1-3. 1) ¿Bix úuchik u nuʼuktaʼal le óoxtúul misioneroʼob tumen le espíritu santooʼ? 2) ¿Baʼax ken k-xakʼalte?

 TÁAN u jóokʼol yaʼab koʼoleloʼob tu kaajil Filipos tu luʼumil Macedonia. Letiʼobeʼ maʼ xáanchaj ka kʼuchoʼob tu jáal le río Gangitesoʼ, jeʼex suukil u beetkoʼobeʼ le ka kʼuchoʼobeʼ kulajoʼob orar tiʼ Jéeoba u Diosil Israel, letiʼeʼ jach ku chʼenxikintikoʼob kaʼachi (2 Cró. 16:9; Sal. 65:2).

² Teʼ súutuk xanoʼ maas tiʼ 800 kilómetros tu lakʼinil Filiposeʼ, junmúuchʼ misioneroʼobeʼ táan u jóokʼloʼob Listra, junpʼéel kaaj yaan tu noojolil Galacia. Le ka máan wa jaypʼéel kʼiinoʼobeʼ le óoxtúul misioneroʼobaʼ kʼuchoʼob tiʼ junpʼéel noj bej beetaʼan tumen le romanoʼoboʼ. Le bejaʼ ku bin kaʼach tu tojil chikʼin, tiʼ junpʼéel lugar tu luʼumil Asia tuʼux jach yaʼab máakoʼob kajaʼanoʼobiʼ. Le óoxtúul misioneroʼobaʼ Pablo, Silas yéetel Timoteo. Letiʼobeʼ jach taak u kʼuchloʼob tu kaajil Éfeso yéetel tiʼ uláakʼ kaajoʼob, tumen teʼ lugaroʼobaʼ yaʼabkach máakoʼob kʼaʼabéet u yuʼubikoʼob le baʼax tu kaʼansaj Cristooʼ. Chéen baʼaleʼ tiʼ Jesúseʼ meyajnaj le espíritu santo utiaʼal maʼ u chaʼik u kʼaʼaytajoʼob tu luʼumil Asiaoʼ. ¿Baʼaxten? Tumen Jesúseʼ u kʼáat u nuʼuktoʼob utiaʼal ka u kʼáatmáansoʼob Asia Menor, mar Egeo yéetel ka xiʼikoʼob tu jáal u jaʼiloʼob le río Gangitesoʼ.

³ Yaʼab baʼax ku kaʼansiktoʼon le bix úuchik u nuʼuktik Jesús le óoxtúul misioneroʼob utiaʼal ka xiʼikoʼob Macedoniaoʼ. Le oʼolal yaan k-xakʼaltik jujunpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob úuch tu kaʼapʼéel viajeil u kʼaʼaytaj apóstol Pablooʼ, lelaʼ káaj kex teʼ año 49 tsʼ.t.J.

4, 5. 1) ¿Baʼax úuch le jach taʼaytak u kʼuchloʼob Pablo tu kaajiloʼob Bitiniaoʼ? 2) ¿Baʼax tu chʼaʼtuklaj u beetkoʼob, yéetel bix biniktiʼob?

