1, 2. 1) ¿Baʼax unaj a tuklik wa taak u tsʼoʼokol a beel? 2) ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal le tʼaan táan u noviotkubaʼoboʼ? (Ilawil «Baʼax ku tsoʼolol»).

 ¿TAAK wa u tsʼoʼokol a beel? U jaajileʼ maʼ tsaaj ka tsʼoʼokok u beel máak utiaʼal ka kiʼimakchajak u yóoliʼ, pero kex beyoʼ yaʼab sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼobeʼ taak u tsʼoʼokol u beeloʼob. Chéen baʼaleʼ antes tiʼ a chʼaʼtuklik u tsʼoʼokol a beeleʼ kʼaʼabéet wilik wa a yaabiltmaj Jéeoba, yiijchajaʼan a tuukul yéetel wa jeʼel u páajtal a tsʼáaik baʼax kʼaʼabéet tiʼ a familiaeʼ (1 Cor. 7:36). a Wa ka chʼaʼik en cuenta tuláakal le baʼaloʼobaʼ yaan u bintech maʼalobil kéen tsʼoʼokok a beel.

² Jach maʼ chéen chʼaʼabil u kaxtik máak máax yéetel kun tsʼoʼokol u beeliʼ (Pro. 31:10). Tsʼoʼoleʼ kex yaan hora tsʼoʼok u kaxtikeʼ maʼ chéen chaʼabil u noviotkubaʼobiʼ. b Teʼ xookaʼ yaan  k-ilik baʼax jeʼel u yáantik le máaxoʼob maʼ tsʼokaʼan u beeloʼob u kaxtoʼob máax yéetel jeʼel u káajal u biskubaʼob wa u noviotkubaʼobeʼ. Yaan xan k-ilik baʼax jeʼel u beetik le múuchʼulil utiaʼal u yáantik le máaxoʼob taak u tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ.

BIX JEʼEL A KAXTIK MÁAX YÉETEL MAʼALOB KA TSʼOʼOKOK BEELEʼ

3. ¿Baʼax unaj u kutal u tukult máak antes u káajal u biskuba yéetel wa máax?

³ Antes u káajal a biskaba yéetel wa máaxeʼ kʼaʼabéet a kutal a tukult bix u modos le máax yéetel a kʼáat ka tsʼoʼokok a beeloʼ. Wa maʼ ta beetik beyoʼ maʼ ken a tsʼáa cuenta kéen jóokʼok juntúul máax jatsʼuts u modos yéetel maʼalob utiaʼal ka tsʼoʼokok a beel, maʼ xaaneʼ yaan a pʼáatal yéetel juntúul máax maʼ jeʼex le ka kaxtikoʼ. Le yáax baʼax unaj a wilkoʼ wa tsʼoʼok u yokjaʼ (1 Cor. 7:39). Pero lelaʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa maʼalob ka tsʼoʼokok a beel yéetel jeʼel máaxak tsʼoʼok u yokjaʼeʼ. Tukult lelaʼ: «¿Baʼax metasil yaanten? ¿Baʼax modosil in kʼáat ka yanaktiʼ le máax kin kaxtik utiaʼal u tsʼoʼokol in beeloʼ? ¿Maʼ wa táan in píitmáan tiʼ le baʼaxoʼob kin páaʼtikoʼ?».

4. ¿Baʼax tsʼoʼok u kʼáatik jujuntúul sukuʼunoʼob tiʼ Jéeoba ich oración?

⁴ Wa taak u tsʼoʼokol a beeleʼ maʼ xaaneʼ tsʼoʼok wal a waʼalik tiʼ Jéeoba ka u yáantech a kaxt a núupeʼ (Fili. 4:6). Chéen baʼaleʼ Jéeobaeʼ maʼatech u prometertik tiʼ le máaxoʼob meyajtik wa yaan u kaxtik u núupoʼoboʼ. Pero u yojel bix a wuʼuyikaba yéetel taak u yáantkech. Le beetkeʼ maʼ u xuʼulul a waʼaliktiʼ le baʼax a kʼáatoʼ yéetel bix a wuʼuyikaba (Sal. 62:8). Aʼaltiʼ ka u tsʼáatech paciencia yéetel naʼatil (Sant. 1:5). John, c juntúul sukuʼun maʼ tsʼokaʼan u beel kajaʼan Estados Unidoseʼ, ku tsolik baʼax ku yaʼalik kéen orarnak: «Kin  waʼalik tiʼ Jéeoba bix le jatsʼuts modos in kʼáat ka yanak tiʼ le kiik kin kaxtikoʼ. Kin waʼaliktiʼ xan ka u yáanten ka in kʼaj óolt juntúul kiik beyoʼ. Kin kʼáatiktiʼ xan ka u yáanten in weʼes le jatsʼuts modos ku páaʼtaʼal tiʼ juntúul maʼalob íichamtsiloʼ». Tania, juntúul kiik kajaʼan Sri Lankaeʼ, ku yaʼalik: «Kin kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u yáanten utiaʼal ka chúukpajak in wóol bey xan ka kiʼimakchajak in wóol mientras táan in páaʼtik juntúul máax maʼalob utiaʼal ka tsʼoʼokok in beel». Chéen baʼaleʼ, ¿kux túun wa ku máan yaʼab tiempo maʼ ta kʼaj óoltik mix máak jeʼex le ka páaʼtikoʼ? Jéeobaeʼ ku prometertik u tsʼáaik baʼax kʼaʼabéettech yéetel u yeʼesiktech yaabilaj (Sal. 55:22).

