1, 2. 1) ¿Baʼax ku tuklik jujuntúul taatatsiloʼob kéen aʼalaʼaktiʼob tumen u paalaloʼob taak u yokjaʼob? 2) ¿Baʼaxten ku kʼáataʼal tiʼ le kun okjaʼob wa tsʼoʼok u kʼubik u kuxtaloʼob tiʼ Jéeobaoʼ? (Ilawil le foto yaan tu káajbal le xookaʼ.)

MARÍAEʼ juntúul x-chʼúupal waʼalakbal yéetel u maasil máaxoʼob kun okjaʼob. Táan u paktaʼal tumen u taataʼob le táan u núukik le kaʼapʼéel kʼáatchiʼob ku beetaʼaloʼ. Tsʼoʼoleʼ ka okjaʼanaji.

² U taataʼobeʼ jach kiʼimak u yóoloʼob úuchik u chʼaʼtuklik u kʼubik u kuxtal tiʼ Jéeoba yéetel u yokjaʼ. Chéen baʼaleʼ táanil tiʼ u yokjaʼeʼ chiʼichnak u maama. Tu tuklaj: «¿Maʼ wa jach paal utiaʼal u yokjaʼiʼ? ¿Ku naʼatik wa baʼax u kʼáat u yaʼal le okjaʼoʼ? ¿Maʼ wa maas maʼalob ka u páaʼt u maas nojochtaliʼ?». Lelaʼ letiʼe baʼax ku tuklik yaʼab taatatsiloʼob kéen aʼalaʼaktiʼob tumen u paalaloʼob taak u yokjaʼoboʼ (Ecl. 5:5). Leloʼ maʼ jelaʼaniʼ tumen u kʼubik u kuxtal máak yéetel u yokjaʼeʼ letiʼe baʼax maas kʼaʼanaʼan ichil u kuxtal juntúul máax meyajtik  Diosoʼ (ilawil le cuadro « ¿Tsʼoʼok wa a kʼubik a kuxtal tiʼ Jéeoba?»).

3, 4. 1) ¿Baʼax tu yaʼalaj Pedro eʼesik jach kʼaʼanaʼan u yokjaʼ máak? 2) ¿Baʼaxten ku keʼetel le okjaʼ yéetel le úuchik u beetaʼal le arcaoʼ?

³ Ka tʼaanaj apóstol Pedro tiʼ le úuchik u beetaʼal le arca tumen Noeoʼ, tu yaʼalaj: «Le baʼax úuchoʼ ku keʼetel yéetel le okjaʼoʼ, yéetel bejlaʼeʼ táan u salvartikeʼex» (xok 1 Pedro 3:20, 21). Le arcaoʼ tu yeʼesaj tiʼ u maasil máakoʼobeʼ tsʼoʼok u kʼubik u kuxtal Noé utiaʼal u beetik baʼax uts tu tʼaan Dios. Yoʼolal u fejeʼ tu beetaj baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Jéeoba. Bey úuchik u salvarkuba letiʼ yéetel u familia ka taal le Búulkabaloʼ. ¿Baʼax u kʼáat u kaʼans Pedro yéetel le baʼax tu yaʼaloʼ?

⁴ Kéen ilaʼak le arca tumen le máakoʼoboʼ ku tsʼáaikoʼob cuenta yaan u fe Noé tiʼ Dios. Bejlaʼa xaneʼ kéen ilaʼak u yokjaʼ máakeʼ ku tsʼaʼabal cuenta tsʼoʼok u kʼubik u kuxtal tiʼ Jéeoba yéetel ku creertik kaʼa kuxlaj Cristo. Jeʼex Noeeʼ máaxoʼob u kʼubmaj u kuxtaloʼob tiʼ Dioseʼ ku yuʼubikoʼob u tʼaan yéetel ku beetkoʼob le meyaj u tsʼaamajtiʼoboʼ. Jéeobaeʼ tu salvartaj Noé ka taal le Búulkabaloʼ. Bey ken u salvartil xan le máaxoʼob chúukaʼan u yóoloʼob okjaʼanajaʼanoʼob kéen u xuʼuls le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ (Mar. 13:10; Apo. 7:9, 10). Le oʼolal kʼaʼabéet u kʼubik u kuxtal máak tiʼ Dios yéetel u yokjaʼ. Máax maʼatech u séeb okjaʼ kex jeʼel u páajtal u beetkeʼ maʼ xaaneʼ jeʼel u peʼertik le kuxtal minaʼan u xuuloʼ.

5. ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob ken k-núuk teʼ xookaʼ?

⁵ Tumen jach kʼaʼanaʼan le okjaʼoʼ, maʼalob ka k-núuk le óoxpʼéel kʼáatchiʼobaʼ: ¿Baʼax ku kaʼansik le Biblia yoʼolal le okjaʼoʼ? ¿Baʼaxoʼob unaj k-beetik táanil tiʼ k-okjaʼ? Wa táan k-tsʼáaik xook tiʼ  k-paalal wa tiʼ uláakʼ máakeʼ, ¿baʼaxten maʼ unaj u tuʼubultoʼon u kʼaʼanaʼanil le okjaʼoʼ?

6, 7. 1) ¿Baʼaxten tsʼaʼab u yokjaʼ le máakoʼob tumen Juanoʼ? 2) ¿Baʼax oʼolal okjaʼanaj Jesús?

⁶ Teʼ Bibliaoʼ le yáax tuʼux chʼaʼchiʼitaʼab le okjaʼoʼ letiʼe tuʼux ku yúuchul tʼaan tiʼ Juan Bautistaoʼ (Mat. 3:1-6). Juaneʼ ku tsʼáaik kaʼach u yokjaʼ le máaxoʼob arrepentirnajoʼob úuchik u kʼebantaloʼob tu contra u Ley Moisesoʼ. Chéen baʼaleʼ le okjaʼ maas kʼaʼanaʼan tu tsʼáaj Juan tiʼ juntúul máakoʼ yaanal baʼax oʼolal meyajnaji. Le máax táan k-aʼalikoʼ Jesús, u hijo Dios taal way Luʼumeʼ (Mat. 3:13-17). Jesuseʼ minaʼan kaʼach u kʼeban, le oʼolaleʼ maʼ tsaaj u arrepentir tiʼ mix baʼaliʼ (1 Ped. 2:22). U jaajileʼ okjaʼanaj utiaʼal u yeʼesik táan u kʼubik u kuxtal utiaʼal u beetik baʼax uts tu tʼaan Dios (Heb. 10:7).

⁷ Tiʼ le kʼiinoʼob táan u kʼaʼaytaj Jesusoʼ u disipuloʼobeʼ tu tsʼáajoʼob xan u yokjaʼ uláakʼ máakoʼob (Juan 3:22; 4:1, 2). ¿Baʼaxten? Jeʼex le máaxoʼob tsʼaʼab u yokjaʼob tumen Juanoʼ, letiʼobeʼ u kʼáat u yeʼesoʼob tsʼoʼok u arrepentiroʼob tumen maʼ tu tsʼoʼokbesoʼob le Leyoʼ. Chéen baʼaleʼ ka tsʼoʼok u kíimil yéetel u kaʼa kuxtal Jesuseʼ, yaanal baʼax oʼolal okjaʼanaj le máaxoʼob káaj u tsaypachtikoʼoboʼ.

8. 1) Ka tsʼoʼok u kaʼa kuxtal Jesuseʼ, ¿baʼax tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob ka u beetoʼob? 2) ¿Baʼaxten unaj u yokjaʼ le máaxoʼob ku meyajtikoʼob Diosoʼ?

