1. ¿Bix a wuʼuyikaba ikil a kanik le u jaajil ku yaʼalik le Bibliaoʼ?

 TOʼON k-meyajtik Jéeobaeʼ jach k-yaabiltmaj le baʼaloʼob jaajtak k-kanik teʼ Bibliaoʼ. Yoʼolal le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-kanikoʼ tsʼoʼok u muʼukʼaʼantal k-fe (Rom. 10:17). K-creertik de ke Jéeobaeʼ tu tsʼáaj le múuchʼulil yanchaj teʼ yáax siglo bey «u yokomil yéetel u chuunpakʼil le jaajoʼ» (1 Tim. 3:15). Tsʼoʼoleʼ yéetel kiʼimak óolal k-beetik le baʼaxoʼob ku yaʼalik le máaxoʼob nuʼuktikoʼonoʼ tumen ku tsolkoʼobtoʼon baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ yéetel ku yaʼalikoʼob baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-lúubul utsil tiʼ Dios (Heb. 13:17).

2. Jeʼex u yaʼalik Santiago 5:​19, ¿baʼaxten kʼaʼabéet k-kanáantikba?

² Kex tsʼoʼok k-kanik u jaajil yéetel kex tiaʼanoʼon ichil u kaajal Jéeobaeʼ, kʼaʼabéet k-kanáantikba tumen wa maʼeʼ jeʼel k-náachkuntaʼal tiʼ u jaajiloʼ (xok Santiago 5:19). Satanáseʼ jach u kʼáat ka xuʼuluk k-confiar tiʼ baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ yéetel tiʼ le nuʼuktaj ku tsʼáaik u kaajal Jéeobaoʼ (Efe. 4:14).

3. ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-kanik k-kʼaj óolt u jaajil? (Efesios 6:​13, 14).

³ (Xok Efesios 6:​13, 14). Maʼ kun xáantaleʼ le Kʼaasilbaʼaloʼ yaan u yaʼalik yaʼab tuusoʼob utiaʼal ka u tsʼáauba le naciónoʼob tu contra Jéeobaoʼ (Apo. 16:​13, 14). Tsʼoʼoleʼ yaan xan u beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal u tusik le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ (Apo. 12:9). Le oʼolal jach kʼaʼabéet k-kanik k-kʼaj óolt u jaajil utiaʼal maʼ k-tuʼusul yéetel jach kʼaʼabéet xan k-tsʼáaik ichil  k-kuxtal le u jaajiloʼ (Rom. 6:17; 1 Ped. 1:22). Wa k-kʼáat k-salvartba le kéen taalak le nojoch muʼyajiloʼ kʼaʼabéet k-beetik le baʼaloʼobaʼ.

4. ¿Baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

⁴ Teʼ xookaʼ yaan k-tʼaan tiʼ kaʼapʼéel jatsʼuts modosoʼob yaan u yáantkoʼon k-kʼaj óolt le u jaajil yaan teʼ Bibliaoʼ yéetel ka k-kʼam le nuʼuktaj ku tsʼáaik u kaajal Jéeobaoʼ. Yaan xan k-ilik óoxpʼéel baʼaloʼob unaj k-beetik utiaʼal ka pʼáatkoʼon ichil u jaajil.

MODOSOʼOB KU YÁANTKOʼON K-KʼAJ ÓOLT U JAAJIL

5. Le respeto ku yuʼubik máak tu yoʼolal Jéeobaoʼ, ¿bix u yáantik utiaʼal ka u kʼaj óolt u jaajil?

⁵ Respetart Jéeoba. Le máax ku respetartik Jéeobaeʼ maʼ tu beetik mix baʼal u pʼekmaj letiʼ tumen u yaabiltmaj. Tsʼoʼoleʼ jach ku tsʼíiboltik ka kʼaʼamak tumen Jéeoba, le beetik ku yilik u kʼaj óoltik baʼax maʼalob, baʼax maʼ maʼalobiʼ, le jaajoʼ bey xan le tuusoʼ (Pro. 2:​3-6; Heb. 5:14). Le yaabilaj ku yuʼubik tu yoʼolal Jéeobaoʼ maas nojoch ke le saajkilil ku yuʼubik tu yoʼolal wíinikoʼ. Leloʼ bey unaj u beetkoʼ tumen yaʼab tiʼ le baʼaxoʼob maʼalob u yilik máakoʼ Jéeobaeʼ maʼ maʼalob u yilkiʼ.

