1-3. 1) ¿Baʼaxten le maamatsiloʼ u kʼáat ka pʼáatak limpioil u chan hijo? 2) ¿Baʼaxten Jéeobaeʼ u kʼáat ka pʼáatkoʼon limpioil?

 TUKLEʼ juntúul maamatsileʼ táan u listokíintik u chan hijo utiaʼal u bin xook. Letiʼeʼ ku yilik ka ichkíilnak yéetel ka u tak junpʼéel nookʼ limpio. Le baʼax ku beetkaʼ ku yáantaj utiaʼal maʼ u kʼojaʼantal le chan paaloʼ yéetel ku yeʼesik kanáantaʼan tubeel tumen u papáʼob.

² K-Taata Jéeobaeʼ u kʼáat ka pʼáatkoʼon limpioil yéetel ka k-beet baʼax maʼalob (Salmo 18:26). Letiʼeʼ u yojleʼ jeʼel u bintoʼon utsil wa k-pʼáatal limpioileʼ. Tsʼoʼoleʼ wa k-pʼáatal  limpioileʼ yaan xan k-beetik u alabartaʼal (Ezequiel 36:22; xok 1 Pedro 2:12).

³ ¿Bix juntúul máak limpio tu táan Dios? ¿Baʼax utsil ku taasik tiʼ máak u pʼáatal limpioil? Le kéen k-il u núukil le kʼáatchiʼobaʼ maʼ xaaneʼ yaan k-ilik unaj k-kʼexik jujunpʼéel baʼaloʼob ichil k-kuxtal.

4, 5. 1) ¿Baʼaxten unaj k-pʼáatal limpioil? 2) ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼaxoʼob u beetmaj Jéeoba way Luʼumeʼ?

⁴ Jéeobaeʼ juntúul Dios limpio yéetel santo (Levítico 11:44, 45). Le oʼolal toʼoneʼ k-kʼáat pʼáatal limpioil jeʼex letiʼeʼ (Efesios 5:1).

⁵ Le baʼaxoʼob u beetmaj Jéeoba way Luʼumaʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ letiʼeʼ u kʼáat ka pʼáatkoʼon limpioil. Le ka tu beetaj le iikʼ yéetel le jaʼoʼ tu tsʼáaj tuláakal baʼax kʼaʼabéet utiaʼal ka pʼáatkoʼob limpioil (Jeremías 10:12). Le Luʼumoʼ kex ku kʼaskúuntaʼal tumen le máakoʼoboʼ tu juunal ku kaʼa pʼáatal limpioil. Jéeobaeʼ tu beetaj mejen ikʼeloʼob (microbios), le jeʼeloʼobaʼ ku páajtal u pʼatkoʼob limpioil le iikʼ bey xan le jaʼ ku contaminartaʼaloʼ. Le baʼax tu beetaj Jéeobaaʼ jach maʼalob. Le mejen ikʼeloʼobaʼ ku meyaj tiʼ le científicoʼob utiaʼal u limpiokíinkoʼob le baʼaxoʼob tsʼoʼok u kʼaskúuntaʼal tumen wíinikoʼ (Romanos 1:20).

6, 7. Le Ley tu tsʼáaj Jéeobaoʼ, ¿bix tu yeʼesil u kʼáat ka pʼáatak limpioil le máaxoʼob adorarkoʼ?

⁶ Le Ley tu tsʼáaj Jéeoba tiʼ le israelitaʼoboʼ ku yeʼesik xan jach kʼaʼabéet u pʼáatal máak limpioil. Le Leyoʼ ku yaʼalikeʼ le israelitaʼoboʼ kʼaʼabéet limpio u nookʼoʼob bey xan u wíinkliloʼob le kéen xiʼik u adorartoʼob Jéeoba. U maas nojchil le sacerdoteʼob xanoʼ táanil tiʼ u yokol teʼ Cuarto Maas Jach Santooʼ kaʼatéen unaj u yichkíil kaʼachi  (Levítico 16:4, 23, 24). Le u maasil sacerdoteʼoboʼ kʼaʼabéet xan u pʼoʼik u kʼaboʼob yéetel u yookoʼob táanil tiʼ u kʼubkoʼob le sacrificioʼoboʼ (Éxodo 30:17-21; 2 Crónicas 4:6). Yaan kʼiineʼ jeʼel tak u kíimsaʼal le máax maʼ tu beetik baʼax ku yaʼalik le Leyoʼ (Levítico 15:31; Números 19:17-20).