⁸ Tu añoil 33, Jesuseʼ tu chíikbesuba tiʼ maanal quinientos máakoʼob le tsʼoʼok u kaʼa kuxtaloʼ; ichiloʼobeʼ yaan xiiboʼob, koʼoleloʼob yéetel maʼ xaaneʼ tak mejen paalaloʼob. Maʼ xaaneʼ letiʼe kʼiin ka tu yaʼalaj: «Xeeneʼex tu yiknal u máakiloʼob tuláakal kaajoʼobeʼ ka a beeteʼexoʼob disipuloʼob, táan a tsʼáaikeʼex u yokjaʼob tu kʼaabaʼ le Taataoʼ, le Paaloʼ yéetel le kiliʼich muukʼoʼ, yéetel táan a kaʼanskeʼexoʼob u tsʼoʼokbesoʼob tuláakal le baʼaxoʼob tsʼoʼok in waʼalikteʼex ka a beeteʼexoʼ» (Mat. 28:19, 20; 1 Cor. 15:6). Jeʼex k-ilkoʼ tu táan yaʼab disipuloʼob tu yaʼalaj Jesús ka xiʼik kaʼansbil le máakoʼoboʼ. Tu yaʼalaj xaneʼ tuláakal le máax u kʼáat u bis «u cheʼil [u] kuuch» utiaʼal u tsaypachtikeʼ unaj u yokjaʼ (Mat. 11:29, 30). Le máaxoʼob u kʼáatoʼob lúubul utsil tiʼ Dioseʼ unaj u creertikoʼob chéen yoʼolal Jesús kun béeytal baʼax u tukultmaj Dios. Chéen jaʼaliʼ bey jeʼel u kʼaʼamal u yokjaʼob tumen Dioseʼ. Le Bibliaoʼ yaʼab tuʼux ku yeʼesikeʼ le máaxoʼob tsaypacht Jesús teʼ yáax siglooʼ tu naʼatoʼob baʼax oʼolal ku yokjaʼob yéetel maʼ tu páaʼtoʼob u máan yaʼab tiempo utiaʼal u beetkoʼobiʼ (Bax. 2:41; 9:18; 16:14, 15, 32, 33).

9, 10. ¿Baʼax k-kanik tiʼ bix úuchik u yokjaʼ le etiopíail yéetel le apóstol Pablooʼ?

⁹ (Xok Baʼaxoʼob 8:35, 36.) Koʼox tʼaan tiʼ juntúul máak etiopíail táan u suut tu yotoch ka tsʼoʼok u adorartik Dios tu kaajil Jerusalenoʼ. Juntúul angeleʼ tu túuxtaj Felipe u tsikbalttiʼ «le maʼalob péektsil yaan yil yéetel Jesusoʼ». ¿Baʼax túun tu beetaj le máak etiopíailoʼ? Kex u beetmuba judíoeʼ tu naʼataj unaj xan u kʼamik Jesús bey u Yuumtsileʼ. Tumen taak u beetik baʼax ku kʼáatik Jéeoba tiʼ máaxoʼob tsaypachtik Cristoeʼ, taakchaj u séeb okjaʼ.

¹⁰ Beoraaʼ koʼox tʼaan tiʼ juntúul máak tu chʼaʼpachtaj le máaxoʼob tsaypachtik Jesusoʼ. Letiʼeʼ judío, táakpajaʼan ichil le  kaaj u kʼubmuba tiʼ Diosoʼ. Chéen baʼaleʼ le kaajaʼ xúumpʼattaʼab tumen Jéeoba úuchik u xuʼulul u yuʼubik tʼaan. Le máakaʼ jach ku yilik u beetik tuláakal baʼax ku kaʼansik le judíoʼoboʼ. Baʼaleʼ yaan baʼax aʼalaʼabtiʼ desde teʼ kaʼan tumen Jesusoʼ. Le oʼolal tu chaʼaj u yáantaʼal tumen Ananías, juntúul máax tsaypachtik Cristo, «ka tsʼoʼokeʼ líikʼeʼ ka tsʼaʼab u yokjaʼ» (Bax. 9:17, 18; Gal. 1:14). Le judío k-aʼalikaʼ letiʼe apóstol Pablooʼ. Jeʼex k-ilkoʼ tu séebaʼanil okjaʼanaj le ka tu kanaj bix u táakpajal Jesús tiʼ baʼax u tukultmaj u beetik Diosoʼ (xok Baʼaxoʼob 22:12-16).

11. 1) ¿Baʼax oʼolal ku taaktal u yokjaʼ le máaxoʼob xokik le Bibliaoʼ? 2) ¿Bix k-uʼuyikba kéen k-il u yokjaʼ le máaxoʼob ku kʼubik u kuxtaloʼob tiʼ Jéeobaoʼ?