6. ¿Baʼax tu beetaj le j-chʼúukoʼob sajakchajoʼob tiʼ le cananeoʼoboʼ?

⁶ Maʼ unaj k-chaʼik u píitmáan k-sajaktal tiʼ wíinikiʼ, tumen leloʼ jeʼel u beetik k-creertik le baʼaloʼob ku yaʼalaʼal tu contra Jéeobaoʼ. Kʼaʼajaktoʼon le baʼax úuch tiʼ le 12 j-chʼúukoʼob bin u yiloʼob le luʼum prometertaʼab u tsʼaʼabal tiʼ le israelitaʼoboʼ. Diez u túulal tiʼ letiʼobeʼ jach píitmáan u sajaktaloʼob, le oʼolal tu yaʼaloʼob: «Maʼ tu páajtal k-naʼakal baʼateʼel tu contra le máakoʼoboʼ tumen maas yaan u muukʼoʼob ke toʼon» (Núm. 13:​27-31). Jach jaaj le baʼax tu yaʼaloʼoboʼ le cananeoʼoboʼ jach táaj yaan u muukʼoʼob. Chéen baʼaleʼ le ka tu yaʼaloʼob yaan u ganartaʼaloʼobeʼ táan u yeʼeskoʼobeʼ tuʼubtiʼob wa Jéeoba aʼaltiʼob ka ookkoʼob teʼ luʼum jeʼeloʼ yéetel yaan u yáantaʼaloʼob.  Tuʼubtiʼob xan tuláakal le baʼax u beetmaj Jéeoba tu yoʼolaloʼoboʼ. Wa maʼ u tuʼubsikoʼob le baʼaloʼobaʼ yaan u tsʼáaikoʼob cuenta kaʼacheʼ le cananeoʼoboʼ mix baʼaloʼob tu táan Jéeoba, le Dios jach táaj yaan u poderoʼ. Pero Josué yéetel Calebeʼ maʼ sajakchajoʼobiʼ. Letiʼobeʼ jach yaan u fejoʼob kaʼachi yéetel u kʼáatoʼob lúubul utsil tiʼ Jéeoba. Le oʼolal tu yaʼaloʼob tiʼ le kaajoʼ: «Wa tsʼoʼok k-lúubul maʼalob tu táan Jéeobaeʼ, letiʼeʼ yaan u beetik k-okol teʼ luʼum tuʼux ku tuul leche yéetel kaaboʼ, yéetel yaan u tsʼáaiktoʼon» (Núm. 14:​6-9).

7. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-maas respetart Jéeobaeʼ? (Ilawil xan le dibujooʼ).

⁷ Junpʼéel baʼal jeʼel u yáantkoʼon k-maas respetart Jéeobaeʼ letiʼe ka k-chʼaʼ en cuenta baʼax uts tu tʼaan antes k-chʼaʼik junpʼéel decisiónoʼ (Sal. 16:8). Le kéen k-xok le Bibliaoʼ maʼalob ka k-tukle: «¿Baʼax jeʼel in beetik kaʼach wa tiaʼanen teʼeloʼ?». Máans ta tuukuleʼ táan a wuʼuyik baʼax ku yaʼalik le diez j-chʼúukoʼoboʼ, ¿yaan wa a creertik le baʼax ku yaʼalikoʼoboʼ? ¿Yaan wa a chaʼik u ganarkech a saajkilil tiʼ wíinik wa yaan a wuʼuyik u tʼaan Jéeoba tumen a yaabiltmaj? Tuláakal le israelitaʼob kuxaʼanoʼob teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ maʼ tu tsʼáajoʼob cuenta jach jaaj le baʼax tu yaʼalaj Josué yéetel Caleboʼ. Le oʼolal mix juntúul tiʼ letiʼob ookoʼob teʼ luʼum aʼalaʼan u tsʼaʼabaltiʼoboʼ (Núm. 14:​10, 22, 23).

