1. ¿Bix u yuʼubikuba Jéeoba kéen u yil táan k-tsʼáaik k-óol k-meyajte?

 JÉEOBAEʼ jach pendiente yanil tiʼ baʼax ku yúuchultoʼon. U yojel baʼax kʼiin kiʼimak k-óol yéetel baʼax kʼiin tristeʼon (Sal. 37:18). Letiʼeʼ jach ku kiʼimaktal u yóol le kéen u yil táan k-meyajtik tak teʼ súutukiloʼob lubaʼan k-óoloʼ. Le kéen u yil beyoʼ Jéeobaeʼ ku taaktal u yáantkoʼon yéetel u líiʼsik k-óol.

2. ¿Baʼax ku beetik Jéeoba yoʼolal le máaxoʼob loobiltaʼan u puksiʼikʼaloʼoboʼ, yéetel baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-jóoʼsik u yutsil?

² Salmo 147:​3, ku yaʼalikeʼ Jéeobaeʼ «ku toʼik le herida yaan» tiʼ le máaxoʼob loobiltaʼan u puksiʼikʼaloʼoboʼ. Le tekstoaʼ ku tsolik bix u kanáantik Jéeoba le máaxoʼob yaachajaʼan u yóoloʼoboʼ. ¿Bix jeʼel k-jóoʼsik u yutsil le bix u kanáantkoʼonoʼ? Koʼoneʼex ilik le ejemploaʼ. Juntúul máak kʼojaʼaneʼ ku bin yiknal doctor utiaʼal u tsʼaʼakal, pero utiaʼal u yutstaleʼ kʼaʼabéet u beetik tuláakal le baʼax ku yaʼalaʼaltiʼ tumen le doctoroʼ. Teʼ xookaʼ yaan k-ilik baʼax ku yaʼalik Jéeoba tiʼ le máaxoʼob loobiltaʼan u puksiʼikʼaloʼoboʼ yéetel bix jeʼel u tsʼáaik ichil u kuxtaloʼob le consejoʼob ku tsʼáaik Jéeobaoʼ.

JACH KOʼOJ A TOJOL TU TÁAN JÉEOBA

3. ¿Baʼaxten yaan máaxoʼobeʼ ku tuklikoʼobeʼ mix baʼal u biilaloʼob?

³ Teʼ yóokʼol kaabaʼ maʼatech u yeʼesaʼal yaabilaj. Yaʼab máakoʼobeʼ ku maltratarkoʼob u maasil yéetel ku beetkoʼob u yuʼubikuba máak mix baʼal u biilal. Juntúul kiik ku kʼaabaʼtik Heleneʼ a ku yaʼalik: «Líikʼen ichil junpʼéel familia tuʼux maʼatech  u yeʼesaʼal yaabilaj. In papá kaʼacheʼ táaj kʼasaʼan yéetel sáamsamal ku yaʼaliktoʼon mix baʼal k-biilal». ¿Tsʼoʼok wa xan u yúuchultech beyoʼ? Maʼ xaaneʼ ka maltratartaʼal kaʼachi, ka mixbaʼalkúuntaʼal yéetel ku beetaʼal a wuʼuyik maʼ a náajaltmaj ka yaabiltaʼakechiʼ. Maʼ xaaneʼ yoʼolal leloʼ maʼ ta creertik wa yaan máax yaabiltmilech.

4. Jeʼex u yaʼalik Salmo 34:​18, ¿baʼax unaj u kʼaʼajaltech?

⁴ Kex tsʼoʼok a sen maltratartaʼaleʼ kʼaʼajaktecheʼ Jéeobaeʼ u yaabiltmech yéetel jach koʼoj a tojol tu táan. Letiʼeʼ «naatsʼ yanil tiʼ le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ» (xok Salmo 34:18). Wa jach yaachajaʼan a wóoleʼ kʼaʼajaktecheʼ Jéeobaeʼ yaʼab baʼaloʼob maʼalobtak tu yilaj ichil a puksiʼikʼal, le oʼolal tu natsʼech tu yiknal (Juan 6:44). Maʼ u tuʼubultecheʼ letiʼeʼ jach u yaabiltmech yéetel mantatsʼ ken u yáantech.

