1-3. 1) ¿Bix u kʼaabaʼ le xiʼipal láakʼint Pablo teʼ viajeoʼ yéetel baʼax k-ojel tu yoʼolal? 2) ¿Baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

 LE TÁAN u binoʼob teʼ bejoʼ Pabloeʼ táan u tuukul yéetel táan u sen paktik le xiʼipal ku bin tu tséeloʼ. U kʼaabaʼeʼ Timoteo, juntúul xiʼipal jach muʼukʼaʼan yéetel yaan kex 20 años tiʼ. Jeʼex u bin u xíimbaloʼobeʼ bey u bin u náachtaloʼob tiʼ u kaajil Listra yéetel Iconio, le tuʼux nojochchaj Timoteooʼ. Le ka éeʼsameʼenchajeʼ chéen masakʼ u yilkoʼob le kaajoʼ. ¿Bix wal kun bintiʼobeʼ? Pabloeʼ u wéej ojel tumen u kaʼatéen ken u xíimbalt le múuchʼuliloʼoboʼ. Letiʼeʼ u yojel yaan u aktáantkoʼob yaʼab problemas. Chéen baʼaleʼ, ¿kux túun le xiʼipal láakʼintikoʼ? ¿Jeʼel wa ta tʼaan u chúukpajal u yóol u aktáant le problemasoʼ?

² Timoteoeʼ kabal u yóol yéetel maʼatech u confiarkuba. Chéen baʼaleʼ Pabloeʼ jach ku confiar kaʼach tiʼ. Yoʼolal le baʼaxoʼob tsʼoʼok u yáax úuchultiʼoʼ Pabloeʼ u yojel kʼaʼabéet u láakʼintaʼal tumen juntúul máax jatsʼuts u modos jeʼex Timoteoeʼ. Pabloeʼ u yojleʼ utiaʼal u béeytal u xíimbaltikoʼob le múuchʼuliloʼob yéetel u líiʼskoʼob u yóol le sukuʼunoʼoboʼ unaj u múuchʼ meyajoʼob yéetel u tsʼáaik u yóol u beetoʼob. Maʼ xaaneʼ Pabloeʼ bey u tuukulaʼ tumen maʼ sen úuch tiʼ lelaʼ tsʼíikilnaj yéetel Bernabéeʼ ka tu separartubaʼob.

³ Teʼ xookaʼ yaan k-ilik bix jeʼel k-utskíintik junpʼéel problema wa juntúul sukuʼuneʼ maʼ igual bix u tuukul t-éeteliʼ. Yaan xan k-ilik baʼaxten Pabloeʼ tu yéeyaj Timoteo utiaʼal láakʼintik teʼ viajeoʼ. Tsʼoʼoleʼ yaan k-maas naʼatik baʼaxten jach kʼaʼanaʼan le meyaj ku beetik le superintendenteʼob tiʼ circuitooʼ.

4. ¿Máakalmáak le kaʼapʼéel baʼaxoʼob u kʼáat u logrart Pablo tiʼ le u kaʼapʼéel viajeoʼ?

⁴ Teʼ xook máanoʼ t-ileʼ Pablo, Bernabé, Judas yéetel Silaseʼ tu muʼukʼaʼankúuntoʼob u fe le múuchʼulil yaan Antioquía le ka tu tsoloʼob le baʼax tsʼoʼok u chʼaʼtuklaʼal yoʼolal le circuncisiónoʼ. ¿Baʼax úuch ka tsʼoʼokiʼ? Pabloeʼ tu yaʼalaj tiʼ Bernabé: «Koʼox suut utiaʼal ka k-xíimbalt  le sukuʼunoʼob yanoʼob teʼ kaajoʼob tuʼux t-tsikbaltaj u tʼaan Jéeobaoʼ utiaʼal ka k-il bix u bintiʼob» (Hech. 15:36). Pabloeʼ maʼ chéen taak u bin u xíimbalt le sukuʼunoʼob utiaʼal u máansik tiempo tu yéeteloʼobiʼ. Tiʼ le u kaʼapʼéel viaje ken u beet utiaʼal u xíimbaltik le múuchʼuliloʼoboʼ yaan kaʼapʼéel baʼax u kʼáat u lograrte. Yáaxeʼ u seguer u tsʼáaik ojéeltbil «le baʼaxoʼob chʼaʼtuklaʼab tumen le apóstoloʼob yéetel le ancianoʼob yanoʼob Jerusalénoʼ» (Hech. 16:4). U kaʼapʼéeleʼ u líiʼsik u yóol le múuchʼuliloʼoboʼ yéetel u yáantkoʼob utiaʼal ka muʼukʼaʼanchajak u fejoʼob (Rom. 1:11, 12). Kux túun teʼ kʼiinoʼobaʼ, ¿bix u seguertik u kaajal Jéeoba le ejemplo tu tsʼáaj le apóstoloʼoboʼ?

