1, 2. ¿Baʼax injusticiailoʼob jeʼel u beetaʼaltoʼoneʼ?

 JESÚSEʼ tʼaanaj tiʼ juntúul viuda maʼ tu xuʼulul u kʼáatik tiʼ juntúul juez ka beetaʼaktiʼ justicia. U discípuloʼob Jesúseʼ jach tu naʼatoʼob bix tu yuʼubiluba le koʼoleloʼ tumen teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ tiʼ yaʼab máak ku beetaʼal injusticiaʼob (Luc. 18:​1-5). Toʼon xaneʼ jeʼel u páajtal k-naʼatik bix tu yuʼubiluba le viudaoʼ tumen maʼ xaaneʼ tsʼoʼok xan u beetaʼaltoʼon junpʼéel injusticia.

² Teʼ kʼiinoʼobaʼ jach suuk u pʼektaʼal máak yéetel suuk u maltratartaʼal. Le oʼolal maʼ jelaʼan k-ilik ka beetaʼaktoʼon injusticiaiʼ (Ecl. 5:8). Chéen baʼaleʼ le baʼax maʼ t-páaʼtikoʼ ka beetaʼaktoʼon injusticia tumen juntúul sukuʼun wa tumen juntúul kiik. Kex maʼ u yóoliliʼ u beetkoʼobeʼ jeʼel u yúuchleʼ tumen kʼeban máakoʼob. Jach jeʼel u yáantkoʼon k-kanik le baʼax tu beetaj Jesús le ka beetaʼabtiʼ injusticiaʼob tumen le máaxoʼob pʼekmiloʼoboʼ. Wa k-eʼesik paciencia tiʼ le máaxoʼob pʼekmiloʼonoʼ, ¿maʼ wa maas unaj k-eʼesik paciencia tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ? ¿Bix u yuʼubikuba Jéeoba kéen beetaʼaktoʼon injusticia tumen u maasil wa tumen le sukuʼunoʼoboʼ?

3. ¿Bix k-ojéeltik Jéeobaeʼ ku yilik bix k-tratartaʼal?

³ Jéeobaeʼ ku yilik bix k-tratartaʼal. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Jéeobaeʼ u yaabiltmaj baʼax toj» (Sal. 37:28). Jesúseʼ tu yaʼaleʼ  kéen kʼuchuk u kʼiinileʼ ‹Dioseʼ tu séebaʼanil ken u yil ka beetaʼak justicia› tiʼ le máaxoʼob meyajtikoʼ (Luc. 18:​7, 8). Maʼ tun xáantaleʼ letiʼeʼ yaan u luʼsik tuláakal baʼax beetik k-sufrir bey xan le injusticiaoʼ (Sal. 72:​1, 2).

4. ¿Bix u yáantkoʼon Jéeoba teʼ kʼiinoʼobaʼ?

⁴ Mientras táan k-páaʼtik u beetik justiciaeʼ, Jéeobaeʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-ilik baʼax unaj k-beetik le kéen beetaʼaktoʼon injusticia (2 Ped. 3:13). Letiʼeʼ ku kaʼanskoʼon utiaʼal maʼ k-maas nojochkíintik le problema jeʼel u yantaloʼ. Yéetel u ejemplo Jesúseʼ, Jéeobaeʼ ku kaʼanskoʼon utiaʼal k-ilik bix unaj k-aktáantik le injusticia ku beetaʼaltoʼonoʼ yéetel ku tsʼáaiktoʼon xan consejoʼob tiʼ baʼaxoʼob unaj k-beetik le kéen maltratartaʼakoʼon.

KANÁANT BAʼAX KA BEETIK

5. ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-kanáantikba le kéen beetaʼaktoʼon injusticia?

⁵ Maʼ xaaneʼ jeʼel u yaatal k-óol yéetel jeʼel k-chiʼichnaktal le kéen beetaʼaktoʼon injusticiaeʼ (Ecl. 7:7). Bey xan tu yuʼubiluba Job yéetel Habacuk úuchjeakiloʼ (Job 6:​2, 3; Hab. 1:​1-3). U jaajileʼ normal u yuʼubikuba máak beyoʼ, chéen baʼaleʼ kʼaʼabéet k-kanáantikba utiaʼal maʼ k-beetik baʼaloʼob maʼ maʼalobtakiʼ.

6. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax tu beetaj Absalónoʼ? (Ilawil xan le dibujooʼ).

⁶ Le kéen beetaʼaktoʼon junpʼéel injusticiaeʼ maʼ xaaneʼ ku taaktal k-jáan sutik u jeel, chéen baʼaleʼ leloʼ jeʼel u beetik u maas nojochtal le problemaoʼ. Koʼoneʼex tuukul tiʼ baʼax tu beetaj Absalón, juntúul tiʼ u paalal rey David. Letiʼeʼ jach pʼuʼuj le ka tu yojéeltaj Amnóneʼ tu violartaʼal Tamar, u yíitsʼin. Jeʼex u yeʼesik u Ley Moiséseʼ Amnóneʼ unaj kaʼach u kíimil yoʼolal le baʼax tu beetoʼ (Lev. 20:17). Absalóneʼ jach yaan baʼax oʼolal u pʼuʼujul, chéen baʼaleʼ minaʼan kaʼach derecho tiʼ u vengarkuba (2 Sam. 13:​20-23, 28, 29).

7. ¿Bix tu yuʼubiluba le salmista ka tu yilaj bix u maltratartaʼal le utsul máakoʼoboʼ?

⁷ Le kéen k-il maʼ tu castigartaʼal le máaxoʼob beetik injusticiaʼoboʼ maʼ xaaneʼ jeʼel u joʼopʼol k-tuklik wa ku valer u penail k-beetik baʼax maʼalobeʼ. Tuukulnakoʼon tiʼ bix tu yuʼubiluba le salmista ka tu yilaj táan u maltratartaʼal le utsul máakoʼoboʼ yéetel kex beyoʼ ku bin utsil tiʼ le máakoʼob maltratarkoʼoboʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Le kʼasaʼan máakoʼoboʼ tuláakal chéen chʼaʼabil utiaʼaloʼob» (Sal. 73:12). Tuláakal le jeʼeloʼ tu beetaj u lúubul u yóol yéetel tu beetaj u xuʼulul u disfrutartik u meyajtik  Jéeoba. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Ka joʼopʼ in tuklik baʼaxten ku yúuchul beyoʼ chéen tu beetaj in maas chiʼichnaktal» (Sal. 73:​14, 16). Tu yaʼalaj xan: «Teneʼ jach óolak kʼéechken tiʼ le maʼalob bejoʼ, in wookoʼobeʼ jach óolak jakchajkoʼob» (Sal. 73:2). Leloʼ bey xan úuchik tiʼ juntúul sukuʼun ku kʼaabaʼtik Alberto. a

8. ¿Bix tu yuʼubiluba Alberto le ka beetaʼabtiʼ junpʼéel injusticiaoʼ?

⁸ Albertoeʼ taʼak u pool, kex maʼ jaajeʼ aʼalaʼabeʼ táan bin u yoklik le taakʼin yaan tiʼ le múuchʼuliloʼ. Yoʼolal le jeʼeloʼ xuʼul u beetik u ancianoil yéetel xuʼul u respetartaʼal tumen le sukuʼunoʼob tu yojéeltoʼob le baʼax úuchoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Jach táaj pʼuʼujen yéetel lúub in wóol». Yoʼolal le jeʼeloʼ Albertoeʼ cinco años náachchaj tiʼ Jéeoba. Le baʼax úuch tiʼ le sukuʼunaʼ ku yeʼesik baʼax jeʼel u yúuchul tiʼ toʼon wa maʼ t-controlartik baʼax k-beetik le kéen beetaʼaktoʼon junpʼéel injusticiaeʼ.

UNAJ K-BEETIK JEʼEX JESÚSEʼ

9. ¿Baʼaxoʼob sen beetaʼab tiʼ Jesús? (Ilawil xan le dibujoʼoboʼ).