5. ¿Baʼax jeʼel k-ojéeltik wa k-chʼaʼik en cuenta bix tu tratartil Jesús le máaxoʼob pʼektaʼanoʼoboʼ?

⁵ Jeʼel k-ojéeltik bix u yuʼubikuba Jéeoba wa k-chʼaʼik en cuenta le baʼaxoʼob tu beetaj Jesús le ka taal way Luʼumeʼ. Jesúseʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼ le máaxoʼob pʼektaʼanoʼoboʼ (Mat. 9:​9-12). Por ejemploeʼ le ka maʼach u nookʼ tumen juntúul koʼolel ku muʼyajtik junpʼéel yaayaj kʼojaʼanileʼ letiʼeʼ tu líiʼsaj u yóol yéetel tu yaʼalajtiʼ jach yaan u fe (Mar. 5:​25-34). Jesúseʼ jach tu yeʼesaj u jatsʼuts modos u Taata (Juan 14:9). Le beetkeʼ maʼ unaj u tuʼubultecheʼ Jéeobaeʼ jach ku valorarkech yéetel ku yilik le jatsʼuts modos yaantechoʼ. Letiʼeʼ u yojel yaan a fe yéetel jach a yaabiltmaj.

6. ¿Baʼax unaj a beetik wa láayliʼ ka wuʼuyik minaʼan a biilaleʼ?

⁶ ¿Baʼax jeʼel a beetik wa ka wuʼuyik minaʼan a biilaleʼ? Xok tekstoʼob ku yeʼesik u yaabiltmech Jéeoba yéetel tuukulnen tiʼ le baʼax ku yaʼalikoʼ (Sal. 94:19). b Wa ka tsʼáaik cuenta maʼ  ta béeykuntaj junpʼéel meta bey xan wa maʼ tu páajtal a beetik le baʼax ku beetik u maasiloʼ, maʼ u lúubul a wóol. Maʼ a compararkaba yéetel u maasil, Jéeobaeʼ ku naʼatkech yéetel u yojel baʼaxoʼob ku páajtal a beetik (Sal. 103:​13, 14). Wa úuchjeakil maltratartaʼabech, beetaʼabtech loob bey xan wa violartaʼabecheʼ maʼ unaj a wuʼuyik wa a culpa le baʼax beetaʼabtechoʼ. Kʼaʼajaktecheʼ Jéeobaeʼ yaan u kʼáatik cuenta tiʼ le máax ku beetik baʼaloʼob kʼaastakoʼ, maʼ tiʼ le máax beetaʼab looboʼ (1 Ped. 3:12). Sandraeʼ maltratartaʼab tu chan paalil, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Mantatsʼ kin kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u yáanten in wil le jatsʼuts modos ku yilik yaantenoʼ».

7. Le baʼaxoʼob tsʼoʼok u yúuchultoʼonoʼ, ¿bix jeʼel u meyajtoʼon utiaʼal k-áantik u maasileʼ?

⁷ Yaan kʼiineʼ kex istikyaj a creerkeʼ Jéeobaeʼ jeʼel u páajtal u usarkech utiaʼal a wáantik u maasileʼ. Letiʼeʼ tsʼoʼok u tsʼáaiktech u privilegioil a meyaj tu yéetel teʼ kʼaʼaytajoʼ (1 Cor. 3:9). Maʼ xaaneʼ yoʼolal tuláakal baʼax tsʼoʼok u yúuchultecheʼ maas chéen chʼaʼabil jeʼel a naʼatik bix u yuʼubikuba u maasileʼ, le oʼolal jach jeʼel a wáantkoʼobeʼ. Helen, le kiik t-chʼaʼchiʼitaj teʼ párrafo 3, áantaʼabi yéetel beoraaʼ letiʼeʼ ku yáantik u maasil. Heleneʼ ku yaʼalik: «Kaʼacheʼ inútil in wuʼuyikinba, pero Jéeobaeʼ tsʼoʼok u beetik in wuʼuyik yaabiltaʼanen yéetel yaan in biilal». Bejlaʼeʼ Heleneʼ precursora yéetel jach kiʼimak u yóol.

