¿K-ilik wa u kʼaʼanaʼanil k-kaʼansik u maasil?
«Teneʼ yaan in tsʼáaikteʼex junpʼéel maʼalob kaʼansaj.» (PRO. 4:2, Traducción del Nuevo Mundo, TNM)
1, 2. ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-kaʼansik u maasil utiaʼal ka maas meyajnakoʼob teʼ múuchʼuliloʼ?
JESUSEʼ jach tu tsʼáaj u yóol u kʼaʼayt le baʼaxoʼob ken u beet le Reinooʼ. Chéen baʼaleʼ letiʼ xaneʼ tu jóoʼsaj tiempo utiaʼal u kaʼansik u disipuloʼob. Letiʼeʼ tu yeʼesajtiʼob bix ken u kaʼansoʼob yéetel bix ken u kanáantoʼob u kaajal Dios. Le disipuloʼoboʼ tu kanoʼob bix jeʼel u beetkubaʼob jeʼex j-kanan tamanoʼob ken u kanáantoʼob le sukuʼunoʼoboʼ (Mat. 10:5-7). Felipeeʼ jach tu tsʼáaj xan u yóol kʼaʼaytaj, chéen baʼaleʼ tu jóoʼsaj xan tiempo utiaʼal u kaʼansik u hijaʼob utiaʼal u beetkoʼob xan le meyajaʼ (Bax. 21:8, 9). Teʼ kʼiinoʼobaʼ toʼoneʼ kʼaʼabéet k-kaʼansik u maasil. ¿Baʼaxten unaj k-beetik?
2 Tiʼ tuláakal le múuchʼuliloʼoboʼ yaan yaʼab máaxoʼob maʼ okjaʼanakoʼobiʼ. Le máaxoʼob beyaʼ kʼaʼabéet u kaʼansaʼaloʼob. Toʼoneʼ kʼaʼabéet k-áantkoʼob u naʼatoʼob baʼaxten maʼalob ka u xokoʼob yéetel ka u xakʼaltoʼob tu juunaloʼob le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Tsʼoʼoleʼ kʼaʼabéet k-kaʼanskoʼob u kʼaʼaytoʼob yéetel u kaʼanskoʼob le baʼaxoʼob ken u beet le Reinooʼ. Le sukuʼunoʼob túumben okjaʼanajaʼanoʼoboʼ kʼaʼabéet u kaʼansaʼaloʼob utiaʼal ka u beet u siervo ministerialiloʼob wa u Pro. 4:2, TNM).
ancianoiloʼob ken máanak kʼiin. Tuláakloʼon ichil le múuchʼuliloʼ yaʼab baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal k-áantik le sukuʼunoʼob maʼ okjaʼanakoʼoboʼ (KAʼANS LE TÚUMBENOʼOB U XOKOʼOB LE BIBLIAOʼ
3, 4. 1) Pabloeʼ, ¿bix úuchik u tsʼáaik naʼatbil le u xoʼokol le Bibliaoʼ jeʼel u yáantik máak kʼaʼaytajeʼ? 2) Táanil tiʼ k-aʼalik tiʼ juntúul j-xoknáal ka u xok le Bibliaoʼ, ¿baʼax unaj k-beetik?
3 Le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ kʼaʼabéet u xakʼalxoktikoʼob le Biblia utiaʼal u kankoʼob baʼax u kʼáat Jéeoba. Le apóstol Pablooʼ tu yaʼalaj tiʼ le sukuʼunoʼob yéetel le kiikoʼob yanoʼob Colosasoʼ: «Maʼ xuʼuluk k-orar ta woʼolaleʼexiʼ yéetel maʼ xuʼuluk k-kʼáatik ka a chúukaʼan kʼaj óolteʼex baʼax u kʼáat Dios[iʼ]». ¿Baʼaxten jach kʼaʼabéet kaʼach u xakʼalxoktikoʼob le Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ? Tumen letiʼe baʼax kun tsʼáaiktiʼob naʼat yéetel kun áantkoʼob ‹utiaʼal xan ka yanaktiʼob junpʼéel kuxtal uts tu tʼaan Jéeoba, utiaʼal beyoʼ ka u jach kiʼimakkúuntoʼob u yóol›. Tsʼoʼoleʼ lelaʼ yaan xan u yáantkoʼob utiaʼal ka yanak «u yich tuláakal» le baʼax u kʼáat Jéeoba ka u beetoʼoboʼ, maases le u kʼaʼaytajoʼoboʼ (Col. 1:9, 10). Le oʼolaleʼ wa táan k-tsʼáaik xook tiʼ wa máaxeʼ kʼaʼabéet k-áantik u naʼateʼ u xakʼalxoktik mantatsʼ le Bibliaoʼ jeʼel u yáantik u meyajt Jéeobaeʼ.