⁹ Jesúseʼ tu yeʼesajtoʼon baʼax unaj k-beetik. Letiʼeʼ yaʼab máaxoʼob maltratarte. Por ejemploeʼ u láakʼtsiloʼobeʼ maʼ tu creertoʼob wa letiʼe Mesíasoʼ, baʼaxeʼ tu yaʼaloʼobeʼ tsʼoʼok u  chokotal u pool. Le u nuuktakil le religiónoʼoboʼ tu yaʼaloʼobeʼ Jesúseʼ yéetel bin le demonioʼob ku meyajoʼ, le soldadoʼob romanoʼoboʼ tu sen burlartubaʼob tiʼ Jesús, tu maltratartoʼob yéetel tu kíimsoʼob (Mar. 3:​21, 22; 14:55; 15:​16-20, 35-37). Chéen baʼaleʼ Jesúseʼ chúukpaj u yóol, maʼ tu sutaj u jeel le baʼax beetaʼabtiʼoʼ. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon u ejemplo?

10. ¿Baʼax tu beetaj Jesús le ka beetaʼabtiʼ injusticiaoʼ? (1 Pedro 2:​21-23).

¹⁰ (Xok 1 Pedro 2:​21-23). b Jesúseʼ tu yeʼesajtoʼon baʼax unaj k-beetik le kéen beetaʼaktoʼon junpʼéel injusticia. Letiʼeʼ u yojel kaʼach baʼax súutukil unaj u tʼaan yéetel baʼax súutukil unaj u makik u chiʼ (Mat. 26:​62-64). Por ejemploeʼ le ka aʼalaʼab tuusoʼob tu yoʼolaleʼ tu chʼaʼtuklaj maʼ u yaʼalik mix baʼal (Mat. 11:19). Chéen baʼaleʼ le kéen tʼaanak kaʼach utiaʼal u defenderkubaeʼ maʼatech u poochʼil mix tech u amenazartik le máaxoʼob pʼekmiloʼ. Letiʼeʼ tu controlartuba tumen ‹tu kʼubéentuba tiʼ le Máax toj u juzgaroʼ›. U yojleʼ Jéeobaeʼ táan u yilik tuláakal le injusticia ku beetaʼaltiʼoʼ yéetel ku confiar yaan u xuʼulsik le injusticiaoʼ.

11. ¿Baʼaxoʼob táakaʼan ichil k-controlartik baʼaxoʼob k-aʼalik? (Ilawil xan le fotoʼoboʼ).

¹¹ Jeʼex tu beetil Jesúseʼ toʼon xaneʼ jeʼel u páajtal k-controlartik le baʼaxoʼob k-aʼalik le kéen beetaʼaktoʼon junpʼéel injusticiaoʼ. Wa maʼ jach grave le baʼax beetaʼabtoʼonoʼ jeʼel u páajtal k-pʼatik chéen beyoʼ. Maʼ xaan xaneʼ utiaʼal maʼ u maas nojochtal le problemaoʼ maas maʼalob maʼ k-aʼalik mix baʼal (Ecl. 3:7; Sant. 1:​19, 20). Chéen baʼaleʼ wa k-ilik yaan máax táan u muʼyaj yoʼolal junpʼéel injusticia beetaʼabtiʼ bey xan wa kʼaʼabéet k-defendertik  u jaajileʼ maʼalob ka tʼaanakoʼon (Hech. 6:​1, 2). Chéen baʼaleʼ unaj k-beetik yéetel respeto bey xan yéetel yaabilaj (1 Ped. 3:15). c

12. ¿Baʼaxten maʼalob ka k-kʼubéentba tu kʼab ‹le Máax toj u juzgaroʼ›?

¹² Jeʼex Jesúseʼ toʼon xaneʼ jeʼel u páajtal k-kʼubéentikba tu kʼab ‹le Máax toj u juzgaroʼ›. Jeʼex wa yaan máax ku yaʼalik tuusoʼob t-contra bey xan wa k-maltratartaʼaleʼ maʼalob ka kʼaʼajaktoʼoneʼ Jéeobaeʼ ku yilik tuláakal baʼal. Leloʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal u chúukpajal k-óol tumen k-ojleʼ Jéeobaeʼ yaan u yutskíintik le baʼaxoʼob ku beetaʼaltoʼonoʼ. Bey túunoʼ wa k-pʼatik tu kʼab Jéeoba le baʼax ku beetaʼaltoʼonoʼ, maʼ ken k-kʼuuxil mix kun lúubul k-óol, tumen wa k-kʼuuxileʼ jeʼel tak k-beetik baʼax maʼ maʼalobeʼ. Tsʼoʼoleʼ jeʼel u pʼáatal maʼ kiʼimak k-óoleʼ yéetel jeʼel u xuʼulul k-bisikba yéetel Jéeobaeʼ (Sal. 37:8).