5. Le Cuerpo Gobernanteoʼ, ¿bix u nuʼuktik yéetel bix u líiʼsik u yóol le múuchʼuliloʼoboʼ?

⁵ Teʼ kʼiinoʼobaʼ Cristoeʼ utiaʼal u nuʼuktik u kaajal Dioseʼ ku meyajtiʼ junmúuchʼ sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼan, kʼaj óolaʼan bey Cuerpo Gobernanteeʼ. Utiaʼal u nuʼuktikoʼob yéetel u líiʼskoʼob u yóol le múuchʼuliloʼob yanoʼob tiʼ tuláakal yóokʼol kaaboʼ ku meyajtiʼob cartaʼob, publicaciónoʼob imprimirtaʼanoʼob wa ich Internet, muchʼtáambaloʼob yéetel uláakʼ baʼaloʼob. Utiaʼal u yantal naatsʼ tiʼ le múuchʼuliloʼoboʼ le Cuerpo Gobernanteoʼ ku túuxtik superintendenteʼob tiʼ circuito xíimbaltikoʼob. Tiʼ tuláakal yóokʼol kaabeʼ tsʼoʼok u yéeyaʼal u milesil sukuʼunoʼob utiaʼal u beetkoʼob le jatsʼuts meyajaʼ.

6, 7. Aʼal jujunpʼéel baʼaloʼob ku beetik le superintendenteʼob tiʼ circuitooʼ.

⁶ Teʼ kʼiinoʼob xanaʼ le superintendenteʼob tiʼ circuitooʼ ku yilik u líiʼskoʼob u yóol le sukuʼunoʼoboʼ yéetel ku yilik u muʼukʼaʼankúuntkoʼob u fejoʼob. ¿Bix túun u beetkoʼob? Letiʼobeʼ ku seguerkoʼob u ejemplo le máaxoʼob ku chʼaʼchiʼitaʼaloʼob teʼ Biblia jeʼex le apóstol Pablooʼ. Pabloeʼ tu yaʼalaj tiʼ Timoteo, u yéet superintendenteil: «Tsikbalt u tʼaan Dios, jach tsʼáa a wóol a beet tiʼ maʼalob kʼiinoʼob bey xan tiʼ yaayaj kʼiinoʼob, tsol u nuʼuk tiʼ u maasil, tojkíint u beeloʼob, líiʼs u yóoloʼob, beet yéetel paciencia yéetel kaʼansajnen tubeel [...]. Maʼ u xuʼulul a tsikbaltik le maʼalob baʼaloʼob ken u beet Diosoʼ» (2 Tim. 4:2, 5).

⁷ Jeʼex tu yaʼalil le apóstol Pablooʼ le superintendenteʼob yéetel u yatanoʼob, wa tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ, ku táakpajloʼob tiʼ le jejeláas bix u kʼaʼaytaj le múuchʼulil ku xíimbaltikoʼoboʼ. Jach ku líiʼskoʼob u yóol le múuchʼulil le kéen u tsʼáa u yóoloʼob teʼ kʼaʼaytajoʼ bey xan kéen u tsoloʼob tubeel u Tʼaan Diosoʼ (Rom. 12:11; 2 Tim. 2:15). Le superintendenteʼoboʼ ku yeʼeskoʼob yaabilaj yéetel ku kaxtikoʼob u yutsil u maasil. Letiʼobeʼ ku xíimbaltikoʼob le múuchʼuliloʼob kex yaan kʼiin táan cháak, jach choko kʼiin wa peligroso le tuʼux kajaʼan le sukuʼunoʼoboʼ (Fili. 2:3, 4). Tsʼoʼoleʼ ku máanskoʼob jatsʼuts discursoʼob utiaʼal u líiʼskoʼob u yóol le sukuʼunoʼoboʼ, utiaʼal u kaʼanskoʼob yéetel u tsolkoʼob u nuʼuktiʼob. Wa k-tuukul tiʼ le meyaj ku beetik le superintendenteʼob yéetel k-ilik u yantaltoʼon junpʼéel fe jeʼex le yaantiʼoboʼ jach yaan u taasiktoʼon utsil (Heb. 13:7).

