Xeen tiʼ baʼax ku taasik

Xeen tu cuadroil baʼax ku taasik

XOOK 27

Kʼaʼabéet k-respetartik Jéeoba

Kʼaʼabéet k-respetartik Jéeoba

«Jéeoba a Dioseʼex unaj a respetarkeʼex» (DEU. 10:20).

KʼAAY 8 Jéeoba kanáantken

TIʼ BAʼAX KUN TʼAAN a

1, 2. Jeʼex u yaʼalik Deuteronomio 10:20, ¿baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-maas bisikba yéetel Jéeoba?

 ¿BAʼAX jatsʼuts modos a kʼáat ka yanak tiʼ juntúul a amigo? Maʼ xaaneʼ a kʼáat ka u yaabiltech yéetel ka u yáantech. Tsʼoʼoleʼ maʼ xaaneʼ a kʼáat xan ka u respetartech. Bey túun xanoʼ utiaʼal k-bisikba maʼalob yéetel Jéeobaeʼ kʼaʼabéet xan k-respetartik (xok Deuteronomio 10:20).

2 Kex jeʼel bukaʼaj tiempo joʼopʼok k-meyajtik Jéeobaeʼ tuláakloʼon kʼaʼabéet k-respetartik. Chéen baʼaleʼ, ¿baʼax u kʼáat u yaʼal u respetartaʼal Dios? ¿Bix jeʼel k-beetkeʼ? ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax tu beetaj Abdías, Jeoyadá yéetel rey Jeoásoʼ?

¿BAʼAX U KʼÁAT U YAʼAL U CHʼAʼABAL SAAJKIL TIʼ DIOS WA U RESPETARTAʼAL?

3. ¿Bix u yáantkoʼon k-chʼaʼik saajkil?

3 U chʼaʼabal saajkil tiʼ Dios wa u respetartaʼaleʼ u kʼáat u yaʼal maʼ u beetik máak baʼax u pʼekmaj. Maʼ xaaneʼ jelaʼan u yuʼubaʼal u yaʼalaʼal kʼaʼabéet u chʼaʼabal saajkil tiʼ Dios, pero u jaajileʼ le saajkiloʼ yaan horaeʼ jeʼel u yáantajeʼ. Por ejemploeʼ como saajkoʼon lúubul ichil junpʼéel nuxiʼ jooleʼ k-kanáantik maʼ k-sen náatsʼal tiʼ le jooloʼ. Tsʼoʼoleʼ como saajkoʼon u yúuchultoʼon wa baʼax loobileʼ k-kanáantik baʼax k-beetik. Wa jach maʼalob k-bisikba xan yéetel wa máaxeʼ k-kanáantik baʼax k-aʼalik bey xan baʼax k-beetik tumen saajkoʼon ka xuʼuluk u biskuba t-éetel.

4. ¿Baʼax u kʼáat Satanás ka k-tukle?

4 Satanáseʼ maʼ u kʼáat ka k-respetart Jéeobaiʼ. Letiʼeʼ u kʼáat ka k-creert le baʼax tu yaʼalaj Elifazoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ Jobeʼ Dioseʼ maʼatech u confiar tiʼ le máaxoʼob meyajtikoʼ yéetel maʼ kiʼimak u yóol yéetel le baʼaxoʼob k-beetkoʼ (Job 4:18, 19). Satanáseʼ u kʼáat ka xuʼuluk k-meyajtik Jéeoba, pero utiaʼal maʼ u jóokʼol yéetel u yóoleʼ kʼaʼabéet k-respetartik Dios yéetel k-beetik baʼax uts tu tʼaan.

5. ¿Bix u yeʼesik máak ku respetartik Jéeoba?