13. Le kéen beetaʼaktoʼon junpʼéel injusticiaeʼ, ¿baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal u chúukpajal k-óoleʼ?

¹³ U jaajileʼ maʼ tu páajtal k-beetik tuláakal baʼal jach jeʼex u beetik Jesúseʼ. Maʼ xaaneʼ yaan horaeʼ jeʼel k-aʼalik wa jeʼel k-beetik junpʼéel baʼal jeʼel u beetik u yaatal k-óoleʼ (Sant. 3:2). Yaan xan jujunpʼéel tiʼ le injusticiaʼob ku beetaʼaltoʼonoʼ yaan u beetkoʼob k-muʼyaj tuláakal u kʼiiniloʼob k-kuxtal. Wa letiʼe baʼax táan u yúuchultechoʼ kʼaʼajaktecheʼ Jéeobaeʼ u yojel baʼax ka muʼyajtik. Jesús xaneʼ jach ku naʼatik bix a wuʼuyikaba tumen tiʼ letiʼeʼ yaʼab injusticiaʼob beetaʼabtiʼ (Heb. 4:​15, 16). Jéeobaeʼ tu tsʼáajtoʼon u ejemplo u Hijo yéetel ku tsʼáaiktoʼon maʼalob consejoʼob ichil le Bibliaoʼ. Leloʼobaʼ jach jeʼel u yáantkoʼon k-il baʼax jeʼel u páajtal k-beetik le kéen beetaʼaktoʼon junpʼéel injusticiaeʼ. Koʼoneʼex xakʼaltik kaʼapʼéel versículoʼob tiʼ u libroil Romanos.

«PʼATEʼEX TU KʼAB DIOS, LETIʼ KEN U YEʼES U PʼUJAʼANIL»

14. ¿Baʼaxten maʼalob ka k-beet baʼax ku yaʼalik Romanos 12:19 le kéen beetaʼaktoʼon junpʼéel injusticia?

¹⁴ (Xok Romanos 12:19). Apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ: «Pʼateʼex tu kʼab Dios, letiʼ ken u yeʼes u pʼujaʼanil». Toʼoneʼ k-beetik le baʼax ku yaʼalik le tekstoaʼ le kéen k-pʼat tu kʼab Jéeoba Dios ka u beet justicia teʼ súutukil ku yilik maas maʼaloboʼ. Leloʼ letiʼe baʼax tu beetaj John le ka beetaʼabtiʼ junpʼéel injusticia tumen juntúul sukuʼunoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Tin wilaj in controlarkinba utiaʼal maʼ in sutik u jeel le baʼax beetaʼabtenoʼ. Romanos 12:​19, jach tu yáanten utiaʼal ka chúukpajak in wóol yéetel utiaʼal ka confiarnaken tiʼ Jéeoba».

15. ¿Baʼaxten maas maʼalob ka k-pʼat tu kʼab Jéeoba le baʼax beetaʼabtoʼonoʼ?

¹⁵ Maas maʼalob ka k-pʼat tu kʼab Jéeoba le baʼax beetaʼabtoʼonoʼ. Wa k-beetik beyoʼ maʼ ken k-estresar utiaʼal k-kaxtik bix ken k-utskíintil le problemaoʼ. Jéeobaeʼ taak u yáantkoʼon, bey táan u yaʼaliktoʼoneʼ: «Pʼat tin kʼab, teen kin utskíintik». Jéeobaeʼ jeʼel u páajtal u yutskíintik le baʼax beetaʼabtoʼonoʼ yéetel maas maʼalob ken u beetil. Wa k-confiar tiʼ le baʼax ku yaʼalik Jéeobaoʼ maas maʼ ken k-pʼuʼujul. Leloʼ letiʼe baʼax áant Johnoʼ, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Wa kin pʼatik tuláakal tu kʼab Jéeobaeʼ, letiʼeʼ maas maʼalob bix ken u yutskíintil».