⁷ Le Ley tu tsʼáaj Jéeoba tiʼ le israelitaʼoboʼ ku yeʼesikeʼ u kʼáat ka pʼáatak limpioil le máaxoʼob adorarkoʼ. Leloʼ letiʼe baʼax u kʼáat Jéeoba tak bejlaʼoʼ (Malaquías 3:6). U kʼáat xan ka pʼáatkoʼon limpioil (Santiago 1:27).

8. ¿Bix jeʼel k-pʼáatal limpioil tu táan Dioseʼ?

⁸ Utiaʼal k-pʼáatal limpioil tu táan Jéeobaeʼ maʼ chéen unaj k-ilik u pʼáatal limpioil k-wíinklil, k-nookʼ yéetel k-otochiʼ. Kʼaʼabéet xan limpio le bix k-adorarkoʼ, le bix kuxlikoʼonoʼ bey xan le baʼaxoʼob k-tuklikoʼ.

9, 10. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal u pʼáatal limpioil le adoración k-tsʼáaik tiʼ Diosoʼ?

⁹ Unaj limpio le bix k-adorartik Diosoʼ. Maʼ unaj u yantal mix baʼal k-il yéetel le religiónoʼob maʼatech u kaʼanskoʼob u jaajiloʼ. Le israelitaʼoboʼ le tiaʼanoʼob kaʼach tu luʼumil Babiloniaoʼ kajaʼanoʼob ichil máakoʼob ku adorarkoʼob yaanal diosoʼob yéetel ku beetkoʼob baʼaloʼob jach kʼaastak. Profeta Isaíaseʼ tu yaʼaleʼ yaan u kaʼa suutoʼob tu luʼumoʼob yéetel yaan u kaʼa adorarkoʼob Jéeoba jeʼex uts tu tʼaaneʼ. Jéeobaeʼ tu yaʼalajtiʼob: «¡Náachkuntabaʼexiʼ! Maʼ a machkeʼex mix junpʼéel baʼal maʼ limpio yaniliʼ. ¡Náachkuntabaʼex tiʼ letiʼ yéetel ilawil a pʼáatleʼex limpioil!». Le adoración ku tsʼáaikoʼob kaʼach tiʼ Jéeobaoʼ unaj limpio, maʼ unaj u yoksikoʼob uláakʼ baʼaloʼob ku taal tiʼ le religiónoʼob yaan Babiloniaoʼ (Isaías 52:11).

 ¹⁰ Toʼon xaneʼ k-ilik maʼ u yantal mix baʼal k-il yéetel le religiónoʼob maʼatech u kaʼanskoʼob u jaajiloʼ (xok 1 Corintios 10:21). Tiʼ tuláakal yóokʼol kaabeʼ yaʼab tiʼ le baʼaloʼob suukaʼan u beetaʼal yéetel u creertaʼal tumen le máakoʼoboʼ ku taaloʼob tiʼ le religiónoʼob maʼatech u kaʼanskoʼob u jaajiloʼ. Yaʼab tuʼuxoʼobeʼ le máakoʼoboʼ ku creerkoʼob yaan baʼax ku pʼáatal kuxaʼanil tiʼ máak kéen kíimik, le beetik yaʼab baʼax suukaʼan u beetkoʼob (Eclesiastés 9:5, 6, 10). Toʼoneʼ unaj k-náachkuntikba tiʼ le baʼaxoʼob suukaʼan u beetaʼaloʼ. Maʼ xaaneʼ k-láakʼtsiloʼobeʼ jeʼel u sen aʼalikoʼobtoʼon ka táakpajkoʼon tiʼ le baʼaxoʼob suuk u beetkoʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ maʼ ken k-beete tumen k-kʼáat pʼáatal limpioil tu táan Jéeoba (Hechos 5:29).

11. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal ka pʼáatak limpioil k-kuxtal?