⁴ Pablo, Silas yéetel Timoteoeʼ tumen maʼ chaʼab u kʼaʼaytajoʼob tu luʼumil Asiaeʼ, tu chʼaʼtuklaj u binoʼob tu tojil xaman utiaʼal u kʼaʼaytajoʼob tu kaajiloʼob Bitinia. Utiaʼal u kʼuchloʼobeʼ xáanchaj wal táan u xíimbaloʼob tiʼ bejoʼob kʼoʼlemakoʼob yanoʼob Frigia yéetel Galacia. Chéen baʼaleʼ le jach taʼaytak u kʼuchloʼob Bitiniaoʼ, tiʼ Jesúseʼ meyajnaj tu kaʼatéen le espíritu santo  utiaʼal maʼ u chaʼik u yookloʼoboʼ (Hech. 16:6, 7). Maʼ tu naʼatkoʼob wal kaʼach baʼax ku yúuchleʼ. Letiʼobeʼ u yojloʼob baʼax unaj u kʼaʼaytikoʼob yéetel bix unaj u beetkoʼob, chéen baʼaleʼ maʼ u yojloʼob tuʼux unaj u kʼaʼaytajoʼobiʼ. Bey ka kʼuchkoʼob kaʼach tu joonajil Asiaeʼ, chéen baʼaleʼ maʼ béeychaj u yookloʼobiʼ. Bey ka kʼoopnakoʼob xan tu joonajil Bitiniaeʼ, chéen baʼaleʼ maʼ jeʼekʼabtaʼabtiʼobiʼ. Kex beyoʼ maʼ lúub u yóoloʼobiʼ, seguernaj u kaxtikoʼob tuʼux jeʼel u páajtal u kʼaʼaytajoʼobeʼ. Ka tsʼoʼokeʼ le baʼax tu chʼaʼtuklaj u beetkoʼoboʼ maʼ xaaneʼ jelaʼan ilaʼabik tumen u maasil máakoʼoboʼ. Letiʼobeʼ tu chʼaʼtuklaj u binoʼob tu tojil lakʼin, viajarnajoʼob kex 550 kilómetros táan u kʼáatmáanskoʼob jejeláas kaajoʼob, tak ka kʼuchoʼob tu puertoil Troas, le tuʼux suuk u yokol máak tu luʼumil Macedoniaoʼ (Hech. 16:8). ¡Teʼelaʼ béeychaj u yookloʼobiʼ! Bey píiʼjeʼekʼabtaʼan joonaj tiʼobeʼ.

⁵ Lucas, juntúul tiʼ le máax tsʼíibt le Evangelioʼoboʼ, tu láakʼintaj Pablo kʼaʼaytaj tu kaajil Troas. Letiʼeʼ tu tsikbaltaj le baʼax úuchoʼ: «Le ka áakʼabchajeʼ Pabloeʼ yaan baʼax tsʼaʼab u yile, tu yileʼ yaan juntúul máak macedoniail waʼalakbal tu yiknal yéetel táan u kʼáat óoltik tiʼ: ‹Máankech Macedonia utiaʼal ka a wáantoʼon›. Ka tsʼoʼokeʼ toʼoneʼ joʼopʼ k-bin Macedonia, tumen kʼuchoʼon k-naʼateʼ Dios túuxt tʼanbiloʼon utiaʼal ka k-tsikbalttiʼob le maʼalob baʼaloʼob ku taal u kʼiinoʼ» (Hech. 16:9, 10). a ¡Beoraeʼ jach kiʼimak wal u yóol le apóstoloʼ! Tumen tsʼoʼok u yilkoʼob tuʼux unaj u kʼaʼaytajoʼob yéetel tumen maʼ tu chaʼaj u lúubul u yóoloʼobiʼ. Tu séebaʼanileʼ tu kantúuliloʼob binoʼob Macedonia.

6, 7. 1) ¿Baʼax k-kanik tiʼ bix úuchik u nuʼuktaʼaloʼob Pablo le táan u viajaroʼoboʼ? 2) ¿Baʼax unaj u kʼaʼajaltoʼon?

⁶ Utiaʼal k-jóoʼsik u yutsil le tsikbalaʼ koʼoneʼex ilik tiʼ baʼax súutukil ka tu chʼaʼtuklaj  Jesús u nuʼuktik le viaje ku beetkoʼob Pablooʼ. Letiʼeʼ tu chʼaʼtuklaj u nuʼuktikoʼob yéetel le espíritu santo le tsʼokaʼaniliʼ u jóokʼol u binbaloʼob tak Asiaoʼ. Tu kaʼa nuʼuktoʼob xan le tsʼokaʼaniliʼ u jóokʼol u binbaloʼob tak Bitiniaoʼ. Tu tsʼookeʼ tu yaʼalajtiʼob ka xiʼikoʼob Macedonia le tsʼokaʼaniliʼ u kʼuchloʼob Troasoʼ. Leloʼ bey xan u beetik Jesús teʼ kʼiinoʼobaʼ (Col. 1:18). Maʼ xaaneʼ toʼoneʼ tsʼoʼok u máan kʼiin táan k-tuklik u káajal k-beetik k-precursoril wa k-bin áantaj tuʼux maas kʼaʼabéet j-kʼaʼaytajoʼob. Chéen baʼaleʼ Cristoeʼ chéen yaan u nuʼuktikoʼon le kéen tsʼoʼokok k-eʼesik jach tu jaajil taak k-beetik le baʼax tsʼoʼok k-chʼaʼtuklikoʼ. ¿Baʼaxten k-aʼalik beyoʼ? Tuukulnakoʼon tiʼ lelaʼ: junpʼéel cocheeʼ chéen jeʼel u páajtal u nuʼuktaʼal utiaʼal ka xiʼik x-noʼoj wa x-tsʼíik wa tsʼoʼok u káajal u péekeʼ. Bey túun xanoʼ Jesúseʼ chéen jeʼel u nuʼuktikoʼon utiaʼal k-maas meyajtik Dios wa tsʼoʼok u káajal k-péek wa táan k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-lograrkoʼ.

