1, 2. ¿Baʼaxoʼob jeʼel u beetik k-okʼoleʼ?

 TULÁAKLOʼON tsʼoʼok k-okʼol. Yaan kʼiineʼ k-okʼol tumen jach kiʼimak k-óol yoʼolal junpʼéel baʼal úuchtoʼon. Por ejemploeʼ le kéen síijik u hijo máakeʼ jeʼel u yokʼoleʼ, maʼ xaaneʼ k-okʼol xan kéen k-kʼaʼajs junpʼéel jatsʼuts baʼal úuchtoʼon wa le kéen k-il tu kaʼatéen juntúul k-amigo úuch k-ile.

² Chéen baʼaleʼ maases k-okʼol tumen yaan baʼax yaj ku yúuchultoʼon. Maʼ xaaneʼ tumen yaan máax decepcionartoʼon, táan k-sufrir yoʼolal junpʼéel kʼojaʼanil wa tumen kíim juntúul máax k-yaabiltmaj. Teʼ súutukoʼ jeʼel k-uʼuyikba jeʼex profeta Jeremías le ka tu yilaj u xuʼulsaʼal Jerusalén tumen le babilonioʼoboʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Teneʼ táan u chooj u jaʼil in wichoʼob [ . . . ]. Maʼ tu xuʼulul u yáalal u jaʼil in wichoʼob, maʼ tu jáawal» (Lam. 3:​48, 49).

3. ¿Bix u yuʼubikuba Jéeoba kéen u yil táan k-sufrir? (Isaías 63:9).

³ Tiʼ tuláakal k-kuxtaleʼ Jéeobaeʼ u yojel bukaʼaj u jaʼil k-ich tsʼoʼok u yáalal. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ letiʼeʼ ku yilik baʼaxoʼob  k-muʼyajtik yéetel ku chʼenxikintikoʼon le kéen k-kʼáat áantaj tiʼ (Sal. 34:15). Chéen baʼaleʼ Jéeobaeʼ maʼ chéen ku yilik baʼax ku yúuchultoʼoniʼ, letiʼeʼ yaan baʼax ku beetik. Jéeobaeʼ k-Taata, le oʼolal jach ku tristetal le kéen u yil u yokʼol u paalal yéetel tu séebaʼanil ku yilik u yáantkoʼon (xok Isaías 63:9).

4. ¿U ejemploʼob máaxoʼob ken k-ile yéetel baʼax tu beetaj Jéeoba le ka tu yilaj u yokʼoloʼob?

⁴ Teʼ Bibliaoʼ ku yaʼalik baʼax tu beetaj Jéeoba le ka tu yilaj u yokʼol le máaxoʼob meyajtikoʼ. Koʼoneʼex ilik u ejemplo Ana, David yéetel rey Ezequías. ¿Baʼax beet u yokʼoloʼob? ¿Bix áantaʼabikoʼob tumen Jéeoba? U ejemploʼobeʼ, ¿bix u yáantkoʼon wa jach tristeʼon, wa yaan máax traicionartoʼon bey xan wa k-okʼol tumen jach chiʼichnakoʼon?

KA WOKʼOL TUMEN TRISTEECH

5. ¿Bix u yuʼubikuba kaʼach Ana?

⁵ Anaeʼ yaʼab u téenel okʼolnaj yoʼolal le baʼaloʼob yajtak úuchtiʼoʼ. U yíichameʼ tsʼokaʼan u beel yéetel uláakʼ koʼolel, u kʼaabaʼeʼ Peniná. Le koʼolelaʼ jach u pʼekmaj Ana yéetel jach ku maltratartik. Anaeʼ maʼ tu páajtal kaʼach u yantal u paalal, pero Penináeʼ yanchaj yaʼab u paalal (1 Sam. 1:​1, 2). Le oʼolal jach ku burlartik kaʼach Ana. ¿Bix jeʼel a wuʼuyikaba wa ka beetaʼaktech junpʼéel baʼal beyoʼ? Anaeʼ jach lúub u yóol, letiʼ kaʼacheʼ «ku sen okʼol yéetel ku pʼáatal maʼ tu janal» (1 Sam. 1:​6, 7, 10).

