tu kíimsaj le Mesíasoʼ. Le oʼolal le máakoʼoboʼ líikʼoʼob tu séebaʼanileʼ ka tu cháachoʼob Esteban utiaʼal u biskoʼob u muruxtuntoʼob. c

22, 23. ¿Baʼaxten k-aʼalikeʼ Estebaneʼ kíim jeʼex kíimik Jesúseʼ, yéetel baʼaxten k-ojel yaan xan k-áantaʼal jeʼex Estebaneʼ?

²² Estebaneʼ kíim jeʼex úuchik u kíimil Jesúseʼ tumen jeetsʼel yanil kaʼach u puksiʼikʼal, u kʼubmaj u yóol tiʼ Jéeoba yéetel tu perdonartaj le máaxoʼob kíimsoʼ. Le jach taʼaytak u kíimiloʼ tu yaʼalaj: «Yuumtsil Jesús, kʼam in kuxtal». Maʼ xaaneʼ lelaʼ tu yaʼalaj tumen láayliʼ táan kaʼach u yilik Jesús waʼalakbal tu tséel Jéeobaeʼ. Tsʼoʼoleʼ jach ku confiar tiʼ le baʼax tu yaʼalaj Jesúsaʼ: «Teen le kuxtaloʼ bey xan le kaʼa kuxtaloʼ» (Juan 11:25). Ka tsʼoʼokeʼ orarnaj tiʼ Jéeobaeʼ ka tu kʼaʼam aʼalaj: «Jéeoba, maʼ a tsʼáaik u kuchoʼob le kʼebanaʼ». Ka tsʼoʼok u yaʼalik lelaʼ kíimi (Hech. 7:59, 60).

²³ Estebaneʼ letiʼe u yáax discípulo Jesús kíimsaʼaboʼ (ilawil le cuadro « Estebaneʼ kíim úuchik u tʼaan yoʼolal Jesús»). Chéen baʼaleʼ yaan xan uláakʼ discípuloʼob kun sufriroʼob beyoʼ. Tak bejlaʼeʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ ku pʼektaʼaloʼob yéetel ku kíimsaʼaloʼob tumen u nuuktakil le religiónoʼoboʼ, le gobiernoʼoboʼ bey xan uláakʼ máakoʼob pʼekmiloʼob. Pero jeʼex Estebaneʼ toʼon xaneʼ k-confiar de ke yaan k-áantaʼal tumen k-ojel Jesúseʼ tsʼoʼok u tsʼaʼabal u beet u Reyil, tsʼoʼok u tsʼaʼabal yaʼab poder tiʼ yéetel yaan u kaʼa kuxkíintik le máaxoʼob ku chúukpajal u yóoloʼob tiʼoʼ (Juan 5:28, 29).

24. ¿Bix tu yeʼesil Saulo de acuerdo úuchik u kíimsaʼal Esteban, yéetel baʼax utsil tu taasaj úuchik u chúukpajal u yóol Esteban?

²⁴ Ichil le máaxoʼob tu yiloʼob u kíimsaʼal Estebanoʼ tiaʼan juntúul xiʼipal ku kʼaabaʼtik Sauloiʼ. Letiʼeʼ de acuerdo yéetel le baʼax úuchoʼ. Hasta letiʼ kanáant u nookʼ le máaxoʼob kíims Estebanoʼ. Maʼ xáanchajeʼ ka káaj xan u sen chʼaʼpachtik le discípuloʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ maʼ chéen kunel úuchik u kíimsaʼal Estebaniʼ, tumen le baʼax úuchoʼ tu maas muʼukʼaʼankúuntaj u fe le discípuloʼob utiaʼal u chúukpajal xan u yóoloʼoboʼ. Ka máan kʼiineʼ Sauloeʼ tu kʼaabaʼtaj xan Pablo, letiʼeʼ jach yaachaj wal u yóol úuchik u táakpajal utiaʼal u kíimsaʼal Estebaneʼ (Hech. 22:20). Le oʼolal tu yaʼaleʼ letiʼ kaʼacheʼ ‹ku tʼaan tu contra Dios, ku chʼaʼpachtik máaxoʼob meyajtik yéetel minaʼan u suʼtal› (1 Tim. 1:13). Pabloeʼ jach junpuliʼ maʼ tu tuʼubsaj le baʼaxoʼob tu yaʼalaj Esteban utiaʼal u defenderkubaoʼ, le oʼolaleʼ ichil le baʼaxoʼob tu yaʼalaj bey xan ichil le cartaʼob tu tsʼíibtoʼ tu chʼaʼchiʼitaj le baʼaxoʼob tu yaʼalaj Estebanoʼ (Hech. 7:48; 17:24; Heb. 9:24). Ka máan kʼiineʼ Pabloeʼ tu yeʼesaj yaan xan u fe jeʼex Estebaneʼ tumen letiʼ kaʼacheʼ «jach ku lúubul utsil tiʼ Dios yéetel jach yaan páajtalil tiʼ». Kux túun toʼon, ¿yaan wa k-eʼesik xan yaan k-fe?