8. ¿Baʼax jatsʼuts modosil kʼaʼabéet u yantaltoʼon, yéetel baʼaxten?

⁸ Kabal óolal. Jéeobaeʼ ku kaʼansik u jaajil tiʼ le máaxoʼob kabal u yóoloʼoboʼ (Mat. 11:25). Le ka t-kanaj u jaajileʼ t-eʼesaj kabal óolal yéetel t-kʼamaj xan u yáantaj u maasil (Hech. 8:​30, 31). Pero kex beyoʼ kʼaʼabéet k-kanáantikba utiaʼal maʼ u kaʼantal k-ich. Le máax kaʼanal u yichoʼ jeʼel u tuklikeʼ le baʼaxoʼob ku yaʼalik letiʼoʼ igual u importanteiloʼob yéetel le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ bey xan yéetel le nuʼuktaj ku tsʼáaik u kaajal Jéeobaoʼ.

9. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal u seguer k-eʼesik kabal óolaleʼ?

⁹ ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal u seguer k-eʼesik kabal óolaleʼ? Letiʼe k-kʼaʼajsik mix baʼaloʼon tu táan Jéeobaoʼ (Sal. 8:​3, 4). Uláakʼ baʼax jeʼel u yáantkoʼoneʼ letiʼe k-orar utiaʼal ka tuukulnakoʼon yéetel kabal óolaloʼ bey xan utiaʼal k-chaʼik k-kaʼansaʼal. Jéeobaeʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-tsʼáaik táanil le baʼaxoʼob k-tuklikoʼ, baʼaxeʼ ka k-tsʼáa táanil baʼax ku tuklik letiʼ. Tiʼ Jéeobaeʼ ku meyaj le Biblia bey xan u kaajal utiaʼal u yaʼaliktoʼon baʼax ku tuklikoʼ. Kéen k-xok le Bibliaoʼ maʼalob ka k-kaxt le tekstoʼob eʼesik Jéeobaeʼ u yaabiltmaj le máaxoʼob kabal u yóoloʼoboʼ yéetel u pʼekmaj le máaxoʼob kaʼanal u yichoʼob yéetel ku creerkubaʼoboʼ. Wa ku tsʼaʼabaltech junpʼéel meyaj ichil u kaajal Jéeoba jeʼel u beetik a kʼaj óoltaʼal tumen yaʼab sukuʼunoʼobeʼ, kanáant maʼ u kaʼantal a wich.

¿BAʼAX UNAJ K-BEETIK UTIAʼAL K-PʼÁATAL ICHIL U JAAJIL?

10. ¿Máaxoʼob u tsʼaamaj Jéeoba utiaʼal u nuʼuktikoʼob u kaajal?