8. ¿Bix tu yilil Bernabé le ka aʼalaʼabtiʼ ka u kaʼa xíimbaltoʼob le múuchʼuliloʼoboʼ?

⁸ Le ka tu yaʼalaj Pablo ka u kaʼa xíimbaltoʼob le múuchʼuliloʼoboʼ jach  maʼalob tu yilil Bernabé (Hech. 15:36). Kʼaʼajaktoʼoneʼ tsʼoʼok u yáax múul meyajoʼob yéetel u kʼaj óoloʼob le lugaroʼob yéetel le kaajoʼob ken u xíimbaltoʼoboʼ (Hech. 13:2–14:28). Maʼ xaaneʼ jeʼel k-tuklikeʼ bey jach maʼalob kun bintiʼob wa ka múul meyajnakoʼobeʼ. Chéen baʼaleʼ yanchajtiʼob junpʼéel problema. Hechos 15:37, ku yaʼalik: «Bernabéeʼ u chʼaʼtukultmaj u bisik kaʼach Juan tu yéeteloʼob, le máax ku yaʼalaʼal xan Marcos tiʼoʼ». Bernabéeʼ maʼ chéen táan u kʼáatik wa jeʼel u páajtal u biskoʼob Marcoseʼ, baʼaxeʼ deporsi «u chʼaʼtukultmaj u bisik» tu yéeteloʼob.

9. ¿Baʼaxten Pabloeʼ maʼ de acuerdo yéetel le baʼax ku tuklik u beetik kaʼach Bernabéoʼ?

⁹ Pabloeʼ maʼ de acuerdo kaʼach yéetel le baʼax ku tuklik u beetik Bernabéoʼ. ¿Baʼaxten? Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Pabloeʼ maʼ maʼalob tu yilil ka u [bisoʼob Marcosiʼ], tumen le tiaʼanoʼob Panfiliaeʼ le sukuʼunaʼ lukʼ tu yiknaloʼob yéetel maʼ bin tu yéeteloʼob teʼ tuʼux binoʼob u tsikbaltoʼob u tʼaan Diosoʼ» (Hech. 15:38). Marcoseʼ tu láakʼintaj Pablo yéetel Bernabé le ka binoʼob u yáax xíimbaltoʼob le múuchʼuliloʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ maʼ tu tsʼoʼoksaj le viaje tu yéeteloʼoboʼ (Hech. 12:25; 13:13). Le maʼ úuch káajak u viajaroʼob, le todavía tiaʼanoʼob Panfiliaoʼ, Marcoseʼ lukʼ tu yiknaloʼobeʼ ka suunaj tu yotoch yaan Jerusalén. Le Bibliaoʼ maʼ tu yaʼalik baʼax oʼolal tu beetaj leloʼ. Chéen baʼaleʼ Pabloeʼ maʼ maʼalob tu yilil le baʼax tu beetaj Marcosoʼ. Le oʼolal maʼ xaaneʼ xuʼul u confiartiʼ.

10. ¿Baʼax úuch tumen maʼ tu tsʼáajubaʼob de acuerdo Pablo yéetel Bernabeiʼ?