⁷ Maʼ xaaneʼ yaan horaeʼ kex táan k-tsʼáaik k-óoleʼ maʼ tu tsʼáaik u yich le meyaj k-beetkoʼ. ¿U kʼáat wa túun u yaʼaleʼ maʼ táan u nuʼuktikoʼon le espíritu santooʼ yéetel kʼaʼabéet k-xúumpʼattik le meyajoʼ? Maʼatech. Kʼaʼajaktoʼoneʼ Pabloeʼ yaʼab tuʼux maʼ páajchaj u kʼaʼaytajiʼ, chéen baʼaleʼ seguernaj u tsʼáaik u yóol tak ka tu kaxtaj tuʼux jeʼel u páajtal u kʼaʼaytajeʼ. Toʼon xaneʼ yaan k-ilik u yich k-meyaj wa maʼ tu xuʼulul k-tsʼáaik k-óol k-kaxt le «kóokoch joonaj» utiaʼal k-maas meyajtik Diosoʼ (1 Cor. 16:9).

8. 1) ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-aʼalik yoʼolal u kaajil Filiposeʼ? 2) ¿Bix binik tiʼ Pablo yéetel tiʼ le máaxoʼob láakʼintik le ka kʼaʼaytajnajoʼob teʼ tuʼux ku yúuchul oraroʼ?

⁸ Le ka kʼuchoʼob Pablo tu luʼumil Macedoniaeʼ binoʼob tu noj kaajil Filipos. U kajnáaliloʼobeʼ jach nojbaʼal u taaskubaʼob tumen romanoʼob. Teʼelaʼ tiʼ kajaʼan kaʼach le máaxoʼob tsʼoʼok u xuʼulul u beetik u soldadoiloʼob tiʼ Romaoʼ, le oʼolal le kaajoʼ ku yilaʼal kaʼach bey junpʼéel chan Roma yaan tu luʼumil Macedoniaeʼ. Paachil tiʼ u baʼpakʼiloʼob le kaajoʼ, tu jáal le río Gangitesoʼ, Pabloeʼ tu yiloʼob junpʼéel lugariʼ, ka tu tukloʼobeʼ leloʼ «junpʼéel lugar utiaʼal u yúuchul orar». b Le ka túun binoʼob tu kʼiinil sábadoeʼ teʼeloʼ tu yiloʼob junmúuchʼ koʼoleloʼob táan u adorarkoʼob Diosiʼ, ka kulajoʼob tsikbal tu yéeteloʼob. Juntúul tiʼ letiʼobeʼ Lidia, letiʼeʼ «táan kaʼach u chʼenxikintik le baʼaxoʼob ku yaʼalaʼaloʼ, ka túun jeʼekʼabtaʼab u puksiʼikʼal tumen Jéeoba». Jach kʼuch tu puksiʼikʼal Lidia le baʼax tu kanoʼ le oʼolal okjaʼanaj letiʼ bey xan le máaxoʼob yanoʼob ichil u yotochoʼ. Le ka tsʼoʼokeʼ tu sen aʼalaj tiʼ Pablo yéetel tiʼ le máaxoʼob láakʼintik ka pʼáatkoʼob tu yotochoʼ (Hech. 16:13-15). c

