1. Maʼ xaaneʼ, ¿baʼax jeʼel k-tuklikeʼ?

 KEX yaʼab máak u yuʼubmaj u yúuchul tʼaan yoʼolal Abraháneʼ, u jaajileʼ maʼ u jach kʼaj óoloʼobiʼ. Pero toʼoneʼ yaʼab baʼax k-ojel tu yoʼolal. Por ejemploeʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ letiʼeʼ tu «beetuba taatatsil tiʼ tuláakal le máaxoʼob ku yantal u fejoʼob[oʼ]» (Rom. 4:11). Maʼ xaaneʼ jeʼel k-tuklikeʼ: «¿Jeʼel wa u páajtal in beetik jeʼex Abrahán yéetel u jach muʼukʼaʼantal in fe jeʼex letiʼeʼ?». U jaajileʼ tuláakloʼon jeʼel u páajtal k-beetkeʼ.

2. ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-xakʼaltik u ejemplo Abrahán? (Santiago 2:​22, 23).

² Junpʼéel baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal ka muʼukʼaʼanchajak k-fe jeʼex Abrahánoʼ letiʼe ka k-xakʼalt u ejemplooʼ. Letiʼeʼ mantatsʼ tu yuʼubaj u tʼaan Dios, por ejemploeʼ bin kajtal tiʼ junpʼéel náanach luʼumil, kajlaj tiʼ najoʼob de nookʼ yaʼabkach años, yéetel tu yóotaj u kʼub Isaak, u hijo, bey sacrificio tiʼ Dioseʼ. Yoʼolal tuláakal le baʼaxoʼob tu beetoʼ Abraháneʼ tu yeʼesaj jach nojoch u fe. Yoʼolal le baʼaloʼobaʼ Abraháneʼ lúub utsil tiʼ Dios yéetel tu beetuba u amigo (xok Santiago 2:​22, 23). Jéeobaeʼ u kʼáateʼ teech xaneʼ ka a disfrutart le bendiciónoʼob tu tsʼáaj tiʼ Abrahánoʼ. Le oʼolal tu beetaj u tsʼíibtaʼal u ejemplo Abrahán tumen Santiago yéetel Pablo. Beoraaʼ yaan k-xakʼaltik junpʼéel baʼal jach kʼaʼanaʼan yoʼolal Abrahán ku chíikpajal tiʼ Romanos capítulo 4 yéetel Santiago capítulo 2.

3. ¿Baʼax tekstoil tu chʼaʼchiʼitaj Pablo yéetel Santiago?

³ Pablo yéetel Santiagoeʼ tu chʼaʼchiʼitoʼob Génesis 15:​6, teʼeloʼ ku yaʼalik: «Abrán túuneʼ tu tsʼáaj u fe tiʼ Jéeoba, le oʼolal  Dioseʼ tu yileʼ letiʼeʼ juntúul máak toj u kuxtal». Tu táan Jéeobaeʼ, ¿bix juntúul máak toj u kuxtal? Juntúul máak beyaʼ ku beetik baʼax uts tu tʼaan Dios. Jach táaj uts Jéeoba tumen kex yaan u kʼeban máakeʼ ku páajtal u yilik toj u kuxtal. Teech xaneʼ jeʼel u páajtal a lúubul utsil tiʼ Jéeobaeʼ. Koʼoneʼex ilik baʼaxten Jéeobaeʼ tu yilaj toj u kuxtal Abrahán, yéetel yaan xan k-ilik baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal ka u yiloʼon beyoʼ.

4. ¿Baʼaxten wíinikeʼ jach difícil u bisik junpʼéel toj kuxtal?

⁴ Teʼ carta tu tsʼíibtaj Pablo tiʼ le romanoʼoboʼ tu yaʼaleʼ tuláakloʼon kʼebanchajaʼanoʼon (Rom. 3:23). ¿Baʼaxten túun jeʼel u páajtal k-lúubul utsil tiʼ Dios yéetel u yilkoʼon bey máakoʼon toj k-kuxtaleʼ? Pabloeʼ meyajnajtiʼ u ejemplo Abrahán utiaʼal u yáantik le yáax cristianoʼob u núukoʼob le preguntaaʼ.

5. ¿Baʼaxten Jéeobaeʼ tu yaʼalaj toj u kuxtal Abrahán? (Romanos 4:​2-4).

