1, 2. ¿Baʼax ku yaʼalik jujuntúul sukuʼunoʼob yoʼolal le tiempo táan u noviotkuba máakoʼ?

 JACH táaj jatsʼuts le tiempo táan u biskuba máak yéetel wa máaxoʼ. Wa táan a kʼaj óoltik wa máaxeʼ jach a kʼáat wal ka xiʼikteʼex maʼalobileʼ. Jach bey tu yuʼubiluba Tiina, a juntúul kiik kajaʼan Etiopíaoʼ, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Jach jatsʼuts le tiempo táan k-noviotikba yéetel in wíichamoʼ. K-tsikbaltik baʼaloʼob importanteʼob, pero k-divertirtikba xan. Jach jatsʼuts úuchik in kaxtik juntúul máak u yaabiltmen jeʼex in yaabiltmil xanoʼ».

² Alessio, juntúul sukuʼun kajaʼan Países Bajoseʼ, ku yaʼalik: «Kex jach tin disfrutartaj le táan in noviatik in watanoʼ t-aktáantaj xan yaʼab baʼaloʼob». Teʼ xookaʼ yaan k-tʼaan tiʼ jujunpʼéel baʼaloʼob táan u aktáantik le noviotsiloʼoboʼ yéetel yaan xan k-ilik le baʼaxoʼob ku yaʼalik le Biblia jeʼel u yáantkoʼoboʼ. Yaan xan k-ilik baʼax jeʼel u beetik le sukuʼunoʼob yanoʼob teʼ múuchʼulil utiaʼal u yáantkoʼoboʼ.

BAʼAX U BIILAL LE TIEMPO TU NOVIOTKUBA MÁAKOʼ

3. ¿Baʼax u biilal le tiempo tu noviotkuba máakoʼ? (Proverbios 20:25).

³ Jach jatsʼuts u noviotkuba máak, chéen baʼaleʼ lelaʼ maʼ chéen báaxaliʼ, tumen le tiempo jeʼelaʼ ku meyaj utiaʼal u yilik máak wa yaan u tsʼoʼokol u beel. U kʼiinil le bodaoʼ le máaxoʼob ku tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ ku beetkoʼob junpʼéel voto tiʼ Jéeoba, tuʼux ku prometerkoʼob yaan u yaabiltikubaʼob yéetel yaan u respetarkubaʼob. Chéen baʼaleʼ kʼaʼajaktoʼoneʼ antes tiʼ u beetik máak junpʼéel votoeʼ kʼaʼabéet u tuklik tubeel le baʼax ken u beetoʼ (xok Proverbios 20:25). Le tiempo táan u noviotkuba máakoʼ ku meyaj utiaʼal u kʼaj óoltkubaʼob tubeel yéetel utiaʼal ka u chʼaʼob junpʼéel maʼalob decisión. Yaan kʼiineʼ jeʼel u chʼaʼtuklikoʼob u tsʼoʼokol u beeloʼobeʼ wa u xuʼulul u biskubaʼob. Wa ku xuʼulul u biskubaʼobeʼ,  ¿u kʼáat wa u yaʼaleʼ maʼ unaj kaʼach u biskubaʼobiʼ? Maʼatech, tumen le tiempo jeʼeloʼ áantajnaj utiaʼal u chʼaʼikoʼob junpʼéel maʼalob decisión.

4. ¿Baʼaxten jach kʼaʼabéet k-naʼatik tubeel baʼax u biilal le tiempo táan u noviotkuba máakoʼ?