5 Le máax ku respetartik Diosoʼ u yaabiltmaj yéetel ku kanáantik baʼax ku beetik utiaʼal maʼ u xuʼulul u biskuba tu yéetel. Jesúseʼ jach bey tu beetiloʼ, letiʼeʼ jach tu respetartaj Jéeoba (Heb. 5:7; Isa. 11:2, 3). Tsʼoʼoleʼ mantatsʼ tu beetaj baʼax uts tu tʼaan u Taata tumen jach u yaabiltmaj (Juan 14:21, 31). Jeʼex Jesúseʼ toʼon xaneʼ jach k-respetartik Jéeoba tumen nojoch u yaabilaj, jach yaan u naʼat, toj baʼax ku beetik yéetel jach yaan u poder. K-ojel xaneʼ wa k-beetik baʼax uts tu tʼaaneʼ yaan k-kiʼimakkúuntik u yóol (Sal. 78:41; Pro. 27:11).

¿BAʼAX JEʼEL U YÁANTKOʼON K-RESPETART DIOSEʼ?

6. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-maas respetart Jéeobaeʼ? (Proverbios 2:5).

6 Tuláakloʼon kʼaʼabéet k-kanik k-respetart Jéeoba (xok Proverbios 2:5). Junpʼéel baʼax jeʼel u yáantkoʼoneʼ letiʼe k-chaʼantik le baʼaxoʼob u beetmoʼ. Le kéen k-beet beyaʼ k-ilik le naʼat yaan tiʼ Jéeobaoʼ, u poder yéetel u yaabilaj. Leloʼ ku beetik k-maas yaabiltik yéetel k-respetartik (Rom. 1:20). Juntúul kiik ku kʼaabaʼtik Adrienneeʼ, ku yaʼalik: «Kéen in wil tuláakal le baʼaloʼob u beetmaj Jéeobaoʼ kin tsʼáaik cuentaeʼ jach yaan u naʼat. Leloʼ ku yáantken in wileʼ tuláakal baʼax ku yaʼalik ka k-beeteʼ utiaʼal k-utsil». Tu yaʼalaj xan: «Maʼ in kʼáat in beet mix baʼal jeʼel u náachkuntken tiʼ Jéeoba, le Máax tsʼáa in kuxtaloʼ». Teech xaneʼ ilawil a jóoʼsik tiempo utiaʼal a tuukul tiʼ le baʼaloʼob u beetmaj Jéeobaoʼ. Wa ka beetkeʼ yaan a maas respetartik yéetel yaan a maas yaabiltik (Sal. 111:2, 3).

7. ¿Bix u yáantkoʼon le oración utiaʼal k-maas respetartik Jéeobaoʼ?

7 Uláakʼ baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal k-maas respetartik Jéeobaeʼ letiʼe oraciónoʼ. Cada ken orarnakoʼon tiʼeʼ k-maas kʼaj óoltik. Por ejemploeʼ kéen k-kʼáattiʼ ka u yáantoʼon k-aktáant junpʼéel problemaeʼ k-tuukul tiʼ u poder. Tsʼoʼoleʼ kéen k-tsʼáa gracias tiʼ yoʼolal u kuxtal u Hijo tu kʼuboʼ k-kʼaʼajsik jach u yaabiltmoʼon. Kéen k-kʼáattiʼ ka u nuʼuktoʼon utiaʼal k-chʼaʼik junpʼéel maʼalob decisióneʼ k-kʼaʼajsik jach yaan u naʼat. Le oraciónoʼob beyaʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-maas respetartik Jéeoba bey xan utiaʼal maʼ k-beetik wa baʼax jeʼel u náachkuntkoʼon tiʼeʼ.

8. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal maʼ u xuʼulul k-respetartik Jéeoba?