¹¹ Bejlaʼeʼ bey u beetik xan le máaxoʼob xokik le Bibliaoʼ, kex táankelmoʼob wa kex nukuch máakoʼob. Wa yaan fe tiʼob bey xan wa nojoch baʼal u yilkoʼob le baʼax ku kankoʼob teʼ Bibliaoʼ ku tsʼíiboltkoʼob u kʼubik u kuxtaloʼob tiʼ Jéeoba yéetel u yokjaʼob. Tiʼ tuláakal le asambleaʼoboʼ ku máansaʼal junpʼéel tsoltʼaan utiaʼal le máaxoʼob kun okjaʼoboʼ. Toʼon u j-jaajkunajoʼon Jéeobaeʼ jach kiʼimak k-óol kéen k-il u yokjaʼ le máaxoʼob k-tsʼáaik xook tiʼoboʼ. Le taatatsiloʼob xanoʼ maas ku kiʼimaktal u yóoloʼob kéen u yiloʼob u yokjaʼ u paalaloʼob. Tu jaʼabil meeyjil 2017, maas tiʼ 284,000 máakoʼob okjaʼanajoʼob utiaʼal u yeʼeskoʼob tsʼoʼok u kʼubik u kuxtaloʼob tiʼ Dios (Bax. 13:48). Letiʼobeʼ tu naʼatoʼob unaj u yokjaʼ tuláakal máax tsaypachtik Cristo. Chéen baʼaleʼ, ¿baʼax anchaj u beetkoʼob utiaʼal u yokjaʼob?

12. ¿Baʼaxoʼob unaj u beetik juntúul j-xoknáal táanil tiʼ u yokjaʼ?

¹² Táanil tiʼ u yokjaʼ le j-xoknáaloʼ unaj u kanik u jaajil yoʼolal Dios, baʼax u tukultmaj u beetik yéetel baʼax u beetmaj utiaʼal u salvartikoʼon (1 Tim. 2:3-6). Le baʼax ku kanikoʼ ku beetik u yantal u fe; le kun áantik u pʼat u beetik baʼax maʼ uts tu tʼaan Jéeobaiʼ bey xan utiaʼal u beetik baʼax ku yaʼalik (Bax. 3:19). Jeʼex k-ojliloʼ Dioseʼ maʼ tu kʼamik máax ku seguer u beetik baʼax kʼaas kex tsʼoʼok u kʼubik u kuxtal tiʼ (1 Cor. 6:9, 10). Baʼaleʼ maʼ chéen yaan yéetel u tsʼoʼokbesik máak u leyoʼob Dios yaan teʼ Bibliaoʼ. Kʼaʼabéet xan u bin muchʼtáambal, u jóokʼol kʼaʼaytaj yéetel u kaʼansik uláakʼ máakoʼob. Leloʼ letiʼe meyaj tu yaʼalaj Jesús ken u beet u disipuloʼoboʼ (Bax. 1:8). Kéen káajak u beetik máak tuláakal leloʼ, jeʼel u páajtal u beetik junpʼéel oración tiʼ Jéeoba chéen tu juunal utiaʼal u kʼubik u kuxtal tiʼeʼ; kéen tsʼoʼokok túuneʼ ku yokjaʼ tu táan u maasil.

13. ¿Baʼax ken k-beet wa mantatsʼ k-kʼaʼajsik kʼaʼabéet u yokjaʼ le máaxoʼob taak u meyajtikoʼob Diosoʼ?

¹³ Kéen k-áant k-paalal yéetel k-xoknáaloʼob u beetoʼob tuláakal baʼax tsʼoʼok k-aʼalikeʼ, unaj k-kʼaʼajsikeʼ chéen jaʼaliʼ wa ku yokjaʼob jeʼel u béeytal u tsaypachtikoʼob Cristoeʼ. Beyoʼ yaan k-kaxtik u súutukil utiaʼal k-tsoliktiʼob u kʼaʼanaʼanil u kʼubik u kuxtaloʼob tiʼ Dios yéetel u yokjaʼob. K-jach tsʼíiboltik ka kʼuchuk u kʼiinil u beetkoʼob.

14. ¿Baʼaxten maʼ unaj k-sen aʼalik tiʼ wa máax ka okjaʼanakiʼ?

¹⁴ Mix máak unaj u sen aʼalik tiʼ juntúul j-xoknáal ka okjaʼanak, mix u taataʼob mix le máax tsʼáaik xook tiʼoʼ. Mix Jéeoba obligartik máak (1 Juan 4:8). Tu lugar k-obligartikeʼ unaj k-eʼesiktiʼ u kʼaʼanaʼanil u biskuba yéetel Dios. Baʼax unaj u péeksik  okjaʼeʼ letiʼe yaabilaj ku yuʼubik yoʼolal u jaajiloʼ bey xan u tsʼíibolal u láaj beetik baʼax ku kʼáataʼal tiʼ juntúul cristiano (2 Cor. 5:14, 15).

