1, 2. 1) ¿Baʼax siibalil ku páaʼtik le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ? 2) ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal k-kʼamik le siibaloʼ? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.)

JEʼEX apóstol Pabloeʼ, le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼan, kuxaʼanoʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ, táan u páaʼtkoʼob u kʼamkoʼob «le siibaloʼ; lelaʼ letiʼe kuxtal teʼ kaʼan[oʼ]» (Fili. 3:14). Jach ku tsʼíiboltkoʼob u reinaroʼob yéetel Jesús teʼ kaʼan utiaʼal u luʼskoʼob u kʼeban tuláakal máakoʼ (Apo. 20:6). ¿Máasaʼ jach jatsʼuts le baʼax kun siibiltiʼob tumen Jéeobaoʼ? Le uláakʼ tamanoʼoboʼ táan u páaʼtkoʼob yaanal siibal. Letiʼobeʼ táan u páaʼtkoʼob u kuxtaloʼob utiaʼal minaʼan u xuul way Luʼumeʼ, lelaʼ jach ku beetik u kiʼimaktal u yóoloʼob (2 Ped. 3:13).

² Utiaʼal ka chúukpajak u yóol le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼanoʼ, aʼalaʼabtiʼob tumen Pablo: «Chʼik a tuukuleʼex tiʼ le baʼaloʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ» (Col. 3:2). Letiʼobeʼ mantatsʼ unaj u tuukuloʼob tiʼ le jatsʼuts siibal ken u kʼamoʼob teʼ kaʼanoʼ (Col. 1:4, 5). Kex wa táan k-páaʼtik k-bin kaʼan wa k-kuxtal way Luʼumeʼ, unaj k-tuukul tiʼ le bendicionoʼob ken u tsʼáatoʼon Jéeobaoʼ. Lelaʼ jeʼel u  yáantkoʼon utiaʼal k-kʼamik le siibaloʼ (1 Cor. 9:24).

3. ¿Tiʼ baʼaxoʼob tu yaʼalaj Pablo unaj u kanáantkuba le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ?

³ Pabloeʼ tu yaʼalaj xan tiʼ le sukuʼunoʼob baʼaxoʼob jeʼel u beetik u peʼertikoʼob le siibaloʼ. Letiʼeʼ tu yaʼaleʼ le sukuʼunoʼob yanoʼob teʼ múuchʼulil yaan Colosasoʼ táan u yilkoʼob u beetkoʼob baʼax ku yaʼalik le Ley utiaʼal u kʼaʼamloʼob tumen Diosoʼ, baʼaleʼ maʼ tu tsʼáaik u fejoʼob tiʼ Cristo (Col. 2:16-18). Tsʼoʼoleʼ tʼaanaj tiʼ u tsʼíibolalil núupkʼeban, talamiloʼob yéetel u maasil sukuʼunoʼob bey xan ichil le familiaoʼ. Le baʼaloʼobaʼ láayliʼ yanoʼob bejlaʼeʼ, le oʼolal le baʼaxoʼob tu yaʼalaj Pablo tu yoʼolaloʼoboʼ láayliʼ jeʼel u yáantkoʼoneʼ. Le beetkeʼ koʼoneʼex ilik jujunpʼéel baʼaxoʼob tu yaʼalaj tiʼ le colosasiloʼoboʼ.

4. ¿Baʼaxten jeʼel u beetik k-peʼertik le siibal le kʼaakʼas tsʼíibolaloʼoboʼ?