¹¹ Unaj limpio k-kuxtal. Utiaʼal ka pʼáatkoʼon limpioil tu táan Dioseʼ unaj k-náachtal tiʼ tuláakal kʼaakʼas tsʼíibolaloʼob (xok Efesios 5:5). Jéeobaeʼ ku yaʼaliktoʼon: «Púutsʼeneʼex tiʼ le núupkʼebanoʼ». Letiʼeʼ ku yaʼalik xaneʼ le máaxoʼob ku núupkʼebantaloʼoboʼ «mix juntúul tiʼ letiʼob ken u tiaʼalintoʼob u Reino Diosiʼ» (1 Corintios 6:9, 10, 18; ilawil nota 22).

12, 13. ¿Baʼaxten unaj limpio k-tuukul?

¹² Unaj limpio k-tuukul. U suukileʼ le baʼaxoʼob yaan t-tuukuloʼ letiʼe baʼaxoʼob k-beetkoʼ (Mateo 5:28; 15:18, 19). Wa limpio k-tuukuleʼ yaan k-beetik baʼaloʼob maʼalobtak. U jaajileʼ tumen kʼeban máakoʼoneʼ yaan kʼiineʼ yaan u máan t-tuukul baʼaloʼob maʼ jach maʼalobtakiʼ. Le kéen úuchuk leloʼ tu séebaʼanil unaj k-luʼskoʼob ichil k-tuukul. Wa maʼ t-beetkeʼ kéen máanak kʼiineʼ jeʼel u yokol baʼaloʼob kʼaastak t-puksiʼikʼaleʼ, yéetel jeʼel u taaktal k-beetik le baʼaxoʼob k-tuklikoʼ. Utiaʼal maʼ u yúuchultoʼon beyoʼ kʼaʼabéet k-chupik k-tuukul yéetel baʼaloʼob  limpiotak (xok Filipenses 4:8). Unaj k-náachkuntikba tiʼ baʼaloʼob yaan yil yéetel u beetaʼal loob bey xan yéetel núupkʼeban. Utiaʼal leloʼ unaj k-yéeyik tubeel baʼaxoʼob k-xokik, k-chaʼantik bey xan baʼaxoʼob k-tsikbaltik (Salmo 19:8, 9).

¹³ Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ utiaʼal ka pʼáatkoʼon mantatsʼ ichil u yaabilaj Dioseʼ kʼaʼabéet limpio le bix k-adorarkoʼ, limpio k-kuxtal bey xan le baʼaxoʼob k-tuklikoʼ. Chéen baʼaleʼ jeʼex ken k-il beoraaʼ Jéeobaeʼ u kʼáat xan ka pʼáatak limpioil k-wíinklil.

14. ¿Baʼaxten jach kʼaʼanaʼan k-pʼáatal limpioil?

¹⁴ Wa limpio k-wíinklil bey xan le baʼaxoʼob yaantoʼonoʼ yaan u taasik utsil tiʼ toʼon bey xan tiʼ le máaxoʼob yanoʼob t-éeteloʼ. Yaan u beetik k-uʼuyikba maʼalobil, yéetel u maasileʼ yaan u yóotkoʼob antal t-éetel. Baʼaleʼ maases k-ilik k-pʼáatal limpioil tumen k-kʼáat ka alabartaʼak Jéeoba. Tuukulnen tiʼ lelaʼ: wa juntúul chan paal mantatsʼ éekʼ u máaneʼ, ¿máasaʼ jeʼel u yaʼalaʼal baʼal tiʼ u papáʼobeʼ? Bey túun xanoʼ wa maʼ limpioʼoneʼ jeʼel xan k-beetik u yaʼalaʼal baʼal tiʼ k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ. Le oʼolaleʼ Pabloeʼ tu yaʼalaj: «Jach junpuliʼ maʼ táan k-tsʼáaik baʼax oʼolal u tʼóochpajal máakiʼ, utiaʼal maʼ u yaʼalaʼal wa yaan baʼax kʼaas ichil le meyaj k-beetkoʼ. Baʼaxeʼ tiʼ tuláakal baʼax k-beetkeʼ k-eʼesik noʼojaʼanoʼon utiaʼal k-meyajtik Dios» (2 Corintios 6:3, 4).