¹⁰ Confiarnen mantatsʼ tiʼ le nuʼuktaj ku tsʼáaik u kaajal Jéeobaoʼ. Úuchjeakileʼ Jéeobaeʼ tu tsʼáaj Moisés utiaʼal u nuʼuktik u kaajil Israel, ka máan kʼiineʼ tu tsʼáaj Josué utiaʼal ka u beet le meyajoʼ (Jos. 1:​16, 17). Le israelitaʼob kaʼachoʼ jach maʼalob u bintiʼob le kéen u yuʼuboʼob u tʼaan le máaxoʼob ku tsʼaʼabaloʼob tumen Jéeobaoʼ. Teʼ yáax siglo xanoʼ le múuchʼuliloʼoboʼ nuʼuktaʼaboʼob tumen le 12 apóstoloʼoboʼ (Hech. 8:​14, 15). Ka máan kʼiineʼ tsʼaʼab xan ancianoʼob tu kaajil Jerusalén. Le sukuʼunoʼoboʼ tu chaʼaj u nuʼuktaʼaloʼob tumen le máaxoʼob tsʼaʼaboʼob tumen Jéeobaoʼ. Yoʼolal leloʼ «le múuchʼuliloʼoboʼ seguernaj u  muʼukʼaʼantal u fejoʼob, yéetel cada kʼiin ku máaneʼ seguernaj u maas yaʼabtaloʼob» (Hech. 16:​4, 5). Teʼ kʼiinoʼobaʼ Jéeobaeʼ ku bendecirtik xan le máaxoʼob ku chaʼik u nuʼuktaʼaloʼob tumen u kaajaloʼ. ¿Bix jeʼel u yuʼubikuba Jéeoba wa maʼ t-uʼuyik u tʼaan le máaxoʼob u tsʼaamaj utiaʼal u nuʼuktikoʼonoʼ? Utiaʼal k-ojéeltikeʼ koʼoneʼex ilik baʼax úuch tiʼ le israelitaʼob le táan u binoʼob teʼ luʼum aʼalaʼan u tsʼaʼabaltiʼoboʼ.

11. ¿Baʼax úuch tiʼ le máaxoʼob tu tsʼáajubaʼob tu contra le máax tu yéeyaj Jéeoba utiaʼal u nuʼuktik u kaajaloʼ? (Ilawil xan le dibujooʼ).

¹¹ Le táan u bin le israelitaʼob teʼ luʼum aʼalaʼan u tsʼaʼabaltiʼoboʼ jujuntúul tiʼ u nuuktakiloʼobeʼ joʼopʼ u tʼaanoʼob tu contra Moisés yéetel joʼopʼ u yaʼalikoʼob wa jach tu jaajil Jéeoba tsʼáa utiaʼal u nuʼuktikoʼob. Tu yaʼaloʼob: «Tuláakal le kaajoʼ santo, [maʼ chéen Moisésiʼ] yéetel Jéeobaeʼ tiaʼan chúumuk tiʼ letiʼobeʼ» (Núm. 16:​1-3). U jaajileʼ utiaʼal Jéeobaeʼ «tuláakal le kaajoʼ» santo kaʼachi, pero le máax u yéeymaj utiaʼal u nuʼuktikoʼ Moisés (Núm. 16:28). Le máakoʼobaʼ maʼ tiʼ Moisés táan kaʼach u yaʼalikoʼob baʼaliʼ, baʼaxeʼ tiʼ Jéeoba. Letiʼobeʼ maʼ táan u chʼaʼikoʼob kaʼach en cuenta le baʼax u kʼáat Jéeobaoʼ, chéen u yutsiloʼob ku kaxtikoʼob. Jach táan kaʼach u tsʼíiboltkoʼob ka yanaktiʼob páajtalil. Jéeobaeʼ tu xuʼulsaj le máaxoʼob líikʼoʼob tu contraoʼ bey xan le u milesil israelitaʼob tu tsʼáajubaʼob tu tséeloʼoboʼ (Núm. 16:​30-35, 41, 49). Teʼ kʼiinoʼob xanaʼ Jéeobaeʼ junpuliʼ maʼ maʼalob u yilik baʼax ku beetik le máaxoʼob maʼ tu chaʼik u nuʼuktaʼaloʼob tumen u kaajaloʼ.

12. ¿Baʼaxoʼob eʼesik mantatsʼ jeʼel u páajtal k-confiar tiʼ u kaajal Jéeobaeʼ?