9. Teʼ kʼiinoʼobaʼ, ¿bix u beetik yaʼab sukuʼunoʼob jeʼex Pabloeʼ, yéetel baʼax utsiloʼob ku kʼamkoʼob?

⁹ ¡Máans ta tuukul le kiʼimak óolal tu taasaj úuchik u yokjaʼ Lidiaoʼ! Jach kiʼimakchaj wal u yóol Pablo úuchik u yóotkoʼob bin Macedonia le ka aʼalaʼabtiʼ: «Máankech Macedonia utiaʼal ka a wáantoʼon». Tu tsʼáaj cuenta Jéeoba nuʼuktoʼob utiaʼal u núukik u oración le koʼoleloʼob u muchʼmubaʼob oraroʼ. Teʼ kʼiinoʼob xanaʼ yaʼab sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼob ku binoʼob kʼaʼaytaj teʼ tuʼux  maas kʼaʼabéet áantajoʼ. Yaan tiʼ letiʼobeʼ táankelmoʼob, yanoʼobeʼ tsʼoʼok u chan chʼíijloʼob, yanoʼobeʼ tsʼokaʼan u beeloʼob yéetel yanoʼobeʼ maʼatech. U jaajileʼ yaan kʼiineʼ maʼ chéen chʼaʼabil u beetaʼaliʼ, chéen baʼaleʼ jach ku taasik kiʼimak óolal tiʼ letiʼob u kaxtikoʼob máakoʼob taak u kaanbaloʼob jeʼex Lidiaeʼ. Le oʼolaleʼ maʼalob ka k-tukle: «¿Jeʼel wa u páajtal in beetik jujunpʼéel kʼeexoʼob ichil in kuxtal utiaʼal in bin kʼaʼaytaj teʼ tuʼuxoʼob kʼaʼabéet áantajoʼ?». Wa k-beetkeʼ yaan k-kʼamik yaʼab utsiloʼob. Koʼoneʼex ilik baʼax ku yaʼalik Aaron, juntúul sukuʼun yaan kex 25 años tiʼ yéetel bejlaʼeʼ tiʼ kajaʼan tiʼ junpʼéel luʼum yaan Centroaméricaeʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Úuchik in bin áantaj táanxel luʼumileʼ tsʼoʼok in progresar yéetel tsʼoʼok in maas natsʼkinba tiʼ Jéeoba. Jach jatsʼuts bix u yúuchul kʼaʼaytajiʼ, ¡bejlaʼeʼ táan in tsʼáaik xook tiʼ ocho máakoʼob!».

10. ¿Baʼax tu beetaj Satanás utiaʼal u yilik u xuʼulsik u kʼaʼaytaj Pablo yéetel le máaxoʼob láakʼintikoʼ?

¹⁰ Seguramenteeʼ jach pʼuʼuj Satanás le ka tu yilaj tsʼoʼok u káajal u yúuchul kʼaʼaytaj tiʼ junpʼéel luʼum tuʼux óoliʼ tuláakal le máakoʼoboʼ ku beetkoʼob le baʼax uts tu tʼaanoʼ. Le oʼolal Satanáseʼ yaan baʼax tu beetaj utiaʼal u yilik u xuʼulul u kʼaʼaytaj Pablo yéetel le máaxoʼob láakʼintikoʼ. Le kéen xiʼikoʼob teʼ tuʼux ku yúuchul oraroʼ, ku seguertaʼaloʼob kaʼach tumen juntúul esclava okaʼan juntúul demonio tiʼ. Le oʼolal le x-chʼúupaloʼ ku naʼatik kaʼach baʼax ku taal u kʼiin u yúuchul yéetel ku beetik u náajaltik yaʼab taakʼin u tsʼuuliloʼob. Le táan u bin tu paachoʼob Pablooʼ táan kaʼach u yaʼalik: «Le máakoʼobaʼ ku meyajtikoʼob le Maas Nojoch Diosoʼ, yéetel táan u yeʼeskoʼobteʼex u bejil le salvaciónoʼ». ¿Baʼaxten ku beetik le demonio u yaʼalik baʼaloʼob beyoʼ? ¿Táan wa kaʼach u beetik utiaʼal u tuklaʼaleʼ tuláakal baʼax ku yaʼalikeʼ tiʼ Dios xan u taal jeʼex le baʼax ku kaʼansik Pablooʼ? ¿Táan wa kaʼach u beetik utiaʼal maʼ u creertaʼal le baʼax ku kaʼansik Pablooʼ? Maʼ k-ojliʼ, chéen baʼaleʼ Pabloeʼ tu makaj u chiʼ le koʼolelaʼ tumen tu jóoʼsaj le demonio yaantiʼoʼ (Hech. 16:16-18).