⁴ ¿Baʼaxten jach kʼaʼabéet k-naʼatik tubeel baʼax u biilal le tiempo táan u noviotkuba máakoʼ? Tumen wa juntúul soltero ku naʼatik tubeel lelaʼ yéetel u yojel maʼ u kʼáat tsʼoʼokol u beel yéetel juntúul kiikeʼ, maʼ kun káajal u biskuba tu yéetel. Chéen baʼaleʼ maʼ chéen le solteroʼob unaj u naʼatkoʼob tubeel lelaʼ, baʼaxeʼ tuláakloʼon unaj k-naʼatik. ¿Baʼaxten? Tumen yaan máaxoʼobeʼ ku tuklikoʼobeʼ wa juntúul sukuʼun yéetel juntúul kiik táan u biskubaʼobeʼ kʼaʼabéet u tsʼoʼokol u beeloʼob. Pero le tuukul beyaʼ junpuliʼ maʼ tu yáantik le máaxoʼob maʼ tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ. Melissa, juntúul kiik maʼ tsʼokaʼan u beel kajaʼan Estados Unidoseʼ, ku yaʼalik: «Yaan sukuʼunoʼobeʼ le kéen u yil táan u biskuba máak yéetel wa máaxeʼ ku páaʼtik ka tsʼoʼokok u beeloʼob. Yoʼolal leloʼ yaan noviotsiloʼobeʼ maʼ tu xuʼulul u biskubaʼob kex ku tsʼáaikoʼob cuenta maʼ unaj u tsʼoʼokol u beeloʼobiʼ. Yoʼolal xan leloʼ yaan solteroʼobeʼ ku chʼaʼtuklikoʼob maʼ u káajal u biskubaʼob yéetel mix máak».

KʼAJ ÓOLTABAʼEX TUBEEL

5, 6. ¿Baʼaxoʼob kʼaʼabéet u tsikbaltik le máaxoʼob táan u biskubaʼoboʼ? (1 Pedro 3:4).

⁵ ¿Baʼax jeʼel u yáantkech a decidirt wa yaan u tsʼoʼokol a beel yéetel le máax ka biskabaoʼ? Ilawil a kʼaj óoltik maʼalob. Maʼ xaaneʼ antes tiʼ u káajal a biskabaʼexeʼ yaan jujunpʼéel baʼaloʼob ta wojéeltaj tu yoʼolal. Pero beora tsʼoʼok u káajal a biskaba tu yéetelaʼ kʼaʼabéet a kʼaj óoltik baʼax yaan ‹tu tsʼuʼ u puksiʼikʼal› (xok 1 Pedro 3:4). Leloʼ u kʼáat u yaʼaleʼ kʼaʼabéet a wilik bix u biskuba yéetel Jéeoba, bix u modos yéetel bix u tuukul. Jeʼex u bin a kʼaj óoltikoʼ yaan u páajtal a núukik le preguntaʼobaʼ: «¿Yaan wa u beetkuba juntúul maʼalob íichamtsil wa juntúul maʼalob atantsil? (Pro. 31:​26, 27, 30; Efe. 5:33; 1 Tim. 5:8). ¿Jeʼel wa u páajtal in beetik u yuʼubik yaabiltaʼan yéetel kanáantaʼaneʼ? ¿Jeʼel wa u páajtal in aguantartik le modos maʼ jach jatsʼutstak yaantiʼoʼ?» (Rom. 3:23). b Kʼaʼajaktecheʼ le baʼax maases unaj a chʼaʼik en cuentaoʼ maʼ letiʼe wa igual u jatsʼutstal a wilkeʼex tuláakal baʼaloʼ, baʼaxeʼ wa jeʼel u páajtal a aguantartik le modos yaan tiʼ le máax yéetel ka biskabaoʼ.

 ⁶ ¿Baʼax uláakʼ kʼaʼabéet a wojéeltik le táan a biskaba yéetel wa máaxoʼ? Antes tiʼ u káajal a sen yaabiltikeʼ kʼaʼabéet a tsikbaltikeʼex le baʼaloʼobaʼ: ¿Baʼax metasil yaanteʼex? ¿Yaan wa baʼax kʼojaʼanil tiʼ? ¿U pʼaxmuba wa? ¿Yaan wa baʼaxoʼob kʼaastak uchaʼantiʼ? U jaajileʼ maʼ tsaaj a tsikbaltikeʼex desde tu káajbal le baʼaloʼobaʼ (ket yéetel Juan 16:12). Wa ka tuklik maʼ unaj a jáan tsikbaltikeʼexeʼ, aʼaltiʼ, pero chʼaʼ en cuentaeʼ le máax yéetel ka biskabaoʼ kʼaʼabéet u yojéeltik tuláakal le baʼaloʼobaʼ utiaʼal ka páajchajak u chʼaʼik junpʼéel maʼalob decisión. Maʼ u tuʼubultecheʼ deporsi yaan u yantal a tsikbaltikeʼex le baʼaloʼobaʼ.