5. ¿Baʼax unaj u beetik le máaxoʼob solteroʼob utiaʼal u kʼaj óoltikoʼob máaxoʼob u yaabiltmoʼon Jéeobaoʼ? (1 Corintios 15:58; ilawil xan le fotoʼoboʼ).

⁵ Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Mantatsʼ yanak yaʼab baʼal a beeteʼex tiʼ u meeyjil Yuumtsil» (xok 1 Corintios 15:58). Wa ka beetik beyoʼ yaan a máansik yaʼab tiempo yéetel yaʼab sukuʼunoʼob bey xan yéetel kiikoʼob. Tsʼoʼoleʼ yaan u yantaltech maʼalob amigoʼob yéetel yaan a kʼaj óoltik máaxoʼob maʼ tsʼokaʼan u beeloʼob u kʼubmaj u yóol u meyajtoʼob Jéeoba. Tsʼoʼoleʼ beyoʼ yaan a kiʼimakkúuntik u yóol Jéeoba yéetel yaan xan u kiʼimaktal a wóol.

6. ¿Baʼax maʼ unaj u tuʼubul tiʼ le máaxoʼob táan u kaxtik u núupoʼoboʼ?

⁶ Maʼ a tsʼáaik táanil ichil a kuxtal a kaxtik a núup (Fili. 1:10). Kʼaʼajaktecheʼ le baʼax beetik u kiʼimaktal u yóol máakoʼ maʼ letiʼe u pʼáatal solteroil mix u tsʼoʼokol u beeloʼ, baʼaxeʼ letiʼe u amigotik Jéeobaoʼ (Mat. 5:3). Maʼ u tuʼubultecheʼ le máax maʼ tsʼokaʼan u beeloʼ maas jeʼel u páajtal u meyajtik Jéeobaeʼ (1 Cor. 7:​32, 33). Aprovechart le tiempo jeʼeloʼ. Jessica, juntúul kiik kajaʼan Estados Unidoseʼ, tsʼoʼok u beel le yaan óoliʼ 40 años tiʼoʼ, ku yaʼalik: «Kex taak kaʼach u tsʼoʼokol in beeleʼ le baʼax áanten utiaʼal u kiʼimaktal in wóoloʼ letiʼe in tsʼáaik in wóol kʼaʼaytajoʼ».

KʼAJ ÓOLT TUBEEL

7. ¿Baʼax unaj a beetik antes tiʼ u káajal a biskaba yéetel wa máax? (Proverbios 13:16).

⁷ ¿Tsʼoʼok wa a kʼaj óoltik juntúul máax ka tuklik maʼalob ka tsʼoʼokok a beel tu yéetel? ¿Maʼalob wa ka jáan xiʼikech a waʼaltiʼ uts ta wich? Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le máax yaan u naʼatoʼ táanil yaan u yojéeltik bix yanil wa baʼax, kéen tsʼoʼokkeʼ ku beetik (xok Proverbios 13:16). Le oʼolaleʼ maas maʼalob ka a wil bix u modos le máax uts ta wichoʼ yéetel bix u tratartik u maasil antes tiʼ a waʼaliktiʼ taak a biskaba tu yéetel. Albert, juntúul sukuʼun kajaʼan Países Bajoseʼ, ku yaʼalik: «Jach tu séebaʼanil ku yutstal tu yich máak wa máax yéetel tu séebaʼanil xan ku xuʼulul. Le beetik maʼ unaj u jáan aʼalik máak tiʼ wa máax taak u biskuba tu yéeteliʼ. Maas maʼalob ka u chaʼa u máan tiempo utiaʼal u kʼaj óoltik tubeel». Maʼ xaaneʼ kéen máanak kʼiineʼ jeʼel a tsʼáaik cuenta maʼ letiʼe máax ka kaxtikoʼ.