⁵ Jéeobaeʼ tu yaʼalaj toj u kuxtal Abrahán le kajaʼan kaʼach Canáanoʼ. ¿Baʼaxten tu yaʼalaj toj u kuxtal? Maʼ tumen wa Abrahán táan u beetik tuláakal baʼax ku yaʼalik u ley Moisésiʼ (Rom. 4:13). Tumen teʼ kʼiinoʼoboʼ maʼ tsʼaʼabak kaʼach le Leyoʼ. Todavía kʼaʼabéet kaʼach u máan maas tiʼ 400 años utiaʼal ka tsʼaʼabak le Ley tiʼ Israeloʼ. ¿Baʼaxten túun aʼalaʼab toj u kuxtal Abrahán? Tumen jach nojoch u yutsil Jéeobaeʼ tu yaʼalaj toj u kuxtal yoʼolal le fe tu yeʼesoʼ (xok Romanos 4:​2-4).

6. ¿Baʼaxten Jéeobaeʼ ku páajtal u yaʼalik toj u kuxtal juntúul kʼeban máak?

⁶ Le ka tsʼoʼokeʼ Pabloeʼ tu yaʼaleʼ le máax ku tsʼáaik u fe tiʼ Diosoʼ «ku yilaʼal toj u kuxtal yoʼolal u fe» (Rom. 4:5). Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj: «Le ka tʼaanaj xan David tiʼ le kiʼimak óolal ku yantal tiʼ le máax ku yaʼalaʼal tumen Dios toj u kuxtal kex maʼ táan u kuxtal jach jeʼex u yaʼalik le leyoʼ, tu yaʼalaj: ‹Kiʼimak u yóol le máax ku perdonartaʼal le baʼaloʼob tu [beetaj] tu contra le ley yéetel tsʼoʼok u tuʼubsaʼal u kʼebanoʼoboʼ; kiʼimak u yóol le máax junpuliʼ maʼ kun chʼaʼabil en cuenta u kʼebanoʼob tumen Jéeobaoʼ›» (Rom. 4:​6-8; Sal. 32:​1, 2). Jeʼex k-ilkoʼ Dioseʼ ku perdonartik yéetel ku tuʼubsik u kʼebanoʼob le máaxoʼob ku tsʼáaikoʼob u fejoʼob tiʼ letiʼoʼ. Ku pʼáatal maʼ tu chʼaʼik en cuenta u kʼebanoʼob yéetel ku yilik bey toj u kuxtaloʼob yoʼolal le fe yaantiʼoboʼ.

7. ¿Baʼaxten ku yaʼalaʼal toj u kuxtal le máaxoʼob meyajt Dios úuchjeakiloʼ?

⁷ Abrahán, David yéetel uláakʼ máakoʼob meyajt Dios úuchjeakileʼ kʼebanoʼob kaʼachi, pero kex beyoʼ aʼalaʼab toj u kuxtaloʼob. Maases bey u yilaʼaloʼob wa ku keʼeteloʼob yéetel le máaxoʼob maʼatech u meyajtikoʼob Diosoʼ (Efe. 2:12). Teʼ carta tu tsʼíibtaj Pablo tiʼ le romanoʼoboʼ jach claro u yaʼalikeʼ utiaʼal ka k-amigot Jéeobaeʼ kʼaʼabéet u yantal k-fe. Lelaʼ bey tu beetil Abrahán yéetel Davidoʼ, yéetel bey xan jeʼel u páajtal k-beetik toʼonoʼ.

8, 9. ¿Baʼax ku creertik jujuntúul máakoʼob yéetel baʼaxten?

⁸ Ich yaʼab sigloʼobeʼ u nuuktakil le religiónoʼob maʼatech u kaʼanskoʼob u jaajiloʼ maʼ tu tsʼáaikubaʼob de acuerdoil. Yaneʼ ku yaʼalikeʼ chéen kʼaʼabéet u yantal u fe máak. Uláakʼoʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ yéetel baʼax ku beetik máak ku yeʼesik yaan u fe. Yaan jujuntúul xaneʼ ku yaʼalikoʼob: «Utiaʼal ka u salvartuba máakeʼ chéen kʼaʼabéet u creertik Jesucristo». Maʼ xaaneʼ a wuʼuymaj u yaʼalaʼal: «Wa ka kʼamik Jesúseʼ ka salvarkaba». Maʼ xaaneʼ u nuuktakil le religiónoʼoboʼ táan u chʼaʼchiʼitkoʼob baʼax ku yaʼalik Romanos 4:​6, tuʼux apóstol Pabloeʼ ku  yaʼalikeʼ Dioseʼ ku yilik «toj u kuxtal [juntúul máak] kex maʼ táan u kuxtal jach jeʼex u yaʼalik le leyoʼ» (Rom. 4:6). Yaan xaneʼ ku yaʼalikeʼ utiaʼal ka u salvartuba máakeʼ kʼaʼabéet u bin u xíimbalt le lugaroʼob ku yaʼalaʼal santo tumen le iglesiaoʼ yéetel ka u beet baʼaloʼob maʼalobtak. Maʼ xaaneʼ lelaʼ ku yaʼalikoʼob yoʼolal le baʼax ku yaʼalik Santiago 2:24: «Juntúul máakeʼ ku yaʼalaʼal toj u kuxtal tu yoʼolal le baʼaloʼob maʼalobtak ku beetkoʼ, maʼ chéen tu yoʼolal u fejiʼ».