7. ¿Baʼax jeʼel u beetik le máaxoʼob ku biskubaʼob utiaʼal ka u maas kʼaj óoltubaʼoboʼ? (Ilawil xan le cuadro « ¿Náach wa kajaʼan le máax yéetel ka biskabaoʼ?»; ilawil xan le fotoʼoboʼ).

⁷ ¿Baʼax jeʼel u yáantkech utiaʼal a kʼaj óoltik tubeel le máax yéetel ka biskabaoʼ? Yáaxeʼ kʼaʼabéet a tʼaaneʼex tu jaajil a wóoleʼex, yéetel kéen taakak a wojéeltikeʼex wa baʼaxeʼ chʼenxikinteʼex u núukil (Pro. 20:5; Sant. 1:19). Jeʼel xan u páajtal a beetkeʼex baʼaloʼob utiaʼal a tsikbaleʼexeʼ, jeʼex a múul janaleʼex, a jóokʼleʼex xíimbal tuʼux yaan yaʼab máak yéetel a múul kʼaʼaytajeʼex. Jeʼel xan u páajtal a máanskeʼex tiempo yéetel a amigoʼex bey xan yéetel a láakʼtsileʼexeʼ. Beeteʼex baʼaloʼob xan utiaʼal a wilkeʼex bix u portarkuba le máax yéetel ka biskaba tuʼux yaan yaʼab máakoʼ. Lelaʼ jach bey tu beetil Albert, juntúul sukuʼun kajaʼan Países Bajos, le táan kaʼach u biskuba yéetel Aliciaoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «K-beetik baʼaloʼob utiaʼal k-maas kʼaj óoltikba. U suukileʼ k-beetik kaʼach u meeyjil k-otoch, jeʼex cocinar wa uláakʼ baʼaloʼoboʼ. Bey úuchik k-ilik máakalmáak le modos k-maas eʼesikoʼ yéetel máakalmáak ku bineltiktoʼoniʼ».

8. ¿Baʼax utsil jeʼel u taasik tiʼ le máaxoʼob táan u biskubaʼob u múul xakʼalxookoʼoboʼ?

⁸ Uláakʼ baʼax jeʼel u yáantkech a kʼaj óolt tubeel le máax yéetel ka biskabaoʼ letiʼe a múul xakʼalxookeʼexoʼ (Ecl. 4:12). Wa ka chʼaʼtuklikeʼex u tsʼoʼokol a beeleʼexeʼ yaan u kʼaʼabéettal a jóoʼskeʼex tiempo utiaʼal le adoración ich familiaoʼ. Beyoʼ yaan a weʼeskeʼex tiʼ Jéeoba ka chʼaʼikeʼex en cuenta ichil a kuxtaleʼex. ¿Bix a wilik ka a jóoʼs tiempo desde beora utiaʼal a múul xakʼalxookeʼexaʼ? U jaajileʼ todavía maʼ junpʼéel familiaʼexiʼ tumen maʼ tsʼoʼokok a beeleʼexiʼ, yéetel le sukuʼunoʼ todavía maʼ u poolil le familiaoʼ. Pero kex beyoʼ maʼalob ka suukak a xakʼalxookeʼex tumen beyoʼ yaan a wilik bix u biskuba yéetel  Jéeoba le máax yéetel ka biskabaoʼ. Max yéetel Laysa u yataneʼ, Estados Unidosiloʼob, letiʼobeʼ ku yaʼalikoʼob bix úuchik u yáantaʼaloʼob úuchik u múul xakʼalxookoʼob. Maxeʼ ku yaʼalik: «Desde ka káaj in biskinba yéetel Laysaeʼ káaj k-xakʼalxoktik le publicaciónoʼob ku tʼaanoʼob yoʼolal le noviotsiloʼoboʼ, yoʼolal le tsʼoʼokol beeloʼ bey xan yoʼolal le familiaoʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼel kaʼach u difíciltaltoʼon k-tsikbal yoʼolal jujunpʼéel baʼaloʼobeʼ, pero yoʼolal le publicaciónoʼob t-xakʼaltoʼ jach chéen chʼaʼabil úuchik k-tsikbaltikoʼob».