⁴ Ka tsʼoʼok u kʼaʼajsik Pablo tiʼ le sukuʼunoʼob le baʼaloʼob jatsʼutstak ku páaʼtkoʼoboʼ, tu yaʼalajtiʼob: «Le oʼolaleʼ kíimseʼex le tsʼíibolal yaan tiʼ u xéexetʼal a luʼumkabil wíinklileʼexoʼ, jeʼex núupkʼeban, éekʼ kuxtalil, u sen tsʼíiboltaʼal núupchital, kʼaakʼas tsʼíibolaloʼob bey xan u tsʼíiboltaʼal baʼax u tiaʼal yaanal» (Col. 3:5). Le kʼaakʼas tsʼíibolaloʼoboʼ jach yaan u muukʼoʼob, jeʼel u beetik u xuʼulul k-bisikba yéetel Jéeobaeʼ bey xan k-peʼertik le siibaloʼ. Juntúul sukuʼun tu chaʼaj u lúuʼsaʼal tumen u kʼaakʼas tsʼíibolaloʼobeʼ tu yaʼalaj le ka tsʼoʼok u suut teʼ múuchʼuliloʼ, le kʼaakʼas tsʼíibolaloʼoboʼ ku beetik u saʼatal u yóol máak, le oʼolal le ka kʼaʼaj u yiikʼeʼ tsʼoʼok u kʼebantal.

5. ¿Bix unaj k-kanáantikba teʼ súutukiloʼob maas séeb jeʼel k-beetik baʼax kʼaas tu táan Jéeobaoʼ?

⁵ Maas unaj k-kanáantikba teʼ súutukiloʼob maas séeb jeʼel k-beetik baʼax kʼaas tu táan Jéeobaoʼ. Jeʼex le noviotsiloʼoboʼ unaj u tsikbaltikoʼob desde ken káajak u biskubaʼob bix ken u kanáantilubaʼob (Pro. 22:3). Le máaxoʼob meyajtik Dios ku binoʼob meyaj náach tiʼ u yotochoʼob wa le ku meyajoʼob yéetel juntúul koʼolel wa juntúul xiibeʼ, láayliʼ jach unaj u kanáantkubaʼobeʼ (Pro. 2:10-12, 16). Wa ku yúuchultech beyaʼ, aʼal u j-jaajkunajech Jéeoba, beet baʼax maʼalob yéetel maʼ u tuʼubultech le talamiloʼob ku taasik u coquetear máakoʼ. Maases unaj k-kanáantikba wa lubaʼan k-óol. Teʼ súutukiloʼob beyoʼ maʼ xaaneʼ taak k-uʼuyik yaabiltaʼanoʼon. Jeʼel k-jach tsʼíiboltik ka yanak máax yéetel k-tsikbaleʼ, bey túunoʼ k-beetik u cuentail jeʼel máaxakeʼ. Wa k-uʼuyikba beyoʼ, unaj k-kʼáatik áantaj tiʼ Jéeoba bey xan tiʼ le sukuʼunoʼob utiaʼal maʼ k-chaʼik tiʼ mix baʼal ka u beet k-peʼertik le siibaloʼ (xok Salmo 34:18 yéetel Proverbios 13:20).

6. ¿Baʼax unaj k-kʼaʼajsik ken k-yéey yéetel baʼaxoʼob ken k-náays k-óol?

⁶ Utiaʼal k-kíimsik le kʼaakʼas tsʼíibolaloʼoboʼ maʼ unaj k-náaysik k-óol yéetel baʼaloʼob kʼaastakiʼ. Le baʼaloʼob ku jóoʼsaʼal utiaʼal u náaysik u yóol máakoʼ chíikaʼanoʼob tiʼ le baʼaxoʼob ku beetaʼal kaʼach tu kaajiloʼob Sodoma yéetel Gomorraoʼ (Jud. 7). Le máaxoʼob jóoʼsikoʼ ku tsʼáaikoʼob naʼatbil maʼ kʼaas le núupkʼebanoʼ yéetel maʼatech u taasik muʼyajil. Toʼoneʼ mantatsʼ unaj k-kanáantikba utiaʼal maʼ k-kʼamik le baʼaxoʼob ku beetkoʼoboʼ. Wa maʼ k-yéeyik tubeel yéetel baʼaxoʼob k-náaysik k-óoleʼ jeʼel u beetkoʼob k-peʼertik le kuxtaloʼ (Pro. 4:23).

7. ¿Baʼax talamiloʼob jeʼel u yantal teʼ múuchʼuliloʼ?