⁹ Yoʼolal le jejeláas baʼaloʼob ku creertaʼaloʼ yaan máaxoʼob xakʼaltik le Bibliaoʼ ku yaʼalikoʼobeʼ Pablo yéetel Santiagoeʼ maʼ junpʼéeliliʼ baʼax ku creerkoʼob yoʼolal le fejoʼ. Letiʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ Pabloeʼ ku creertik bin kaʼacheʼ chéen kʼaʼabéet fe tiʼ máak utiaʼal u kʼaʼamal tumen Dios. Chéen baʼaleʼ Santiago bineʼ ku creerkeʼ kʼaʼabéet u yeʼesik yaan u fe máak yéetel baʼax ku beetik. Juntúul máak kaʼanchajaʼan u xookeʼ tu yaʼalaj: «Santiagoeʼ maʼ tu naʼatik kaʼach baʼaxten Pabloeʼ tu kaʼanseʼ juntúul máakeʼ [jeʼel u yaʼalaʼal toj u kuxtal] chéen yoʼolal u fejeʼ, maʼ yoʼolal le baʼaloʼob ku beetkoʼ». Pero Pablo yéetel Santiagoeʼ táan kaʼach u tsʼíibtikoʼob le baʼax aʼalaʼabtiʼob tumen Jéeobaoʼ (2 Tim. 3:16). U jaajileʼ maʼ difícil u naʼataʼal le baʼax tu yaʼalaj cada juntúuloʼ. Pero utiaʼal leloʼ kʼaʼabéet k-xakʼaltik le uláakʼ baʼax tu yaʼaloʼoboʼ.

10. ¿Tiʼ baʼax táan u tʼaan Pablo le ka tu chʼaʼchiʼitaj ‹le baʼaxoʼob ku beetik máak› teʼ Romanos capítulo 3 yéetel 4? (Romanos 3:​21, 28; ilawil xan le dibujooʼ).

¹⁰ ¿Tiʼ baʼax ku tʼaan kaʼach Pablo le ka tu yaʼalaj ‹baʼaxoʼob ku beetik máak› teʼ Romanos capítulo 3 yéetel 4? Táan u tʼaan tiʼ u tsʼoʼokbesik máak «le baʼax ku yaʼalik le leyoʼ», le tsʼaʼab tiʼ Moisés teʼ montaña Sinaíoʼ (xok Romanos  3:​21, 28). Teʼ kʼiinoʼoboʼ yaan jujuntúul tiʼ le judíoʼoboʼ maʼ tu aceptarkoʼob wa tsʼoʼok u xuʼulul u meyaj le ley tsʼaʼab tiʼ Moisésoʼ. Le oʼolal apóstol Pabloeʼ tu tsʼáajtiʼob u ejemplo Abrahán utiaʼal u yeʼesikeʼ utiaʼal u kʼaʼamal máak tumen Dioseʼ maʼ kʼaʼabéet u tsʼoʼokbesik le Leyoʼ baʼaxeʼ kʼaʼabéet fe tiʼ. Le baʼax tu yaʼaloʼ ku líiʼsik k-óol tumen ku yeʼesiktoʼoneʼ Jéeobaeʼ jeʼel u páajtal u kʼamkoʼon wa yaantoʼon fe tiʼ letiʼ bey xan tiʼ Jesucristo.

11. ¿Tiʼ baʼax táan u tʼaan Santiago le ka tu yaʼalaj ‹le baʼaxoʼob ku beetik máakoʼ›?