ULÁAKʼ BAʼAX KʼAʼABÉET A CHʼAʼIKEʼEX EN CUENTAIL

9. Le máaxoʼob táan u biskubaʼoboʼ, ¿baʼax unaj u chʼaʼikoʼob en cuenta utiaʼal u yilkoʼob tiʼ máax ken u yaʼaloʼob?

⁹ ¿Máax tiʼ ken a tsikbalteʼex? Leloʼ teʼex kaʼatúuleʼex ken a decidirteʼex. Wa káajal ku beetik a biskabaʼexeʼ maʼ xaaneʼ chéen tiʼ jujuntúul máakoʼob ken a tsikbalteʼex (Pro. 17:27). Beyoʼ maʼ kun sen kʼáatbil a chiʼex yéetel maʼ kun sen aʼalbilteʼex ka tsʼoʼokok a beeleʼex. Chéen baʼaleʼ wa maʼ ta waʼalikeʼex tiʼ mix máak tumen saajkeʼex ka ojéeltaʼakeʼ jeʼel a náachtaleʼex tiʼ u maasileʼ. Pero lelaʼ peligroso tumen jeʼel u beetik a lúubleʼex tiʼ baʼax kʼaaseʼ. Le oʼolaleʼ maas maʼalob ka a waʼaleʼex tiʼ jujuntúul máaxoʼob jeʼel u yáantkeʼexeʼ yéetel jeʼel u tsʼáaikteʼex maʼalob consejoʼobeʼ (Pro. 15:22). Por ejemploeʼ jeʼel u páajtal a waʼalikeʼex tiʼ jujuntúul a láakʼtsileʼexeʼ, tiʼ a amigoʼex yiijchajaʼan u tuukuloʼob wa tiʼ jujuntúul ancianoʼob.

10. ¿Baʼax jeʼel u yáantik le máaxoʼob táan u biskubaʼob utiaʼal maʼ u kʼebantaloʼoboʼ? (Proverbios 22:3).

¹⁰ ¿Baʼax jeʼel u yáantik le máaxoʼob táan u biskubaʼob utiaʼal maʼ u kʼebantaloʼoboʼ? Jeʼex u bin a maas biskabaʼexoʼ yaan u taaktal a múul yantaleʼex yéetel yaan u maas utstal ta wichabaʼex. Chéen baʼaleʼ, ¿baʼax jeʼel u yáantkeʼex utiaʼal maʼ a beetkeʼex baʼax kʼaas tu táan Jéeobaeʼ? (1 Cor. 6:18). Maʼ unaj a tsikbaleʼex tiʼ baʼaloʼob yaan yil yéetel sexoiʼ, maʼ unaj a pʼáatleʼex chéen ta juunaleʼexiʼ mix unaj u píitmáan a wukʼikeʼex baʼaloʼob ku káalkunajiʼ (Efe. 5:3). Tumen tuláakal le baʼaloʼobaʼ ku beetik u maas séeb lúubul máak tiʼ baʼax kʼaas yéetel ku beetik u maas tsʼíiboltik máak u yantaltiʼ relaciones sexuales. Le oʼolaleʼ maʼalob ka a tsikbalteʼex bix jeʼel a lúubleʼex utsil tiʼ Jéeoba le táan a biskabaʼexoʼ (xok Proverbios 22:3). Koʼoneʼex ilik baʼax tu beetaj Dawit yéetel Almaz, ku taaloʼob Etiopía. Letiʼobeʼ ku yaʼalikoʼob: «Toʼoneʼ mantatsʼ tiaʼanoʼon kaʼach yéetel k-amigoʼobeʼ wa tiʼ lugaroʼob tuʼux yaan yaʼab máak. Maʼatech k-pʼáatal kaʼach t-juunal tiʼ junpʼéel coche wa tiʼ junpʼéel naj. Beyoʼ maʼ t-tsʼáaik tuʼux k-kʼebantal».