6. ¿Baʼax tu beetaj Ana utiaʼal u líikʼil u yóol?

⁶ ¿Baʼax túun tu beetaj Ana utiaʼal u líikʼil u yóol? Yáaxeʼ bin teʼ tabernáculooʼ, le lugar tuʼux ku adorartaʼal Jéeobaoʼ, le ka kʼucheʼ maʼ xaaneʼ tu jool le tabernáculooʼ «joʼopʼ u orar tiʼ Jéeoba, yéetel joʼopʼ u sen okʼol». Letiʼeʼ tu kʼáat óoltaj tiʼ Jéeoba: ‹Ilawil bix in sen muʼyaj› (1 Sam. 1:10b, 11). Anaeʼ tu tsikbaltaj tiʼ Jéeoba jach bix u yuʼubikuba. ¡Chéen máans ta tuukul bix tu yuʼubiluba Jéeoba le ka tu yilaj táan u sen okʼol Anaoʼ!

7. ¿Bix tu yuʼubiluba Ana ka tsʼoʼok u jeʼekʼabtik u puksiʼikʼal tiʼ Jéeoba?

⁷ ¿Bix tu yuʼubiluba Ana ka tsʼoʼok u jeʼekʼabtik u puksiʼikʼal tiʼ Jéeoba yéetel u yuʼubik baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Elí, le u maas nojchil le sacerdoteʼoboʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Lukʼ teʼeloʼ suunajeʼ ka jaani, yéetel maʼ kaʼa lúub u yóoliʼ» (1 Sam. 1:​17, 18). Kex maʼ utschajak le baʼax ku aktáantikoʼ Anaeʼ tu yuʼubaj jeetsʼelil tumen tu pʼataj tu kʼab Jéeoba tuláakal. Jéeobaeʼ tu yilaj bix u muʼyaj, tu chʼenxikintaj yéetel ka tsʼoʼokeʼ tu bendecirtaj tumen yanchaj yaʼab u paalal (1 Sam. 1:​19, 20; 2:21).

8, 9. Jeʼex u yeʼesik Hebreos 10:​24, 25, ¿baʼaxten jach kʼaʼabéet k-bin teʼ reuniónoʼoboʼ? (Ilawil xan le fotooʼ).

⁸ Baʼax ku kaʼansiktoʼon. ¿Táan wa a aktáantik junpʼéel baʼal jach yaj ku beetik a wokʼol? Maʼ xaaneʼ kíim juntúul a láakʼtsilil wa juntúul a amigo. Le kéen úuchuk junpʼéel baʼal beyoʼ u suukileʼ maʼ tu taaktal a tsikbal yéetel mix  máak. Chéen baʼaleʼ kʼaʼajaktech u ejemplo Ana. Letiʼeʼ bin teʼ tabernáculooʼ yéetel tiʼ líiʼsaʼab u yóol tumen Jéeobaiʼ. Le oʼolal wa yaan kʼiin ka wuʼuyik tristeech yéetel kaʼanaʼanecheʼ wa ka bin reunióneʼ Jéeobaeʼ jeʼel xan u líiʼsik a wóoleʼ (xok Hebreos 10:​24, 25). Teʼ reuniónoʼoboʼ ku xoʼokol tekstoʼob jach ku líiʼskoʼob k-óol. Bey u yáantkoʼon Jéeoba utiaʼal ka k-luʼs t-tuukul le baʼaxoʼob chiʼichnakkúuntikoʼonoʼ. Beyoʼ yaan k-uʼuyikba maʼalobil kex todavía maʼ utschajak le baʼax táan k-aktáantikoʼ.