15, 16. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-pʼáatal limpioil?

¹⁵ K-wíinklil yéetel k-nookʼ. Kʼaʼabéet u suuktaltoʼon k-pʼáatal limpioil. Unaj k-ichkíil sáamsamal. Unaj k-pʼoʼik k-kʼab yéetel fab wa yéetel jabón, maases utiaʼal k-beetik k-oʼoch bey xan utiaʼal k-janal. Maʼ unaj xan u tuʼubultoʼon  k-pʼoʼik k-kʼab wa tsʼoʼok k-bin baño bey xan wa tsʼoʼok k-machik junpʼéel baʼal sucio. Maʼ xaaneʼ jeʼel k-tuklikeʼ lelaʼ maʼ jach kʼaʼabéetiʼ, baʼaleʼ unaj k-beetik utiaʼal maʼ k-jáan kʼojaʼantal yéetel utiaʼal maʼ k-beetik u kʼojaʼantal u maasil. Unaj u kʼaʼajaltoʼoneʼ yaan tiʼ le kʼojaʼaniloʼoboʼ jeʼel tak u beetik u kíimil máakeʼ. Wa minaʼan bacín tu yotoch máakeʼ le kéen xiʼik ich solareʼ unaj u mukik u suciedad. Úuchjeakileʼ le israelitaʼoboʼ le kéen xiʼikoʼob pʼoktaleʼ ku mukik u suciedadoʼob náach teʼ tuʼux kajaʼanoʼoboʼ bey xan teʼ tuʼux ku chʼaʼikoʼob jaʼoʼ (Deuteronomio 23:12, 13).

¹⁶ Le nookʼ k-tsʼáaikoʼ kʼaʼabéet limpio yéetel maʼalob u yilaʼal. Utiaʼal lelaʼ maʼ tsaaj wa koʼoj, wa túumben mix wa de moda yaniliʼ (xok 1 Timoteo 2:9, 10). Le nookʼ k-tsʼáaikoʼ mantatsʼ unaj u beetik u alabartaʼal Jéeoba (Tito 2:10).

17. ¿Baʼaxten unaj limpio k-otoch bey xan le baʼaloʼob yaantoʼonoʼ?

 ¹⁷ K-otoch yéetel le baʼaxoʼob yaantoʼonoʼ. Jeʼel tuʼuxak kajaʼanoʼoneʼ unaj k-ilik u pʼáatal limpioil k-otoch. Wa yaan k-coche, k-moto, k-bicicleta wa uláakʼ wa baʼaxeʼ unaj k-ilik u pʼáatloʼob limpioil, maases kéen xiʼikoʼon muchʼtáambal wa kéen jóokʼkoʼon k-tsikbalt u tʼaan Dios. Kʼaʼajaktoʼoneʼ le kéen jóokʼkoʼon tsikbal yéetel le máakoʼoboʼ k-aʼaliktiʼobeʼ le Luʼumaʼ yaan u limpiokíintaʼal yéetel yaan u suʼutul junpʼéel paraíso (Lucas 23:43; Apocalipsis 11:18). Le oʼolaleʼ wa limpio k-otoch bey xan le baʼaxoʼob yaantoʼonoʼ k-eʼesik k-kʼáat kuxtal teʼ jatsʼuts luʼum jeʼeloʼ.

18. ¿Baʼaxten unaj k-pʼatik limpioil le tuʼuxoʼob k-adorartik Diosoʼ?

¹⁸ Le tuʼuxoʼob k-adorartik Diosoʼ. Wa k-ilik ka pʼáatak limpioil le tuʼuxoʼob k-bin adorart Jéeobaoʼ k-eʼesik jach kʼaʼanaʼan k-ilik le limpiezaoʼ. Yaʼab máakoʼobeʼ le kéen yáax xiʼikoʼob teʼ tuʼuxoʼob k-muchʼikbaoʼ jatsʼuts u yilkoʼob bix limpioil, leloʼ ku beetik u alabartaʼal Jéeoba. Tuláakloʼon jeʼel u páajtal k-táakpajal utiaʼal k-kanáantik yéetel utiaʼal u pʼáatal limpioil le tuʼuxoʼob k-adorartik Diosoʼ (2 Crónicas 34:10).