¹² Jach yaʼab baʼax oʼolal jeʼel u páajtal k-confiar tiʼ u kaajal Jéeobaeʼ. Le máaxoʼob nuʼuktikoʼ le kéen u yiloʼob wa kʼaʼabéet u jel tsoʼolol bix u naʼataʼal junpʼéel kaʼansajeʼ ku beetkoʼob. Tsʼoʼoleʼ wa kʼaʼabéet xan u yutskíintaʼal bix u nuʼuktaʼal le meyajoʼ maʼ suʼlakoʼob xan u beetoʼob le kʼeexoʼob kʼaʼabéetoʼ (Pro. 4:18).  Tuláakal lelaʼ ku beetkoʼob tumen ku tsʼáaikoʼob táanil baʼax u kʼáat Jéeoba. Le kéen u chʼaʼob decisiónoʼobeʼ ku chʼaʼikoʼob en cuenta baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Lelaʼ bey unaj u beetik tuláakal le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ.

13. ¿Baʼax «le maʼalob kaʼansajoʼob[oʼ]», yéetel baʼax unaj k-beetik?

¹³ «Pʼáatak ta tuukul le maʼalob kaʼansajoʼob[oʼ]» (2 Tim. 1:13). ¿Baʼax «le maʼalob kaʼansajoʼob[oʼ]»? Letiʼe kaʼansajoʼob yaan teʼ Bibliaoʼ (Juan 17:17). Tuláakal le baʼaxoʼob k-creerkoʼ ku taal tiʼ le kaʼansajoʼobaʼ. U kaajal Jéeobaeʼ mantatsʼ táan u yaʼaliktoʼon ka k-il wa tuláakal le baʼax k-creerkoʼ teʼ Biblia u taaloʼ. Wa k-beetik beyoʼ jach yaan u bintoʼon maʼalobil.

14. ¿Bix úuchik u yeʼesik jujuntúul tiʼ le yáax cristianoʼob maʼ pʼáat tu tuukuloʼob «le maʼalob kaʼansajoʼob[oʼ]»?

¹⁴ ¿Baʼax jeʼel u yúuchul wa ku káajal k-náachtal tiʼ «le maʼalob kaʼansajoʼob[oʼ]»? Koʼoneʼex ilik baʼax úuch tiʼ le sukuʼunoʼob teʼ yáax siglooʼ. Jujuntúul tiʼ letiʼobeʼ táan kaʼach u yaʼalikoʼobeʼ tsʼoʼok u kʼuchul u kʼiinil Jéeoba. Maʼ xaaneʼ yaan kaʼach junpʼéel carta aʼalik leloʼ yéetel ku tuklaʼaleʼ apóstol Pablo bin tsʼíibtmil. Pero yaan tiʼ le sukuʼunoʼob kajaʼanoʼob Tesalónicaoʼ maʼ tu jóoʼsoʼob tiempo utiaʼal u comprobarkoʼob wa jaajiʼ, baʼaxeʼ tu creertoʼob yéetel joʼopʼ u tsikbaltikoʼob tiʼ u maasil. Wa maʼ u tuʼubultiʼob kaʼach le baʼaxoʼob kaʼansaʼabtiʼob tumen Pablooʼ, bejlaʼa maʼ tu jáan creerkoʼob le baʼax aʼalaʼaboʼ (2 Tes. 2:​1-5). Ka tsʼoʼokeʼ Pabloeʼ tu yaʼalajtiʼob maʼ u creerkoʼob tuláakal le baʼax ku yuʼubikoʼoboʼ. Utiaʼal maʼ u kaʼa úuchultiʼob beyoʼ tu tsʼoʼokbal le u kaʼapʼéel carta tu tsʼíibtajtiʼoboʼ, tu yaʼalaj: «Teen Pabloeʼ kin túuxtikteʼex saludos. Lelaʼ teen tsʼíibt yéetel in kʼaboʼob, jeʼex suuk in beetik teʼ cartaʼob kin túuxtikoʼ. Teneʼ deporsi bey in tsʼíiboʼ» (2 Tes. 3:17).