⁹ Teʼ reuniónoʼoboʼ le sukuʼunoʼoboʼ ku yeʼeskoʼobtoʼon yaabilaj yéetel ku líiʼskoʼob k-óol (1 Tes. 5:​11, 14). Koʼoneʼex ilik baʼax tu yaʼalaj juntúul precursor especial kíim u yatan. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Láayliʼ jach kin woʼtik úuchik u kíimil in wataneʼ. Yaan kʼiineʼ kin kutal tiʼ junpʼéel tiʼitseʼ, ku joʼopʼol in wokʼol. Chéen baʼaleʼ le reuniónoʼoboʼ jach ku líiʼskoʼob in wóol. Jach ku taasikten jeetsʼelil in wuʼuyik u comentar le sukuʼunoʼoboʼ bey xan le jatsʼuts baʼaloʼob ku yaʼalikoʼobtenoʼ. Yaan kʼiineʼ jach lubaʼan in wóol, pero le kéen xiʼiken reunióneʼ ku yáantken utiaʼal ka in wuʼuyinba maas maʼalobil». Jeʼex k-ilkoʼ tiʼ Jéeobaeʼ ku meyaj le sukuʼunoʼob yéetel le kiikoʼob utiaʼal u yáantkoʼonoʼob kéen xiʼikoʼon reuniónoʼ.

10. ¿Bix jeʼel k-seguertik u ejemplo Ana le kéen jach tristechajkoʼoneʼ?

¹⁰ Anaeʼ líikʼ u yóol ka tsʼoʼok u tsikbaltik tiʼ Jéeoba jach bix u yuʼubikuba. Teech xaneʼ jeʼel u páajtal a beetik le baʼax ku yaʼalik 1 Pedro 5:​7, tsikbalt tiʼ Jéeoba jach bix a wuʼuyikaba yéetel ‹pʼat tu kʼab tuláakal›. Juntúul kiikeʼ ku yaʼalik bix tu yuʼubiluba le ka kíimsaʼab u yíicham tumen jujuntúul j-ookoloʼob. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Tin wuʼuyaj xeʼexetʼpaj in puksiʼikʼal yéetel mix bikʼin kun kaʼa utstal». ¿Baʼax áant le kiikoʼ? Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Kin tsikbaltik tiʼ Jéeoba bix in wuʼuyikinba. Cada ken in beet beyoʼ ku líiʼsik in wóol. Letiʼeʼ ku naʼatiken kex yaan kʼiin maʼ tin kaxtik bix jeʼel in tsoliktiʼ jach bix in wuʼuyikinbaeʼ. Teʼ kʼiinoʼob jach tristeen yéetel jach chiʼichnakenoʼ kin kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u tsʼáaten jeetsʼelil. Tu séebaʼanil kin wuʼuyik bix u yantal jeetsʼelil tin tuukul yéetel tin puksiʼikʼal bey xan u muukʼil utiaʼal u seguer in meyajtik». Le kéen a tsikbalt tiʼ Jéeoba jach bix a wuʼuyikabaeʼ letiʼeʼ ku naʼatikech tubeel. Kex maʼ tu jáan utstal le problemaoʼ Jéeobaeʼ jeʼel u tsʼáaiktech jeetsʼelileʼ (Sal. 94:19; Fili. 4:​6, 7). Tsʼoʼoleʼ yaan u bendecirkech ikil u chúukpajal a wóol (Heb. 11:6).

KA WOKʼOL TUMEN TRAICIONARTAʼABECH

11. ¿Bix tu yuʼubiluba David le ka sen beetaʼab u muʼyajoʼ?

¹¹ Davideʼ yaʼab u téenel okʼolnaj yoʼolal le baʼaxoʼob tu aktáantaj ichil u kuxtaloʼ. Letiʼeʼ pʼektaʼabi, hasta traicionartaʼab tumen jujuntúul u láakʼtsiloʼob yéetel u amigoʼob. Yaan tiʼ letiʼobeʼ hasta tu yóotoʼob u beetoʼob loob tiʼ (1 Sam. 19:​10, 11; 2 Sam. 15:​10-14, 30). Juntéenjeakeʼ Davideʼ tu tsʼíibtaj: «Tsʼoʼok in kaʼanal jajak iikʼ, sen chʼuul in cama tumen bul áakʼab táan in wokʼol, yoʼolal bukaʼaj u jaʼil in wicheʼ buulul tuʼux chilikbalen». ¿Baʼaxten bey tu yuʼubilubaoʼ? Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Yoʼolal baʼax ku beetikten le máaxoʼob pʼekmilenoʼ» (Sal. 6:​6, 7). Jeʼex k-ilkoʼ jach yaj le baʼaxoʼob beetaʼab tiʼ Davidoʼ, le oʼolal okʼolnaji.