4 Wa toʼon maʼatech k-xokik le Bibliaoʼ, maʼ tu páajtal k-áantik le máaxoʼob tiʼ k-tsʼáaik xook utiaʼal ka u yiloʼob u kʼaʼanaʼanil u xokikoʼob xanoʼ. K-xokik mantatsʼ le Biblia yéetel k-tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalikeʼ yaan u yáantkoʼon ichil k-kuxtal bey xan teʼ kʼaʼaytajoʼ. Wa k-beetik lelaʼ ken beetaʼaktoʼon kʼáatchiʼob chan talamtak teʼ kʼaʼaytajoʼ yaan u béeytal k-núukik yéetel le Bibliaoʼ. Tsʼoʼoleʼ wa k-xokik bix úuchik u kʼaʼaytaj Jesús, Pablo yéetel uláakʼ máaxoʼob úuchjeakileʼ, yaan u líikʼil k-óol yéetel yaan u seguer k-kʼaʼaytaj kex yaan hora maʼ chéen chʼaʼabiliʼ. Wa xan k-tsikbaltik tiʼ u maasil le baʼax tsʼoʼok k-kanik ikil k-xokik le Biblia yéetel k-aʼaliktiʼob bix tsʼoʼok u yáantkoʼoneʼ, jeʼel k-áantkoʼob utiaʼal ka taakchajak u xokikoʼob xaneʼ yéetel ka u jóoʼsoʼob u yutsil.
5. Aʼal junpʼéel bix jeʼel u páajtal u yáantaʼal le j-xoknáal u xakʼalxokt le Bibliaoʼ.
5 Maʼ xaaneʼ techeʼ ka tuklik: «¿Bix jeʼel in wáantik in j-xoknáal utiaʼal ka u xok mantatsʼ le Bibliaoʼ?». Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal a weʼesiktiʼ bix jeʼel u prepararkuba yéetel le baʼax ken a xok tu yéeteloʼ. Jeʼel xan u páajtal a waʼaliktiʼ ka u xok u tipʼaʼanil le libro ¿Baʼax jach tu jaajil ku kaʼansik le Bibliaoʼ? yéetel ka u kaxt le tekstoʼob ku chʼaʼchiʼitaʼaloʼ. Maʼ xaan xaneʼ jeʼel u páajtal a kaʼansiktiʼ bix jeʼel u prepararkuba yéetel le baʼax kun ilbil teʼ muchʼtáambaloʼ yéetel utiaʼal ka comentarnak. Aʼal xan tiʼ ka u xok le revista U Pʼíich Tulumil Kanan ku jóokʼloʼoboʼ bey xan le revista ¡Despertadoʼ! Jeʼel xan u páajtal a kaʼansik u kaxt teʼ Watchtower Library ich español wa teʼ BIBLIOTECA ICH INTERNET tiʼ le Watchtower u núukil jujunpʼéel baʼaxoʼob ku kaʼansik le Bibliaoʼ. Wa ku kanik xook yéetel le jejeláas nuʼukuloʼobaʼ yaan u jatsʼutstal u yilik yéetel yaan u taaktal u maas kaanbal.