JÉEOBAEʼ U KʼÁAT KA K-CREERT TSʼOʼOK U PERDONARKOʼON

8. ¿Baʼax ku yaʼalik Isaías 1:18?

⁸ Yaan máaxoʼob meyajtik Jéeobaeʼ láayliʼ yaachajaʼan u yóoloʼob yoʼolal le baʼaloʼob maʼ maʼalobtak tu beetoʼob úuchjeakiloʼ. Maʼ xaaneʼ lelaʼ tu beetoʼob antes tiʼ u yokjaʼob wa le tsʼoʼok u yokjaʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ maʼ unaj u tuʼubultoʼoneʼ tumen jach u yaabiltmoʼon Jéeobaeʼ tu tsʼáaj u kuxtal u Hijo t-oʼolal. Letiʼ túuneʼ u kʼáat ka k-kʼam le baʼax tsʼoʼok u beetik t-oʼolaloʼ. Jéeobaeʼ ku yaʼaliktoʼon: «Koʼoteneʼex utiaʼal k-utskíintik le baʼax uchaʼan ichiloʼonoʼ». c Kéen tsʼoʼokok k-beetik lelaʼ Jéeobaeʼ ku perdonartik k-kʼebanoʼob (xok Isaías 1:18). Jach k-tsʼáaik gracias tiʼ Jéeoba tumen ku tuʼubsik le baʼaxoʼob kʼaastak k-beetmoʼ yéetel ku kʼaʼajsik le baʼaxoʼob maʼalobtak k-beetkoʼ (Sal. 103:​9, 12; Heb. 6:10).

9. ¿Baʼaxten maʼ unaj k-chʼíikil tuukul tiʼ le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak k-beetmaj úuchjeakiloʼ?

⁹ ¿Baʼax jeʼel u yáantkech utiaʼal maʼ u seguer a chiʼichnaktal yoʼolal le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak ta beetaj úuchjeakiloʼ? Ilawil a tuukul tiʼ le baʼaxoʼob ka beetik beoraaʼ yéetel tiʼ le baʼax ku taal u kʼiinoʼ. Tuukulnen tiʼ u ejemplo apóstol Pablo. Letiʼeʼ kex jach yaachaj u yóol úuchik u chʼaʼpachtik le sukuʼunoʼoboʼ, u yojel perdonartaʼab tumen Jéeoba (1 Tim. 1:​12-15). Le beetkeʼ maʼ tu náakʼtuklaj le baʼaloʼob kʼaastak tu beetoʼ yéetel maʼ chʼíik tuukul xan tiʼ le puesto yaantiʼ kaʼach teʼ judaísmooʼ (Fili. 3:​4-8, 13-15). Baʼaxeʼ tu tsʼáaj u yóol kʼaʼaytaj bey xan u tuukul tiʼ le baʼax ku taal u kʼiinoʼ. Jeʼex Pabloeʼ maʼ tu páajtal a kʼexik le baʼaxoʼob a beetmoʼ, pero jeʼel u páajtal a tsʼáaik a wóol a meyajt Jéeoba teʼ kʼiinoʼobaʼ. Yéetel tuukulnen xan tiʼ le kuxtal kun antaltech teʼ Paraísooʼ.

10. ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-beetik wa tu beetaj loob tiʼ u maasil le baʼaxoʼob t-beetoʼ?

¹⁰ Maʼ xaaneʼ maʼ maʼalob a wuʼuyikabaiʼ tumen le baʼax ta beetoʼ tu beetaj loob tiʼ u maasil. ¿Baʼax jeʼel u yáantkecheʼ? Disculpartaba yéetel u jaajil a wóol yéetel utskíint le baʼax ta beetoʼ (2 Cor. 7:11). Kʼáat tiʼ Jéeoba ka u  yáant le máaxoʼob ta beetaj loob tiʼoboʼ. Letiʼeʼ jeʼel u yáantkoʼobeʼ yéetel jeʼel xan u yáantkech utiaʼal ka yanaktech jeetsʼelileʼ.

11. ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax úuch tiʼ Jonásoʼ? (Ilawil xan le dibujooʼ).

¹¹ Kaanbalnen tiʼ le baʼaloʼob maʼ maʼalobtak ka beetkoʼ yéetel chaʼa u nuʼuktikech Jéeoba. Kʼaʼajaktech le baʼax tu beetaj Jonásoʼ, tu lugar u bin Níniveeʼ, bin yaanal tuʼux. Jéeoba túuneʼ tu tsolnuʼuktaj yéetel Jonáseʼ kaanbalnaj tiʼ le baʼax tu beetoʼ (Jon. 1:​1-4, 15-17; 2:​7-10). Jeʼex k-ilkoʼ Jéeobaeʼ maʼ tu tuklaj wa tsʼoʼok tiʼ Jonásiʼ, baʼaxeʼ tu tsʼáaj uláakʼ oportunidad tiʼ utiaʼal ka xiʼik Nínive, pero teʼ vezaʼ Jonáseʼ tu yuʼubaj tʼaan. Le profetaoʼ yaachaj u yóol yoʼolal le baʼax tu beetoʼ, kex beyoʼ tu kʼamaj le túumben meyaj tsʼaʼabtiʼ tumen Jéeobaoʼ (Jon. 3:​1-3).

JÉEOBAEʼ KU LÍIʼSIK K-ÓOL YÉETEL U ESPÍRITU SANTO

12. ¿Bix u tsʼáaiktoʼon jeetsʼelil Jéeoba le kéen jach muʼyajnakoʼonoʼ? (Filipenses 4:​6, 7).

¹² Le kéen jach muʼyajnakoʼon wa le kéen úuchuktoʼon junpʼéel baʼal jach kʼaaseʼ Jéeobaeʼ ku meyajtiʼ u espíritu santo utiaʼal u líiʼsik k-óol. Lelaʼ jach bey úuchik tiʼ Ron yéetel Carol, le ka tu kíimsuba u hijoʼoboʼ. Letiʼobeʼ ku yaʼalikoʼob: «Maʼ yáax k-aktáantik junpʼéel baʼal jach difícilaʼ, pero yáax u yúuchultoʼon junpʼéel baʼal jach yajaʼ. Le kéen pʼáatak kaʼach maʼ tu páajtal k-weenleʼ k-orar tiʼ Jéeoba yéetel k-uʼuyik le jeetsʼelil ku yaʼalik Filipenses 4:​6, 7» (xoke). Wa táan a aktáantik junpʼéel baʼal jach difícil yéetel jach loobiltaʼan a puksiʼikʼaleʼ tsikbalt tiʼ Jéeoba bix a wuʼuyikaba, jeʼel u páajtal a tʼaan tu yéetel le jaytéen a kʼáateʼ bey xan le bukaʼaj tiempo a kʼáateʼ (Sal. 86:3; 88:1). Maʼ u xuʼulul a kʼáatiktiʼ u espíritu santo, letiʼeʼ yaan u yuʼubik le baʼax ka waʼaliktiʼoʼ (Luc. 11:​9-13).

13. ¿Bix jeʼel u yáantkoʼon le espíritu santo utiaʼal u seguer k-meyajtik Jéeobaoʼ? (Efesios 3:16).