12. Jeʼex u yeʼesik Salmo 56:​8, ¿tiʼ baʼax seguro David kaʼachi?

¹² Kex maʼ chéen chʼaʼabil le baʼax tu aktáantaj Davidoʼ letiʼeʼ seguro de ke yaabiltaʼan tumen Jéeoba, tu yaʼalaj: «Kéen u yuʼub Jéeoba táan in wokʼoleʼ yaan u taal u yáanten»  (Sal. 6:8). Uláakʼ juntéeneʼ tu tsʼíibtaj le jatsʼuts tʼaanoʼob ku chíikpajal teʼ Salmo 56:8 (xoke). Le salmoaʼ jach jatsʼuts tumen ku yeʼesikeʼ Jéeobaeʼ ku naʼatik bix k-uʼuyikba yéetel jach u yaabiltmoʼon. Davideʼ tu yaʼaleʼ Jéeobaeʼ ku tsʼáaik u jaʼil k-ichoʼob ichil junpʼéel bolsa de kʼéewel wa ku tsʼíibtik tiʼ junpʼéel libro. Letiʼeʼ seguro de ke Jéeobaeʼ u yojel tuláakal baʼaxoʼob ku muʼyajtik, pero letiʼeʼ maʼ chéen u yojliʼ baʼaxeʼ ku naʼatik xan bix u yuʼubikuba David.

13. ¿Baʼax jeʼel u yáantkech wa yaan máax traicionartech wa tu decepcionartecheʼ? (Ilawil xan le fotooʼ).

¹³ Baʼax ku kaʼansiktoʼon. ¿Tu decepcionartech wa tu traicionartech juntúul máax a yaabiltmaj? ¿Jach yaachajaʼan wa a wóol tumen tu pʼatech a novio, a novia wa a núup? ¿Jach tristeech wa tumen juntúul máax a yaabiltmeʼ xuʼul u meyajtik Jéeoba? Juntúul sukuʼuneʼ tu yaʼalaj bix tu yuʼubiluba le ka tuʼus tumen u yatan yéetel le ka pʼaʼatoʼ: «Jach maʼ tu páajtal kaʼach in creertik le baʼax tu beetajtenoʼ. Jach pʼuʼujen, tristechajen yéetel tin wuʼuyaj jach mix baʼal in biilal». ¿Baʼax jeʼel u yáantkech wa yaan máax traicionartech wa tu decepcionartecheʼ? Letiʼe a kʼaʼajsik Jéeobaeʼ mix bikʼin ken u pʼatech. Le sukuʼunoʼ tu yaʼalaj: «Tin tsʼáaj cuentaeʼ wíinikeʼ jeʼel u traicionartik máakeʼ, pero Jéeobaeʼ mix bikʼin ken u beete. Jéeobaeʼ letiʼe Nojoch Tuunichoʼ, maʼ tu péek, mantatsʼ yaan u yáantkoʼon. Letiʼeʼ maʼ ken u xúumpʼat le máaxoʼob u kʼubmaj u yóoloʼob tiʼoʼ» (Sal. 37:28). Kʼaʼajaktecheʼ mix máak u yaabiltmech jeʼex Jéeobaeʼ. Maʼ xaaneʼ jach beetaʼab a sufrir, chéen baʼaleʼ maʼ a tuʼubsikeʼ Jéeobaeʼ ku yilik le baʼax ku yúuchultechoʼ yéetel taak u yáantkech (Rom. 8:​38, 39). Kex jach maltratartaʼabecheʼ maʼ a tuʼubsik lelaʼ: Jéeobaeʼ u yaabiltmech.

