1. 1) ¿Baʼax tu yaʼalaj Jéeoba tiʼ Moisés? 2) ¿Baʼaxten jach maʼalob le bix úuchik u tsʼáaikuba kʼaj óoltbil Jéeobaoʼ?

JUNTÉENJEAKILEʼ Dioseʼ tu tʼanaj Moiseseʼ ka tu yaʼalajtiʼ bix u kʼaabaʼ yéetel jujunpʼéel u modos. Letiʼeʼ maʼ tu yaʼalajtiʼ wa jach yaan u naʼatiʼ mix wa jach yaan u páajtaliliʼ, baʼaxeʼ yáax tu yaʼalajtiʼeʼ ku chʼaʼik óotsilil yéetel uts (xok Éxodo 34:5-7). Letiʼeʼ u yojel Moiseseʼ u kʼáat u yil wa yaan u yáantaʼal, le oʼolal tʼaanaj tiʼ u modos utiaʼal u yeʼesiktiʼ taak u yáantik le máaxoʼob meyajtikoʼ (Éxo. 33:13). ¿Máasaʼ jach ku líikʼil k-óol k-ojéeltik Dioseʼ u kʼáat u yáantoʼon? Le xookaʼ yaan u tʼaan tiʼ le chʼaʼ óotsililoʼ, lelaʼ letiʼe baʼax péeksik máak u yáant le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ.

2, 3. 1) ¿Baʼaxten k-chʼaʼik óotsilil tiʼ u maasil? 2) ¿Baʼaxten unaj k-ilik le baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal le chʼaʼ óotsililoʼ?

² Jeʼex k-ilkoʼ Jéeobaeʼ ku chʼaʼik óotsilil. Letiʼeʼ tu beetoʼon yéetel u páajtalil k-chʼaʼik óotsilil jeʼex letiʼeʼ. Le oʼolal ku taaktal k-áantik u maasil. Tak le máaxoʼob maʼ u kʼaj óoloʼob u jaajil Diosoʼ ku beetkoʼob xan beyoʼ (Gén. 1:27). Le Bibliaoʼ ku tʼaan tiʼ yaʼab máakoʼob tu chʼaʼajoʼob óotsilil. Jeʼex le kaʼatúul koʼoleloʼob  baʼateltʼaanajoʼob tu táan Salomón tu yoʼolal máax tiʼ letiʼob jach tu jaajil tiaʼalintik juntúul chaambaloʼ. Le ka tu yaʼalaj le rey ka buʼujuk tu táanchumukil le chaambaloʼ, le jach u maamaoʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼeʼ ka tu yaʼalaj maʼ u kíimsaʼal, baʼaxeʼ ka tsʼaʼabak tiʼ uláakʼ koʼoleloʼ (1 Rey. 3:23-27). Maʼ xaaneʼ kʼajaʼan xan toʼon le baʼax tu beetaj u hija faraón ka tu kaxtaj Moisés teʼ ríooʼ. Letiʼeʼ tu kʼaj óolteʼ le chaambaloʼ juntúul hebreo, le oʼolal maʼ unaj u salvartikiʼ. Baʼaleʼ «tu chʼaʼaj óotsilil tiʼeʼ» ka tu líiʼsaj bey u chan hijoeʼ (Éxo. 2:5, 6).

³ ¿Baʼaxten unaj k-tʼaan tiʼ le chʼaʼ óotsililoʼ? Tumen le Bibliaoʼ ku yaʼaliktoʼon ka k-beet jeʼex Jéeobaeʼ (Efe. 5:1). Letiʼeʼ tu beetoʼon yéetel u páajtalil k-chʼaʼik óotsilil. Baʼaleʼ yoʼolal le kʼeban tu máansajtoʼon Adanoʼ, yaan horaeʼ chéen k-utsil k-kaxtik. Yaan kʼiineʼ jeʼel u talamtal k-chʼaʼtuklik wa yaan k-áantik wa máaxeʼ wa chéen k-utsil ken k-kaxte. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-chʼaʼ óotsilileʼ? Yáaxeʼ, koʼoneʼex ilik bix u chʼaʼik óotsilil Jéeoba bey xan uláakʼ máakoʼob. Tsʼoʼoleʼ k-ilik bix jeʼel k-beetik jeʼex u beetkoʼ yéetel baʼax utsil jeʼel k-kʼamik wa k-beetkeʼ.