⁷ Tsʼoʼok k-ilkeʼ junpʼéel bendición u yantal máak ichil u kaajal Dios. K-xokik le Biblia teʼ muchʼtáambaloʼob, k-paklan áantikba yéetel le sukuʼunoʼob yéetel yaabilaj bey xan utsiloʼ, ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ u xuʼulul k-kaxtik le siibaloʼ. Baʼaleʼ yaan kʼiineʼ jeʼel u yantaltoʼon kʼuuxilil yéetel uláakʼ sukuʼunoʼobeʼ. Wa  maʼ k-utskíintik le talamiloʼobaʼ, jeʼel u joʼopʼol k-pʼektikoʼobeʼ (xok 1 Pedro 3:8, 9).

8, 9. 1) ¿Baʼax modosiloʼob jeʼel u yáantkoʼon k-kaxt le siibaloʼ? 2) ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-utskíint le talamil wa ku beetaʼal k-kʼuuxil tumen uláakʼ sukuʼuneʼ?

⁸ ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal maʼ k-peʼertik le siibal yoʼolal le baʼax ku yúuchultoʼon yéetel juntúul sukuʼunoʼ? Pabloeʼ tu yaʼalaj tiʼ le colosasiloʼoboʼ: «Teʼex kiliʼicheʼex yéetel yaabiltaʼaneʼexeʼ, tumen yéeyaʼaneʼex tumen Dioseʼ, búukbesabaʼex yéetel le nojoch yaabilaj ku yeʼesaʼal tu yoʼolal le chʼaʼ óotsilaloʼ; búukbesabaʼex xan yéetel utsil, yéetel kabal óolal, yéetel jeetsʼel óolal bey xan yéetel chúukaʼan óolal. Seguernak a muʼyajtikabaʼex ta baatsileʼex yéetel a perdonarkabaʼex ta baatsileʼex yéetel u jaajil a wóoleʼex kex wa yaan baʼax oʼolal u tʼaan máak tu contra uláakʼ. Jeʼel bix tu perdonartileʼex Jéeoba yéetel u jaajil u yóoleʼ, teʼexeʼ bey xan unaj a beetkeʼexoʼ. Baʼaleʼ maʼ chéen yéetel le baʼaloʼob unaj a búukbeskabaʼexaʼ, búukbesabaʼex xan yéetel yaabilaj, tumen le yaabilajoʼ ku nupik tubeel tuláakal máak» (Col. 3:12-14).

⁹ Le yaabilaj yéetel le utsiloʼ jeʼel u yáantkoʼon k-paklan perdonart baʼax ku beetaʼaltoʼoneʼ. Jeʼex wa yaachajaʼan k-óol yoʼolal baʼax tu yaʼalaj wa tu beetajtoʼon juntúul sukuʼuneʼ, maʼalob ka k-kʼaʼajseʼ tak toʼoneʼ tsʼoʼok k-aʼalik wa k-beetik junpʼéel baʼax beet u kʼuuxil wa máax. ¿Máasaʼ ku kiʼimaktal k-óol ken u yeʼestoʼon yaabilaj yéetel utsil le sukuʼun ken u perdonartoʼonoʼ? (xok Eclesiastés 7:21, 22.) Jach ku kiʼimaktal xan k-óol úuchik u yeʼesaʼaltoʼon utsil tumen Jesús ikil u muchʼikoʼon k-adorart Dios (Col. 3:15). Chéen juntúuliliʼ Dios k-yaabiltmaj, junpʼéeliliʼ baʼax k-kʼaʼaytik yéetel igual le talamiloʼob k-aktáantikoʼ. Wa k-yaabiltik le sukuʼunoʼob, k-eʼesik utsil tiʼob yéetel k-paklan perdonartikbaoʼ, k-áantaj utiaʼal ka múuchʼ meyajnakoʼon, tsʼoʼoleʼ maʼ kun xuʼulul k-tsʼáaik k-óol k-kaxt le siibaloʼ.

10, 11. 1) ¿Baʼaxten maʼ maʼalob u pʼektik máak u maasil yoʼolal baʼaxoʼob yaantiʼiʼ? 2) ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal maʼ k-peʼertik le siibaloʼ?