8 Utiaʼal maʼ u xuʼulul k-respetartik Jéeobaeʼ kʼaʼabéet k-xokik le Bibliaoʼ. Beyoʼ yaan k-kaanbal tiʼ le baʼaxoʼob tu beetaj le máaxoʼob meyajt Dios úuchjeakiloʼ. Yáaxeʼ yaan k-ilik u ejemplo kaʼatúul máakoʼob chúukpaj u yóol u meyajtoʼob Jéeoba: Abdías, le máax nuʼuktik le meyaj ku beetaʼal kaʼach tu yotoch rey Acaboʼ yéetel Jeoyadá, u maas nojchil le sacerdoteʼoboʼ. Kéen tsʼoʼokkeʼ yaan k-ilik xan u ejemplo Jeoás, u reyil Judá. Letiʼeʼ tu káajbaleʼ chúukpaj u yóol tiʼ Jéeoba pero ka tsʼoʼokeʼ náachchaj tiʼ.

ABDÍASEʼ MAʼ SAJAKCHAJIʼ

9. ¿Baʼax utsil tu kʼamaj Abdías úuchik u respetartik Jéeoba? (1 Reyes 18:3, 12).

9 Kéen yáax chʼaʼchiʼitaʼak Abdías b teʼ Bibliaoʼ ku yaʼalaʼaleʼ tu beetaj baʼax uts tu tʼaan Jéeoba tumen ku respetartik (xok 1 Reyes 18:3, 12). Úuchik u beetik leloʼ tuláakal máak ku confiar kaʼach tiʼ, le oʼolal le reyoʼ tu tsʼáaj u nuʼukt le meyaj ku beetaʼal tu yotochoʼ (ket yéetel Nehemías 7:2.) Tsʼoʼoleʼ tumen ku respetartik Dioseʼ maʼ sajakchaj u beet baʼax uts tu tʼaaniʼ. ¿Baʼaxten kʼaʼabéetchaj maʼ u chʼaʼik saajkil? Tumen kuxlaj tu kʼiiniloʼob rey Acab, letiʼeʼ «tu beetaj baʼaloʼob maas kʼaastak tu táan Jéeoba ke le tu beetaj tuláakal le [reyoʼob] yanchajoʼob antes tiʼ letiʼoʼ» (1 Rey. 16:30). Tsʼoʼoleʼ Acabeʼ tsʼokaʼan u beel kaʼach yéetel Jezabel, juntúul koʼolel ku adorartik Baal yéetel jach u pʼekmaj Jéeoba, le oʼolal taak kaʼach u beetik u xuʼulul u adorartaʼal tu reinoil le diez tribusoʼ. Tsʼoʼoleʼ tu kíimsaj yaʼab tiʼ u profetaʼob Jéeoba (1 Rey. 18:4) ¿Máasaʼ maʼ chéen chʼaʼabil u adorartaʼal Jéeoba teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ?

10. ¿Bix tu yeʼesil Abdías jach maʼ saajkiʼ?

10 ¿Bix tu yeʼesil Abdías jach maʼ saajkiʼ? Le ka tu yaʼalaj Jezabel ka kíimsaʼak u profetaʼob Jéeobaeʼ, Abdíaseʼ tu «chʼaʼaj 100 u túulal[eʼ]» ka tu «taʼakaj 50 u túulal tiʼ junpʼéel sajkab yéetel le uláakʼ 50 tiʼ uláakʼ sajkab», tu tsʼáaj xan «waaj u jaantoʼob yéetel jaʼ u yukʼoʼob» (1 Rey. 18:13, 14). Wa ka ojéeltaʼak tumen Jezabel le baʼax tu beetoʼ jeʼel kaʼach u kíimsaʼaleʼ. U jaajileʼ Abdíaseʼ maʼ u kʼáat kíimil kaʼachiʼ, pero como u yaabiltmaj Jéeoba bey xan le máaxoʼob meyajtikoʼ, tu tsʼáaj u kuxtal tu chiʼ kíimil utiaʼal u salvarkoʼob.

