XOOK 17
«Tu yáantoʼob u naʼatoʼob baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Dios»
U Tʼaan Dioseʼ maʼalob utiaʼal u yúuchul kaʼansaj; le maʼalob ejemplo tu tsʼáaj le máaxoʼob kajaʼanoʼob Bereaoʼ
Jóoʼsaʼan tiʼ Hechos 17:1-15
1, 2. ¿Máaxoʼob táan u binoʼob Tesalónica, yéetel baʼaxoʼob ku tuklikoʼob le táan u binoʼoboʼ?
TIʼ LE bej u beetmaj le romanoʼoboʼ ku yuʼubaʼal bix u bin u kʼoʼchalankil le carretaʼob yóokʼol le tuunichoʼoboʼ, bey xan bix u yawat le burroʼoboʼ. Ku yuʼubaʼal xan bix u bin u tsikbal le soldadoʼoboʼ, le j-koonoloʼoboʼ, le artesanoʼoboʼ yéetel le uláakʼ máakoʼob ku binoʼob teʼ bejoʼ. Ichil le máakoʼobaʼ tiaʼan Pablo, Silas yéetel Timoteoiʼ, letiʼobeʼ táan u viajaroʼob desde Filipos tak Tesalónica, ichil le kaʼapʼéel kaajoʼobaʼ yaan maas tiʼ 130 kilómetros. Maʼ fácil le viaje táan u beetkoʼoboʼ, maases tiʼ Pablo yéetel tiʼ Silas tumen todavía táan u yutstaloʼob le úuchik u sen jaʼajatsʼaʼaloʼob tumen le máaxoʼob kajaʼanoʼob Filiposoʼ (Hech. 16:22, 23).
2 ¿Baʼax áantoʼob utiaʼal u chúukpajal u yóol u xíimbaltoʼob maas tiʼ 130 kilómetros? Letiʼe u tsikbaltikoʼob bix biniktiʼob Filiposoʼ, le bix úuchik u beetkuba discípuloil le carcelero yéetel u láakʼtsiloʼoboʼ. Le baʼax úuchoʼ tu beetaj u tsʼíiboltkoʼob u seguer u tsikbaltikoʼob u tʼaan Dios. Kex bey u yuʼubikubaʼoboʼ le táan u kʼuchloʼob tu kaajil Tesalónicaoʼ, maʼ xaaneʼ tu tukloʼob: «¿Bix wal ken u kʼamiloʼon le judíoʼoboʼ? ¿Yaan wa u tsʼíikiloʼob? ¿Yaan wa k-jaʼajatsʼaʼal jeʼex beetaʼabiktoʼon Filiposoʼ?».
3. ¿Baʼaxten maʼalob ka k-xakʼalt le baʼax úuch tiʼ Pablo Tesalónicaoʼ?
3 Ka máan kʼiineʼ Pabloeʼ tu yaʼalaj bix tu yuʼubilubaʼob, letiʼeʼ tu tsʼíibtaj tiʼ le sukuʼunoʼob yanoʼob Tesalónicaoʼ: «Jeʼex a wojlileʼexeʼ toʼoneʼ beetaʼab k-muʼyaj yéetel taasaʼaboʼon mix baʼalil tu kaajil Filipos, chéen baʼaleʼ k-Dioseʼ tu yáantoʼon utiaʼal maʼ k-chʼaʼik saajkil k-tsikbaltteʼex le maʼalob baʼaloʼob ken u beetoʼ, lelaʼ t-beetaj kex táan k-sen chʼaʼpachtaʼal kaʼachi» (1 Tes. 2:2). Le tʼaanoʼobaʼ ku yeʼesikeʼ Pabloeʼ chan yaachaj u yóol úuchik u jaʼajatsʼaʼaloʼob Filipos, le oʼolal maʼ xaaneʼ chan sajakchaj kʼaʼaytaj Tesalónica, chéen baʼaleʼ tu kʼáataj u yáantaj Jéeobaeʼ ka xuʼul u chʼaʼik saajkil. Kux túun teech, ¿yaan wa kʼiin tsʼoʼok a sajaktal kʼaʼaytaj jeʼex Pabloeʼ? Wa beyoʼ junpʼéel baʼax jeʼel u yáantkecheʼ letiʼe a xakʼalxoktik u kuxtal Pablooʼ yéetel a seguertik u ejemplo (1 Cor. 4:16).