15. ¿Bix jeʼel k-kanáantikba tiʼ le tuusoʼob ku yaʼalik u enemigoʼob Diosoʼ? Aʼal junpʼéel ejemplo. (Ilawil xan le fotoʼoboʼ).

¹⁵ ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax tu tsʼíibtaj apóstol Pablo tiʼ le sukuʼunoʼob yanoʼob Tesalónicaoʼ? Ku kaʼansiktoʼoneʼ wa k-uʼuyik junpʼéel noticia ku beetik u jaʼakʼal k-óol bey xan wa k-uʼuyik junpʼéel baʼal maʼ de acuerdo yéetel  le baʼax tsʼoʼok k-kanik teʼ Bibliaoʼ, kʼaʼabéet k-eʼesik naʼatil. Teʼ úuchben Unión Soviéticaoʼ le máaxoʼob pʼekmiloʼonoʼ tu beetoʼob u tuklaʼal bey teʼ central mundial u taal junpʼéel cartaoʼ. Teʼ cartaoʼ ku yaʼalikeʼ ka jóokʼok le sukuʼunoʼob ichil u kaajal Jéeobaoʼ utiaʼal ka u beetoʼob junpʼéel túumben grupo. Jach jeʼel u yaʼalaʼal kaʼach teʼ central mundial u taal le cartaoʼ. Pero le sukuʼunoʼob chúukaʼan u yóoloʼoboʼ maʼ tu creertoʼob le baʼax ku yaʼalikoʼ, tu tsʼáajoʼob cuentaeʼ maʼ de acuerdo yéetel le baʼax tsʼoʼok u kankoʼoboʼ. Teʼ kʼiinoʼobaʼ u enemigoʼob Dioseʼ ku meyajtiʼob le tecnología utiaʼal u xaʼakʼbesikoʼob k-tuukul yéetel utiaʼal u jatskoʼonoʼoboʼ. Le beetik jach kʼaʼabéet k-kanáantikba utiaʼal maʼ u xaʼakʼbesaʼal k-tuukul. Utiaʼal leloʼ kʼaʼabéet k-jach ilik wa tuláakal le baʼax k-uʼuyik yéetel k-xokikoʼ de acuerdo yéetel le baʼaloʼob jaajtak tsʼoʼok k-kanik teʼ Bibliaoʼ (2 Tes. 2:2; 1 Juan 4:1).

16. Jeʼex u yaʼalik Romanos 16:​17, 18, ¿baʼax unaj k-beetik wa k-ilik yaan máax táan u náachtal tiʼ u jaajil?

¹⁶ Pʼáaten yiknal le máaxoʼob chúukaʼan u yóoloʼob tiʼ Diosoʼ. Jéeobaeʼ u kʼáat ka adorartaʼak junmúuchʼ tumen tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ. Lelaʼ jeʼel u béeytal wa k-pʼáatal ichil u jaajileʼ. Le máaxoʼob ku náachtaloʼob tiʼ u jaajiloʼ ku beetkoʼob u jatskuba le sukuʼunoʼoboʼ. Le beetik Jéeobaeʼ ku yaʼaliktoʼon ka náachchajkoʼon tiʼ le máakoʼob beyoʼ (xok Romanos 16:​17, 18).

17. ¿Baʼax ku yúuchul wa k-kʼaj óoltik u jaajil yéetel k-pʼáatal ichil?

¹⁷ Wa k-kʼaj óoltik u jaajil yéetel k-pʼáatal ichileʼ yaan u muʼukʼaʼantal k-fe (Efe. 4:​15, 16). Beyoʼ maʼ ken u táabsoʼon le tuusoʼob ku yaʼalik Satanásoʼ, tsʼoʼoleʼ beyoʼ Jéeobaeʼ yaan u kanáantkoʼon le táan le nojoch muʼyajiloʼ. Wa k-pʼáatal ichil u jaajileʼ Jéeoba, ‹u Diosil le jeetsʼeliloʼ› yaan u kanáantkoʼon (Fili. 4:​8, 9).