Juntúul sukuʼuneʼ ku yeʼesik maʼ sajak ikil u bisik publicaciónoʼob tiʼ uláakʼ sukuʼunoʼob tuʼux prohibirtaʼan u adorartaʼal Jéeobaoʼ (Ilawil párrafo 11) d

11. ¿Bix u seguerkoʼob u ejemplo Abdías le máaxoʼob meyajtik Dios teʼ kʼiinoʼobaʼ? (Ilawil xan le fotooʼ).

11 Teʼ kʼiinoʼobaʼ yaʼab sukuʼunoʼobeʼ kajaʼanoʼob teʼ tuʼuxoʼob prohibirtaʼan u adorartaʼal Jéeoba tumen le autoridadoʼoboʼ. Pero jeʼex Abdíaseʼ ku tsʼáaikoʼob táanil u adorarkoʼob Jéeoba (Mat. 22:21). Kex ku respetarkoʼob le autoridadoʼoboʼ, ku yuʼubikoʼob «u tʼaan Dios, maʼ u tʼaan chéen máakoʼobiʼ», beyoʼ ku beetkoʼob baʼax u kʼáat Jéeoba (Hech. 5:29). Le oʼolal kex taʼakumbaileʼ ku yilik u seguer u kʼaʼaytajoʼob yéetel u muchʼkubaʼob (Mat. 10:16, 28) Tsʼoʼoleʼ ku yilkoʼob ka yanak le janal espiritual tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ. Koʼox ilik u ejemplo sukuʼun Henri, letiʼeʼ kajaʼan tiʼ junpʼéel u luʼumil África, tuʼux prohibirtaʼan kaʼach adorartaʼal Jéeoba. Teʼ kʼiinoʼoboʼ Henrieʼ tu yaʼalaj jeʼel u bisik le publicaciónoʼob tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Teneʼ desde tin chichnil jach saajken, le oʼolal jeʼel u páajtal in waʼalikeʼ tumen taak in beetik baʼax uts tu tʼaan Jéeobaeʼ páajchaj in beetik le meyaj kʼubéentaʼabtenoʼ». Toʼon xaneʼ wa k-respetartik Jéeobaeʼ maʼ ken k-sajaktal k-beet baʼax uts tu tʼaan.

CHÚUKPAJAK K-ÓOL JEʼEX JEOYADÁEʼ

12. ¿Bix tu yeʼesil Jeoyadá yéetel u yatan chúukaʼan u yóoloʼob tiʼ Jéeoba?

12 Jeoyadá, u maas nojchil le sacerdoteʼoboʼ, jach ku respetartik kaʼach Jéeoba. Leloʼ le áant utiaʼal u chúukpajal u yóol bey xan utiaʼal u yáantik u maasil u adorartoʼob Jéeoba teʼ kʼiinoʼob ka káaj u reinar Atalía, u hija Jezabeloʼ. Atalíaeʼ jach kʼasaʼan kaʼachi, utiaʼal ka páajchajak u reinareʼ tu yilaj u xuʼulsik tuláakal u familia le reyoʼ, tak u yáabiloʼob (2 Cró. 22:10, 11). Chéen baʼaleʼ, Jeosabeat, u yatan Jeoyadáeʼ tu salvartaj Jeoás, juntúul tiʼ u yáabiloʼob Atalía kun kíimsbil kaʼachoʼ. Beyoʼ páajchaj u kanáantaʼal u chʼiʼibal David. Jeoyadáeʼ chúukpaj u yóol tiʼ Jéeoba yéetel maʼ sajakchaj tiʼ Atalíaiʼ (Pro. 29:25).

13. ¿Bix tu kaʼa yeʼesil Jeoyadá chúukaʼan u yóol tiʼ Jéeoba?