6. 1) ¿Bix jeʼel a wáantik a j-xoknáal utiaʼal ka jatsʼutschajak u yilik u xokik le Bibliaoʼ? 2) ¿Bix jeʼel u yuʼubikuba le j-xoknáal wa ku jatsʼutstal u yilik u xokik le Bibliaoʼ?
Sal. 73:28). U kiliʼich muukʼ Jéeobaeʼ le kun áantik le j-xoknáal utiaʼal u náatsʼal tu yiknaloʼ.
6 Ken k-tsʼáa xook tiʼ wa máaxeʼ toʼoneʼ k-kʼáat ka u tsʼáa cuentaeʼ le u xoʼokol le Bibliaoʼ jach maʼalob tumen jeʼel u yáantik u maas kʼaj óolt Jéeobaeʼ. Chéen baʼaleʼ maʼ unaj k-obligartik ka xooknakiʼ, baʼaxeʼ unaj k-kaʼansiktiʼ baʼax jeʼel u páajtal u beetik utiaʼal ka jatsʼutschajak u yilik u xookeʼ. Jeʼex kun bin u maas kaanbal tiʼ le Bibliaoʼ bey kun bin u maas uʼuykuba jeʼex le salmista le ka tu tsʼíibtaj le tʼaanoʼobaʼ: «Teneʼ yaan in natsʼkinba tiʼ [Dios], tumen in tiaʼal teneʼ letiʼ u maʼalobil. Tiʼ teech kin taʼakbeskinba» (ÁANT LE TÚUMBENOʼOB UTIAʼAL U KʼAʼAYTAJOʼOB YÉETEL U KAʼANSAJOʼOBOʼ
7. Jesuseʼ, ¿bix tu kaʼansil kʼaʼaytaj u apostoloʼob? (Ilawil le foto yaan tu káajbal le xookaʼ.)
7 Teʼ capítulo 10 tiʼ Mateooʼ yaʼab baʼaloʼob jeʼel u páajtal k-kanik tiʼ bix tu kaʼansil Jesús u apostoloʼobeʼ. Letiʼeʼ múul kʼaʼaytajnaj tu yéeteloʼob, letiʼob xaneʼ jach tu yiloʼob bix kʼaʼaytajnajik Jesús. Letiʼeʼ maʼ chéen tu yaʼalajtiʼob ka kʼaʼaytajnakoʼobiʼ, baʼaxeʼ tu yeʼesajtiʼob bix unaj u beetkoʼob. [1] Maʼ xáanchaj ka káaj xan u kaʼansik le apostoloʼob le baʼaxoʼob ku yaʼalik le Bibliaoʼ (Mat. 11:1). Koʼox ilik kaʼapʼéel baʼaloʼob jeʼel u páajtal k-kaʼansik tiʼ le túumbenoʼob le ken kʼaʼaytajnakoʼon tu yéeteloʼoboʼ.
8, 9. 1) ¿Baʼax tu yeʼesaj Jesús ka kʼaʼaytajnaji? 2) ¿Bix jeʼel k-áantik le túumben j-kʼaʼaytajoʼob utiaʼal ka tsikbalnakoʼob yéetel le máakoʼob jeʼex tu beetil Jesusoʼ?
8 Kaʼanstiʼob bix unaj u tsikbaloʼob yéetel le máakoʼoboʼ. Jesuseʼ maʼ chéen tʼaanaj tu táan yaʼab máakoʼobiʼ. Baʼaxeʼ letiʼeʼ tsikbalnaj xan yéetel cada juntúul tiʼ le máaxoʼob tu yiloʼ. Tsʼoʼoleʼ mantatsʼ tu yeʼesaj utsil tiʼob. Juntéenjeakeʼ tsikbalnaj yéetel juntúul koʼolel bin páay jaʼ tiʼ junpʼéel chʼeʼen yaan naatsʼ tiʼ u kaajil Sicar (Juan 4:5-30). Jesuseʼ tsikbalnaj xan yéetel Mateo Leví, juntúul máax ku cobrartik impuesto yéetel tu invitartaj utiaʼal ka u beetuba u disipulo. Mateo túuneʼ tu yóotaj u beetuba u disipulo Jesús, ka tsʼoʼokeʼ tu invitartaj Jesús yéetel uláakʼ máakoʼob utiaʼal ka xiʼikoʼob janal tu yotoch. Teʼeloʼ Jesuseʼ tsikbalnaj yéetel yaʼabkach máakoʼob (Mat. 9:9; Luc. 5:27-39).