11. ¿Baʼax beetaʼab tiʼ Pablo yéetel Silas le ka tsʼoʼok u jóoʼsik le demonio tiʼ le x-chʼúupaloʼ?

¹¹ U tsʼuuliloʼob le x-chʼúupaloʼ le ka tu yiloʼob maʼ tu páajtal u náajaloʼobeʼ sen pʼuʼujoʼobeʼ ka tu machoʼob Pablo yéetel Silaseʼ ka tu jíiltoʼob u bisoʼob teʼ kʼíiwik tu táan le autoridadoʼob tsʼaʼanoʼob tumen Romaoʼ. Letiʼobeʼ u yojloʼobeʼ le juezoʼoboʼ ku creerkubaʼob tumen romanoʼob yéetel u pʼekmoʼob le judíoʼoboʼ. Le oʼolal tu yaʼaloʼob tiʼ le juezoʼoboʼ: «Le máakoʼobaʼ jach táan u pʼuʼujsikoʼob tuláakal k-éet kaajaloʼob. Letiʼobeʼ judíoʼob, yéetel táan u máan u tsikbaltoʼob baʼaloʼob maʼ tu páajtal k-kʼamik mix tu páajtal k-beetik, tumen romanoʼon». Tu yoʼolal leloʼ «le máakoʼob túun u muchʼmubaʼob» teʼ kʼíiwikoʼ «líikʼoʼob tu contra Pablo yéetel Silas. Le máaxoʼob tsʼaʼan autoridad tiʼob» túunoʼ «tu yaʼaloʼob ka jaʼatsʼkoʼob yéetel cheʼob». Le ka tsʼoʼokeʼ tu kʼuboʼob «tiʼ le carcelero[oʼ]», letiʼ túuneʼ «tu kʼaloʼob tiʼ junpʼéel cuarto yaan tu tsʼuʼ le cárceloʼ, tsʼoʼoleʼ ka tu kʼalaj u yookoʼob tiʼ junpʼéel cepo» (Hech. 16:19-24). Teʼ tuʼux kʼaʼaloʼoboʼ jach táaj éeʼjochʼeʼen le oʼolal Pablo yéetel Silaseʼ hasta óoliʼ maʼ wal tu páajtal u yilkubaʼobeʼ. Chéen baʼaleʼ Jéeobaeʼ táan kaʼach u yilik tuláakal baʼax ku yúuchultiʼob (Sal. 139:12).

12. 1) ¿Baʼax tu tuklaj le apóstoloʼob le ka chʼaʼpachtaʼaboʼoboʼ, yéetel baʼaxten? 2) Teʼ kʼiinoʼobaʼ, ¿baʼax ku beetik le Kʼaasilbaʼal yéetel le demonioʼob t-contraoʼ?