4. 1) ¿Baʼaxten Jéeobaeʼ tu túuxtaj u angeloʼob tu kaajil Sodoma? 2) ¿Baʼax k-kanik yoʼolal bix áantaʼabik Lot yéetel familia?

⁴ Yaʼab baʼaxoʼob ku yaʼalik le Bibliaoʼ ku yeʼesiktoʼon bix u chʼaʼik óotsilil Dios. Koʼoneʼex ilik bix úuchik u yáantik Lot, letiʼeʼ jach ku yaatal u yóol yoʼolal le baʼaxoʼob kʼaastak ku beetik kaʼach u kajnáaliloʼob Sodoma yéetel Gomorraoʼ. Tumen jach kʼasaʼanoʼobeʼ Dioseʼ tu chʼaʼtuklaj u xuʼulsiktiʼob (2 Ped. 2:7, 8). Utiaʼal u salvartaʼal Lot tumen Jéeobaeʼ, tu túuxtaj kaʼatúul angeloʼob utiaʼal aʼaliktiʼ yaan u xuʼulsaʼal tiʼ le kaajoʼoboʼ yéetel unaj u púutsʼul letiʼ yéetel u familia. Baʼaleʼ tumen táan u xáantaloʼobeʼ le angeloʼoboʼ tu machoʼob u kʼab Lot, «u kʼab u yatan tak xan u kʼab u x-chʼupul paalal ka tu jóoʼsoʼob tiʼ le nojoch kaajoʼ, utiaʼal maʼ u kíimloʼob» (Gén. 19:16). Lelaʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ Jéeobaeʼ jach u yojel baʼaxoʼob ku muʼyajtik le máaxoʼob meyajtik yéetel chúukaʼan óolaloʼ (Isa. 63:7-9; Sant. 5:11; 2 Ped. 2:9).

5. ¿Bix u yaʼalik U yáax tsʼíib Juan 3:17 unaj k-chʼaʼik óotsilil?

⁵ Jéeobaeʼ maʼ chéen ku chʼaʼiktoʼon óotsililiʼ, baʼaxeʼ ku yaʼalik xan toʼon ka k-chʼaʼ óotsilil. Tuukulnakoʼon tiʼ junpʼéel tiʼ le leyoʼob tu tsʼáaj tiʼ le israelitaʼoboʼ. Wa juntúul israelita ku tsʼáaik taakʼin u majáant wa máaxeʼ, jeʼel u páajtal u chʼaʼik u yáal u nookʼ utiaʼal u yilik jach yaan u boʼotaʼal tiʼeʼ (xok Éxodo 22:26, 27). Chéen baʼaleʼ le máax chʼaʼ le nookʼoʼ jeʼel u taaktal u pʼáatal tiʼeʼ, bey túunoʼ ku pʼáatal minaʼan baʼax yéetel u tepʼkuba u yuumil ken áakʼabchajak. Le oʼolal Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ le israelitaʼob ka u chʼaʼob óotsilil yéetel ka u sutoʼob le nookʼ «ken tʼúubuk le kʼiinoʼ». ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax ku yaʼalik le ley tsʼaʼab tiʼ le israelitaʼoboʼ? K-kanikeʼ, wa ku páajtal k-beetkeʼ, unaj k-áantik le sukuʼun kʼaʼabéet áantaj tiʼoʼ (Col. 3:12; Sant. 2:15, 16; xok 1 Juan 3:17).

6. ¿Baʼax k-kanik tiʼ le bix chʼaʼabik óotsilil tiʼ le israelitaʼob tu beetoʼob baʼaloʼob kʼaastakoʼ?