«Tu yáantoʼob u naʼatoʼob baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Dios» (Hechos 17:1-3)
4. ¿Baʼaxten k-aʼalik Pabloeʼ pʼáat maas tiʼ óoxpʼéel semanaʼob Tesalónica?
4 U libroil Hechoseʼ ku yaʼalikeʼ le tiaʼan Pablo Tesalónicaoʼ kʼaʼaytajnaj óoxpʼéel sábadoʼob teʼ sinagogaoʼ. ¿U kʼáat wa túun u yaʼaleʼ chéen óoxpʼéel semanaʼob pʼáat teʼ kaajoʼ? Maʼ jach bey úuchikiʼ, tumen desde ka kʼuch teʼ kaajoʼ maʼ k-ojel bukaʼaj tiempo máan ka páajchaj u kʼuchul teʼ sinagogaoʼ. Tsʼoʼoleʼ tiʼ le cartaʼob tu tsʼíibtoʼ Pabloeʼ tu yeʼeseʼ le tiaʼanoʼob Tesalónicaoʼ letiʼ yéetel le máaxoʼob láakʼintikoʼ yanchaj u meyajoʼob utiaʼal u yantaltiʼob le baʼax kʼaʼabéettiʼoboʼ. Pablo xaneʼ tu yaʼaleʼ kaʼatéen túuxtaʼab jujunpʼéel baʼaloʼob tiʼ tumen le sukuʼunoʼob yanoʼob Filiposoʼ (Fili. 4:16; 1 Tes. 2:9; 2 Tes. 3:7, 8). Yoʼolal tuláakal lelaʼ k-ilkeʼ maʼ xaaneʼ Pabloeʼ pʼáat maas tiʼ óoxpʼéel semanaʼob tu kaajil Tesalónica.
5. ¿Baʼax tu beetaj Pablo utiaʼal u yáantik le máakoʼob u naʼatoʼob u Tʼaan Diosoʼ?
5 Pablo túuneʼ tu yeʼesaj maʼ saajkiʼ ka bin kʼaʼaytaj tiʼ le máakoʼob yanoʼob teʼ sinagogaoʼ. «Jeʼex suuk kaʼach u beetik Pabloeʼ ook teʼ tuʼux u muchʼmuba le judíoʼoboʼ. Ichil óoxpʼéel sábadoʼob túuneʼ tu yáantoʼob u naʼatoʼob baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Dios. Letiʼeʼ tu tsolajtiʼob yéetel tu yeʼesajtiʼob baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Dios utiaʼal ka u yiloʼobeʼ Cristoeʼ yaniliʼ u muʼyaj yéetel u líiʼsaʼal ichil le kimenoʼoboʼ. Tu yaʼalajtiʼob: ‹Jesúseʼ letiʼe Cristo táan in tsikbaltikteʼexoʼ›» (Hech. 17:2, 3). Le baʼax u kʼáat Pablo kaʼachoʼ ka u beet u tuukul le máaxoʼob uʼuyikoʼ, tumen u yojleʼ le máakoʼobaʼ u kʼaj óoloʼob yéetel ku respetarkoʼob u Tʼaan Dios. Chéen kʼaʼabéet u yáantaʼaloʼob utiaʼal u naʼatkoʼob le baʼax ku xokikoʼoboʼ. Le oʼolal Pabloeʼ tu yáantoʼob utiaʼal ka tuukulnakoʼob tiʼ le baʼaxoʼob u yojloʼoboʼ. Yéetel u yáantaj u Tʼaan Dioseʼ tu tsolajtiʼobeʼ Jesús, le ku taal Nazaretoʼ, letiʼe Cristo wa le Mesías aʼalaʼan kun taaloʼ.
6. ¿Bix úuchik u meyaj tiʼ Jesús u Tʼaan Dios utiaʼal u yáantik u discípuloʼoboʼ, yéetel baʼax tu yaʼaloʼob ka tsʼoʼoki?