11. ¿Baʼax unaj u chʼaʼik en cuenta le máaxoʼob táan u biskubaʼob kéen u tsikbaltoʼob bix ken u yeʼesiloʼob u yaabiltmubaʼoboʼ?

¹¹ ¿Bix jeʼel a weʼeskeʼex a yaabiltmabaʼexeʼ? Jeʼex u máan le tiempooʼ maʼ xaaneʼ yaan a chʼaʼtuklikeʼex a weʼeskeʼex a yaabiltmabaʼex. Chéen baʼaleʼ kʼaʼabéet a kanáantkabaʼex tumen wa maʼ ta controlartik a tsʼíibolaleʼexeʼ maʼ kun páajtal a chʼaʼikeʼex junpʼéel maʼalob decisión (Cant. 1:2; 2:6). Kʼaʼajakteʼexeʼ wa ku píitmáan a weʼeskeʼex a yaabiltmabaʼexeʼ jeʼel a lúubleʼex tiʼ kʼebaneʼ (Pro. 6:27). Le oʼolal desde kéen káajak a biskabaʼexeʼ kʼaʼabéet a tsikbaltikeʼex baʼaxoʼob jeʼel u páajtal a beetkeʼexeʼ yéetel baʼaxoʼob maʼ unajiʼ (1 Tes. 4:​3-7). c Tukleʼex lelaʼ: «¿Baʼax ku tuklik le máakoʼob tuʼux kajaʼanoʼon yoʼolal bix k-eʼesik k-yaabiltmakbaoʼ? ¿Ku beetik wa u taaktal u yantaltoʼon relaciones sexuales?».

12. ¿Baʼax unaj u chʼaʼik en cuenta le noviotsiloʼob le kéen yanak problemas tiʼoboʼ?

¹² ¿Baʼax unaj u chʼaʼik en cuenta le noviotsiloʼob kéen yanak problemas tiʼoboʼ? Kux túun wa  ku yantalteʼex problemas, ¿u kʼáat wa u yaʼaleʼ maʼ kun bin utsil teʼex? Maʼ, maʼ le u kʼáat u yaʼaliʼ. Tumen u jaajileʼ tuláakal le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ yaan kʼiineʼ maʼ de acuerdoʼob yéetel jujunpʼéel baʼaloʼobiʼ. Chéen baʼaleʼ jeʼel u bin utsil tiʼob wa ku kutal u tsikbaltoʼob le baʼax uchaʼanoʼ. Le oʼolaleʼ le bix ken a wutskíintileʼex le problemas ku yantalteʼex beora táan a biskabaʼexaʼ le kun eʼesik bix kun binteʼex le kéen tsʼoʼokok a beeleʼex. Le oʼolaleʼ maʼalob ka a tukleʼex lelaʼ: «Le kéen yanaktoʼon junpʼéel problemaeʼ, ¿k-kutal wa k-tsikbalt yéetel respeto le baʼax ku yúuchloʼ? ¿K-aceptartik wa tiʼ toʼon yanchaj u culpail junpʼéel baʼax yéetel k-ilik maʼ u kaʼa úuchul beyoʼ? ¿K-kʼáatik wa perdón? ¿K-perdonar wa?» (Efe. 4:​31, 32). Wa mantatsʼ maʼ ta tsʼáaikabaʼex de acuerdoil yéetel mantatsʼ táan a baʼateltʼaaneʼexeʼ, maʼ a tuklikeʼex wa leloʼ yaan u mejorar le kéen tsʼoʼokok a beeleʼex. Le oʼolaleʼ wa ka tsʼáaik cuenta maʼ kun páajtal a biskabaʼex maʼalobeʼ maas maʼalob ka xuʼuluk a biskabaʼex. d

13. ¿Baʼax unaj u chʼaʼik en cuenta le noviotsiloʼob utiaʼal u yilkoʼob bukaʼaj tiempo unaj u biskubaʼoboʼ?