9 Jesús xaneʼ tu yeʼesaj utsil tiʼ Natanael kex tu pʼaʼastaj u kajnáaliloʼob Nazaret. Úuchik u tʼaʼanal tumen Jesús yéetel utsileʼ, Natanaeleʼ tu kʼexaj baʼax ku tuklik yoʼolal Jesús kex tiʼ u taal Nazareteʼ. Yoʼolal lelaʼ Natanaeleʼ taakchaj u maas kaanbal tiʼ Jesús (Juan 1:46-51). Le baʼax tu beetaj Jesusoʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ wa k-eʼesik utsil yéetel yaabilaj tiʼ le máakoʼob ken kʼaʼaytajnakoʼonoʼ, letiʼobeʼ yaan u taaktal u yuʼubikoʼob le baʼax k-kaʼansikoʼ. [2] Wa k-kaʼansik tiʼ le túumbenoʼob ka kʼaʼaytajnakoʼob beyaʼ, yaan u maas kiʼimaktal u yóoloʼob.
10-12. 1) ¿Bix tu yeʼesil Jesús u kʼáat u yáant le máaxoʼob taak u kaanbaloʼoboʼ? 2) ¿Bix jeʼel k-áantik le túumbenoʼob utiaʼal u maʼalobkíintikoʼob u kaʼansajoʼoboʼ?
10 Kaʼans le máaxoʼob u kʼáat u yuʼuboʼonoʼ. Jesuseʼ yaʼab baʼaloʼob yaan kaʼach u beete tumen maʼ yaʼab tiempo kun antal way Luʼumeʼ. Chéen baʼaleʼ le ken u yil taak kaʼach u kaanbal le máakoʼoboʼ, letiʼeʼ ku jóoʼsik tiempo utiaʼal u kaʼansiktiʼob yaʼab baʼaloʼob. Juntéenjeakeʼ náatsʼ yaʼab máakoʼob tu jáal jaʼ utiaʼal u yuʼubikoʼob u kaʼansaj Jesús. Letiʼ túuneʼ naʼak tiʼ junpʼéel chan barco yéetel Pedroeʼ, ka joʼopʼ u kaʼansik le máakoʼob desde teʼeloʼ. Ka tsʼoʼokeʼ Jesuseʼ taakchaj u kaʼansik junpʼéel baʼal tiʼ Pedro. Jesuseʼ yéetel junpʼéel milagroeʼ tu beetaj u chukik Pedro yaʼab kayoʼob. Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalajtiʼ: «Desde bejlaʼeʼ yaan u káajal a chukik máakoʼob kuxaʼanoʼob». Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Pedro bey xan le uláakʼ máaxoʼob yanoʼob kaʼach tu yéeteloʼ «tu pʼatoʼob tuláakaleʼ, ka binoʼob tu paach Jesús» (Luc. 5:1-11).
11 Nicodemo xaneʼ u kʼáat kaʼach maas kaanbal tiʼ Jesús. Chéen baʼaleʼ letiʼeʼ juntúul tiʼ le Juan 3:1, 2). Jesuseʼ mantatsʼ tu jóoʼsaj tiempo utiaʼal u kaʼansik tiʼ le máakoʼob baʼax u kʼáat Diosoʼ yéetel utiaʼal ka muʼukʼaʼanchajak u fejoʼob. Toʼon xaneʼ kʼaʼabéet k-bin tu yotoch le máakoʼob teʼ súutukiloʼob k-ilik maas maʼalob utiaʼaloʼoboʼ yéetel kʼaʼabéet k-jóoʼsik tiempo utiaʼal k-áantkoʼob u naʼatoʼob le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ.