13 Le ka tu tsʼáaj siete años tiʼ Jeoáseʼ, Jeoyadáeʼ tu kaʼa eʼesaj chúukaʼan u yóol tiʼ Jéeoba tumen yaan baʼax tu beetaj utiaʼal ka káajak u reinar Jeoás. Wa ku jóokʼol maʼalobil kaʼach le baʼax u tukultmoʼ, Jeoás ken u beet u reyil. Pero wa maʼeʼ jeʼel tak u kíimsaʼaleʼ. Yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ, jóokʼ maʼalob le baʼax u tukultmoʼ. Tsʼoʼoleʼ como áantaʼab xan tumen u nuuktakil le soldadoʼob bey xan le levitaʼoboʼ Jeoyadáeʼ páajchaj u beetik reyil Jeoás yéetel tu túuxtaj kíimsbil Atalía (2 Cró. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1). Jeoyadá túuneʼ tu yilaj ka beetaʼak junpʼéel pacto, «le pactoaʼ letiʼe rey junmúuchʼ yéetel le kaaj tu beetoʼob yéetel Jéeobaoʼ, tu yaʼaloʼobeʼ yaan u seguer u beetkubaʼob u kaajal Jéeoba» (2 Rey. 11:17). Tsʼoʼoleʼ «tu tsʼáaj jujuntúul máakoʼob utiaʼal ka u kanáantoʼob le joonajoʼob yanoʼob tu yotoch Jéeobaoʼ. Beyoʼ jach junpuliʼ maʼ kun okol mix máak maʼ limpio yanil tu táan Diosiʼ» (2 Cró. 23:19).

14. ¿Baʼax tu beetaj Jéeoba yoʼolal Jeoyadá?

14 Desde úuchjeakileʼ Jéeobaeʼ tu yaʼalaj: «Le máaxoʼob ku respetarkenoʼoboʼ yaan xan in respetarkoʼob» (1 Sam. 2:30). Lelaʼ jach bey tu beetil yéetel Jeoyadáoʼ. Por ejemploeʼ tu beetaj u tsʼíibtaʼal teʼ Biblia tuláakal le baʼaloʼob maʼalobtak tu beetaj Jeoyadá utiaʼal ka kaanbalnakoʼonoʼ (Rom. 15:4). Tsʼoʼoleʼ ka kíimeʼ «muʼuk teʼ tu Kaajal Davidoʼ, teʼ tuʼux ku muʼukul le reyoʼoboʼ. Bey úuchikoʼ tumen letiʼeʼ tu beetaj baʼax maʼalob tu luʼumil Israel, tu meyajtaj maʼalob le u jaajil Diosoʼ yéetel tu beetaj baʼaloʼob maʼalobtak yoʼolal u yotoch Dios» (2 Cró. 24:15, 16).

Wa k-respetartik Jéeobaeʼ yaan k-áantik u maasil jeʼex tu beetil Jeoyadáeʼ (Ilawil párrafo 15) e

15. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon u tsikbalil Jeoyadá? (Ilawil xan le fotoʼoboʼ).

15 Le baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal Jeoyadáoʼ ku yáantkoʼon k-maas respetart Dios. Por ejemploeʼ le ancianoʼoboʼ jeʼel u páajtal u beetkoʼob jeʼex Jeoyadá le kéen u kanáantoʼob le múuchʼuliloʼ (Hech. 20:28). Tsʼoʼoleʼ le tsikbalaʼ ku kaʼansikeʼ Jéeobaeʼ maʼ tu tuʼubsik le máaxoʼob tsʼoʼok u yantal u jaʼabiloʼoboʼ, baʼaxeʼ láayliʼ jeʼel u usarkoʼob utiaʼal u béeykuntik le baʼax u tukultmoʼ. Le táankelmoʼob yéetel le x-lóoʼbayanoʼoboʼ yaʼab baʼax jeʼel u kankoʼob xan tiʼ bix tratartaʼabik Jeoyadá tumen Jéeobaeʼ. Ku kankoʼobeʼ maʼalob ka u tratartoʼob yéetel respeto le sukuʼunoʼob tsʼoʼok u yantal u jaʼabiloʼoboʼ, maases le úuch joʼopʼok u meyajtikoʼob Jéeobaoʼ (Pro. 16:31). Tsʼoʼoleʼ le baʼax tu beetaj u nuuktakil le soldadoʼob yéetel le levitaʼoboʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ kʼaʼabéet k-múul meyaj yéetel le máaxoʼob nuʼuktikoʼonoʼ yéetel k-beetik baʼax ku yaʼalikoʼob (Heb. 13:17).