¹⁰ Bernabéeʼ tu pechuba u yaʼal yaan u bisik Marcos tu yéeteloʼob. Chéen baʼaleʼ Pabloeʼ tu pechuba u yaʼal xan maʼ ken u bisoʼob. «Yoʼolal lelaʼ sen kʼuuxilnajoʼobeʼ ka tu jatsubaʼob» (Hech. 15:39). Bernabé yéetel Marcos u primo túuneʼ binoʼob tu kaajil Chipre le tuʼux síijoʼ. «Chéen baʼaleʼ Pabloeʼ tu yéeyaj Silaseʼ ka bin tu yéetel, antes u bineʼ le sukuʼunoʼoboʼ tu kʼáatoʼob tiʼ Jéeoba ka u kanáant Pablo. Letiʼ túuneʼ bin Siria yéetel Cilicia táan u muʼukʼaʼankúuntik u fe le sukuʼunoʼob yanoʼob teʼ múuchʼuliloʼoboʼ» (Hech. 15:40, 41).

11. ¿Baʼax jatsʼuts modosiloʼob kʼaʼabéettoʼon utiaʼal k-utskíintik le problemas ku yantaltoʼon yéetel wa máaxoʼ?

¹¹ Le baʼax úuchtiʼobaʼ ku kʼaʼajsiktoʼoneʼ láaj kʼeban máakoʼon. Bernabé yéetel Pabloeʼ yéeyaʼanoʼob utiaʼal u representarkoʼob kaʼach le cuerpo gobernante teʼ múuchʼuliloʼoboʼ. Pabloeʼ maʼ xaaneʼ hasta táakpaj ichil le cuerpo gobernanteoʼ. Kex beyoʼ le kaʼatúul misioneroʼobaʼ baʼateltʼaanajoʼob. Chéen baʼaleʼ, ¿mantatsʼ wa kun pʼáatal kʼuuxoʼob kaʼachi? Maʼatech. Tumen kex kʼeban máakoʼobeʼ kabal u yóoloʼob yéetel ku tuukuloʼob jeʼex u tuukul Cristoeʼ. Letiʼobeʼ tu yutskíintoʼob le problema yanchajtiʼoboʼ yéetel tu kaʼa bisubaʼob maʼalob (Efe. 4:1-3). Ka máan wa jaypʼéel añoseʼ Pablo yéetel Marcoseʼ múul meyajnajoʼob tu kaʼatéen (Col. 4:10). a

12. ¿Baʼax jatsʼuts modosiloʼob tu yeʼesaj Pablo yéetel Bernabé unaj xan u yeʼesik tuláakal le ancianoʼoboʼ?

¹² U jaajileʼ Pablo yéetel Bernabéeʼ maʼ kaxan baʼateloʼobiʼ. Bernabéeʼ  kʼaj óolaʼan kaʼach bey juntúul máak jach uts yéetel jach yaan u yaabilajeʼ. Jach u kʼaabaʼeʼ José, chéen baʼaleʼ ku yaʼalaʼal Bernabé tiʼ tumen le apóstoloʼoboʼ, tumen le kʼaabaʼaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ «u Paal Líiʼsaj Óol» (Hech. 4:36, nota). Pabloeʼ kʼaj óolaʼan xan bey juntúul máak jach ku yeʼesik yaabilaj tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ (1 Tes. 2:7, 8). Teʼ kʼiinoʼob xanaʼ tuláakal le ancianoʼob yéetel le superintendenteʼob tiʼ circuitooʼ unaj u yilik u yeʼeskoʼob kabal óolal yéetel u tratarkoʼob yéetel yaabilaj u yéet ancianoiloʼob bey xan le u maasil sukuʼunoʼoboʼ (1 Ped. 5:2, 3).

13, 14. 1) ¿Máax Timoteo yéetel bix úuchik u kʼaj óoltaʼal tumen Pablo? 2) ¿Baʼaxten Pabloeʼ tu chʼaʼaj en cuenta Timoteo? 3) ¿Baʼax nojoch meyajil kʼubéentaʼab tiʼ Timoteo?