¹³ ¿Tsʼoʼok wa u yúuchultech junpʼéel baʼal jach difícil, le oʼolal ka wuʼuyik bey minaʼan a muukʼeʼ? U espíritu santo Jéeobaeʼ jeʼel u tsʼáaiktech le muukʼ kʼaʼabéettech utiaʼal ka seguernak a meyajtikoʼ (xok Efesios 3:16). Koʼoneʼex ilik u experiencia Flora. Letiʼ yéetel u yíichameʼ misioneroʼob kaʼachi. Chéen baʼaleʼ u yíichameʼ lúub tiʼ núupkʼeban, ka túun tu divorciartubaʼob. Floraeʼ ku yaʼalik: «Jach yaachaj in wóol yoʼolal le baʼax tu beetoʼ, bul kʼiin yéetel bul áakʼab chiʼichnaken. Le oʼolal tin kʼáataj tiʼ Jéeoba ka u tsʼáaten u espíritu santo utiaʼal maʼ u seguer in wuʼuyikinba beyoʼ. Tu káajbaleʼ tin tukleʼ mix bikʼin kun xuʼulul in sufrir. Pero Jéeobaeʼ tu toʼaj le herida yaan tin puksiʼikʼaloʼ». Floraeʼ ku yuʼubik Jéeoba áant utiaʼal ka maas confiarnak tiʼ letiʼ. U yojel xaneʼ kex jeʼel baʼaxak ka úuchkeʼ yaan u yáantaʼal tumen Jéeoba. Ku seguer u yaʼalik: «Le Salmo 119:​32, jach maʼalob u tsolik bix tu yáantilen Jéeoba: ‹Yéetel u jaajil in wóol kin bin teʼ bej ku nuʼuktikten a mandamientoʼoboʼ, tumen ka jeʼekʼabtik in puksiʼikʼal utiaʼal in kʼamkoʼob›».

14. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal ka u tsʼáatoʼon Jéeoba espíritu santo?

¹⁴ ¿Baʼax unaj a beetik kéen tsʼoʼokok a kʼáatik tiʼ Jéeoba u espíritu santo? Unaj a táakpajal tiʼ baʼaloʼob jeʼel u yáantkech utiaʼal u tsʼáaiktech u espíritu santooʼ. Jeʼex a bin muchʼtáambal, a jóokʼol kʼaʼaytaj yéetel a xokik sáamsamal le Bibliaoʼ. Beyoʼ yaan u páajtal a tuukul tiʼ le baʼaxoʼob ku yaʼalik Jéeobaoʼ (Fili. 4:​8, 9). Le táan a xookoʼ jach ilawil baʼax problemasil tu aktáantaj le máax ku chʼaʼchiʼitaʼaloʼ yéetel ilawil bix úuchik xan u yáantaʼal tumen Jéeoba. Sandra, le kiik t-chʼaʼchiʼitaj teʼ párrafo 6, tu aktáantaj  yaʼab problemas. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Jach ku péek in wóol cada ken in xok u tsikbalil José tumen kex jach sufrirnaj yéetel yaʼab injusticia beetaʼabtiʼeʼ maʼ xuʼul u biskuba yéetel Jéeobaiʼ» (Gén. 39:​21-23).

JÉEOBAEʼ KU USARTIK LE SUKUʼUNOʼOB UTIAʼAL U LÍIʼSIK K-ÓOLOʼ

15. ¿Máaxoʼob jeʼel u líiʼskoʼob k-óoleʼ, yéetel bix jeʼel u beetkoʼobeʼ? (Ilawil xan le fotooʼ).

¹⁵ Le kéen sufrirnakoʼoneʼ jeʼel u líiʼsaʼal k-óol tumen le sukuʼunoʼoboʼ (Col. 4:11). Jéeobaeʼ ku usartik le sukuʼunoʼob utiaʼal u yeʼesiktoʼon u yaabiltmoʼonoʼ. ¿Bix u líiʼskoʼob k-óol? Le kéen u máansoʼob tiempo t-éetel, le kéen u chʼenxikintoʼob le baʼax k-aʼalikoʼ, le kéen u xokoʼobtoʼon junpʼéel teksto wa le kéen orarnakoʼob t-éetel (Rom. 15:4). d Maʼ xaan xaneʼ juntúul sukuʼun wa juntúul kiikeʼ jeʼel u kʼaʼajsiktoʼon bix u yilik Jéeoba le baʼax ku yúuchultoʼonoʼ. Leloʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal k-uʼuyikba tranquiloil. Le sukuʼunoʼob xanoʼ jeʼel u páajtal u beetkoʼob uláakʼ baʼaloʼobeʼ. Por ejemploeʼ jeʼel u páajtal u biskoʼobtoʼon janaleʼ.

16. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal ka áantaʼakoʼon?