14. ¿Bix u líiʼsik k-óol Salmo 34:18?

¹⁴ Wa traicionartaʼabecheʼ jach jeʼel u yáantkech le baʼax tu tsʼíibtaj David teʼ Salmo 34:18 (xoke). Junpʼéel libroeʼ ku yaʼalikeʼ le tʼaanoʼob «le máaxoʼob yaachajaʼan u yóoloʼoboʼ» jeʼel u páajtal xan u traducirtaʼal beyaʼ: «Le máakoʼobaʼ tsʼoʼok u pʼáatal minaʼan u biilal u kuxtaloʼob». ¿Bix u yáantik Jéeoba le máakoʼob ku yuʼubikubaʼob beyaʼ? Le tekstooʼ ku yaʼalikeʼ «Jéeobaeʼ naatsʼ yanil» tiʼ le máaxoʼob ku yuʼubikoʼob xeʼexetʼpajaʼan u puksiʼikʼaloʼob tumen traicionartaʼaboʼob wa decepcionartaʼaboʼoboʼ. Jéeobaeʼ bey juntúul taatatsil ku méekʼik u chan hijo kéen u yil táan u yokʼoleʼ. Letiʼeʼ ku naʼatik bix k-uʼuyikba, le oʼolal tu séebaʼanil ku yáantkoʼon yéetel ku tsʼáaiktoʼon jeetsʼelil. Le jatsʼuts esperanza ku tsʼáaiktoʼon Jéeobaoʼ ku yáantkoʼon  k-aguantart le problemas yaantoʼon beoraaʼ (Isa. 65:17).

KA WOKʼOL TUMEN KA TUKLIK TSʼOʼOKTECH BEYOʼ

15. ¿Baʼax beet u sen okʼol Ezequías?

¹⁵ Le yaan 39 años tiʼ rey Ezequíasoʼ jach kʼojaʼanchaji. Jéeoba túuneʼ tu túuxtaj profeta Jeremías utiaʼal u yaʼaliktiʼ yaan u kíimil (2 Rey. 20:1). Jeʼel u tuklaʼaleʼ minaʼan kaʼach esperanza tiʼ Ezequías. Yoʼolal le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ joʼopʼ u sen okʼol ka túun tu kʼáat óoltaj tiʼ Jéeoba ka áantaʼak (2 Rey. 20:​2, 3).

16. Le ka tu yilaj Jéeoba táan u sen sufrir Ezequíaseʼ, ¿bix tu yuʼubiluba yéetel baʼax tu beetaj?

¹⁶ Jéeobaeʼ tu yuʼubaj u oración Ezequías yéetel tu yilaj bix u yáalal u jaʼil u yich, péeknaj u yóol túuneʼ ka tu túuxtaj Isaías aʼaliktiʼ: «Tsʼoʼok in chʼenxikintik a oración yéetel tsʼoʼok in wilik bix u yáalal u jaʼil a wichoʼob. Le oʼolaleʼ yaan in tsʼakikech». Jéeobaeʼ tu chʼaʼaj óotsil tiʼ, le oʼolal tu yaʼalajtiʼeʼ yaan u chowakkíintik u kuxtal yéetel yaan u salvartik Jerusalén tu kʼab le asirioʼoboʼ (2 Rey. 20:​4-6).

17. ¿Bix u yáantkoʼon Jéeoba wa yaantoʼon junpʼéel kʼojaʼanil minaʼan tsʼaakil tiʼ? (Salmo 41:3; ilawil xan le fotooʼ).