8. ¿Bix jeʼel a wojéeltik bix u modos le máax uts ta wichoʼ? (Ilawil xan le fotoʼoboʼ).

⁸ ¿Bix jeʼel a wojéeltik bix u modos le máax uts ta wichoʼ? Jeʼel u páajtal a wojéeltik bix u modos bey xan wa espiritual teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ bey xan teʼ reunión socialoʼoboʼ. Tukle: «¿Máax u amigoʼob? ¿Tiʼ baʼax ku sen tsikbal? (Luc. 6:45). ¿U metaʼobeʼ chíikaʼan wa tiʼ in metaʼob?». Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal a kʼáatik bix u modos tiʼ u ancianoiloʼob u múuchʼulil wa tiʼ sukuʼunoʼob yiijchajaʼan u tuukuloʼob u kʼaj óoloʼob maʼalob le máax uts ta wichoʼ (Pro. 20:18). Jeʼel u páajtal a kʼáatiktiʼob bix kʼaj óolaʼanileʼ yéetel bix u modos (Rut 2:11). Tsʼoʼoleʼ le kéen káajak a wichtik le máax yéetel taak a biskabaoʼ maʼ a beetik u suʼlaktal. Unaj a respetartik bix u yuʼubikuba yéetel maʼ  a máan a chʼúukte, maʼ u taaktal a wojéeltik tuláakal baʼax ku beetik.

9. ¿Tiʼ baʼaxoʼob unaj a convencerkaba antes tiʼ u káajal a biskaba yéetel wa máax?

⁹ ¿Bukaʼaj tiempo unaj u máan antes tiʼ a waʼalik tiʼ wa máax taak a biskaba tu yéetel? Wa ka séeb aʼaliktiʼeʼ maʼ xaaneʼ yaan u tuklikeʼ maʼatech a kutal a tukult baʼax ka beetik (Pro. 29:20). Chéen baʼaleʼ wa uts ta wich, pero jach ku xáantal maʼ ta waʼaliktiʼ mix baʼaleʼ, maʼ xaaneʼ yaan u tuklikeʼ maʼ seguroech wa jach uts ta wichiʼ (Ecl. 11:4). Kʼaʼajaktecheʼ utiaʼal a waʼalik tiʼ wa máax uts ta wicheʼ maʼ kʼaʼabéet wa jach convencidoech yéetel letiʼ kun tsʼoʼokol a beeliʼ. Baʼax tiʼ unaj a convencerkabaeʼ letiʼe wa preparadoech utiaʼal u tsʼoʼokol a beeloʼ bey xan wa le máax uts ta wichoʼ maʼ xaaneʼ letiʼe máax maʼalob utiaʼal ka tsʼoʼokok a beeloʼ.

10. ¿Baʼax unaj a beetik wa ka tsʼáaik cuenta yaan máax uts tu yichech, pero techeʼ maʼ uts ta wichiʼ?

¹⁰ ¿Baʼax unaj a beetik wa ka tsʼáaik cuenta yaan máax uts tu yichech? Wa teech maʼ uts ta wicheʼ maʼ unaj a tsʼáaik tuʼux utiaʼal u tuklik jeʼel u páajtal u káajal u biskuba ta wéeteleʼ. Maʼ a beetik u ilusionarkuba wa junpuliʼ maʼ uts ta wichiʼ (1 Cor. 10:24; Efe. 4:25).

11. ¿Baʼax unaj u beetik máak wa teʼ tuʼux kajaʼan suuk u beetaʼal le baʼax ku yaʼalik le párrafooʼ?