máaxoʼob táakaʼanoʼob ichil le Sanedrinoʼ, le oʼolaleʼ letiʼeʼ sajak u yilaʼal táan u tsikbal yéetel Jesús, ka túun bin u yil de áakʼab. Jesuseʼ jach maʼalob tu kʼamil yéetel tu jóoʼsaj tiempo utiaʼal u tsoliktiʼ yaʼab baʼaloʼob tiʼ le Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ (12 Ken jóokʼkoʼon kʼaʼaytaj yéetel le túumbenoʼoboʼ jeʼel u páajtal k-áantkoʼob utiaʼal ka suunak u xíimbaltoʼob le máaxoʼob jatsʼutschaj u yuʼubikoʼob le kʼaʼaytajoʼ. Jeʼel xan u páajtal k-invitartik le túumbenoʼob utiaʼal ka u láakʼintoʼon k-beet k-revisitaʼob wa k-tsʼáa xook tiʼ wa máaxeʼ. Ken k-beet beyaʼ letiʼobeʼ ku kankoʼob bix jeʼel u yáantkoʼob u maasileʼ yéetel ku yuʼubikoʼob le kiʼimak óolal ku taasik u kaʼansaʼal tiʼ uláakʼ máakoʼob u jaajil yoʼolal Jéeobaoʼ. Ken tsʼoʼokkeʼ letiʼobeʼ yaan u taaktal u bin u kaʼa xíimbaltoʼob le máakoʼoboʼ yéetel u tsʼáaikoʼob xook tiʼob yéetel le Bibliaoʼ. Yaan xan u kankoʼob u yeʼesoʼob paciencia yéetel maʼ kun jáan lúubul u yóoloʼob wa maʼ tu kaʼa ilkoʼob u yuumil naj (Gal. 5:22, ilawil le cuadro « Maʼ lúub u yóoliʼ»).
KAʼANS LE TÚUMBENOʼOB UTIAʼAL KA U YÁANTOʼOB LE SUKUʼUNOʼOBOʼ
13, 14. 1) ¿Baʼax k-kanik tiʼ le máaxoʼob tu yáantoʼob u maasil úuchjeakiloʼ? 2) ¿Bix jeʼel k-áantik le táankelmoʼob yéetel le túumbenoʼob utiaʼal ka u yaabiltoʼob le sukuʼunoʼoboʼ?
13 Jéeobaeʼ u kʼáat ka u paklan yaabiltuba yéetel ka u paklan áantuba le máaxoʼob meyajtikoʼ (xok 1 Pedro 1:22; Lucas 22:24-27). Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jesuseʼ tu beetaj tuláakal le ku páajtal utiaʼal u yáantik u maasil tsʼoʼoleʼ tu tsʼáaj tak u kuxtal tu yoʼolaloʼob (Mat. 20:28). Dorcaseʼ «jach suuk kaʼach u beetik baʼaloʼob maʼalobtak bey xan u yáantik le óotsiloʼoboʼ» (Bax. 9:36, 39). Maríaeʼ tu beetaj «yaʼab baʼaxoʼob» tu yoʼolal le sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼob yanoʼob Romaoʼ (Rom. 16:6). ¿Bix jeʼel k-áantik le túumbenoʼob utiaʼal ka u yiloʼob jach kʼaʼanaʼan u yáantaʼal le sukuʼunoʼob yéetel le kiikoʼoboʼ?