¹⁶ Utiaʼal ka áantaʼakecheʼ kʼaʼabéet a kʼáatik áantaj. Le sukuʼunoʼoboʼ jach taak u yáantkechoʼob (Pro. 17:17). Pero yaan horaeʼ maʼ u yojloʼob bix a wuʼuyikabaiʼ yéetel baʼax kʼaʼabéettechiʼ  (Pro. 14:10). Wa táan a sufrireʼ tsikbalt tiʼ juntúul sukuʼun yiijchajaʼan u tuukul le baʼax ku yúuchultechoʼ. Maʼalob xan ka a waʼaltiʼ bix jeʼel u páajtal u yáantkecheʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼel xan u páajtal a tʼaan yéetel juntúul wa kaʼatúul ancianoʼobeʼ. Yaan kiikoʼobeʼ maas maʼalob u yuʼubikubaʼob wa ku tsikbaltikoʼob tiʼ juntúul kiik yiijchajaʼan u tuukul le baʼax ku yúuchultiʼoboʼ.

17. ¿Baʼaxoʼob jeʼel u beetik maʼ k-kʼamik áantajeʼ yéetel baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal k-kʼamik le áantajoʼ?

¹⁷ Máans tiempo yéetel le sukuʼunoʼoboʼ. Wa jach tristeʼecheʼ maʼ xaaneʼ maʼ taak a wantal tuʼux yaan yaʼab máakiʼ. Yaan sukuʼunoʼobeʼ maʼ tu naʼatkoʼob leloʼ, le beetik yaan horaeʼ jeʼel u yaʼalikoʼob wa baʼax jeʼel u beetik u yaatal a wóoleʼ (Sant. 3:2). Kex beyoʼ kʼam le áantaj ku tsʼáaikoʼoboʼ. Gavin, juntúul anciano yaan depresión tiʼeʼ, ku yaʼalik: «Yaʼab u téenel kin wuʼuyikeʼ maʼ taak in wantal yéetel in amigoʼobiʼ». Kex beyoʼ letiʼeʼ ku yilik u yantal tuʼux yaan u maasil, leloʼ ku beetik u yuʼubikuba maas maʼalobil. Juntúul kiik ku kʼaabaʼtik Amyeʼ ku yaʼalik: «Yoʼolal tuláakal baʼax tsʼoʼok u yúuchulteneʼ istikyaj in confiar tiʼ u maasil. Pero bejlaʼeʼ táan in kanik in yaabilt le sukuʼunoʼoboʼ yéetel in confiar tiʼ letiʼob jeʼex u beetik Jéeobaeʼ. Leloʼ jach ku beetik u kiʼimaktal u yóol Jéeoba bey xan teen».

JACH KU LÍIʼSIK K-ÓOL U PROMESAʼOB JÉEOBA

18. Maʼ kun xáantaleʼ, ¿baʼax kun úuchul yéetel baʼax jeʼel u páajtal k-beetik beoraaʼ?

¹⁸ Kiʼimak k-óol k-ojéeltikeʼ Jéeobaeʼ maʼ kun xáantaleʼ yaan u tsʼakik le loob beetaʼan t-wíinkliloʼ yéetel le beetaʼan t-puksiʼikʼaloʼ (Apo. 21:​3, 4). Letiʼeʼ yaan u xuʼulsik tuláakal le baʼax beetik k-sufriroʼ. Teʼ túumben luʼumoʼ tuláakal le loob beetaʼabtoʼonoʼ maʼ ‹ken u chiʼichnakkúunt k-puksiʼikʼal› (Isa. 65:17). Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ Jéeobaeʼ ‹ku toʼik le heridaʼob yaantoʼon› beoraaʼ. Letiʼeʼ tsʼoʼok u tsʼáaiktoʼon yaʼab baʼaloʼob utiaʼal u líiʼsik k-óol yéetel utiaʼal u yáantkoʼon. Le oʼolaleʼ kʼam le áantaj ku tsʼáaikoʼ. Convencertaba de ke Jéeobaeʼ jach tu jaajil u yaabiltmech (1 Ped. 5:7).