 ¹² Antes u yúuchul lelaʼ Jesúseʼ u yaʼalmiliʼ tiʼ u discípuloʼob: «Teʼexeʼ yaan xan a chʼaʼpachtaʼaleʼex» (Juan 15:20). Le oʼolal le ka kʼuchoʼob Pablo Macedoniaeʼ u yojliliʼob yaan u chʼaʼpachtaʼaloʼobeʼ. Maʼ tu culpartoʼob Jéeoba yoʼolal le baʼax ku yúuchultiʼoboʼ, baʼaxeʼ tu yiloʼob letiʼe Kʼaasilbaʼal beetiktiʼoboʼ. Teʼ kʼiinoʼobaʼ letiʼe baʼax xan ku beetik le demonioʼoboʼ, ku yaʼalikoʼob baʼaloʼob maʼ jaajtak t-contraiʼ, bey túunoʼ ku beetkoʼob k-pʼektaʼal teʼ escuelaoʼ bey xan teʼ tuʼuxoʼob k-meyajoʼ. Tsʼoʼoleʼ tiʼ jujunpʼéel luʼumiloʼobeʼ le máaxoʼob pʼekmiloʼonoʼ ku takikoʼob k-pool tu táan le autoridadoʼoboʼ. Ku yaʼalikoʼobeʼ táan bin k-kaʼansik baʼaloʼob ku bin tu contra u religiónoʼob. Yaan tuʼuxoʼobeʼ ku maltratartaʼal le sukuʼunoʼoboʼ yéetel ku kʼaʼalaloʼob cárcel. Chéen baʼaleʼ maʼ u tuʼubultoʼoneʼ Jéeobaeʼ táan u yilik tuláakal baʼax ku yúuchul (1 Ped. 3:12).

13. ¿Baʼax péeks le carcelero u kʼáat baʼax unaj u beetik utiaʼal u salvarkubaoʼ?

¹³ Pablo yéetel Silaseʼ le ka bisaʼaboʼob teʼ cárceloʼ maʼ xaaneʼ maʼ jáan xuʼul u tuukuloʼob tiʼ le baʼaxoʼob tu aktáantoʼob teʼ kʼiin jeʼeloʼ. Chéen baʼaleʼ bey chúumuk áakʼabeʼ tumen chan maʼalob u yuʼubikubaʼobeʼ joʼopʼ «u oraroʼob» yéetel «u kʼaayoʼob utiaʼal u alabarkoʼob Dios». Teʼ súutuk túun jeʼeloʼ joʼopʼ u sen tíitkuba le luʼumoʼ. Le ka aaj le carcelerooʼ tu yileʼ jeʼekʼab u joonajiloʼob le cárceloʼ ka tu tuklaj tsʼoʼok u púutsʼul le máaxoʼob kʼalaʼanoʼoboʼ, tumen u yojel yaan u castigartaʼaleʼ «tu jíilpaytaj u espada yéetel jach nukaʼaj u kíimsuba kaʼachi». Chéen baʼaleʼ Pabloeʼ kʼaʼam tʼaanajeʼ ka tu yaʼalajtiʼ: «¡Maʼ a loobiltkaba, tumen tuláakloʼon way yanoʼoneʼ!». Le carcelero túunoʼ tumen jach sajakchajaʼaneʼ tu kʼáataj tiʼ Pablo yéetel tiʼ Silas: «Nojoch máakeʼex, ¿baʼax unaj in beetik utiaʼal ka in salvartinba?». Letiʼob túuneʼ tu yaʼaloʼobtiʼ: «Creert Yuumtsil Jesús utiaʼal ka a salvartaba» (Hech. 16:25-31).

14. 1) Pablo yéetel Silaseʼ, ¿bix úuchik u yáantkoʼob le carcelerooʼ? 2) ¿Baʼax bendiciónil tu kʼamoʼob úuchik u chúukpajal u yóoloʼob yéetel kiʼimak óolal kex táan u chʼaʼpachtaʼaloʼob?

¹⁴ ¿Yéetel wa u jaajil u yóol tu kʼáataj baʼax unaj u beetik utiaʼal u salvarkuba? Chíikaʼan tu jaajil u yóol tumen Pabloeʼ tu séebaʼanil tu yaʼalajtiʼ baʼax unaj u beetik. Chéen baʼaleʼ táanileʼ kʼaʼabéet kaʼach u kanik baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Dios yéetel u kʼamik yéetel tuláakal u puksiʼikʼal. Le oʼolal Pablo yéetel Silaseʼ «tu tsikbaltoʼob u tʼaan Jéeoba tiʼ letiʼ». Le ka tsʼoʼokeʼ Pablo yéetel Silaseʼ hasta tuʼub wal tiʼob le baʼax uchaʼantiʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ le carcelerooʼ tu yilaj le tuʼux beetaʼab loob tiʼoboʼ ka tu pʼoʼaj. «Ka tsʼoʼokeʼ letiʼ yéetel tuláakal le máaxoʼob yanoʼob tu yotochoʼ tu séebaʼanil tsʼaʼab u yokjaʼob». Pablo yéetel Silaseʼ jach bendecirtaʼaboʼob tumen Jéeoba tumen yéetel kiʼimak óolal chúukpaj u yóoloʼob kex táan u chʼaʼpachtaʼaloʼob (Hech. 16:32-34).

