¿Baʼaxten «le máak yaan u derechoil u manik» Rutoʼ tu yaʼaleʼ jeʼel u kʼaskúuntik u herencia wa ku tsʼoʼokol u beel tu yéeteleʼ? (Rut 4:1, 6).

Úuchjeakileʼ wa juntúul máak ku kíimil maʼ anchaj u paalaleʼ ku kʼaʼabéettal u yilaʼal baʼax kun beetbil yéetel u terrenoʼob bey xan baʼax kun beetbil utiaʼal maʼ u saʼatal u kʼaabaʼ u chʼiʼibal. Lelaʼ ku tsoʼolol kaʼach teʼ Ley tsʼaʼab tiʼ Moisésoʼ.

Wa juntúul máak ku yóotsiltal yéetel ku kʼaʼabéettal u konik u terrenoeʼ u sukuʼun wa juntúul u láakʼtsileʼ jeʼel u béeytal u manik le luʼumoʼoboʼ, bey xan u beetaʼal kéen kíimik máakoʼ. Beyoʼ le terrenoʼoboʼ ku pʼáatal ichil le familiaoʼ (Lev. 25:23-28; Núm. 27:8-11).

¿Baʼax túun ku beetaʼal utiaʼal maʼ u saʼatal u chʼiʼibal le máax kíimoʼ? Juntúul u sukuʼun wa u yíitsʼineʼ jeʼel u béeytal u tsʼoʼokol u beel yéetel le viudaoʼ. Beyoʼ le kéen yanak u paalaloʼobeʼ yaan u heredarkoʼob le luʼumoʼoboʼ yéetel maʼ tun saʼatal u chʼiʼibal le máax kíimoʼ. Le kéen beetaʼak beyaʼ ku kanáantaʼal le koʼolel kíim u yíichamoʼ (Deu. 25:5-7; Mat. 22:23-28).

Koʼox jáan tuukul tiʼ le baʼax úuch tiʼ Noemíoʼ. Letiʼeʼ tsʼokaʼan u beel kaʼach yéetel Elimélek. Pero le ka kíim Elimélek yéetel tu kaʼatúulal u paalaleʼ pʼáat minaʼan mix máak yaan utiaʼal u tsʼáaik baʼax kʼaʼabéet tiʼ le familiaoʼ (Rut 1:1-5). Le ka suunaj Noemí tu luʼumil Judáeʼ tu yaʼalaj tiʼ Rut ka u kʼáat tiʼ Boaz ka u man le terrenoʼob ku pertenecer tiʼoboʼ tumen letiʼeʼ u láakʼtsil Elimélek (Rut 2:1, 19, 20; 3:1-4). Chéen baʼaleʼ Boazeʼ u yojleʼ yaan uláakʼ juntúul u láakʼtsil Elimélek maas yaan u derechoil u manik le luʼumoʼoboʼ (Rut 3:9, 12, 13).

Le máakoʼ tu yaʼalaj jeʼel u manik le terrenoʼoboʼ (Rut 4:1-4). Kex u yojel yaan u tojoltik tiʼeʼ, u yojel xaneʼ Noemíeʼ maʼ tu páajtal u yantal u paalal utiaʼal u heredarkoʼob le terrenoʼoboʼ tumen tsʼoʼok u jach chʼíijil. Le oʼolal yaan u pʼaataltiʼ tuláakal le terrenoʼoboʼ. Le beetik tu tuklaj maʼalob ka u mane.

Chéen baʼaleʼ le ka tu tsʼáaj cuenta kʼaʼabéet kaʼach u tsʼoʼokol u beel yéetel Ruteʼ tu chʼaʼtuklaj maʼ u manik le terrenoʼoboʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Maʼ tu páajtal in manik tumen jeʼel in kʼaskúuntik in herenciaeʼ» (Rut 4:5, 6). ¿Baʼaxten túun maʼ tu yóotaj u beetiʼ?

Wa ka tsʼoʼokok kaʼach u beel le máak yéetel Rut yéetel ku yantal juntúul u paaleʼ letiʼ ken u heredart le terrenoʼob u tiaʼal Elimélekoʼ. Bey xan kun úuchul yéetel jeʼel máaxak ka taalak tiʼ u familia Elimélek ka tsʼoʼokok u beel yéetel Rutoʼ. ¿Baʼaxten túun tu yaʼalaj jeʼel u «kʼaskúuntik» u herencia le máakoʼ? Le Bibliaoʼ maʼ tu yaʼalik, pero koʼoneʼex ilik jujunpʼéel baʼax oʼolal ku yaʼalaʼal beyoʼ.

• Yáaxeʼ maʼ xaaneʼ le máakoʼ tu tuklaj chéen yaan u pulik u taakʼin, tumen u terrenoʼob Elimélekeʼ yaan u pʼáatal kaʼach tiʼ u hijo Rut maʼ tiʼ letiʼiʼ.

• U kaʼapʼéeleʼ tumen yaan u kʼaʼabéettal u mantenertik Rut yéetel Noemí.

• U yóoxpʼéeleʼ wa le máak yaan u paalal, tsʼoʼoleʼ ku yantal u paalal xan yéetel Ruteʼ yaan u kʼaʼabéettal u tʼoxik le herencia ichil tuláakal u paalaloʼoboʼ.

• U kanpʼéeleʼ wa le máak minaʼan u paalal yéetel ku yantal juntúul u chan paal yéetel Ruteʼ le paaloʼ yaan u tiaʼalintik tuláakal u terrenoʼob Elimélek bey xan u terrenoʼob le máakoʼ. Bey túunoʼ yaan u tuʼubsaʼal u kʼaabaʼ yéetel maas yaan u kʼaʼajsaʼal u kʼaabaʼ Elimélek. Le máakoʼ maʼ tu yóotaj u yáant Noemíiʼ utiaʼal maʼ u pʼáatal u terrenoʼob tiʼ yaanal máak. Tsʼoʼoleʼ le derecho yaantiʼoʼ tu cedertaj tiʼ Boaz utiaʼal u manik tuláakal le baʼaxoʼob yaan tiʼ Elimélekoʼ. Boaz túuneʼ tu yóotaj u mane tumen maʼ u kʼáat ka tuʼubsaʼak u kʼaabaʼ Elimélekiʼ (Rut 4:10).

Jeʼex túun k-ilkoʼ le máakoʼ chéen tu kaxtaj u yutsil tumen maʼ tu yóotaj u yáant u maasiliʼ. Chéen u kʼáat kaʼach ka kʼaʼajsaʼak u kʼaabaʼ yéetel maʼ u perdertik u herencia. Pero mix baʼal tu beetaj beyoʼ tumen ka máan kʼiineʼ tuʼubsaʼabi yéetel maʼ anchajtiʼ u privilegioil u yantal u kʼaabaʼ ichil le chʼiʼibal tuʼux taal le Mesíasoʼ. Jeʼex túun k-ilkoʼ bin kʼaasil tiʼ tumen maʼ tu yáantaj u maasiliʼ (Mat. 1:5; Luc. 3:23, 32).