¹⁷ Baʼax ku kaʼansiktoʼon. ¿Baʼax jeʼel a beetik wa yaantech junpʼéel kʼojaʼanil minaʼan tsʼaakil tiʼeʼ? Tsikbalt tiʼ Jéeoba jach bix a wuʼuyikaba. Okʼolnen wa taak a wokʼol. Le Bibliaoʼ ku yaʼaliktoʼoneʼ «le Taatatsil jach nojoch u chʼaʼ óotsilaloʼ yéetel le Dios mantatsʼ ku líiʼsaj óoloʼ» yaan u líiʼsik k-óol tiʼ tuláakal le baʼaxoʼob k-muʼyajtikoʼ (2 Cor. 1:​3, 4). Toʼoneʼ k-ojleʼ Jéeobaeʼ maʼ ken u luʼstoʼon tuláakal le problemas yaantoʼon beoraaʼ, chéen baʼaleʼ k-ojleʼ letiʼeʼ maʼ ken u pʼatoʼon (xok Salmo 41:3). Jéeobaeʼ ku tsʼáaiktoʼon u espíritu santo utiaʼal u yantaltoʼon naʼat yéetel jeetsʼelil (Pro. 18:14; Fili. 4:13). Tsʼoʼoleʼ ku prometertiktoʼoneʼ maʼ kun xáantaleʼ yaan u xuʼulsik tiʼ tuláakal le kʼojaʼaniloʼoboʼ (Isa. 33:24).

18. ¿Baʼax tekstoil tu líiʼsaj a wóol le táan a sufriroʼ? (Ilawil le cuadro « Jéeobaeʼ ku choʼik u jaʼil k-ich yéetel u tʼaanoʼob»).

¹⁸ Ezequíaseʼ jach líikʼ u yóol yoʼolal le baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Jéeobaoʼ, toʼon xaneʼ jach jeʼel u líikʼil k-óol yéetel le baʼax ku yaʼalik Jéeoba teʼ Bibliaoʼ. Letiʼeʼ tu beetaj u tsʼíibtaʼal teʼ Biblia baʼaloʼob jeʼel u beetik u líikʼil k-óol kéen k-aktáant problemaseʼ (Rom. 15:4). Koʼoneʼex ilik baʼax úuch tiʼ juntúul kiik kajaʼan África Occidental. Letiʼeʼ mantatsʼ kaʼach ku yokʼol ka tu yojéeltaj yaan cáncer tiʼ. Le kiikoʼ ku yaʼalik: «Junpʼéel teksto jach ku líiʼsik in wóoleʼ Isaías 26:3. U jaajileʼ yaʼab u téeneleʼ maʼ tu páajtal k-kʼexik le baʼax ku yúuchultoʼonoʼ. Chéen baʼaleʼ le tekstooʼ ku yeʼesikeʼ Jéeobaeʼ jeʼel u tsʼáaiktoʼon le jeetsʼelil kʼaʼabéettoʼon utiaʼal k-aktáantik le  baʼax ku yúuchultoʼonoʼ». ¿Yaan wa junpʼéel teksto tu líiʼsaj a wóol teʼ súutukil jach táan a sufriroʼ?

19. ¿Bix ken u bendecirtiloʼon Jéeoba?

¹⁹ Kuxaʼanoʼon tu tsʼook kʼiinoʼob, le oʼolal jach yaan baʼaloʼob jeʼel u beetik k-okʼoleʼ. Chéen baʼaleʼ u ejemplo Ana, David yéetel rey Ezequíaseʼ ku yeʼesikeʼ Jéeobaeʼ ku yilik le baʼaxoʼob ku yúuchultoʼonoʼ yéetel ku naʼatik bix k-uʼuyikba. Letiʼeʼ maʼ tu tuʼubsik le bukaʼaj u jaʼil a wich tsʼoʼok u yáalaloʼ. Jeʼekʼabt a puksiʼikʼal tiʼ Jéeoba le táan a muʼyajoʼ. Maʼ a náachtal tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ, letiʼobeʼ jach u yaabiltmechoʼob. Kaxt u yáantaj Jéeoba teʼ Bibliaoʼ. Wa ku chúukpajal a wóoleʼ Jéeobaeʼ jach yaan u bendecirkech. Maʼ tun xáantaleʼ Jéeobaeʼ yaan u choʼik tuláakal u jaʼil k-ich (Apo. 21:4). Teʼ túumben luʼumoʼ yaan k-okʼol chéen baʼaleʼ maʼ tumen tristeʼoniʼ, baʼaxeʼ tumen kiʼimak k-óol.