¹³ Tiʼ le kaʼapʼéel viaje tu beetaj Pablo utiaʼal u xíimbaltik le múuchʼuliloʼoboʼ bin Galacia, junpʼéel u kaajil Roma. Teʼeloʼ yaan kaʼach jujunpʼéel múuchʼuliloʼobiʼ. Le ka tsʼoʼokeʼ Pabloeʼ kʼuch «tu kaajil Derbe yéetel tu kaajil Listra». «Teʼeloʼ tiʼ yaan kaʼach juntúul discípulo ku kʼaabaʼtik Timoteoiʼ. U maama le xiʼipalaʼ juntúul koʼolel judía ku creertik Dios, chéen baʼaleʼ u taataeʼ griego» (Hech. 16:1). b

¹⁴ Maʼ xaaneʼ Pabloeʼ tu kʼaj óoltaj u familia Timoteo kex teʼ año 47 le ka yáax bin kʼaʼaytaj teʼeloʼ. Chéen baʼaleʼ kex dos wa tres años tiʼ leloʼ le ka suunaj u kaʼa xíimbaltoʼobeʼ maas tu chʼaʼaj en cuenta Timoteo. ¿Baʼaxten? Tumen le sukuʼunoʼoboʼ «jach maʼalob u tʼaanoʼob tu yoʼolal Timoteo». Maʼ chéen le sukuʼunoʼob tu múuchʼulil yaabiltmiloʼ, baʼaxeʼ yaabiltaʼan xan tumen le sukuʼunoʼob táanxel kaajiloʼoboʼ. U libroil Hechoseʼ ku yaʼalikeʼ le sukuʼunoʼob kajaʼanoʼob Listra yéetel Iconiooʼ, junpʼéel kaaj kex 30 kilómetros u náachileʼ, ku tʼaanoʼob xan maʼalob yoʼolal Timoteo (Hech. 16:2). Yéetel u nuʼuktaj le espíritu santooʼ le ancianoʼoboʼ tu kʼubéentoʼob tiʼ Timoteo ka u beet junpʼéel nojoch meyaj: ka u láakʼint Pablo yéetel Silas u xíimbaltoʼob le múuchʼuliloʼoboʼ (Hech. 16:3).

15, 16. ¿Baʼax jatsʼuts modosiloʼob beet u yúuchul maʼalob tʼaan tu yoʼolal Timoteo?

¹⁵ ¿Baʼax beet u yúuchul maʼalob tʼaan tiʼ Timoteo? ¿Tumen wa jach yaan u naʼat? ¿Tumen kiʼichkelem u yilaʼal wa tumen yaʼab baʼaxoʼob u yojel? Le baʼaloʼob beyaʼ letiʼe baʼax suuk u yilaʼal tumen le máakoʼoboʼ. Leloʼ tak tiʼ profeta Samuel bey úuchikoʼ. Chéen baʼaleʼ Jéeobaeʼ tu yaʼalajtiʼ: «Maʼ jeʼex u yilik wa baʼax wíinikeʼ maʼ bey u yilik Diosiʼ, tumen wíinikeʼ chéen ku yilik le baʼax yaan yóoʼkabiloʼ, pero Jéeobaeʼ ku yilik le baʼax yaan ichil le puksiʼikʼaloʼ» (1 Sam. 16:7). Lelaʼ ku yeʼesikeʼ le sukuʼunoʼoboʼ tʼaanajoʼob maʼalob tiʼ Timoteo yoʼolal le jatsʼuts modos ku yeʼesikoʼ, maʼ yoʼolal bix u yilaʼaliʼ mix yoʼolal le baʼaxoʼob u yojel u beetoʼ.

¹⁶ Ka máan kʼiineʼ Pabloeʼ tʼaanaj tiʼ le jatsʼuts modos yaan tiʼ Timoteooʼ. Letiʼeʼ tu yaʼaleʼ dispuesto u beet jeʼel baʼaxak meyajil ka kʼubéentaʼaktiʼeʼ, ku  yeʼesik yaabilaj, ku kaxtik u yutsil le sukuʼunoʼoboʼ yéetel ku tsʼáaik u yóol u beet maʼalob le meyaj ku kʼubéentaʼaltiʼoʼ (Fili. 2:20-22). Tu yaʼalaj xaneʼ Timoteoeʼ ku yeʼesik «junpʼéel fe ku taal tiʼ junpʼéel puksiʼikʼal maʼatech u tuus» (2 Tim. 1:5).

17. ¿Bix jeʼel u beetik le paalaloʼob jeʼex Timoteooʼ?