14 Jeʼel u páajtal k-invitartik le túumbenoʼob ka xiʼikoʼob t-éetel ken k-xíimbalt le sukuʼunoʼob yaan u edaboʼoboʼ wa le kʼojaʼanoʼoboʼ. Wa ku páajtaleʼ le taatatsiloʼoboʼ jeʼel u páajtal u bisik u paalaloʼob ken xiʼikoʼob u xíimbaltoʼob le sukuʼunoʼoboʼ. Le ancianoʼoboʼ jeʼel u páajtal u yaʼalikoʼob tiʼ le táankelmoʼob yéetel tiʼ le túumbenoʼob ka áantaʼakoʼob u bisoʼob u yoʼoch le sukuʼunoʼob tsʼoʼok u yantal u edaboʼoboʼ wa utiaʼal ka utskíintaʼak wa baʼax ichil u yotochoʼob. Ken u yil le táankelmoʼob yéetel le túumbenoʼob bix u paklan áantkuba le sukuʼunoʼoboʼ, letiʼobeʼ ku kanik u beetoʼob xan beyoʼ. Juntúul ancianoeʼ ken xiʼik kʼaʼaytaj tiʼ junpʼéel chan kaajeʼ, suuk u máan u yil bix yanil le sukuʼunoʼob kajaʼanoʼob teʼeloʼ. Juntúul sukuʼun táankelem suuk kaʼach u láakʼintik le ancianoaʼ, tu kanaj tuukul tiʼ bix jeʼel xan u páajtal u yáantik le sukuʼunoʼoboʼ (Rom. 12:10).
15. Le ancianoʼoboʼ, ¿baʼaxten unaj u yilik u yáantkoʼob le xiiboʼob yanoʼob teʼ múuchʼuliloʼ?
15 Jéeobaeʼ u tsʼaamaj tiʼ le xiiboʼob u privilegioil u kaʼansajoʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Le oʼolal jach unaj u maas maʼalobkíintik bix u kaʼansajoʼob ken u máansoʼob u discursoʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Wa juntúul ancianoecheʼ, ¿baʼaxten maʼ ta wuʼuyik u ensayartik u discurso juntúul siervo ministerial? Wa ka beetik lelaʼ jeʼel a wáantik xan u maas maʼalobkíint u kaʼansajeʼ (Neh. 8:8). [3]
16, 17. 1) ¿Bix tu yeʼesil Pablo u kʼáat u yáant Timoteo? 2) Le ancianoʼoboʼ, ¿bix jeʼel u kaʼanskoʼob le siervos ministerialoʼob utiaʼal u kanáantkoʼob le múuchʼuliloʼ?
16 Teʼ kʼiinoʼobaʼ jach kʼaʼabéet u kaʼansaʼal u maasil sukuʼunoʼob utiaʼal ka u kanáantoʼob le múuchʼuliloʼ. Pabloeʼ tu kaʼansaj Timoteo yéetel tu yaʼalajtiʼ ka u kaʼans xan u maasil. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Seguernak a chʼaʼik a muukʼ tiʼ le nojoch 2 Tim. 2:1, 2). Timoteoeʼ yaʼab baʼaloʼob tu kanaj tiʼ Pablo, letiʼeʼ juntúul anciano yéetel apóstol kaʼachi. Tu kanaj bix jeʼel u maas maʼalobkíintik u kʼaʼaytajeʼ yéetel bix jeʼel u yáantik le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ (2 Tim. 3:10-12).
utsil ku taal ikil u yantal máak junmúuchʼ yéetel Cristo Jesusoʼ. Le baʼaxoʼob ta wuʼuyaj in waʼalik yéetel jaajkúuntaʼab tumen yaʼab máakoʼoboʼ, kin kʼáatiktech ka a kʼubéentoʼob tiʼ máaxoʼob chúukaʼan u yóoloʼob, beyoʼ letiʼobeʼ yaan u noʼojaʼantaloʼob utiaʼal ka u kaʼansoʼob tiʼ uláakʼ máakoʼob» (17 Pabloeʼ yaʼab tiempo tu máansaj yéetel Timoteo tumen u kʼáat kaʼach ka kaanbalnak maʼalob Timoteo (Bax. 16:1-5). Le ancianoʼoboʼ jeʼel u beetkoʼob jeʼex le apóstol Pablo ken u bisoʼob le siervos ministerialoʼob nojaʼanoʼob le ken xiʼikoʼob u líiʼs u yóol le sukuʼunoʼoboʼ. Wa ku beetkoʼob lelaʼ le siervos ministerialoʼoboʼ yaan u kankoʼob kaʼansaj jeʼex le ancianoʼoboʼ, yaan u kankoʼob bix jeʼel u yeʼeskoʼob paciencia yéetel yaabilaj tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ, yéetel bix jeʼel u kʼubik u yóoloʼob tiʼ Jéeoba ken u kanáantoʼob le sukuʼunoʼoboʼ (1 Ped. 5:2).