¹⁰ K-pʼektik u maasil yoʼolal baʼaxoʼob yaantiʼobeʼ jeʼel u beetik k-peʼertik le siibaloʼ. Le Bibliaoʼ ku yeʼesik baʼaxten maʼ maʼalobiʼ. Jeʼex Caíneʼ tu pʼektaj Abel, u yíitsʼineʼ, ka tu kíimsaj. Coré, Datán yéetel Abirameʼ tu pʼektoʼob Moisés, ka líikʼoʼob tu contra. Rey Saúl xaneʼ tu pʼektaj David, tumen maʼalob u bin tiʼ, ka taakchaj u kíimsik. Le oʼolal le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Jeʼel tuʼuxak yaan kʼuuxilil yéetel u tuukulil baʼatelileʼ, tiʼ xan ku xaʼakʼpajal yéetel ku kʼastal tuláakal baʼaliʼ» (Sant. 3:16).

¹¹ Wa k-eʼesik yaabilaj yéetel utsileʼ maʼ ken k-pʼekt u maasil yoʼolal baʼaxoʼob yaantiʼob. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le máax yaan u yaabilajeʼ chúukaʼan u yóol, yéetel ku yeʼesik u yutsil. Le máax yaan u yaabilajeʼ maʼ tu yaatal u yóol yoʼolal baʼax yaan tiʼ u maasil» (1 Cor. 13:4). Utiaʼal maʼ u seguer u yaatal k-óol yoʼolal baʼax yaan tiʼ u maasileʼ, unaj k-ilik tuláakal baʼal jeʼex u yilik Jéeobaeʼ. Unaj u kʼaʼajaltoʼoneʼ le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ, beyoʼob junpʼéeliliʼ wíinklileʼ. Lelaʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal k-tsʼáaikba tu tséel u maasil. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Wa junxéetʼ [tiʼ le wíinklil] ku nojbeʼenkúuntaʼaleʼ, tuláakal le u maasil xéetʼeloʼoboʼ ku kiʼimaktal u yóoloʼob tu yéetel» (1 Cor. 12:16-18, 26). Le oʼolal maas unaj u kiʼimaktal k-óol yoʼolal le bendicionoʼob ku kʼamik u maasiloʼ. Tuukulnakoʼon tiʼ baʼax tu beetaj Jonatán, u hijo rey Saúl. Maʼ kʼuuxilnaj úuchik u yéeyaʼal David u beet u reyil tu lugar letiʼiʼ, baʼaxeʼ tu yeʼesaj yaabilaj yéetel utsil tiʼ úuchik u líiʼsik u yóol yéetel u yáantik (1 Sam. 23:16-18). ¿Jeʼel wa u páajtal k-beetik jeʼex letiʼoʼ?

12. ¿Baʼaxoʼob ku yaʼalik le Biblia jeʼel u yáantik k-familia u kʼam le siibaloʼ?

¹² K-beetik le baʼax ku yaʼalik le Biblia ichil le familiaoʼ jeʼel u taasik jeetsʼelil yéetel  kiʼimak óolaleʼ, tsʼoʼoleʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal u yantaltoʼon le siibaloʼ. ¿Baʼax tu yaʼalaj Pablo tiʼ le familiaʼob teʼ carta tu túuxtaj tiʼ le colosasiloʼoboʼ? Tu yaʼalajtiʼob: «Atantsileʼex, tsʼáabaʼex yáanal u páajtalil a wíichameʼex jeʼex uts tu tʼaan Yuumtsileʼ. Íichamtsileʼex, maʼ u xuʼulul a yaabiltikeʼex a wataneʼex, yéetel maʼ a sen kʼuuxileʼex tu yéeteloʼob. Paalaleʼex, uʼuyeʼex u tʼaan a taataʼex tiʼ tuláakal baʼal, tumen Yuumtsileʼ jach uts tu tʼaan ka beetaʼak beyoʼ. Taatatsileʼex, maʼ a beetkeʼex u kʼuuxil a paalaleʼex, utiaʼal maʼ u yaatal u yóol u puksiʼikʼaloʼob» (Col. 3:18-21). ¿Máasaʼ le baʼax tu yaʼaloʼ láayliʼ táan u yáantik le íichamtsiloʼob, le atantsiloʼob yéetel le paalaloʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ?

