1. ¿Baʼaxten k-jach creertik yaan u páajtalil u Tʼaan Dios? (Ilawil le fotoʼob yaan tu káajbal le xookaʼ.)

TOʼONEʼ k-jach creertik «u tʼaan Dioseʼ kuxaʼan yéetel yaan u páajtalil» (Heb. 4:12). Tsʼoʼok k-ilkeʼ le baʼax ku yaʼalikoʼ yaan u páajtalil u kʼexik k-kuxtal bey xan u kuxtal uláakʼ máakoʼob. Yaʼabeʼ táanil tiʼ u káajal u meyajtikoʼob Jéeobaeʼ ku yookoloʼob, ku drogarkubaʼob wa ku núupkʼebantaloʼob. Yanoʼobeʼ jach famosoʼob wa jach ayikʼaloʼob, baʼaleʼ ku yuʼubikoʼob minaʼan u biilal u kuxtaloʼob kaʼachi (Ecl. 2:3-11). Yoʼolal le páajtalil yaan tiʼ le Bibliaoʼ yaʼab máakoʼob bejlaʼeʼ ku yuʼubikoʼob yaan u biilal u kuxtaloʼob. Maʼ xaaneʼ tsʼoʼok k-xokik tiʼ U Pʼíich Tulumil Kanan baʼax kʼeexiloʼob tu beetaj jujuntúuloʼob teʼ jaats ku kʼaabaʼtik «Kʼeʼex u kuxtaloʼob tumen le Bibliaoʼ». Tsʼoʼok k-ilik xaneʼ, kex táan k-meyajtik Jéeobaeʼ láayliʼ kʼaʼabéettoʼon u nuʼuktaj le Biblia utiaʼal maʼ u xuʼulul k-bisikba tu yéeteloʼ.

2. ¿Baʼax kʼeexiloʼob tu beetaj jujuntúul sukuʼunoʼob teʼ yáax siglo yoʼolal u yáantaj u Tʼaan Diosoʼ?

² Teʼ kʼiinoʼobaʼ tsʼoʼok k-ilik yaʼab máakoʼobeʼ ku kʼexik u kuxtaloʼob ken káajak u xokikoʼob le Bibliaoʼ. Lelaʼ bey tu beetil le sukuʼunoʼob teʼ yáax siglo yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob  kaʼanoʼ (xok 1 Corintoiloʼob 6:9-11). Apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj bix le máaxoʼob maʼ ken u tiaʼalintoʼob u Reino Diosoʼ, tsʼoʼoleʼ ka tu yaʼalaj tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ: «Jujuntúul tiʼ teʼexeʼ beyeʼex kaʼachoʼ». Letiʼobeʼ áantaʼaboʼob u kʼex u kuxtaloʼob tumen u Tʼaan Dios bey xan tumen le kiliʼich muukʼoʼ. Yaneʼ kex tsʼoʼok u káajal u meyajtik Jéeobaeʼ lúuboʼob tiʼ nukuch kʼebanoʼob, ka xuʼul u biskubaʼob yéetel Jéeoba. Le Bibliaoʼ ku tsikbaltik yoʼolal juntúul sukuʼun yéeyaʼan utiaʼal u bin kaʼan anchaj u jóoʼsaʼal teʼ múuchʼuliloʼ. Baʼaleʼ tu xulaj u beetik baʼax kʼaaseʼ ka kʼaʼam tu kaʼatéen teʼ múuchʼuliloʼ (1 Cor. 5:1-5; 2 Cor. 2:5-8). Jach ku kiʼimaktal k-óol k-ilik baʼax kʼeexiloʼob tsʼoʼok u beetik yaʼab sukuʼunoʼob yéetel u yáantaj le Bibliaoʼ.

3. ¿Baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

³ Jéeobaeʼ u tsʼaamajtoʼon le Biblia utiaʼal u yáantkoʼonoʼ, le oʼolal unaj u meyajtoʼon tubeel (2 Tim. 2:15). Teʼ xookaʼ yaan k-ilik óoxpʼéel bix jeʼel u meyajtoʼon tubeel le páajtalil yaan tiʼ u Tʼaan Diosoʼ. Yáaxeʼ, ichil k-kuxtal. U kaʼapʼéeleʼ, ken kʼaʼaytajnakoʼon. Yéetel u yóoxpʼéeleʼ, ken kaʼansajnakoʼon teʼ múuchʼuliloʼ. Le xookaʼ yaan u yáantkoʼon k-eʼes k-yaabiltmaj Jéeoba yéetel kiʼimak k-óol ikil u kaʼanskoʼon utiaʼal k-utsil (Isa. 48:17).

4. 1) ¿Baʼax unaj k-beetik wa k-kʼáat ka u yáantoʼon u Tʼaan Dios? 2) ¿Baʼax ka beetik utiaʼal a jóoʼsik u tiempoil a xokik le Bibliaoʼ?