6 Pabloeʼ tu beetaj jeʼex Jesúseʼ tumen mantatsʼ ku meyajtiʼ u Tʼaan Dios kéen kaʼansajnak. Por ejemploeʼ le táan u kaʼansajoʼ Jesúseʼ tu yaʼalaj tiʼ u discípuloʼobeʼ utiaʼal u béeytal le profecíaʼob aʼalaʼan tu yoʼolaloʼ, yaan u sen muʼyaj, yaan u kíimil, pero yaan u kaʼa kuxkíintaʼal (Mat. 16:21). Le ka tsʼoʼok u kaʼa kuxkíintaʼaloʼ Jesúseʼ tu chíikbesuba tiʼ u discípuloʼob. Yéetel leloʼ tu yeʼesajtiʼobeʼ tuláakal le baʼaxoʼob tu kaʼansoʼ jach jaajtakoʼob. Chéen baʼaleʼ Jesúseʼ yaan uláakʼ baʼax tu beetaj. Juntéenjeakeʼ tu chíikbesuba xan tiʼ kaʼatúul tiʼ u discípuloʼob «ka túun káaj u tsoliktiʼob tuláakal le baʼaxoʼob ku yaʼalik le u Tʼaan Dios tu yoʼolaloʼ, káaj yéetel le baʼaxoʼob tu tsʼíibtaj Moisés yéetel le profetaʼoboʼ». ¿Baʼax túun úuch ka tsʼoʼoki? Le discípuloʼoboʼ tu yaʼaloʼob: «¿Maʼ wa t-uʼuyaj bey táan u yelel k-puksiʼikʼal le táan u taal u tsikbal t-éetel teʼ bejoʼ, le táan u tsoliktoʼon jach baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Diosoʼ?» (Luc. 24:13, 27, 32).
7. ¿Baʼaxten mantatsʼ unaj u meyajtoʼon le Biblia kéen kaʼansajnakoʼonoʼ?
7 U Tʼaan Dioseʼ jach yaan u páajtalil utiaʼal u kʼexik u tuukul máak. Le oʼolal toʼoneʼ, jeʼex tu beetil Jesús, Pablo yéetel le uláakʼ apóstoloʼoboʼ, mantatsʼ ku meyajtoʼon le Biblia kéen kaʼansajnakoʼonoʼ (Heb. 4:12). Kéen tsikbalnakoʼon yéetel le máakoʼoboʼ suuk k-eʼesiktiʼob le baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ yéetel k-tsoliktiʼob tubeel utiaʼal ka u naʼatoʼob. Como tiʼ le Biblia k-chʼaʼik tuláakal le baʼax k-kaʼansikoʼ ku tsʼáaikoʼob cuentaeʼ maʼ chéen t-tuukul ku taal le baʼaxoʼob k-kaʼansikoʼ, baʼaxeʼ ku taal tiʼ Dios. Tsʼoʼoleʼ kéen k-tsoltiʼob le baʼaxoʼob ku kaʼansik le Bibliaoʼ tak toʼon jóoʼsik u yutsil. ¿Baʼaxten? Tumen wa k-creertik le baʼaxoʼob k-kaʼansikoʼ maʼ ken k-sajaktal k-tsikbalt tiʼ le máakoʼob jeʼex tu beetil Pablooʼ.
«Jujuntúul tiʼ le máakoʼoboʼ tu beetubaʼob discípuloil» (Hechos 17:4-9)
8-10. 1) ¿Bix kʼaʼamik le kʼaʼaytaj tu beetaj le apóstoloʼob Tesalónicaoʼ? 2) ¿Baʼaxten jujuntúul judíoʼobeʼ pʼuʼujoʼob tu contra Pablo? 3) ¿Baʼax tu yaʼaloʼob tu contra Pablo yéetel Silas?