¹³ ¿Bukaʼaj tiempo unaj u xáantal táan a noviotkabaʼex? Le máaxoʼob ku jáan chʼaʼtuklik u tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ maʼ tu bin utsil tiʼob (Pro. 21:5). Le oʼolaleʼ maʼalob ka a páaʼteʼex junpʼéel tiempo utiaʼal a kʼaj óoltikabaʼex tubeel. Chéen baʼaleʼ maʼ a páaʼtkeʼex u máan jach yaʼab tiempo, tumen le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le baʼax ku páaʼtaʼal maʼ tu jáan úuchloʼ ku kʼojaʼankúuntik u puksiʼikʼal máak» (Pro. 13:12). Tsʼoʼoleʼ wa ka páaʼtkeʼex u máan jach yaʼab tiempoeʼ jeʼel a lúubkeʼex tiʼ núupkʼebaneʼ (1 Cor. 7:9). Le oʼolaleʼ tu lugar a tuklikeʼex bukaʼaj tiempo káajak a biskabaʼexeʼ maas maʼalob ka a tukleʼex: «Utiaʼal in chʼaʼik junpʼéel decisióneʼ, ¿baʼax ku bineltik in kʼaj óoltik tiʼ in novio wa tiʼ in novia?».

¿BAʼAX JEʼEL U PÁAJTAL K-BEETIK UTIAʼAL K-ÁANTIK LE NOVIOTSILOʼOBOʼ?

14. ¿Bix jeʼel u páajtal k-áantik le noviotsiloʼoboʼ? (Ilawil xan le fotooʼ).

¹⁴ ¿Bix jeʼel u páajtal k-áantik le noviotsiloʼoboʼ? Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal k-invitarkoʼob janaI t-otocheʼ, teʼ adoración ich familiaoʼ, wa ka jóokʼkoʼob xíimbal t-éetel (Rom. 12:13). Beyoʼ jeʼel u páajtal u kʼaj óoltikubaʼob maʼalobeʼ. Tsʼoʼoleʼ jeʼel u páajtal k-láakʼintikoʼob wa u kʼáatoʼob bin wa tuʼuxeʼ, jeʼel u páajtal k-biskoʼob teʼ tuʼux u kʼáatoʼob binoʼ wa jeʼel u páajtal k-aʼaliktiʼob ka xiʼikoʼob t-otoch utiaʼal ka tsikbalnakoʼobeʼ, beyoʼ maʼ chéen tu juunaloʼob kun antaloʼobiʼ (Gál. 6:10). Alicia, le máax t-chʼaʼchiʼitaj  teʼ párrafo 7, ku yaʼalik: «Teen yéetel Alberteʼ ku kiʼimaktal k-óol kaʼach le kéen u yaʼaltoʼon jujuntúul sukuʼunoʼob jeʼel u páajtal k-bin tu yotochoʼob utiaʼal ka tsikbalnakoʼoneʼ, tumen beyoʼ maʼ t-juunal yanoʼoniʼ». ¿Kux túun wa ku yaʼaliktoʼon le noviotsiloʼob ka jóokʼkoʼon tu yéeteloʼoboʼ? Leloʼ unaj u beetik u kiʼimaktal k-óol tumen yaan u páajtal k-áantkoʼob. Chéen baʼaleʼ wa yaan baʼax kʼaʼabéet u tsikbaltikoʼob chéen letiʼob kaʼatúuloʼobeʼ maʼalob ka k-chaʼa u beetkoʼob, pero maʼalob ka pʼáatkoʼon pendienteil tiʼ letiʼob utiaʼal maʼ k-pʼatkoʼob tu juunaloʼob (Fili. 2:4).

15. ¿Bix uláakʼ jeʼel u páajtal k-áantik le máaxoʼob táan u biskubaʼoboʼ? (Proverbios 12:18).