¹⁷ Teʼ kʼiinoʼobaʼ yaʼab táankelmoʼob yéetel x-lóoʼbayanoʼobeʼ ku yeʼeskoʼob le jatsʼuts modos yanchaj tiʼ Timoteooʼ. ‹Yaantiʼob junpʼéel maʼalob kʼaabaʼ› wa ku lúubloʼob utsil tu táan Jéeoba, yéetel ku tʼaan maʼalob le sukuʼunoʼob tu yoʼolaloʼoboʼ (Pro. 22:1; 1 Tim. 4:15). Letiʼobeʼ jeʼel tuʼuxak yanoʼobeʼ ku yeʼeskoʼob jach tu jaajil yaan u fejoʼob yéetel ku kuxtaloʼob jeʼex u yaʼalik Diosoʼ (Sal. 26:4). Tsʼoʼoleʼ yaan tiʼ letiʼobeʼ ku beetkoʼob jatsʼuts meyajoʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Toʼoneʼ jach ku kiʼimaktal k-óol le kéen k-il u káajal u jóokʼloʼob kʼaʼaytaj bey xan le kéen okjaʼanakoʼoboʼ.

18. 1) ¿Baʼax uláakʼ meyajil kʼubéentaʼab tiʼ Pablo yéetel tiʼ Timoteo le táan u xíimbaltikoʼob le múuchʼuliloʼoboʼ? 2) ¿Bix binik tiʼ le múuchʼuliloʼob úuchik u beetkoʼob baʼax aʼalaʼabtiʼoboʼ?

¹⁸ Pablo yéetel Timoteoeʼ xáanchaj táan u múul meyajoʼob. Le táan u xíimbaltikoʼob le múuchʼuliloʼoboʼ tu beetoʼob uláakʼ meyaj kʼubéentaʼabtiʼob tumen le cuerpo gobernanteoʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Letiʼobeʼ binoʼob kaajal kaaj utiaʼal u yaʼalikoʼob tiʼ le sukuʼunoʼob le baʼaxoʼob chʼaʼtuklaʼab tumen le apóstoloʼob yéetel le ancianoʼob yanoʼob Jerusalénoʼ» (Hech. 16:4). Chíikaʼan u yilaʼal le múuchʼuliloʼoboʼ tu beetoʼob tuláakal le baʼax aʼalaʼabtiʼoboʼ, tumen «seguernaj u muʼukʼaʼantal u fejoʼob, yéetel cada kʼiin ku máaneʼ seguernaj u maas yaʼabtaloʼob» (Hech. 16:5).

19, 20. ¿Baʼaxten unaj k-beetik le baʼax ku yaʼalik «le máaxoʼob nuʼuktik» le múuchʼuliloʼoboʼ?

¹⁹ Teʼ kʼiinoʼob xanaʼ yaʼab utsil ku taasiktoʼon k-beetik baʼax ku yaʼalik «le máaxoʼob nuʼuktik» le múuchʼuliloʼoboʼ (Heb. 13:17). Como mantatsʼ táan u kʼexpajal le baʼax ku yúuchul teʼ yóokʼol kaabaʼ jach kʼaʼanaʼan ka k-beet tuláakal baʼax ku yaʼalik «le esclavo chúukaʼan u yóol yéetel yaan u naʼat[oʼ]» (Mat. 24:45; 1 Cor. 7:29-31). Beyoʼ maʼ kun páakʼaltoʼon baʼax ku beetik le yóokʼol kaabaʼ yéetel maʼ kun xuʼulul k-adorartik Jéeoba jeʼex uts tu tʼaaneʼ (Sant. 1:27).

²⁰ Teʼ kʼiinoʼobaʼ le sukuʼunoʼob táakaʼanoʼob ichil le Cuerpo Gobernante bey xan u maasil ancianoʼoboʼ láayliʼ kʼeban máakoʼob jeʼex Pablo, Bernabé, Marcos yéetel u maasil ancianoʼob kuxlajoʼob teʼ yáax siglooʼ (Rom. 5:12; Sant. 3:2). Kex beyoʼ unaj k-confiar tiʼ letiʼob tumen letiʼobeʼ ku beetkoʼob baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ yéetel ku seguerkoʼob u ejemplo le apóstoloʼoboʼ (2 Tim. 1:13, 14). Yoʼolal leloʼ le múuchʼuliloʼoboʼ ku yaʼabtaloʼob yéetel ku muʼukʼaʼantal u fejoʼob.