8 Le apóstol Pablooʼ tsʼokaʼaniliʼ u chʼaʼpachtaʼaleʼ, le oʼolal u yojel jach jaaj le baʼax tu yaʼalaj Jesúsaʼ: «Le esclavooʼ maʼ maas nojoch tiʼ u tsʼuuliliʼ. Wa teen tsʼoʼok in chʼaʼpachtaʼal tumen le máakoʼoboʼ teʼexeʼ yaan xan a chʼaʼpachtaʼaleʼex. Wa letiʼob tsʼoʼok u beetkoʼob baʼax kin waʼalikeʼ yaan xan u beetkoʼob baʼax ka waʼalikeʼex» (Juan 15:20). Por ejemploeʼ tu kaajil Tesalónicaeʼ jujuntúul máakoʼobeʼ tu kʼamoʼob le baʼax kʼaʼaytaʼabtiʼob tumen Pablooʼ, chéen baʼaleʼ uláakʼoʼobeʼ tu tsʼáajubaʼob tu contra. Tu yoʼolal le máaxoʼob tu kʼamoʼob le baʼaxoʼob kʼaʼaytaʼabtiʼoboʼ, Lucaseʼ tu yaʼalaj: «Yoʼolal lelaʼ jujuntúul tiʼ le máakoʼoboʼ [le Judíoʼoboʼ] tu beetubaʼob discípuloil tiʼ Cristo, ka túun joʼopʼ u máanoʼob yéetel Pablo bey xan yéetel Silas, bey xan tu beetil yaʼab tiʼ le griegoʼob ku adorarkoʼob Diosoʼ bey xan yaʼab tiʼ le koʼoleloʼob jach kʼaj óolaʼanoʼoboʼ» (Hech. 17:4). Le túumben discípuloʼoboʼ jach kiʼimakchaj u yóoloʼob ka kʼuch u naʼatoʼob le baʼax ku kaʼansik u Tʼaan Diosoʼ.
9 Kex yaan máaxoʼob tu kʼamoʼob yéetel kiʼimak óolal le baʼax tu kaʼansaj Pablooʼ uláakʼoʼobeʼ maʼ tu kʼamoʼobiʼ, baʼaxeʼ jach pʼuʼujoʼob tu contra. Jujuntúul tiʼ le judíoʼob yanoʼob Tesalónicaoʼ pʼuʼujoʼob tumen «yaʼab tiʼ le griegoʼob[oʼ]» tu kʼamoʼob le baʼaxoʼob tu kaʼansaj Pablooʼ. Le judíoʼobaʼ u kʼáatoʼob kaʼach u yoksoʼob tu tuukul le griegoʼob ka u adorartoʼob Dios jeʼex u beetkoʼoboʼ, le oʼolaleʼ tu kaʼansoʼobtiʼob baʼax ku yaʼalik le Tsʼíiboʼob ich Hebreooʼ. Ku tuklikoʼob kaʼacheʼ le griegoʼob tu kaʼansoʼoboʼ u discípuloʼob. Le oʼolal le ka kʼuch Pabloeʼ tu yiloʼob bey táan u toʼokol u discípuloʼob tu jool u yichoʼobeʼ. ¡Le beetik bakáan tu look u kʼiʼikʼeloʼob!
«U kʼáatoʼob kaʼach ka jóoʼsaʼak Pablo yéetel Silas teʼ tuʼux yaan le kʼasaʼan máakoʼoboʼ» (Hechos 17:5)
10 Lucaseʼ ku tsikbaltik baʼax tu yóotaj u beetoʼob tiʼ Pablo yéetel Silas: «Le judíoʼoboʼ tumen jach pʼujaʼanoʼobeʼ máan u chʼaʼob jujuntúul tiʼ le maʼakʼóol yéetel kʼasaʼan máakoʼob yanoʼob teʼ kʼíiwikoʼ ka tu muchʼkíintoʼob, tsʼoʼoleʼ tu beetoʼob u pʼuʼujul tuláakal le kaajoʼ. Ka túun tu yóotoʼob u paʼob u joonajil u yotoch Jasón, tumen u kʼáatoʼob kaʼach ka jóoʼsaʼak Pablo yéetel Silas teʼ tuʼux yaan le kʼasaʼan máakoʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ tumen maʼ tu yiloʼob tuʼux tsʼoʼok Pablo yéetel Silaseʼ tu jíiltaj u bisoʼob Jasón bey xan jujuntúul sukuʼunoʼob tu táan u gobernanteiloʼob le kaajoʼ, ka tu kʼaʼam aʼaloʼob: ‹Le máakoʼob ku kʼaskúuntikoʼob u tuukul u kajnáaliloʼob tuláakal le luʼumoʼ tsʼoʼok xan u kʼuchloʼob wayeʼ. Tsʼoʼoleʼ Jasóneʼ tsʼoʼok u kʼamkoʼob tu yotoch. Le baʼaxoʼob ku beetik tuláakal le máakoʼobaʼ ku bin tu contra u ley César, tumen ku yaʼalikoʼobeʼ yaan uláakʼ juntúul rey, leloʼ Jesús bin›» (Hech. 17:5-7). ¿Bix wal tu yuʼubiluba Pablo yéetel le máaxoʼob láakʼintik yoʼolal le baʼaxoʼob aʼalaʼab tu contraʼoboʼ?