¹⁵ Uláakʼ bix jeʼel k-áantik le máaxoʼob táan u biskubaʼoboʼ letiʼe ka k-kanáant le baʼaxoʼob k-aʼalikoʼ yaan kʼiineʼ yaan u kʼaʼabéettal k-controlartikba utiaʼal maʼ k-aʼalik mix baʼal tu yoʼolaloʼob (xok Proverbios 12:18). Kex jach ku kiʼimaktal k-óol k-ojéeltik yaan máaxoʼob táan u biskubaʼobeʼ, maʼ unaj k-jáan tsikbaltik tiʼ mix máakiʼ. Tumen maʼ xaaneʼ letiʼe noviotsiloʼob u kʼáat u tsikbaltoʼob tiʼ u maasiloʼ. Maʼ unaj xan k-criticarkoʼobiʼ mix k-aʼalik mix baʼal tu yoʼolaloʼobiʼ (Pro. 20:19; Rom. 14:10; 1 Tes. 4:11). Tsʼoʼoleʼ maʼ unaj xan k-aʼalik mix baʼaliʼ, mix k-kʼáatik baʼaloʼob jeʼel u beetik u yuʼubikoʼob bey táan k-túulchʼintkoʼob utiaʼal ka tsʼoʼokok u beeloʼobeʼ. Elise yéetel u yíichameʼ, ku kʼaʼajsikoʼob le tiempo noviotsiloʼoboʼ, ku yaʼalikoʼob: «K-suʼlaktal kaʼach kéen kʼáataʼaktoʼon bix u bin u planesil k-boda, tumen u jaajileʼ todavía maʼ tuukulnakoʼon kaʼach tu yoʼolal leloʼ».

16. ¿Baʼax unaj k-beetik wa k-ojéeltik tsʼoʼok u xuʼulul u biskuba le máaxoʼob táan u noviotkubaʼoboʼ?

¹⁶ ¿Kux túun wa le noviotsiloʼob ku chʼaʼtuklik u xuʼulul u biskubaʼoboʼ? Maʼ unaj k-averiguartik baʼaxten xuʼul u biskubaʼobiʼ mix unaj xan k-tsʼáaikba tu favor juntúuliʼ (1 Ped. 4:15). Juntúul kiik ku kʼaabaʼtik Leaeʼ, ku yaʼalik: «Jach yaachaj in wóol ka tin wuʼuyaj táan u juum u tsikbaltaʼal baʼax oʼolal xuʼul in biskinba yéetel le in novio kaʼachoʼ». Jeʼex tsʼoʼok k-yáax ilkoʼ wa le máaxoʼob ku biskubaʼob ku chʼaʼtuklik maʼ u tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ leloʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa tu perdertoʼob le bukaʼaj tiempo táan u biskubaʼoboʼ, baʼaxeʼ áantajnaj utiaʼal u chʼaʼikoʼob junpʼéel maʼalob decisión. Kex beyoʼ yaan horaeʼ yaan u yaatal u yóoloʼob yéetel yaan u yuʼubikubaʼob tu juunaloʼob. Teʼ súutukoʼob beyoʼ maʼalob ka k-il k-áantkoʼob (Pro. 17:17).

17. ¿Baʼax unaj u seguer u beetik le máaxoʼob táan u biskubaʼoboʼ?

¹⁷ Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ u biskuba juntúul xiʼipal yéetel juntúul x-chʼúupaleʼ maʼ chéen chʼaʼabiliʼ, chéen baʼaleʼ junpʼéel baʼal jach jatsʼuts. Jessicaeʼ, ku yaʼalik: «U jaajileʼ maʼ chéen chʼaʼabil le bukaʼaj tiempo táan k-bisikbaoʼ, chéen baʼaleʼ valernaj u penail». Wa teech yaan a novio wa a noviaeʼ seguernak a kʼaj óoltikbaʼex tubeel. Beyoʼ yaan u binteʼex utsil yéetel yaan a chʼaʼikeʼex junpʼéel maʼalob decisión.