¹¹ Yaan tuʼuxoʼobeʼ letiʼe taatatsiloʼob wa uláakʼ nukuch máakoʼob yéeyik máax yéetel kun tsʼoʼokol u beel máakoʼ. Tiʼ uláakʼ tuʼuxoʼobeʼ u láakʼtsiloʼob wa u amigoʼob máak kaxtik máax yéetel jeʼel u páajtal u tsʼoʼokol u beeleʼ, tsʼoʼoleʼ ku planearkoʼob bix jeʼel u kʼaj óoltkubaʼobeʼ. Chéen baʼaleʼ letiʼe sukuʼun yéetel le kiik ken u decidirtoʼob wa yaan u káajal u biskubaʼoboʼ. Wa ku yaʼalaʼaltoʼon ka k-kaxt u núup wa máaxeʼ kʼaʼabéet k-chʼaʼik en cuenta baʼax uts tu tʼaan tu kaʼatúulil. Wa k-tuklik jach tsʼoʼok k-kaxtik u núup juntúul k-láakʼtsil wa juntúul k-amigoeʼ, kʼaʼabéet k-ojéeltik bix u modos bey xan wa espiritual le máax t-kaxtoʼ. Maʼ unaj u tuʼubultoʼoneʼ le baʼax maas kʼaʼanaʼanoʼ letiʼe wa maʼalob u biskuba yéetel Jéeobaoʼ, maʼ wa ayikʼaliʼ mix wa kaʼanchajaʼan u xookiʼ. Maʼ unaj u tuʼubultoʼon xaneʼ kex wa táan k-áantkoʼobeʼ letiʼob ken u decidirtoʼob wa yaan u tsʼoʼokol u beeloʼob wa maʼ (Gál. 6:5).

¿BIX JEʼEL U KÁAJAL A BISKABAʼEXEʼ?

12. ¿Bix jeʼel a waʼaliktiʼ taak u káajal a biskaba tu yéeteleʼ?

¹² ¿Bix jeʼel a waʼalik tiʼ le máax uts ta wich  taak u káajal a biskaba tu yéeteloʼ? d Jeʼel u páajtal a tsikbaleʼex tiʼ junpʼéel lugar tuʼux yaan yaʼab máakeʼ wa tiʼ teléfono. Kéen tsikbalnakeʼexeʼ pʼat claroil tiʼ uts ta wich yéetel taak a maas kʼaj óoltik (1 Cor. 14:9). Wa ku yaʼaliktech kʼaʼabéet u tuklikeʼ, tsʼáa tiempo tiʼ (Pro. 15:28). Pero wa ku yaʼaliktech maʼ taak u biskuba ta wéeteleʼ, respetart u decisión.

13. ¿Baʼax jeʼel a beetik wa ku yaʼaliktech wa máax taak u biskaba ta wéeteleʼ? (Colosenses 4:6).

¹³ ¿Baʼax jeʼel a beetik wa ku yaʼaliktech wa máax taak u biskaba ta wéeteleʼ? Chʼaʼ en cuenta maʼ chéen chʼaʼabil úuchik u yaʼaliktech bix u yuʼubikubaiʼ, le beetkeʼ tratart yéetel utsil bey xan yéetel respeto (xok Colosenses 4:6). Wa kʼaʼabéettech tiempo utiaʼal a tuklikeʼ aʼaltiʼ, pero ilawil maʼ u sen xáantal utiaʼal a núukiktiʼ (Pro. 13:12). Wa maʼ taak a biskaba tu yéeteleʼ pʼat claroil tiʼ, chéen baʼaleʼ beet yéetel utsil. Hans, juntúul sukuʼun kajaʼan Austriaeʼ, ku tsikbaltik baʼax tu beetaj le ka aʼalaʼabtiʼ tumen juntúul kiik taak u biskuba tu yéetel. Ku yaʼalik: «Yéetel jatsʼuts modos tin pʼataj claroil tiʼ maʼ ken in bisinba tu yéetel. Tu séebaʼanil tin waʼalajtiʼ yéetel maʼ tin tsʼáaj tuʼux utiaʼal u tuklik yaanal baʼaliʼ. Desde teʼ kʼiin jeʼeloʼ tin wilaj in maas kanáantik bix in tratartik le kiikoʼ». Pero wa taak a biskaba tu yéeteleʼ aʼaltiʼ bix a wuʼuyikaba yéetel tsikbalteʼex baʼax a kʼáat a beeteʼex teʼ tiempo táan a kʼaj óoltikabaʼexoʼ. Lelaʼ jach kʼaʼabéet tumen yaan horaeʼ maʼ igual baʼax ku páaʼtik cada juntúuliʼ maʼ xaaneʼ yoʼolal bix líiʼsaʼanileʼex wa yoʼolal uláakʼ baʼaloʼob.

¿BIX JEʼEL K-ÁANTIK LE MÁAXOʼOB MAʼ TSʼOKAʼAN U BEELOʼOBOʼ?

14. ¿Bix jeʼel k-áantik le máaxoʼob taak u tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ?