15. 1) Teʼ kʼiinoʼobaʼ, ¿bix u beetkoʼob yaʼab sukuʼunoʼob jeʼex Pablo yéetel Silaseʼ? 2) ¿Baʼaxten mantatsʼ unaj k-ilik k-xíimbaltik le máakoʼob tu yotochoʼoboʼ?

¹⁵ Teʼ kʼiinoʼob xanaʼ yaʼab sukuʼunoʼobeʼ, jeʼex tu beetil Pablo yéetel Silaseʼ,  tsʼoʼok u kʼaʼaytajoʼob teʼ cárcel tuʼux kʼalaʼanoʼoboʼ yéetel jach tsʼoʼok xan u bin utsil tiʼob. Tiʼ junpʼéel encuesta beetaʼab tiʼ junpʼéel luʼumil tuʼux maʼatech u chaʼabal u kʼaʼaytaj le Testigoʼoboʼ, u 40 por cientoil le sukuʼunoʼoboʼ tu yaʼaloʼobeʼ tu kʼaj óoltoʼob Jéeoba le kʼalaʼanoʼob cárceloʼ (Isa. 54:17). Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ le carcelerooʼ tu kʼamaj u tʼaan Dios le ka tsʼoʼok u tíitkuba le luʼumoʼ. Teʼ kʼiinoʼob xanaʼ yaan máakoʼobeʼ ku kʼamkoʼob u jaajil le kéen tsʼoʼokok u aktáantkoʼob junpʼéel nojoch problema ichil u kuxtaloʼob. Le oʼolal mantatsʼ unaj k-ilik k-xíimbaltik le máakoʼoboʼ, wa k-beetkeʼ yaan u béeytal k-áantkoʼob teʼ súutuk kʼaʼabéettiʼoboʼ.

16. ¿Bix úuchik u jáan kʼexpajal u kuxtal Pablo yéetel Silas?

¹⁶ Le ka sáaschaj tuláakʼ kʼiineʼ le máaxoʼob tsʼaʼan autoridad tiʼoboʼ tu yaʼaloʼob ka jáalkʼabtaʼak Pablo yéetel Silas. Chéen baʼaleʼ Pabloeʼ tu yaʼalajtiʼob: «Kex romanoʼoneʼ jaʼajatsʼaʼaboʼon tu táan le máakoʼob táanil tiʼ k-juzgartaʼaloʼ, ka tsʼoʼokeʼ kʼaʼaloʼon cárcel. Beoraaʼ ¿yaan wa túun k-jóoʼsaʼal sin ke u yojéeltaʼal tumen le kaajoʼ? ¡Maʼ, lelaʼ maʼ tu páajtal! Taalak letiʼob ka u jóoʼsoʼonoʼob». Le máaxoʼob túun tsʼaʼan autoridad tiʼoboʼ le ka tu yojéeltoʼob romanoʼob le máaxoʼob tu jaʼajatsʼoʼoboʼ «jach sajakchajoʼob». d Jach túun séeb kʼexpajik u kuxtaloʼob Pablo. Yáaxeʼ jaʼajatsʼaʼaboʼob tu táan yaʼab máakoʼob, ka tsʼoʼokeʼ kʼaʼabéetchaj u kʼáatal perdón tiʼob tu táan xan yaʼabkach máakoʼob. Le autoridadoʼoboʼ tu kʼáatoʼob tiʼ Pablo yéetel tiʼ Silas ka jóokʼkoʼob Filipos. Letiʼobeʼ tu éejemtoʼob, chéen baʼaleʼ anteseʼ le misioneroʼobaʼ tu líiʼsoʼob u yóol le sukuʼunoʼob yanoʼob teʼeloʼ.