⁶ Jéeobaeʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼ le israelitaʼob tak le ka tu beetoʼob baʼaloʼob kʼaastakoʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Yuumtsil, u [Dios] u máanjaʼan chʼiʼibaloʼobeʼ, mantatsʼ tu túuxtaj u j-bisaj tʼaanoʼob kʼaʼajsik u yiikʼoʼob, tumen letiʼeʼ ku chʼaʼik óotsilil tiʼ u kaajal yéetel [tiʼ] u kúuchil u kajtal» (2 Cró. 36:15). Toʼon xaneʼ unaj k-chʼaʼik óotsilil tiʼ le máaxoʼob maʼ u kʼaj óoloʼob  Jéeobaoʼ, tumen láayliʼ jeʼel u páajtal u kʼexik u kuxtaloʼob utiaʼal u biskubaʼob yéeteleʼ. Letiʼeʼ «maʼ u kʼáat ka xuʼulsaʼak tiʼ mix máakiʼ» (2 Ped. 3:9). Le oʼolal le maʼ kʼuchuk u kʼiinil le xuʼulsajiloʼ, unaj u seguer k-aʼalik tiʼ le máakoʼob baʼax kʼaʼabéet u beetkoʼob utiaʼal ka chʼaʼabak óotsilil tiʼob tumen Diosoʼ.

7, 8. ¿Bix tu yuʼubil junpʼéel familia chʼaʼab óotsilil tiʼ tumen Jéeoba?

⁷ Teʼ kʼiinoʼobaʼ yaʼab sukuʼunoʼobeʼ tsʼoʼok u yilkoʼob bix chʼaʼabik óotsilil tiʼob tumen Dios. Koʼoneʼex ilik baʼax úuch tu yookbal u añoil 1990, tu kʼiiniloʼob táan u baʼateʼel le máakoʼob yoʼolal u razaʼob tu kaajil Bosniaoʼ. U jaats sukuʼunoʼobeʼ lukʼoʼob Bosniaeʼ ka joʼopʼ u binoʼob tiʼ autobús tu luʼumil Serbia. Ichiloʼobeʼ tiaʼan Milan, juntúul xiʼipal 12 años yaan tiʼ, tiaʼan xan u sukuʼuniʼ bey xan u taataʼob. Táan kaʼach u binoʼob tiʼ junpʼéel asamblea tuʼux kun okjaʼ u taataʼob. Ka kʼuchoʼob teʼ fronteraoʼ, éemsaʼab le familia tumen le soldadoʼoboʼ, tumen yaanal u raza, chéen baʼaleʼ tu chaʼajoʼob u bin u maasil sukuʼunoʼoboʼ. Kaʼapʼéel kʼiin tiʼ leloʼ, le soldado kanáantkoʼoboʼ tu tʼanaj u nojchil utiaʼal u kʼáatiktiʼ baʼax ken u beet yéetel le familiaoʼ. Le soldadooʼ tiaʼan tu yiknaloʼobeʼ, le oʼolal tu yuʼuboʼob u yaʼalaʼaltiʼ: «¡Jóoʼsoʼobeʼ ka táaj tsʼontoʼob!».

⁸ Le táan u tʼaan yéetel u maasil soldadoʼoboʼ, náatsʼ kaʼatúul máak yiknal le sukuʼunoʼoboʼ ka tu x-mukul aʼaloʼobtiʼob: «Toʼon xaneʼ j-Jaajkunajoʼon, le sukuʼunoʼob yanoʼob teʼ autobusoʼ tu yaʼaloʼobtoʼon baʼax úuchi». Tsʼoʼoleʼ ka tu yaʼaloʼob tiʼ Milan yéetel u sukuʼun ka naʼajkoʼob tu cocheʼob utiaʼal u máanskoʼob le fronteraoʼ, tumen le soldadoʼoboʼ maʼatech u kʼáatkoʼob u juʼunoʼob le paalaloʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ ka tu yaʼaloʼob tiʼ le taatatsiloʼoboʼ: «Máankeʼex tu paach le caseta xíimbaliloʼ». Ka tu yuʼubaj Milan lelaʼ, maʼ tu kaxtik baʼax u beete, wa u cheʼej wa u yokʼol. U taataʼobeʼ tu kʼáatoʼob: «¿Jach wa ka creertikeʼex jeʼel u chaʼikoʼob k-máaneʼ». Ka túun joʼopʼ u binoʼob utiaʼal u chʼaktikoʼob le fronteraoʼ, kex táan u paktaʼaloʼob tumen le soldadoʼoboʼ, pʼáat bey maʼ táan u yilaʼaloʼobeʼ. Letiʼobeʼ páajchaj u kʼáatmáanskoʼob le fronteraoʼ ka seguernaj u binoʼob tuʼux kun úuchul le asambleaoʼ. Letiʼobeʼ jach tu tsʼáajoʼob cuenta núukaʼab u oracionoʼob tumen Jéeoba. Toʼoneʼ k-ojel le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jéeobaeʼ yaan kʼiineʼ maʼ tu beetik junpʼéel milagro utiaʼal u kanáantik le máaxoʼob meyajtikoʼ (Bax. 7:58-60). Baʼaleʼ Milaneʼ ku yaʼalik bix tu yuʼubiluba: «Tin wilaj bey letiʼe angeloʼob beet u chʼóoptal le soldadoʼoboʼ, tumen tu salvartoʼon Jéeoba» (Sal. 97:10).