11. ¿Baʼaxoʼob tu beetaj le máakoʼob tu contra Pablo yéetel le máaxoʼob láakʼintikoʼ, yéetel máakalmáak le u kaʼapʼéel baʼal tu yaʼaloʼob tu contraʼoboʼ? (Ilawil le notaoʼ).
11 Junpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob jach yajoʼ letiʼe u líikʼil u maasil tu contra máakoʼ. Le kéen u muchʼuba le kʼasaʼan máakoʼoboʼ maʼ tu páajtal u controlartaʼaloʼob yéetel jach jeʼel u beetkoʼob loob tiʼ máakeʼ. Lelaʼ letiʼe arma meyajnaj tiʼ le judíoʼob utiaʼal u beetkoʼob u xuʼulul u kʼaʼaytaj Pablo yéetel Silasoʼ. Le ka tsʼoʼok u beetkoʼob u pʼuʼujul le kaajoʼ tu yaʼaloʼob tiʼ le autoridadoʼoboʼ jach kʼaas le baʼax tsʼoʼok u beetik le kaʼatúul máakoʼobaʼ. Yáaxeʼ tu yaʼaloʼobeʼ Pablo yéetel Silaseʼ tsʼoʼok u «kʼaskúuntikoʼob u tuukul u kajnáaliloʼob tuláakal le luʼumoʼ» kex u jaajileʼ maʼ Pablo yéetel le máaxoʼob láakʼintik beet u pʼuʼujul u kajnáaliloʼob Tesalónicaoʼ. Le u kaʼapʼéel baʼax tu yaʼaloʼoboʼ maas jach kʼaas: Pablo yéetel Silaseʼ táan bin u yaʼalikoʼobeʼ yaan uláakʼ juntúul Rey, Jesús, lelaʼ ku bin tu contra u ley César. a
12. ¿Baʼaxten jach grave le baʼax aʼalaʼab tu contra le cristianoʼoboʼ?
12 Kʼaʼajaktoʼoneʼ u nuuktakil le religiónoʼob xanoʼ tʼaanajoʼob tu contra Jesús. Letiʼobeʼ binoʼob tu táan Pilatoeʼ ka tu yaʼaloʼobtiʼ: «Le máakaʼ t-ilaj táan u pʼuʼujsik le kaajoʼ [...] yéetel táan u yaʼalik letiʼ le Cristooʼ, juntúul rey bin» (Luc. 23:2). Maʼ xaaneʼ Pilatoeʼ tu tuklaj jeʼel u yaʼalaʼal táan u traicionartik le emperadoroʼ le oʼolal tu yaʼalaj ka kíimsaʼak Cristo. Le baʼaxoʼob xan aʼalaʼab tu contra le sukuʼunoʼob yanoʼob Tesalónicaoʼ jeʼel kaʼach u taasik yaʼab problemas tiʼobeʼ. Junpʼéel libroeʼ ku yaʼalik: «Le baʼax aʼalaʼab tu contra le cristianoʼoboʼ jach grave, tumen teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ u yaʼalaʼal yaan máax táan u tsʼáaikuba tu contra le emperador kex maʼ jaajoʼ jeʼel u beetik u kíimsaʼaleʼ». Lelaʼ ¿yaan wa túun u beetik u xuʼulul u kʼaʼaytaj le cristianoʼob teʼ Tesalónicaoʼ?
13, 14. 1) ¿Baʼaxten le judíoʼoboʼ maʼ tu beetoʼob u xuʼulul u kʼaʼaytaj Pablo yéetel Silas teʼ Tesalónicaoʼ? 2) ¿Bix tu beetil Pablo le baʼax tu yaʼalaj Cristooʼ, yéetel bix jeʼel k-beetik jeʼex Pabloeʼ?