MAʼ UNAJ K-BEETIK JEʼEX JEOÁSEʼ

16. ¿Baʼaxoʼob tu sen beetaj Jeoás le ka kíim Jeoyadáoʼ?

16 Tu táankelmileʼ rey Jeoáseʼ áantaʼab tumen Jeoyadá utiaʼal u beetik baʼax uts tu tʼaan Jéeoba (2 Rey. 12:2). Chéen baʼaleʼ ka kíim Jeoyadáeʼ, Jeoáseʼ tu yuʼubaj u tʼaan le príncipeʼob u tsʼaamubaʼob tu contra Jéeobaoʼ. Yoʼolal leloʼ Jeoás yéetel le kaajoʼ «joʼopʼ u adorarkoʼob le imagenoʼoboʼ bey xan le cheʼob ku adorartaʼaloʼ» (2 Cró. 24:4, 17, 18). Kex Jéeoba yaachaj u yóoleʼ «seguernaj u túuxtik profetaʼob tu yiknaloʼob utiaʼal u beetik u suutoʼob tu yiknal, [...] chéen baʼaleʼ letiʼobeʼ maʼ tu yóotaj u yuʼuboʼob tʼaaniʼ». Tsʼoʼoleʼ maʼ tu beetoʼob u cuentail baʼax tu yaʼalaj Zacarías, c u hijo Jeoyadáiʼ. Letiʼeʼ profeta yéetel sacerdote kaʼachi, tsʼoʼoleʼ u primo Jeoás. U maas kʼaasileʼ Jeoáseʼ«tu tuʼubsaj le nojoch yaabilaj eʼesaʼabtiʼ tumen Jeoyadá u papá Zacaríasoʼ, ka tu kíimsaj Zacarías». ¡Jach túun minaʼan u suʼtal! (2 Cró. 22:11; 24:19-22).

17. ¿Bix tsʼoʼokik tiʼ Jeoás?

17 Jeoáseʼ xuʼul u respetartik Jéeoba, le oʼolal bin kʼaasil tiʼ. Jéeobaeʼ u yaʼalmaj: «Le máaxoʼob bey mix baʼal u tratarkenoʼoboʼ bey xan ken in tratartiloʼoboʼ» (1 Sam. 2:30). Ka máan kʼiineʼ le ejército siriooʼ kex maʼ yaʼaboʼobeʼ tu ganartoʼob u ejército Jeoás yéetel letiʼeʼ jach loobiltaʼabi. Le ka bin le sirioʼoboʼ traicionartaʼab Jeoás tumen le máaxoʼob meyajtikoʼ ka kíimsaʼabi. Letiʼobeʼ bey úuchik u beetkoʼoboʼ tumen Jeoáseʼ tu kíimsaj Zacarías. Tsʼoʼoleʼ como jach kʼasaʼaneʼ «maʼ muʼuk teʼ tuʼux ku muʼukul le reyoʼoboʼ» (2 Cró. 24:23-25).