9. ¿Baʼax tu beetaj Jesús ka tu yilaj yaʼab máaxoʼob ku binoʼob tu paach? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.)

⁹ Le baʼaxoʼob tu beetaj Jesusoʼ yaan baʼax ku kaʼansik xan toʼon. ¿Baʼax tu beetaj ka tu yilaj le máaxoʼob tsaypachtik «beyoʼob tamanoʼob loobiltaʼanoʼob yéetel kʼiʼitpajaʼanoʼob minaʼan mix máak kanáantkoʼobeʼ»? «Tu chʼaʼaj óotsilil tiʼob», «ka joʼopʼ u kaʼansiktiʼob yaʼabkach baʼaloʼob» (Mat. 9:36; xok Marcos 6:34). Letiʼeʼ tu yáantaj le máakoʼoboʼ, maʼ tu beetaj jeʼex u beetik le fariseoʼoboʼ (Mat. 12:9-14; 23:4; Juan 7:49). ¿K-beetik wa jeʼex Jesuseʼ? ¿K-áantik wa le máakoʼob u kʼaj óoltoʼob Jéeobaoʼ?

10, 11. ¿Mantatsʼ wa unaj k-chʼaʼik óotsilil? Tsole.

¹⁰ ¿U kʼáat wa túun u yaʼal mantatsʼ ken k-chʼaʼ óotsilil? Maʼatech. Utiaʼal k-naʼatik lelaʼ, koʼoneʼex ilik bix juntéenjeakeʼ Jéeobaeʼ tu yilaj maʼ unaj u chʼaʼabal óotsililiʼ.  Ka tu yaʼalaj tiʼ Saúl ka u kíims le amalequitaʼob paʼteʼ yéetel u yaalakʼoʼoboʼ, letiʼeʼ maʼ tu kíimsaj le reyoʼ mix u maas jatsʼutsil le baʼalcheʼoboʼ. Maʼ xaaneʼ tu tuklaj táan u chʼaʼik óotsilil, baʼaleʼ xuʼul u kʼaʼamal bey reyileʼ, tumen maʼ tu beetaj baʼax aʼalaʼabtiʼiʼ (1 Sam. 15:3, 9, 15). Jéeobaeʼ jach maʼalob bix u juzgar yéetel ku yilik baʼax yaan tu puksiʼikʼal máak. Le oʼolal u yojel baʼax kʼiin maʼ unaj u chʼaʼabal óotsililiʼ (Lam. 2:17; Eze. 5:11). Maʼ kun xáantaleʼ yaan u xuʼulsik tiʼ tuláakal le máaxoʼob maʼ tu yóotik u beetoʼob baʼax uts tu tʼaanoʼ (2 Tes. 1:6-10). Teʼ kʼiin jeʼeloʼ maʼ ken u chʼaʼ óotsilil tiʼ le máaxoʼob maʼ ken u yuʼuboʼob tʼaanoʼ. Yaan u xuʼulsik tiʼob utiaʼal u salvartik yéetel u chʼaʼik óotsilil tiʼ le máaxoʼob meyajtik yéetel chúukaʼan óolaloʼ.

¹¹ Baʼaleʼ k-meyajeʼ maʼ k-aʼalik máax kun xuʼulsbil wa máax kun salvartbil tumen Jéeobaiʼ, baʼaxeʼ k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-áantik le máakoʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ. ¿Bix túun jeʼel k-eʼesik k-chʼaʼik óotsilil tiʼ u maasileʼ? Koʼoneʼex ilik jujunpʼéel bixi.