19. ¿Máakalmáak le vicioʼob unaj u pʼatik máakoʼ?

¹⁹ Kex le Biblia maʼ tu tʼaan tiʼ tuláakal le vicioʼob unaj u pʼatik máakoʼ ku yeʼesiktoʼon baʼax ku tuklik Jéeoba yoʼolal le baʼaloʼobaʼ. Letiʼeʼ u pʼeek le tsʼuʼutsʼ chamaloʼ, le káaltaloʼ bey xan u drogarkuba máak. Wa k-kʼáat k-beetba u amigo Dioseʼ unaj k-náachtal tiʼ le baʼaloʼobaʼ. ¿Baʼaxten? Tumen jatsʼuts k-ilik le kuxtal u tsʼaamajtoʼon Diosoʼ. Le vicioʼoboʼ jeʼel u beetkoʼob k-kʼojaʼantaleʼ yéetel k-kíimileʼ, tsʼoʼoleʼ jeʼel xan u beetkoʼob kʼaas tiʼ k-láakʼtsiloʼob  yéetel tiʼ k-amigoʼobeʼ. Yaʼab máakoʼobeʼ yoʼolal u toj óolaloʼobeʼ ku yilik u pʼatkoʼob le vicioʼoboʼ. Baʼaleʼ toʼoneʼ k-ilik k-pʼatkoʼob tumen k-yaabiltmaj Jéeoba. Juntúul x-chʼúupaleʼ tu yaʼalaj: «Yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ béeychaj in pʼatik le vicioʼoboʼ, pʼáat limpio in kuxtal». Tu yaʼalaj xan: «In tuklikeʼ chéen tin juunal kaʼacheʼ maʼ tin páajtal». Koʼox ilik cinco baʼaloʼob ku yaʼalik le Biblia jeʼel u yáantkoʼon k-pʼat le kʼaakʼas vicioʼoboʼ.

20, 21. ¿Tiʼ baʼax vicioiloʼob u kʼáat Jéeoba ka náachchajkoʼon?

²⁰ «Tu yoʼolal le baʼaxoʼob aʼalaʼan u tsʼaʼabaltoʼonoʼ koʼoneʼex limpiokíintikba tiʼ tuláakal baʼax jeʼel u yéekʼkuntik k-wíinklil yéetel k-tuukuleʼ, utiaʼal beyoʼ ka pʼáatkoʼon maas santoil ikil k-respetartik Dios» (2 Corintios 7:1). Jéeobaeʼ u kʼáat ka náachchajkoʼon tiʼ le vicioʼob ku kʼaskúuntikoʼob k-tuukul yéetel k-wíinkliloʼ.

²¹ Le baʼax ku yaʼalik 2 Corintios 6:17, 18, ku yeʼesiktoʼon baʼaxten unaj k-limpiokíintikba tiʼ tuláakal baʼax jeʼel u yéekʼkuntikoʼoneʼ, teʼeloʼ Jéeobaeʼ ku yaʼalik: «Xuʼuluk a machkeʼex le baʼax maʼ limpio yaniloʼ». Wa k-beetik beyoʼ Jéeobaeʼ ku yaʼaliktoʼon: «Yaan in kʼamkeʼex. Teneʼ yaan in beetkinba taatatsil tiʼ teʼex, yéetel teʼexeʼ yaan a kʼuchul a beetabaʼex in hijoʼex yéetel teʼexeʼ in hijaʼex». Jeʼex juntúul taatatsil u yaabiltmaj u paalaleʼ Jéeobaeʼ yaan xan u yaabiltikoʼon wa k-náachtal tiʼ tuláakal le baʼaxoʼob jeʼel u beetik k-suciotal tu táaneʼ.

22-25. ¿Baʼax tekstoʼob jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-lúubul tiʼ junpʼéel vicioeʼ?