18. Jeʼex u yaʼalik Jeremías 17:7 yéetel 8, ¿baʼax unaj k-beetik utiaʼal maʼ u yúuchultoʼon jeʼex Jeoáseʼ?

18 ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax úuch tiʼ Jeoásoʼ? Letiʼeʼ bey jeʼex junkúul cheʼ maʼ taam u mootseʼ. Utiaʼal maʼ u lúubuleʼ kʼaʼabéet kaʼach u tóojcheʼetaʼal. Jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaleʼ letiʼe baʼax tu beetaj Jeoyadá tu yéeteloʼ tumen mantatsʼ tu nuʼuktaj. Chéen baʼaleʼ le ka kíim Jeoyadá yéetel ka náachchaj le kaaj tiʼ Jéeobaoʼ Jeoáseʼ xuʼul xan u meyajtik Jéeoba. Lelaʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ maʼ unaj k-meyajtik Jéeoba chéen tumen bey u beetik k-láakʼtsiloʼob wa le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Utiaʼal maʼ k-náachtal tiʼ Jéeobaeʼ toʼon kʼaʼabéet k-muʼukʼankúuntik k-fe yéetel k-beetik baʼax ku yaʼalik. Lelaʼ k-beetik le kéen xakʼalxooknakoʼon, kéen tuukulnakoʼon tiʼ le baʼax k-xokikoʼ yéetel le kéen orarnakoʼonoʼ (xok Jeremías 17:7, 8; Col. 2:6, 7).

19. ¿Baʼax ku kʼáatiktoʼon Jéeoba ka k-beete?

19 Jéeobaeʼ maʼ tu kʼáatiktoʼon baʼaloʼob maʼ tu páajtal k-beetik. Baʼaxeʼ ku kʼáatiktoʼon le baʼax ku yaʼalik Eclesiastés 12:13, ku yaʼalik: «Respetart u jaajil Dios yéetel beet baʼax ku yaʼalik, tumen chéen letiʼe baʼax unaj u beetik máakoʼ». Wa k-respetartik Jéeobaeʼ kéen k-aktáant problemaseʼ yaan u chúukpajal k-óol jeʼex tu beetil Abdías yéetel Jeoyadáeʼ, mix baʼal ken u náachkuntoʼon tiʼ.

KʼAAY 3 Maʼ saajkeniʼ tumen Jéeoba in muukʼ

a Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ kʼaʼabéet k-chʼaʼik saajkil tiʼ Dios wa k-respetartik. Le xookaʼ yaan u yáantkoʼon k-il baʼax u kʼáat u yaʼal lelaʼ yéetel bix jeʼel k-beetkeʼ. Yaan k-ilik xaneʼ wa k-respetartik Dioseʼ yaan u chúukpajal k-óol k-meyajte.

b Le Abdías ku yaʼalaʼalaʼ maʼ letiʼe profeta Abdías tsʼíibt le libro bisik u kʼaabaʼoʼ.

c Mateo 23:35 ku yaʼalikeʼ Zacaríaseʼ u hijo Baraquías. Yaan máaxoʼob aʼalikeʼ Jeoyadáeʼ maʼ xaaneʼ anchaj kaʼapʼéel u kʼaabaʼ, jeʼex u yúuchul yéetel uláakʼ máaxoʼob ku chʼaʼchiʼitaʼaloʼob teʼ Bibliaoʼ (ket Mateo 9:9 yéetel Marcos 2:14), wa maʼ xaaneʼ Baraquíaseʼ u abuelo Zacarías wa uláakʼ u yúuchben láakʼtsil.

d FOTO: Juntúul sukuʼuneʼ táan u bisik publicaciónoʼob tiʼ uláakʼ sukuʼunoʼob tuʼux prohibirtaʼan u adorartaʼal Jéeoba.

e FOTOʼOB: Juntúul x-lóoʼbayaneʼ táan u kaanbal tiʼ bix u kʼaʼaytaj tiʼ teléfono juntúul kiik tsʼoʼok u yantal u jaʼabil; juntúul sukuʼun tsʼoʼok u yantal u jaʼabileʼ ku yeʼesik maʼ sajak ikil u táakpajal teʼ kʼaʼaytaj tuʼux yaʼab u máan máakoʼ; juntúul sukuʼuneʼ táan u kaʼansik tiʼ u maasil u tsʼáaʼob mantenimiento teʼ salónoʼ.