13 Le judíoʼob líikʼoʼob tu contra Pablo yéetel Silasoʼ maʼ tu beetoʼob u xuʼulul u kʼaʼaytajoʼob teʼ Tesalónicaoʼ. ¿Baʼaxten? Tumen maʼ kaxtaʼaboʼobiʼ. Tsʼoʼoleʼ maʼ xaaneʼ u autoridadiloʼob le kaajoʼ maʼ seguroʼob wa jaaj tuláakal le baʼax ku yaʼalaʼal tu contra le cristianoʼoboʼ. Le oʼolaleʼ «ka tsʼoʼok túun u beetkoʼob u boʼotaʼal yaʼab taakʼin tiʼob[eʼ]», tu chaʼajoʼob u bin Jasón bey xan le u maasil sukuʼunoʼoboʼ (Hech. 17:8, 9). Pabloeʼ tu beetaj le baʼax tu yaʼalaj Jesúsaʼ: «Kanáantabaʼex jeʼex u beetik le kaanoʼoboʼ, chéen baʼaleʼ beetabaʼex jeʼex le palomaʼob maʼatech u beetkoʼob looboʼ». Úuchik u beetik leloʼ béeychaj u púutsʼul utiaʼal u bin kʼaʼaytaj tiʼ uláakʼ lugaroʼob (Mat. 10:16). Jeʼex k-ilkoʼ Pabloeʼ maʼ sajakchajiʼ pero maʼ xan tu tsʼáaj u kuxtal tu chiʼ kíimiliʼ. ¿Bix jeʼel k-seguertik u ejemploeʼ?
14 Teʼ kʼiinoʼob xanaʼ u nuuktakil le religiónoʼoboʼ tsʼoʼok u beetkoʼob u líikʼil le máakoʼob tu contra u testigoʼob Jéeobaoʼ. Ku yaʼalikoʼob xaneʼ le Testigoʼoboʼ tiaʼanoʼob bin tu contra le gobiernooʼ, lelaʼ ku beetkoʼob utiaʼal u prohibirtaʼal le kʼaʼaytaj ku beetkoʼoboʼ yéetel tumen u pʼekmoʼob. U jaajileʼ maʼ uts t-tʼaan k-chʼaʼpachtaʼaliʼ yéetel maʼatech k-kaxtik ka pʼektaʼakoʼon. Le oʼolaleʼ kéen u tsʼáauba le máakoʼob t-contraoʼ maʼatech k-ketik, baʼaxeʼ k-bin kʼaʼaytaj yaanal tuʼux, yéetel yaan horaeʼ k-suut teʼ lugar le kéen k-il minaʼan peligrooʼ.
«Le judíoʼobaʼ maas uts u puksiʼikʼaloʼob» (Hechos 17:10-15)