«SEGUERNAK A TSʼÁANCHAʼATIK LE KʼAAS YÉETEL LE BAʼAX UTSOʼ»

16, 17. ¿Bix u yáantkoʼon le oración utiaʼal u seguer k-tsʼáanchaʼatik «le kʼaas yéetel le baʼax utsoʼ»? (Romanos 12:21).

¹⁶ (Xok Romanos 12:21). Pabloeʼ tu yaʼalaj: «Seguernak a tsʼáanchaʼatik le kʼaas yéetel le baʼax utsoʼ». Teʼ kaʼansaj tu beetaj Jesús teʼ puʼukoʼ tu yaʼalaj: «Maʼ u xuʼulul a yaabiltikeʼex  a enemigoʼex, yéetel orarneneʼex tu yoʼolal le máaxoʼob chʼaʼpachtikeʼexoʼ» (Mat. 5:44). Leloʼ letiʼe baʼax tu beetaj Jesúsoʼ. Maʼ xaaneʼ yaan kʼiineʼ tsʼoʼok a tuukul tiʼ bukaʼaj yajil le baʼax beetaʼabtiʼ Jesús le ka clavartaʼab tiʼ junpʼéel cheʼ tumen le soldadoʼob romanoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ mixbaʼalkúuntaʼabi yéetel maltratartaʼabi, jach táaj yaj le baʼax beetaʼabtiʼoʼ. ¡Jach junpʼéel nojoch injusticia!

¹⁷ Jesúseʼ chúukpaj u yóol ka beetaʼabtiʼ injusticia. Letiʼeʼ maʼ tu kʼáataj tiʼ Jéeoba ka u castigart le soldadoʼoboʼ, baʼaxeʼ tu yaʼalaj: «In Yuum, perdonartoʼob tumen maʼ u yojloʼob baʼax ku beetkoʼobiʼ» (Luc. 23:34). Jach beyoʼ wa k-orar yoʼolal le máaxoʼob pʼekmiloʼonoʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-kʼuuxil tu yéeteloʼob yéetel utiaʼal maʼ k-chʼaʼpʼektikoʼob.

18. ¿Bix áantaʼabik Alberto yéetel John tumen le oraciónoʼ?

¹⁸ Alberto yéetel Johneʼ jach áantaʼaboʼob tumen le oración utiaʼal u aktáantkoʼob le injusticia beetaʼabtiʼoboʼ. Albertoeʼ ku yaʼalik: «Orarnajen tiʼ Jéeoba yoʼolal le sukuʼunoʼob beetten injusticiaoʼ, yaʼab u téenel tin kʼáataj tiʼ Jéeoba ka u yáanten in tuʼubs le baʼax tu beetoʼobtenoʼ». Yaaske Albertoeʼ táan u kaʼa meyajtik Jéeoba yéetel chukaʼan óolal. Johneʼ ku yaʼalik: «Yaʼab u téenel orarnajen tiʼ Jéeoba yoʼolal le sukuʼun beetten injusticiaoʼ, le oraciónoʼob tin beetoʼ tu yáanten utiaʼal ka xuʼuluk in tuukul kʼaas tiʼ le sukuʼunoʼ yéetel utiaʼal maʼ in juzgartik. Tsʼoʼoleʼ tu yaanten utiaʼal ka yanakten jeetsʼelil».

19. ¿Baʼax unaj k-beetik cada ken beetaʼaktoʼon junpʼéel injusticia? (1 Pedro 3:​8, 9).

¹⁹ Maʼ k-ojel baʼax uláakʼ injusticiailoʼob kun beetbiltoʼoniʼ. Chéen baʼaleʼ jeʼel baʼalak ka úuchkeʼ maʼ u xuʼulul k-kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u yáantoʼon. Unaj xan k-ilik k-beetik jeʼex Jesús le ka beetaʼabtiʼ injusticiaʼoboʼ, yéetel unaj u seguer k-tsʼáaik ichil k-kuxtal le baʼaxoʼob ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Wa k-beetik beyoʼ Jéeobaeʼ jach tu jaajil yaan u bendecirkoʼon (xok 1 Pedro 3:​8, 9).