JACH KʼAʼABÉET U KAʼANSAʼALOʼOB
18. ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-kaʼansik u maasil u meyajtoʼob Jéeoba?
18 Teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ yaʼab máaxoʼob unaj u kaʼansaʼaloʼob u maas maʼalobkíint bix unaj u kʼaʼaytajoʼob. Kʼaʼabéet xan u kaʼansaʼal le xiiboʼob yanoʼob teʼ múuchʼulil utiaʼal ka u kanáantoʼob le sukuʼunoʼoboʼ. Jéeobaeʼ u kʼáat ka kaʼansaʼak maʼalob tuláakal le máaxoʼob meyajtikoʼ. Letiʼeʼ u tsʼaamajtoʼon u privilegioil k-áantik le túumbenoʼoboʼ. Le oʼolaleʼ unaj k-tsʼáaik k-óol áantoʼob jeʼex tu beetil Jesús yéetel le apóstol Pablooʼ. Unaj k-ilik k-kaʼansik tuláakal le sukuʼunoʼob ku páajtaloʼ tumen láayliʼ yaʼab meyaj kʼaʼabéet u beetaʼal teʼ kʼaʼaytaj táanil u taal le xuʼulsajiloʼ.
19. ¿Baʼaxten k-ojel yaan u bintoʼon utsil ken k-kaʼans le túumbenoʼoboʼ?
19 U kaʼansaʼal le túumbenoʼoboʼ ku bisik tiempo yéetel maʼ chéen chʼaʼabiliʼ. Chéen baʼaleʼ k-ojleʼ Jéeoba yéetel Jesuseʼ yaan u yáantkoʼon k-kaʼansoʼob u maas maʼalobil ku páajtal. Wa k-beetik beyaʼ yaan u kiʼimaktal k-óol ken k-il táan u ‹tsʼáaik u yóoloʼob yéetel táan u xachkubaʼob meyaj› ichil le múuchʼulil yéetel teʼ kʼaʼaytajoʼ (1 Tim. 4:10). Le táan k-beetik lelaʼ maʼ u tuʼubultoʼon k-maas maʼalobkíintik bix k-meyajtik Jéeoba, k-maas jatsʼutskíintik le modos yaantoʼonoʼ yéetel k-maas natsʼikba yiknal.
^ [1] (xóotʼol 7) Jesuseʼ tu kaʼansaj tiʼ u disipuloʼob, 1) ka u kʼaʼaytoʼob le Reinooʼ, 2) u jach creertoʼob Dios kun tsʼáaiktiʼob baʼal u jaantoʼob yéetel baʼax u búukintoʼob, 3) maʼ u baʼateltʼaanoʼob yéetel le máakoʼoboʼ, 4) u confiaroʼob tiʼ Dios ken chʼaʼpachtaʼakoʼob yéetel 5) maʼ u chʼaʼikoʼob saajkil tiʼ baʼax jeʼel u beetaʼaltiʼobeʼ.
^ [2] (xóotʼol 9) Le libro Jóoʼs u yutsil le Escuela utiaʼal k-Kaʼansik u Tʼaan Diosoʼ, teʼ táan juʼun 62 tak 64, ku yaʼalik bix unaj k-tsikbal yéetel le máakoʼob teʼ kʼaʼaytajoʼ.
^ [3] (xóotʼol 15) Le libro Jóoʼs u yutsil le Escuela utiaʼal k-Kaʼansik u Tʼaan Diosoʼ, teʼ táan juʼun 52 tak 61, ku tsolik jujunpʼéel baʼaloʼob jeʼel u yáantik le sukuʼunoʼob ken u máansoʼob junpʼéel discurso teʼ múuchʼuliloʼ.