15. Le máaxoʼob kajaʼanoʼob Bereaoʼ, ¿bix tu kʼamiloʼob le kʼaʼaytaj tu beetaj Pablooʼ?
15 Utiaʼal maʼ u beetaʼal loob tiʼ Pablo yéetel Silaseʼ túuxtaʼaboʼob Berea tumen le sukuʼunoʼoboʼ, le kaajaʼ 65 kilómetros yanil tiʼ Tesalónica. Le ka kʼuch Pablo Bereaeʼ bin kʼaʼaytaj teʼ sinagogaoʼ. Letiʼeʼ jach kiʼimakchaj u yóol le ka tu yilaj ku kʼaʼamal le baʼax ku kʼaʼaytikoʼ. Lucaseʼ ku yaʼalikeʼ le sukuʼunoʼob kajaʼanoʼob Bereaoʼ «maas uts u puksiʼikʼaloʼob ke le kajaʼanoʼob Tesalónicaoʼ, tumen tu séebaʼanil tu kʼamoʼob yéetel kiʼimak óolal u tʼaan Dios, yéetel sáamsamal kaʼach ku xakʼalxoktikoʼob tubeel u Tʼaan Dios utiaʼal u yilkoʼob wa jaaj le baʼaxoʼob ku kaʼansaʼaltiʼoboʼ» (Hech. 17:10, 11). Le baʼax tu yaʼalaj Pabloaʼ, ¿tu pʼataj wa kʼaasil le máaxoʼob kajaʼanoʼob Tesalónica tu kʼamoʼob u jaajiloʼ? Maʼatech. Tumen ka máan kʼiineʼ Pabloeʼ tu yaʼalaj tu yoʼolaloʼob: «Toʼoneʼ maʼ tu xuʼulul k-tsʼáaik gracias tiʼ Dios, tumen le ka ta wuʼuyeʼex u tʼaan Dios t-tsikbaltajteʼexoʼ, ta kʼameʼex bey u tʼaan Dioseʼ maʼ bey u tʼaan máakoʼobeʼ. Sukuʼuneʼex, lelaʼ jach tu jaajil u tʼaan Dios yéetel táan u yáantkeʼex ichil a kuxtaleʼex» (1 Tes. 2:13). Chéen baʼaleʼ, ¿baʼax tu yóotaj u yaʼal Pablo le ka tu yaʼalaj le cristianoʼob kajaʼanoʼob Bereaoʼ «maas uts u puksiʼikʼaloʼob»?
16. ¿Baʼaxten tiʼ le máaxoʼob kajaʼanoʼob Bereaoʼ aʼalaʼab «maas uts u puksiʼikʼaloʼob»?
16 U kajnáaliloʼob Bereaeʼ kex yáax u yuʼubikoʼob le baʼax tu kʼaʼaytaj Pablooʼ maʼ tu pechubaʼob u yaʼaloʼob wa maʼ jaajiʼ. Baʼaxeʼ tu jach chʼenxikintoʼob tubeel, tsʼoʼoleʼ tu xakʼaltoʼob u Tʼaan Dios utiaʼal u comprobarkoʼob wa jaaj. Pabloeʼ teʼ Biblia ku chʼaʼik kaʼach le baʼax ku kaʼansiktiʼoboʼ. Letiʼobeʼ sáamsamal ku xakʼaltikoʼob u Tʼaan Dios «yéetel kiʼimak óolal», maʼ chéen kéen xiʼikoʼob utiaʼal sábado teʼ sinagogaoʼ. Tsʼoʼoleʼ yoʼolal le túumben baʼaloʼob tu kaʼansaj Pablooʼ joʼopʼ u tsʼíiboltkoʼob u naʼatkoʼob uláakʼ baʼaloʼob ku kaʼansik u Tʼaan Dios. Jeʼex k-ilkoʼ letiʼobeʼ tu yeʼesoʼob kabal u yóoloʼob, le oʼolal «yaʼab tiʼ letiʼobeʼ tu beetubaʼob discípuloil tiʼ Jesús» (Hech. 17:12). Tu yoʼolal leloʼ Lucaseʼ tu yaʼalaj «maas uts u puksiʼikʼaloʼob».
17. 1) ¿Baʼax ejemploil tu tsʼáajtoʼon le máaxoʼob kajaʼanoʼob Bereaoʼ? 2) ¿Baʼaxten maʼ unaj u xuʼulul k-beetik jeʼex letiʼob kex tsʼoʼok k-kanik u jaajiliʼ?
17 Le máaxoʼob kajaʼanoʼob Bereaoʼ mix tu pooloʼob máan wa yaan u tsʼíibtaʼal teʼ Biblia le baʼax tu beetoʼoboʼ, mix xan wa yaan u meyaj bey ejemploeʼ. Letiʼobeʼ tu beetoʼob le baʼax ku páaʼtik kaʼach Pablo ka u beetoʼoboʼ yéetel tu beetoʼob xan le baʼax u kʼáat Jéeobaoʼ. Jeʼex tu beetil Pablo teʼ yáax siglooʼ toʼon xaneʼ teʼ kʼiinoʼobaʼ k-aʼalik tiʼ le máakoʼob ka u tsʼáa u yóoloʼob u xakʼaltoʼob le Biblia utiaʼal ka u comprobartoʼob wa jaaj le baʼax ku creerkoʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ le kéen u kan máak u jaajileʼ, ¿unaj wa u xuʼulul u beetik beyoʼ? U jaajileʼ maʼ, baʼaxeʼ cada kʼiin ku máaneʼ unaj u tsʼíiboltik máak u maas kaanbal tiʼ Jéeoba yéetel u tsʼáaik ichil u kuxtal le baʼax ku kanikoʼ. Wa k-beetik beyoʼ táan k-chaʼik tiʼ Jéeoba ka u nuʼuktoʼon yéetel ka u kaʼansoʼon k-beet baʼax uts tu tʼaan (Isa. 64:8).