²² «Kʼaʼabéet a yaabiltik Jéeoba yéetel tuláakal a puksiʼikʼal, yéetel tuláakal a kuxtal bey xan yéetel tuláakal a tuukul» (Mateo 22:37). Jesúseʼ tu yaʼaleʼ lelaʼ  letiʼe u maas nojchil tiʼ le mandamientoʼoboʼ (Mateo 22:38). Jéeobaeʼ ku náajmatik ka k-yaabilt yéetel tuláakal k-kuxtal bey xan yéetel tuláakal k-tuukul. Chéen baʼaleʼ lelaʼ maʼ tu páajtal k-beetik wa yaantoʼon vicioʼob jeʼel u beetkoʼob k-séeb kíimil yéetel jeʼel u kʼaskúuntikoʼob k-tsʼoʼomeleʼ. Le oʼolaleʼ yéetel bix k-kuxtaleʼ unaj k-eʼesik jach tu jaajil koʼoj k-ilik le kuxtal u tsʼaamajtoʼon Diosoʼ.

²³ «[Jéeoba] tsʼáaik kuxtal, iikʼ yéetel tuláakal baʼal» (Hechos 17:24, 25). Wa ku tsʼaʼabaltech junpʼéel jatsʼuts regalo tumen a amigoeʼ, ¿baʼax ken a beet yéetel? ¿Yaan wa a pulik wa yaan a kanáantik? Le kuxtaloʼ junpʼéel jatsʼuts regalo u tsʼaamajtoʼon Jéeoba yéetel jach koʼoj k-ilik. Le oʼolal unaj u meyajtoʼon utiaʼal k-alabartik Dios (Salmo 36:9).

²⁴ «Kʼaʼabéet a yaabiltik a wéet máakil jeʼex a yaabiltikabaeʼ» (Mateo 22:39). Le vicioʼoboʼ maʼ chéen tiʼ toʼon ku beetkoʼob kʼaasiʼ tak tiʼ k-láakʼtsiloʼob yéetel k-amigoʼob. Koʼox tuukul tiʼ juntúul máax kajaʼan teʼ tuʼux kajaʼan juntúul máak ku tsʼuʼutsʼ chamaloʼ, kex letiʼ maʼ tu tsʼuʼutsʼ chamaleʼ jeʼel u kʼojaʼantal ikil u jáapik u buutsʼil le chamaloʼ. Le oʼolal kéen k-pʼat le kʼaakʼas vicioʼoboʼ k-eʼesik jach tu jaajil k-yaabiltmaj u maasil (1 Juan 4:20, 21).

²⁵ «Seguernak a kʼaʼajsik tiʼ le sukuʼunoʼob ka yanakoʼob yáanal u páajtalil le máaxoʼob ku gobernaroʼoboʼ bey xan yáanal u páajtalil le máaxoʼob yaan autoridad tiʼoboʼ» (Tito 3:1). Tiʼ yaʼab luʼumoʼobeʼ le leyoʼ ku prohibirtik u yantal wa u meyaj drogaʼob tiʼ máak. Toʼoneʼ k-beetik baʼax ku yaʼalik le leyoʼobaʼ tumen Jéeobaeʼ ku yaʼaliktoʼon ka k-uʼuy u tʼaan le autoridadoʼoboʼ (Romanos 13:1).

26. 1) ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-beetikba u amigo Jéeoba? 2) ¿Baʼax utsiloʼob ku taasik k-pʼáatal limpioil tu táan Jéeoba?

 ²⁶ Maʼ xaaneʼ tsʼoʼok k-tsʼáaik cuentaeʼ utiaʼal k-beetikba u amigoʼon Jéeobaeʼ kʼaʼabéet k-kʼexik jujunpʼéel baʼaloʼob ichil k-kuxtal. Wa beyoʼ unaj k-séeb beetik. U jaajileʼ maʼ chéen chʼaʼabil u pʼatik máak junpʼéel vicioiʼ, baʼaleʼ yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ jeʼel u béeytaleʼ. Letiʼeʼ ku yaʼaliktoʼon: «Teneʼ Jéeobaen, teen a Dios, teen le máax kaʼansikech utiaʼal u bintech utsiloʼ, teen le máax nuʼuktikech teʼ bej tuʼux unaj a binoʼ» (Isaías 48:17). Wa k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-pʼáatal limpioil tu táan Dioseʼ yaan k-beetik u alabartaʼal tumen u maasil.