¹¹ Teʼ Santiago capítulo 2, ku chʼaʼchiʼitaʼal xan le ‹baʼaxoʼob ku beetik máakoʼ›, pero teʼelaʼ maʼ táan u tʼaan tiʼ u beetaʼal le ‹baʼax ku yaʼalik le Ley› tu yaʼalaj Pablooʼ. Baʼaxeʼ táan u tʼaan tiʼ le baʼaxoʼob ku beetik le cristianoʼob ichil u kuxtaloʼoboʼ. Le baʼaxoʼob ku beetik máakoʼ ku yeʼesik wa jach tu jaajil yaan u fe tiʼ Dios. Koʼoneʼex xakʼaltik kaʼapʼéel ejemploʼob meyajnaj tiʼ Santiago.

12. ¿Bix tu tsolil Santiago baʼax yaan yil le fe yéetel le baʼax ku beetik máakoʼ? (Ilawil xan le dibujooʼ).

¹² Teʼ yáax ejemplooʼ Santiagoeʼ tu yaʼaleʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ kʼaʼabéet u tratarkoʼob igual tuláakal máak. Tu yaʼaleʼ wa ku yeʼeskoʼob u yutsiloʼob tiʼ juntúul máak ayikʼal, pero maʼ tu yeʼeskoʼob u yutsiloʼob tiʼ juntúul máak óotsileʼ kex ka u yaʼaloʼob yaan u fejoʼobeʼ, u jaajileʼ yéetel le baʼaxoʼob ku beetkoʼoboʼ ku yeʼeskoʼob minaʼan u fejoʼob (Sant. 2:​1-5, 9). Tiʼ u kaʼapʼéel ejemplooʼ tu yaʼaleʼ juntúul máakeʼ ku yilik «juntúul sukuʼun wa juntúul kiikeʼ minaʼan le nookʼ yéetel le janal kʼaʼabéettiʼ utiaʼal le kʼiinoʼ», chéen baʼaleʼ chéen tu yilik. Le máak jeʼeloʼ kex ka u yaʼal yaan u fejeʼ maʼ táan u beetik mix baʼal utiaʼal u yeʼesik wa yaan u fejiʼ. Santiagoeʼ tu yaʼalaj: «Wa maʼ  t-beetik mix baʼal utiaʼal k-eʼesik yaantoʼon fejeʼ k-fejeʼ kimen yanil» (Sant. 2:​14-17).

13. ¿Baʼax ejemploil meyajnaj tiʼ Santiago utiaʼal u kaʼansikeʼ máakeʼ ku yeʼesik yaan u fe yéetel le baʼaxoʼob ku beetkoʼ? (Santiago 2:​25, 26).

¹³ Santiagoeʼ tu tsʼáaj Rahab bey junpʼéel ejemplo utiaʼal u kaʼansikeʼ le fejoʼ ku yeʼesik máak yéetel baʼaxoʼob ku beetik (xok Santiago 2:​25, 26). Rahabeʼ u yuʼubmaj u yúuchul tʼaan yoʼolal Jéeoba yéetel ku creertik kaʼacheʼ letiʼ áantik le israelitaʼoboʼ (Jos. 2:​9-11). ¿Baʼax túun tu beetaj utiaʼal u yeʼesik yaan u fe? Letiʼeʼ tu kanáantaj le kaʼatúul israelitaʼob binoʼob chʼúuk teʼ kaajoʼ. Yoʼolal le baʼax tu beetoʼ kex kʼeban yéetel kex maʼ israelitaeʼ aʼalaʼab toj u kuxtal jeʼex tu beetil Jéeoba yéetel Abraháneʼ. U ejemplo Rahabeʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ máakeʼ ku yeʼesik yaan u fe yéetel le baʼaxoʼob ku beetkoʼ.

14. ¿Baʼax u jelaʼanil le baʼax tu yaʼalaj Pablo tiʼ le baʼax tu yaʼalaj Santiagooʼ?

¹⁴ Jeʼex k-ilkoʼ kex Pablo yéetel Santiago tʼaanajoʼob tiʼ junpʼéeliliʼ baʼaleʼ, le baʼax tu yaʼaloʼoboʼ yaanal baʼax u kʼáat u yaʼale. Pabloeʼ tu yaʼalaj tiʼ le cristianoʼob judíoʼoboʼ maʼ tu páajtal u kʼaʼamloʼob tumen Jéeoba chéen ikil u beetkoʼob le baʼax ku yaʼalik u ley Moisésoʼ. Yéetel Santiagoeʼ tu yaʼaleʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ ku yeʼeskoʼob yaan u fejoʼob yoʼolal le baʼaxoʼob maʼalobtak ku beetkoʼoboʼ.