18, 19. 1) ¿Baʼaxten lukʼ Pablo Berea, yéetel baʼax tu beetaj ka tsʼoʼoki? 2) ¿Tiʼ máaxoʼob kun kʼaʼaytaj Atenas?
18 Pabloeʼ maʼ xáanchaj Bereaiʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le ka tu yojéeltaj le judíoʼob yanoʼob Tesalónica táan xan u máan Pablo u tsikbalt u tʼaan Dios tu kaajil Bereaeʼ binoʼobeʼ ka tu pʼuʼujsoʼob le máakoʼob utiaʼal ka líiʼkoʼob tu contraoʼ. Le sukuʼunoʼob túunoʼ tu séebaʼanil tu túuxtoʼob Pablo utiaʼal ka xiʼik tu tojil le kʼáaʼnáaboʼ. Chéen baʼaleʼ Silas yéetel Timoteoeʼ pʼáatoʼob teʼ kaajoʼ. Le sukuʼunoʼob láakʼint Pablooʼ tu bisoʼob tak Atenas. Ka tsʼoʼokeʼ Pabloeʼ tu yaʼalajtiʼob ka xiʼik u yaʼaloʼob tiʼ Silas yéetel tiʼ Timoteo ka taalakoʼob tu séebaʼanil teʼ tuʼux yanoʼ» (Hech. 17:13-15). ¡Jach túun píitmáanjaʼan u kʼasaʼanil le máakoʼoboʼ! Maʼ chéen tu tojolchʼintoʼob Pablo Tesalónicaiʼ baʼaxeʼ binoʼob tak Berea utiaʼal u chʼaʼpachtoʼob, pero maʼ tsaʼayoʼobiʼ. Pabloeʼ u yojel yaan uláakʼ lugaroʼob tuʼux unaj u bin kʼaʼaytaj, le oʼolal tu séebaʼanil bin teʼeloʼ. Teʼ kʼiinoʼobaʼ bey xan unaj k-beetkoʼ, kex ka líikʼik le máakoʼob t-contraoʼ maʼ unaj u xuʼulul k-kʼaʼaytajiʼ.
19 Le ka tsʼoʼok u kʼaʼaytaj Pablo tiʼ le judíoʼob yanoʼob Tesalónica yéetel Bereaoʼ tu tsʼáaj cuenta maʼ unaj u sajaktal kʼaʼaytajiʼ yéetel unaj u meyajtiʼ u Tʼaan Dios kéen kaʼansajnak. Yéetel le baʼax tsʼoʼok k-xakʼaltikaʼ k-ilkeʼ tuláakloʼon bey unaj xan k-beetkoʼ. Beoraeʼ Pabloeʼ yaan u bin kʼaʼaytaj Atenas, junpʼéel kaaj tuʼux le máakoʼoboʼ jach jelaʼan le baʼax ku creerkoʼoboʼ. ¿Bix kun bintiʼ ta tʼaan? Leloʼ yaan k-ilik teʼ tuláakʼ xookoʼ.
a Juntúul máak kaʼanchajaʼan u xookeʼ ku yaʼalikeʼ teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ le reyoʼ u tsʼaamaj junpʼéel ley tuʼux ku yaʼalikeʼ prohibido u yaʼalaʼal «yaan u yantal juntúul túumben rey wa junpʼéel túumben reino, maases wa ku yaʼalik yaan u jeelintik wa yaan u juzgartik le rey táan u gobernaroʼ». Le oʼolal maʼ xaaneʼ le máaxoʼob pʼekmil Pablooʼ tu yaʼaloʼobeʼ le baʼax ku kʼaʼaytikoʼ ku bin tu contra le baʼax ku yaʼalik le leyoʼ (ilawil le cuadro « Le Césaroʼob yéetel u libroil Hechosoʼ»).