¹⁴ ¿Bix jeʼel k-áantik le máaxoʼob taak u tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ? Yáaxeʼ kʼaʼabéet k-kanáantik baʼax k-aʼalik (Efe. 4:29). Tukult lelaʼ: «¿Suuk wa in waʼalik baʼaloʼob utiaʼal ka cheʼejtaʼakoʼob? Le kéen in wil u tsikbal juntúul sukuʼun yéetel juntúul kiik maʼ tsʼokaʼan u beeloʼobeʼ, ¿suuk wa in tuklik uts tu yichubaʼob?» (1 Tim. 5:13). Maʼ unaj k-beetik u yuʼubik le sukuʼunoʼob maʼ tsʼokaʼan u beeloʼob yaan baʼax ku bineltiktiʼoboʼ. Hans, le sukuʼun t-chʼaʼchiʼitaj teʼ párrafo máanikoʼ, ku yaʼalik: «Yaan sukuʼunoʼobeʼ ku yaʼalikoʼobten: ‹¿Baʼaxten maʼ tsʼoʼokok a beeliʼ? Si maʼ táan a paaltaliʼ. Táan u pʼatkech le trenoʼ›. Le baʼaxoʼob ku yaʼalaʼalaʼ  ku túulchʼintik le solteroʼob utiaʼal ka tsʼoʼokok u beeloʼoboʼ yéetel ku beetik u yuʼubikoʼob maʼ yaabiltaʼanoʼobiʼ». Tu lugar k-aʼalik baʼaloʼob beyaʼ maas maʼalob ka k-aʼal baʼaloʼob jeʼel u beetik u líikʼil u yóoloʼobeʼ (1 Tes. 5:11).

15. 1) Jeʼex u yaʼalik Romanos 15:​2, ¿baʼax unaj k-chʼaʼik en cuenta táanil tiʼ k-áantik wa máax u kaxt u núup? (Ilawil xan le fotooʼ). 2) ¿Baʼax k-kanik teʼ videooʼ?

¹⁵ Kux túun wa k-tuklik: «Jach maʼalob pareja jeʼel u beetik le sukuʼun yéetel le kiikaʼ». Kʼaʼajaktoʼoneʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ kʼaʼabéet k-chʼaʼik en cuenta bix u yuʼubikuba u maasil (xok Romanos 15:2). Yaʼab solteroʼobeʼ maʼ uts tu tʼaanoʼob ka presentartaʼaktiʼob máaxoʼob ku tuklaʼal jeʼel u yutstal tu yichoʼobeʼ, toʼoneʼ kʼaʼabéet k-respetartik le baʼax ku chʼaʼtuklikoʼoboʼ (2 Tes. 3:11). Pero yaan xan uláakʼoʼobeʼ u kʼáatoʼob ka áantaʼakoʼob u kaxt u núupoʼob, lelaʼ jeʼel u páajtal k-beetkeʼ chéen wa letiʼob kʼáatiktoʼon (Pro. 3:27). e Yaan xan solteroʼobeʼ u kʼáat ka áantaʼakoʼob yaanal bixi. Lydia, juntúul kiik maʼ tsʼokaʼan u beel kajaʼan Alemaniaeʼ, ku yaʼalik: «Jeʼel u páajtal a invitartik le sukuʼun yéetel le kiik le kéen a invitart uláakʼ sukuʼunoʼoboʼ. Beyoʼ techeʼ ka tsʼáaik tuʼux u kʼaj óoltikubaʼob, pero letiʼob ken u chʼaʼtukloʼob baʼax u kʼáat u beetoʼob».

16. ¿Baʼax unaj u kʼaʼajsik mantatsʼ le máaxoʼob maʼ tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ?

¹⁶ Tuláakloʼon jeʼel u kiʼimaktal k-óol kex solteroʼon wa tsʼokaʼan k-beeleʼ (Sal. 128:1). Wa taak u tsʼoʼokol a beel, pero maʼ a kaxt juntúul máax maʼalob utiaʼal u tsʼoʼokol a beeleʼ, ilawil a maas tsʼáaik a wóol a meyajt Jéeoba. Sin Yi, juntúul kiik kajaʼan Macaoeʼ, ku yaʼalik: «Le tiempo soltera máakoʼ jach táaj kóom wa k-comparartik yéetel le bukaʼaj tiempo jeʼel u máansik máak tsʼokaʼan u beel teʼ Paraísooʼ. Le beetkeʼ ilawil a disfrutartik le tiempo maʼ tsʼokaʼan a beeloʼ». Pero ¿kux túun wa tsʼoʼok u káajal a biskaba yéetel wa máax? Teʼ xook ku segueroʼ yaan k-kanik baʼax jeʼel u páajtal a beetik utiaʼal u binteʼex maʼalobil teʼ tiempo táan a kʼaj óoltikabaʼexoʼ.