13. ¿Bix jeʼel u yáantik u yíicham juntúul kiik u meyajt Jéeobaeʼ?

¹³ Koʼox aʼalikeʼ juntúul kiikeʼ maʼ maʼalob u tratartaʼal tumen u yíicham maʼ j-Jaajkunajiʼ. ¿Jeʼel wa u yutskíintik le talamil wa ku baʼateltʼaan tu yéetel yoʼolal bix u tratartaʼaloʼ? Tak wa ka beetaʼak baʼax ku yaʼalik tumen u yíichameʼ, ¿jeʼel wa u beetik u taaktal u meyajtik Jéeobaeʼ? Maʼ xaaneʼ maʼatan. Baʼaleʼ wa ku yeʼesik tsiikil tiʼ u yíicham, tumen letiʼ u poolil le najoʼ maas jeʼel u yáantikeʼ. Yaan u yáantaj utiaʼal u yantal jeetsʼelil ichil u familia, yaan u beetik u tsʼaʼabal nojbeʼenil tiʼ Jéeoba, tsʼoʼoleʼ maʼ xaaneʼ jeʼel tak u taaktal u meyajtik Dioseʼ. Wa ku beetkeʼ, maʼ xaaneʼ  tu kaʼatúulaloʼob jeʼel u kʼamkoʼob le siibaloʼ (xok 1 Pedro 3:1, 2).

14. ¿Baʼax unaj u beetik juntúul sukuʼun wa maʼatech u yeʼesaʼal tsiikil tiʼ tumen u yatan?

¹⁴ Beoraaʼ koʼox aʼalikeʼ juntúul sukuʼun maʼ x-Jaajkunaj u yataneʼ, ku tuklik maʼatech u yeʼesaʼal tsiikil tiʼ. ¿Jeʼel wa u yáantik u yeʼes tsiikil wa ku tsʼíikiltik utiaʼal u yeʼesik tiʼ máax ku nuʼuktaj ichil u yotocheʼ? Maʼatan. Jéeobaeʼ u kʼáat ka u yeʼes yaabilaj le íichamtsil, jeʼex tu beetil Jesuseʼ (Efe. 5:23). Cristoeʼ ku nuʼuktik le múuchʼulil yéetel yaabilaj bey xan yéetel chúukaʼan óolal (Luc. 9:46-48). Le íichamtsiloʼob ku beetkoʼob jeʼex Jesusoʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u yáantaj utiaʼal u taaktal u meyajtaʼal Jéeoba tumen u yataneʼ.

15. ¿Bix u yeʼesik le íichamtsil u yaabiltmaj u yatanoʼ?

¹⁵ Le Bibliaoʼ ku yaʼalik tiʼ le íichamtsiloʼoboʼ: «Maʼ u xuʼulul a yaabiltikeʼex a wataneʼex, yéetel maʼ a sen kʼuuxileʼex tu yéeteloʼob» (Col. 3:19). Le íichamtsil ku yeʼesik tsiikil tiʼ u yatanoʼ ku yuʼubik yéetel ku chʼaʼik en cuenta baʼax ku yaʼalik (1 Ped. 3:7). Kex yaan kʼiin maʼ tu páajtal u beetik baʼax ku yaʼalikeʼ, wa ku kʼáatiktiʼ baʼax ku tuklikeʼ jeʼel u yáantaj utiaʼal u chʼaʼtuklik tubeel baʼax maʼalob ka u beeteʼ (Pro. 15:22). Le íichamtsil u yaabiltmaj u yatanoʼ maʼ aʼalbil u beetik ka eʼesaʼak tsiikil tiʼiʼ, baʼaxeʼ ku péeksik u yatan u beet yoʼolal bix u yeʼesik yaabilaj tiʼ. Wa ku yeʼesaʼal yaabilaj tiʼ le atantsil yéetel tiʼ le paalaloʼoboʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u meyajtikoʼob Jéeoba yéetel kiʼimak óolaleʼ, tsʼoʼoleʼ jeʼel xan u kʼamkoʼob le kuxtal ken u síi Jéeobaoʼ.