15. ¿Bix jeʼel k-eʼesik yaan k-fejeʼ? (Ilawil xan le fotoʼoboʼ).

¹⁵ Utiaʼal ka u yil toj k-kuxtal Jéeobaeʼ kʼaʼabéet k-eʼesik fe jeʼex Abraháneʼ, chéen baʼaleʼ lelaʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa kʼaʼabéet k-beetik jach tuláakal le baʼax tu beetaj Abrahánoʼ. Teʼ kʼiinoʼobaʼ jejeláas baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal k-eʼesik yaan k-fejeʼ. Por ejemploeʼ Jéeobaeʼ uts tu tʼaan ka k-kʼam yéetel kiʼimak  óolal le túumbenoʼob ku binoʼob teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ, k-áantik le sukuʼunoʼob yéetel le kiikoʼob kʼaʼabéet áantaj tiʼoboʼ yéetel k-eʼesik k-utsil tiʼ k-láakʼtsiloʼob (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:​4, 8; 1 Juan 3:18). Uláakʼ bix jeʼel k-eʼesik yaan k-fejeʼ letiʼe kéen k-tsʼáa k-óol teʼ kʼaʼaytajoʼ (1 Tim. 4:16). Yéetel le baʼaxoʼob k-beetkoʼ k-eʼesik k-creertik yaan u béeykuntik Jéeoba tuláakal le baʼaxoʼob u prometermoʼ. Wa k-beetik beyoʼ Jéeobaeʼ yaan u yaʼalik toj k-kuxtal yéetel yaan u yilkoʼon bey u amigoʼoneʼ.

16. ¿Bix úuchik u yáantaʼal Abrahán tumen le esperanza yéetel le fejoʼ?

¹⁶ Romanos capítulo 4, ku kaʼansiktoʼon junpʼéel baʼax jach kʼaʼanaʼan tiʼ u ejemplo Abrahán. Ku kaʼansiktoʼoneʼ kʼaʼabéet u yantaltoʼon esperanza. Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ Abraháneʼ tu yoʼolal letiʼeʼ yaan u bendecirtaʼal «yaʼabkach naciónoʼob» ¡Jach jatsʼuts le promesa beetaʼabtiʼoʼ! (Gén. 12:3; 15:5; 17:4; Rom. 4:17). Chéen baʼaleʼ le yaan 100 años tiʼ Abrahán yéetel 90 tiʼ Saraoʼ, todavía minaʼan mix juntúul u paalaloʼob. Jeʼel kaʼach u tuklikoʼob maʼ kun béeytal le promesa beetaʼabtiʼoboʼ. Pero yoʼolal le nojoch esperanza yanchaj tiʼ Abrahánoʼ «tu tsʼáaj u fe yaan u beetkuba taatatsil tiʼ yaʼab luʼumiloʼob» (Rom. 4:​18, 19). Ka máan kʼiineʼ béeychaj le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ. Abraháneʼ kʼuch u beetuba u taata Isaak, le u hijo úuch joʼopʼok u páaʼtikoʼ (Rom. 4:​20-22).

17. ¿Baʼaxten k-aʼalikeʼ Jéeobaeʼ jeʼel u páajtal u yilik toj k-kuxtal yéetel u yilkoʼon bey u amigoʼon jeʼex tu beetil yéetel Abraháneʼ?

¹⁷ Jeʼex Abraháneʼ toʼon xaneʼ jeʼel u páajtal u yilik Jéeoba toj k-kuxtal yéetel u yilkoʼon bey u amigoʼoneʼ. Apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj tu yoʼolal Abrahán: «Le úuchik u yaʼalaʼal «ilaʼab bey juntúul máak toj u kuxtaleʼ» tsʼíibtaʼabi, chéen baʼaleʼ maʼ chéen tu yoʼolal letiʼiʼ, baʼaxeʼ tak t-oʼolal, máaxoʼon aʼalaʼan yaan k-ilaʼal bey máakoʼob toj u kuxtaloʼobeʼ tumen k-creertik le máax kaʼa kuxkíint k-Yuumtsil Jesús ichil le kimenoʼoboʼ» (Rom. 4:​23, 24). Jeʼex Abraháneʼ kʼaʼabéet u yantaltoʼon le óoxpʼéel baʼaloʼobaʼ: fe, k-beetik baʼaloʼob maʼalobtak yéetel esperanza. Teʼ tuláakʼ xookoʼ yaan k-xakʼaltik baʼax tu yaʼalaj apóstol Pablo yoʼolal le esperanza teʼ Romanos capítulo 5.