15, 16. 1) ¿Jaypʼéel año unaj u yantal tiʼ máak utiaʼal u yokjaʼ? Tsole. 2) Kex yáax okjaʼanajaʼan juntúul j-xoknáal tiʼ yaanal religioneʼ, ¿baʼaxten unaj u yokjaʼ bey u j-jaajkunaj Jéeobaeʼ?

¹⁵ ¿Jaypʼéel año unaj u yantal tiʼ juntúul j-xoknáal utiaʼal u yokjaʼ? Maʼ aʼalaʼan jaypʼéeliʼ, tumen yaan máakeʼ séeb u yiijtal u tuukul, yéetel uláakʼoʼobeʼ maʼ. Yaʼab máakeʼ ku yokjaʼ tu táankelmil yéetel maʼ tu xuʼulul u meyajtik Jéeoba. Uláakʼoʼobeʼ ku kankoʼob u jaajil le tsʼoʼok u yantal u jaʼabiloʼoboʼ —yaneʼ tsʼoʼok tak 100 años tiʼ— yéetel tak teʼ kʼiin ku kʼuchul u naʼatoʼob u kʼaʼanaʼanil u yokjaʼoboʼ.

¹⁶ Le j-xoknáaloʼoboʼ unaj u yokjaʼob kex yáax okjaʼanajaʼanoʼob tiʼ yaanal religión. Jéeobaeʼ chéen ku kʼamik u yokjaʼ le máax tsʼoʼok u chúukaʼan kʼaj óoltik le jaajoʼ. Koʼox ilik baʼax úuch tiʼ juntúul koʼolel yaan óoliʼ 80 años tiʼ. Tumen okjaʼanajaʼan teʼ jejeláas religionoʼob tuʼux yáax anchajaʼanoʼ tu kʼáataj tiʼ le kiik kaʼansik wa unaj u yokjaʼ tu kaʼatéenoʼ. Le kiikoʼ tu xakʼaltaj jujunpʼéel tekstoʼob tu yéetel, ka tu yáantaj u naʼat baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal le okjaʼoʼ. Maʼ xáanchaj tiʼ leloʼ ka okjaʼanaj le koʼoleloʼ (xok Baʼaxoʼob 19:3-5).

17. ¿Baʼax unaj u chʼíikil u tukult máak tu kʼiinil u yokjaʼ?

¹⁷ U kʼiinil u yokjaʼ máakeʼ jach ku taasik kiʼimak óolal. Baʼaleʼ teʼ kʼiin jeʼeloʼ unaj xan u chʼíikil u tukult tuláakal baʼax unaj u beetik utiaʼal u chúukpajal u yóol tiʼ Dios. U disipuloʼob Jesuseʼ maʼ kuxaʼanoʼob «utiaʼal u beetkoʼob chéen baʼax u kʼáatoʼob[iʼ], baʼaxeʼ utiaʼal ka u beetoʼob baʼax u kʼáat le máax kíim tu yoʼolaloʼob yéetel kaʼa kuxkíintaʼaboʼ» (2 Cor. 5:15; Mat. 16:24).

18. ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob ken k-núuk tuláakʼ xookoʼ?

¹⁸ Teʼ xookaʼ tsʼoʼok k-ilkeʼ u beetkuba máak juntúul jaajil cristianoeʼ maʼ chéen báaxaliʼ. Le oʼolal yaʼab baʼaxoʼob tu tuklaj u maama María, le x-chʼúupal t-aʼalaj tu káajbal le xookaʼ. Wa yaan a paalaleʼ maʼ xaaneʼ ka tuklik: «¿Jeʼel wa u páajtal u yokjaʼ in hijoeʼ? Yéetel le bukaʼaj kʼaj óolal yaantiʼoʼ, ¿jeʼel wa u kʼaʼamal tumen Jéeoba kéen u kʼub u kuxtaleʼ? ¿Unaj wa u kaʼantal u xook yéetel u kaxtik junpʼéel maʼalob meyaj táanil tiʼ u yokjaʼ? ¿Kux túun wa ku lúubul tiʼ nojoch kʼeban kéen tsʼoʼokok u yokjaʼeʼ?». Le kʼáatchiʼobaʼ yaan k-núukik tuláakʼ xookoʼ. Yaan k-ilik xan bix jeʼel u yantal tiʼ le taatatsiloʼob junpʼéel maʼalob tuukul yoʼolal le okjaʼoʼ.