12. ¿Bix jeʼel k-eʼesik k-chʼaʼik óotsilil tiʼ u maasileʼ?

¹² Unaj k-ilik bix jeʼel k-áantik u maasil sáamsamaleʼ. Tuláakal máax meyajtik Dioseʼ kʼaʼabéet u chʼaʼik óotsilil tiʼ u maasil sukuʼunoʼob yéetel tiʼ uláakʼ máakoʼob (Juan 13:34, 35; 1 Ped. 3:8). Le ‹chʼaʼ óotsililoʼ› u kʼáat u yaʼal «u muʼyaj máak yéetel máax ku muʼyaj». Lelaʼ junpʼéel baʼax péeksik máak utiaʼal ka taakchajak u yáantik máax táan u muʼyaj. Sáamsamal unaj k-kaxtik u súutukil k-beetik. Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal k-áantik wa máax u beet wa baʼax kʼaʼabéet ichil u yotocheʼ wa k-bin k-beet wa baʼax tusbelil tiʼ (Mat. 7:12).

13. ¿Bix u chʼaʼikoʼob óotsilil le sukuʼunoʼob ken úuchuk junpʼéel nojoch loobiloʼ?

¹³ Unaj k-áantaj tuʼux ku yúuchul loobil. Yaʼab sukuʼunoʼobeʼ ku chʼaʼikoʼob óotsilil tiʼ le máaxoʼob ku muʼyajoʼob ken úuchuk junpʼéel loobil tuʼux kajaʼanoʼoboʼ. Le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ jach kʼaj óolaʼanoʼob ikil u yáantajoʼob teʼ kʼiinoʼob beyoʼ (1 Ped. 2:17). Juntúul kiik tu luʼumil Japoneʼ tiʼ kajaʼan kaʼach teʼ tuʼux tu tíituba le luʼum  yéetel tuʼux úuch le tsunami tu añoil 2011. Tu yaʼaleʼ jach líikʼ u yóol ka tu yilaj bukaʼaj sukuʼunoʼob taaloʼob tiʼ jejeláas tuʼuxoʼob tu luʼumil Japón bey xan tiʼ uláakʼ luʼumiloʼob táan u yutskíintikoʼob le najoʼoboʼ bey xan u Najiloʼob Reino. Tu yaʼalaj: «Tuláakal le baʼaxoʼob tin wiloʼ tu yáanten in tsʼáa cuenta jach yaabiltaʼanoʼon tumen Jéeoba, tsʼoʼoleʼ tuláakloʼon k-paklan áantikba. Yaʼab sukuʼunoʼob tiʼ tuláakal yóokʼol kaab táan u oraroʼob t-oʼolal».

14. ¿Bix jeʼel k-áantik le máaxoʼob tsʼoʼok u chʼíijloʼob yéetel le kʼojaʼanoʼoboʼ?

¹⁴ Unaj k-áantik le tsʼoʼok u chʼíijloʼob bey xan le kʼojaʼanoʼoboʼ. Ken k-il u muʼyaj juntúul máax tsʼoʼok u chʼíijil wa juntúul máax kʼojaʼaneʼ k-chʼaʼik óotsilil tiʼ. K-kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u taas u Reino utiaʼal u xuʼulsik tiʼ le kʼojaʼaniloʼob yéetel tiʼ le chʼíijiloʼ. Le maʼ kʼuchuk le kʼiin jeʼeloʼ unaj k-ilik k-áantkoʼob. Juntúul máax ku tsʼíibtik libroʼobeʼ tu yaʼalaj baʼax úuch juntéenjeak tiʼ u maama, letiʼeʼ yaan kaʼach Alzheimer tiʼ. Junpʼéel kʼiineʼ tu taʼajuba. Le táan u yilik u limpiartikoʼ, kʼuch kaʼatúul kiikoʼob suuk u xíimbaltikoʼob. Ka tu yiloʼob baʼax uchaʼan tiʼeʼ tu kʼáatoʼob wa jeʼel u páajtal u yáantkoʼobeʼ. Le koʼoleloʼ tu yaʼalaj: «Jach táaj suʼlaken, baʼaleʼ in kʼáat ka wáanteneʼex». Ka tu yáantoʼob, tu beetoʼob té u yukʼe yéetel pʼáatoʼob tsikbal tu yéetel. U hijoeʼ jach kiʼimakchaj u yóol úuchik u yáantaʼal u maama tumen le kiikoʼoboʼ, ka tu yaʼaleʼ jach ku respetarkoʼob, tumen ku beetkoʼob baʼax ku kaʼanskoʼob. ¿K-áantik wa xan le chʼijaʼanoʼob yéetel le kʼojaʼanoʼob tumen k-chʼaʼik óotsilil tiʼoboʼ? (Fili. 2:3, 4.)