17. ¿Baʼax ejemploil tu tsʼáaj Pablo yéetel Silas tiʼ le túumben discípuloʼoboʼ?

¹⁷ Maʼ xaaneʼ wa desde tu káajbal ka u yaʼal kaʼach Pablo yéetel Silas romanoʼobeʼ maʼ kun jaʼajatsʼbiloʼob (Hech. 22:25, 26). Pero wa ka u beetoʼob kaʼacheʼ le túumben sukuʼunoʼoboʼ jeʼel u tuklikoʼob meyajnaj tiʼ Pablo yéetel Silas le derecho yaantiʼob bey romanoʼob utiaʼal maʼ u sufriroʼob yoʼolal Cristooʼ. Chéen tukult bix jeʼel u yuʼubikuba le sukuʼunoʼob maʼ romanoʼoboʼ. Kʼaʼajaktoʼoneʼ letiʼobeʼ maʼ tu kanáantaʼaloʼob kaʼach tumen le ley tsʼaʼan tumen le romanoʼoboʼ. Le oʼolaleʼ le úuchik u chúukpajal u yóol Pablo yéetel Silasoʼ tu yeʼesoʼobeʼ tuláakal le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ jeʼel u páajtal u chúukpajal u yóoloʼob kex táan u chʼaʼpachtaʼaloʼobeʼ. Tsʼoʼoleʼ úuchik u yaʼalikoʼob ka respetartaʼak le derecho yaantiʼob bey romanoʼoboʼ tu beetoʼob u tsʼíibtaʼaleʼ le máaxoʼob tsʼaʼan autoridad tiʼoboʼ binoʼob tu contra le baʼax ku yaʼalik le leyoʼ. Leloʼ yaan kaʼach u yáantaj utiaʼal maʼ u maltratartaʼal le sukuʼunoʼob yanoʼob Filiposoʼ.

18. 1) Le ancianoʼoboʼ, ¿bix u seguerkoʼob u ejemplo Pablo? 2) Kéen kʼaʼabéetchajkeʼ, ¿baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal ka chaʼabak k-kʼaʼaytaj yéetel k-adorartik Dioseʼ?

¹⁸ Teʼ kʼiinoʼob xanaʼ le ancianoʼoboʼ ku chúukpajal u yóol u meyajtoʼob Jéeoba. Le kéen u beetoʼob beyoʼ ku tsʼáaikoʼob junpʼéel maʼalob ejemplo tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ tuláakloʼoneʼ, jeʼex tu beetil Pabloeʼ, yaan xan k-ilik tiʼ baʼax súutukil jeʼel u páajtal u meyajtoʼon le leyoʼob utiaʼal k-defendertik k-derechoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ  kéen kʼaʼabéetchajkeʼ utiaʼal u chaʼabal k-kʼaʼaytaj yéetel k-adorartik Dioseʼ k-bin tu táan le autoridadoʼob yanoʼob t-kaajaloʼ, yanoʼob t-luʼumiloʼ wa le yanoʼob táanxel luʼumiloʼoboʼ. Toʼoneʼ maʼ táan k-kaxtik ka kʼeʼexek le leyoʼoboʼ baʼax k-kʼáateʼ «ka chaʼabak u máan tsikbaltbil le maʼalob baʼaloʼob ku taal tiʼ Diosoʼ» (Fili. 1:7). Leloʼ bey tu yaʼalil apóstol Pablo tiʼ le múuchʼulil yaan Filipos, le tsʼoʼok u máan kex diez años kʼaʼalak teʼ kaaj jeʼeloʼ. Kex ka áantaʼakoʼon tumen le autoridadoʼob wa maʼatechoʼ, jeʼex tu beetil Pablo yéetel le máaxoʼob láakʼintikoʼ, toʼon xaneʼ k-chʼaʼtukultmaj ‹k-tsikbaltik le maʼalob baʼaloʼob ku taal u kʼiinoʼ›. Lelaʼ yaan k-tsikbaltik jeʼel tuʼuxak ka u nuʼuktoʼon le espíritu santooʼ (Hech. 16:10).