16, 17. ¿Baʼax jeʼel u yáantkech utiaʼal maʼ a kʼuuxil yoʼolal bix u tsoʼololtech u nuʼuk tumen a taataʼobeʼ?

¹⁶ Maʼ xaaneʼ desde ta chichnileʼ a taataʼobeʼ ku meyajtikoʼob Jéeoba, baʼaleʼ ka tuklikeʼ, letiʼobeʼ maʼatech u naʼatkechoʼob wa jach mix baʼal ku chaʼikoʼob a beetik. Maʼ xaaneʼ, yoʼolal bix a wuʼuyikabaeʼ, ka tuklikeʼ maas jeʼel u yantaltech kiʼimak óolal wa maʼ a meyajtik Jéeobaeʼ. Baʼaleʼ wa ku xuʼulul a meyajtikeʼ, yaan a tsʼáaik cuentaeʼ le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼulil yéetel a taataʼoboʼ chéen u kʼáatoʼob ka xiʼiktech utsil.

¹⁷ A taataʼobeʼ kʼaʼabéet u tsolkoʼob tech u nuʼuk. Wa maʼ u beetkoʼobeʼ, ¿bix túun jeʼel a wojéeltik u kʼáatoʼob ka xiʼiktech utsileʼ? (Heb. 12:8). Baʼaleʼ maʼ xaaneʼ le baʼax maʼ uts ta tʼaanoʼ letiʼe bix u tsolkoʼobtech u nuʼukoʼ. Le oʼolaleʼ, teʼ súutukiloʼob beyoʼ, maas maʼalob ka tuukulnakech tiʼ baʼax péeksikoʼob u beetoʼob, maʼ tiʼ le bix u beetkoʼoboʼ. Le oʼolal ilawil maʼ a pʼuʼujul ken u tsoloʼobtech u nuʼuk. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le máax yaan naʼatil tiʼ yéetel ku kʼaj óoltik le uts tiʼ le kʼaasoʼ ku yilik u controlartkuba (Pro. 17:27). Ilawil a weʼesik yiijchajaʼan a tuukul utiaʼal a kʼamik le tsolnuʼuk ku tsʼaʼabaltechoʼ, maʼ a tuukul tiʼ bix u tsʼaʼabal, beyoʼ yaan u bintech utsil (Pro. 1:8). Le yaabilaj ku yeʼesik a taataʼob tiʼ Jéeobaoʼ jach jeʼel u yáantkecheʼ. Letiʼobeʼ chéen u kʼáat u yáantechoʼob a kʼam le siibaloʼ.

18. ¿Baʼaxten tsʼoʼok a chʼaʼtuklik maʼ a chaʼik tiʼ mix baʼal ka u beet a peʼertik le siibaloʼ?

¹⁸ Tuláakloʼon jeʼel u páajtal u yantaltoʼon le jatsʼuts siibaloʼ: kuxtal minaʼan u xuul teʼ kaʼanoʼ wa le kuxtal minaʼan u xuul teʼ Paraíso way Luʼumoʼ. Lelaʼ jach yaan u béeytal, tumen letiʼe Máax beetmil tuláakal baʼax aʼalik u beetkoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik bix le kuxtal kun antal teʼ Paraísooʼ: «Bíin chuʼupuk le múuchʼ kaajoʼob yéetel u kʼaj óolal Yuumtsil[oʼ]» (Isa. 11:9). Tuláakal le máaxoʼob kun pʼáatloʼob kuxtal way Luʼumeʼ yaan u kaʼansaʼaloʼob tumen Dios. Le oʼolal unaj k-tsʼáaik k-óol utiaʼal k-kʼamik le siibaloʼ. Bey túunoʼ maʼ unaj k-tuʼubsik le baʼaxoʼob ku yaʼalik Jéeoba u beetkoʼ. Maʼ k-chaʼik tiʼ mix baʼal ka u beet k-peʼertik le siibaloʼ.