15. ¿Baʼaxten le kʼaʼaytajoʼ ku tsʼáaik tuʼux k-áantik u maasil?

¹⁵ Unaj k-áantik le máakoʼob u kʼaj óoltoʼob Jéeobaoʼ. Bejlaʼeʼ yaʼab baʼax ku muʼyajtik yéetel chiʼichnakkúuntik máak. Le baʼax maas maʼalob jeʼel k-beetik utiaʼal k-áantkoʼoboʼ letiʼe ka k-kaʼanstiʼob yoʼolal Diosoʼ bey xan baʼax ken u beet u Reino yoʼolal wíinikoʼ. Jeʼel u páajtal xan k-kaʼansiktiʼobeʼ maas jeʼel u taasik utsil tiʼob u beetkoʼob baʼax ku yaʼalik Dioseʼ (Isa. 48:17, 18). Le kʼaʼaytajoʼ ku tsʼáaik tuʼux k-nojbeʼenkúuntik Jéeoba yéetel k-chʼaʼik óotsilil tiʼ u maasil. ¿Jeʼel wa u béeytal k-beetik u maasil teʼ meyajaʼ? (1 Tim. 2:3, 4.)

16. ¿Baʼax utsiloʼob ku taasik u chʼaʼik óotsilil máak?

¹⁶ Le doctoroʼoboʼ ku yaʼalikoʼobeʼ u chʼaʼik óotsilil máakeʼ ku yáantaj utiaʼal maʼ u jach kʼojaʼantal bey xan u bisuba yéetel u maasil. Ken k-áant le ku muʼyajoʼoboʼ ku maas kiʼimaktal k-óol yéetel maas jatsʼuts k-ilik le kuxtaloʼ, maʼatech k-uʼuyikba t-juunal yéetel maʼatech k-chʼíikil tuukul tiʼ baʼaloʼob jeʼel u beetik u lúubul k-óoleʼ. Jeʼex k-ilkoʼ, yaʼab utsil ku taasik u chʼaʼik óotsilil máak (Efe. 4:31, 32). Wa k-yaabiltik u maasil yéetel k-ilik bix jeʼel k-áantkoʼobeʼ, maʼ kun chiʼichnaktal k-conciencia, tumen k-ojel táan k-beetik baʼax uts tu tʼaan Jéeoba. Lelaʼ yaan u yáantaj utiaʼal k-beetikba maʼalob taatatsilil, maʼalob íichamtsilil yéetel maʼalob amigoil. Tsʼoʼoleʼ le máaxoʼob ku chʼaʼikoʼob óotsililoʼ, u suukileʼ ku yáantaʼaloʼob ken kʼaʼabéetchajaktiʼob (xok Mateo 5:7 yéetel Lucas 6:38).

17. ¿Baʼax unaj u péeksikech a chʼaʼ óotsilil?

¹⁷ Baʼaleʼ toʼoneʼ k-chʼaʼik óotsilil maʼ chéen yoʼolal le utsiloʼob ku taaskoʼ. Baʼaxeʼ k-beetik tumen k-kʼáat k-beet jeʼex Jéeobaeʼ yéetel k-kʼáat k-tsʼáa nojbeʼenil tiʼ, tumen tiʼ letiʼ u taal le yaabilaj yéetel le chʼaʼ óotsililoʼ (Pro. 14:31). Le oʼolal unaj k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-chʼaʼik óotsilil jeʼex u beetkoʼ. Beyoʼ yaan k-bisikba yéetel le sukuʼunoʼoboʼ bey xan yéetel u maasil (Gal. 6:10; 1 Juan 4:16).