⁴ Wa k-kʼáat ka u yáantoʼon le páajtalil yaan tiʼ u Tʼaan Diosoʼ kʼaʼabéet k-xokik mantatsʼ, wa ku páajtaleʼ sáamsamal (Jos. 1:8). U jaajileʼ tuláakloʼon yaʼab baʼax k-beetik, baʼaleʼ maʼ unaj k-chaʼik tiʼ mix baʼal ka u luʼstoʼon u tiempoil k-xokikiʼ, mix le baʼaloʼob jach kʼaʼanaʼantak k-beetkoʼ (xok Efesoiloʼob 5:15, 16). Jeʼel u páajtal k-xokik de jaʼatskabeʼ, de tarde wa de áakʼab. Beyoʼ yaan k-uʼuyikba jeʼex le máax tsʼíibt le salmoaʼ: «¡Bukaʼaj in [yaabiltmil] a kaʼansaj! ¡Bul kʼiin in tsʼaamaj in tuukul tiʼ letiʼ!» (Sal. 119:97).

5, 6. 1) ¿Baʼaxten jach kʼaʼabéet k-tuukul tiʼ le baʼax k-xokikoʼ? 2) ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-tuukul tiʼ le baʼax k-xokikoʼ? 3) ¿Baʼax utsil tsʼoʼok u taasiktech a xokik u Tʼaan Dios yéetel a tuukul tiʼ baʼax ka xokikiʼ?

⁵ Baʼaleʼ maʼ chéen unaj k-xokik le Bibliaoʼ, baʼaxeʼ unaj k-tuukul tiʼ le baʼax ku yaʼalikoʼ (Sal. 1:1-3). Chéen bey jeʼel u páajtal k-tsʼáaik ichil k-kuxtal le baʼax ku yaʼalikoʼ. Kex ka k-xok t-Biblia wa tiʼ uláakʼ nuʼukuleʼ unaj k-ilik u kʼuchul t-puksiʼikʼal le baʼax ku yaʼalikoʼ.

⁶ ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-tuukul tiʼ le baʼax k-xokikoʼ? Le táan a xookoʼ, jeʼelkech a tukle: «¿Baʼax ku kaʼansikten yoʼolal Jéeoba? ¿Táan wa in tsʼáaik ichil in  kuxtal le baʼax ku yaʼalik le tekstoaʼ? ¿Yaan wa uláakʼ baʼax unaj in beetik utiaʼal in maas maʼalobkíintik baʼax kin beetik?». Wa k-tuukul tiʼ le baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Jéeoba yéetel k-orar tiʼeʼ, yaan u taaktal k-beetik baʼax ku yaʼaliktoʼon. Beyoʼ yaan k-chaʼik u nuʼuktaʼal k-kuxtal tumen le páajtalil yaan tiʼ u Tʼaan Diosoʼ (2 Cor. 10:4, 5).

7. ¿Bix jeʼel u meyajtoʼon tubeel u Tʼaan Dios ken kʼaʼaytajnakoʼoneʼ?

⁷ ¿Bix jeʼel u meyajtoʼon tubeel u Tʼaan Dios ken kʼaʼaytajnakoʼon yéetel ken k-kaʼans uláakʼ máakoʼobeʼ? Junpʼéel bixeʼ letiʼe ka meyajnaktoʼon mantatsʼoʼ. Juntúul sukuʼuneʼ ku yaʼalik: «Wa ka jóokʼkech kʼaʼaytaj yéetel Jéeobaeʼ, ¿chéen wa teech kan tsikbal wa yaan a chaʼik u tsikbal letiʼ?». ¿Baʼax tu yóotaj u yaʼale? Tu yóotaj u yaʼaleʼ, ken k-xok le Biblia tiʼ wa máaxoʼ, bey Jéeoba ku tʼaan tu yéeteleʼ. Junpʼéel teksto jach maʼalob yéeyaʼanileʼ maas yaan u muukʼ tiʼ jeʼel baʼaxak ka k-aʼaleʼ (1 Tes. 2:13). Le oʼolal maʼalob ka k-tukle: «¿Kin wilik wa in xokik le Biblia tiʼ u yuumil naj cada ken in wil ku béeytal in beetkoʼ?».

8. ¿Baʼaxten maʼ chéen unaj k-xokik junpʼéel teksto tiʼ le máakoʼoboʼ?

⁸ Baʼaleʼ maʼ chéen unaj k-xokik tekstoʼob u yuʼub le máakoʼoboʼ. Jeʼex úuchik teʼ yáax siglooʼ, u maas yaʼabil le máakoʼob bejlaʼaʼ maʼ tu naʼatkoʼob baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ (Rom. 10:2). Le oʼolal maʼ unaj k-tuklik wa naʼataʼab le teksto tumen u yuumil naj chéen tumen tsʼoʼok k-xokik u yuʼuboʼ. Baʼaxeʼ kʼaʼabéet k-kaʼa aʼalik yéetel k-tsolik tiʼ le tʼaanoʼob maas kʼaʼanaʼantakoʼ. Wa k-beetik beyoʼ yaan u kʼuchul tu puksiʼikʼal yéetel tu tuukul le máakoʼob le baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Diosoʼ (xok Lucas 24:32).

9. ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-aʼalik utiaʼal u taaktal u yuʼubaʼal le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ?

 ⁹ Le ken k-xok junpʼéel versículo tiʼ le máakoʼoboʼ, kʼaʼabéet k-áantik u yiloʼob baʼaxten maʼalob le baʼax ku yaʼalikoʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ: «Koʼox ilik baʼax ku yaʼalik Dios yoʼolal leloʼ». Baʼaleʼ wa táan k-tʼaan yéetel wa máax maʼatech u creertik Dioseʼ, jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ: «Ilawil baʼax ku yaʼalik le Kiliʼich Tsʼíiboʼob yoʼolal lelaʼ». Wa táan k-tʼaan yéetel wa máax maʼ uts tu tʼaan u tsikbal tiʼ religioneʼ, jeʼel u páajtal k-kʼáatiktiʼeʼ: «¿A yáax uʼuymaj wa le úuchben tʼaanoʼobaʼ?». Tumen cada máak jelaʼan bix u tuukuleʼ, kʼaʼabéet k-ilik bix ken k-káajsil k-tsikbal tu yéetel utiaʼal u kʼamik (1 Cor. 9:22, 23).

10. 1) ¿Baʼax tu beetaj juntúul sukuʼun teʼ kʼaʼaytajoʼ? 2) ¿Bix tsʼoʼok a wilik u páajtalil u Tʼaan Dios teʼ kʼaʼaytajoʼ?

¹⁰ Yaʼab sukuʼunoʼobeʼ tsʼoʼok u yilkoʼob jach ku taasik utsil u meyaj tiʼ máak le Biblia teʼ kʼaʼaytajoʼ, tumen ku yáantik le máakoʼoboʼ. Jeʼex juntúul sukuʼuneʼ suuk u xíimbaltik juntúul nojoch máak tsʼoʼok u xáantal joʼopʼok u xokik le revistaʼoboʼ. Junpʼéel kʼiineʼ tu chʼaʼtuklaj u xokik junpʼéel tiʼ le tekstoʼob ku taasik U Pʼíich Tulumil Kanan ken u pʼat tiʼoʼ. U tekstoil Kaʼapʼéel tiʼ Corintoiloʼob 1:3 yéetel 4, tuʼux ku yaʼalik Jéeobaeʼ letiʼe «Taatatsil jach nojoch u chʼaʼ óotsilaloʼ yéetel le Dios mantatsʼ ku líiʼsaj óoloʼ», tsʼoʼoleʼ «ku líiʼsik k-óol tiʼ tuláakal le baʼaxoʼob k-muʼyajtikoʼ». Le nojoch máakoʼ jach jatsʼuts tu yuʼubil le baʼax ku yaʼalik le tekstooʼ ka tu yaʼalaj ka kaʼa xoʼokok u yuʼubej. Tsʼoʼoleʼ tu yaʼaleʼ letiʼ yéetel u yataneʼ jach kʼaʼabéet u líiʼsaʼal u yóoloʼob yéetel taak u kanik u maasil tiʼ le Bibliaoʼ. Jeʼex túun k-ilkoʼ jach maʼalob ka k-chaʼa u meyaj u páajtalil u Tʼaan Dios ken kʼaʼaytajnakoʼon utiaʼal k-áantik le máakoʼoboʼ (Bax. 19:20).

11. ¿Baʼax unaj u yilik u beetik le máaxoʼob ku kaʼansajoʼob teʼ múuchʼuloʼ?

¹¹ Tuláakloʼon jach jatsʼuts k-ilik k-bin teʼ muchʼtáambaloʼob yéetel teʼ asambleaʼoboʼ. Le baʼax oʼolal maases k-binoʼ utiaʼal k-adorartik Jéeoba. Baʼaleʼ k-bin xan utiaʼal k-jóoʼsik u yutsil le baʼax ku kaʼansaʼaloʼ. Le sukuʼunoʼob ku kaʼansajoʼoboʼ jach jatsʼuts meyaj tsʼaʼantiʼob, le beetik unaj u yilik u beetkoʼob tubeel (Sant. 3:1). Le oʼolaleʼ tuláakal le baʼaxoʼob ku kaʼanskoʼoboʼ unaj u jóoʼskoʼob teʼ Bibliaoʼ. Wa ka kaʼansaj teʼ múuchʼuliloʼ, ¿baʼax unaj a beetik utiaʼal a chaʼik u meyaj le páajtalil yaan tiʼ u Tʼaan Dios ichil u kuxtal le máaxoʼob uʼuyikechoʼ?

12. ¿Baʼax unaj u beetik le sukuʼun máansik junpʼéel tsoltʼaan utiaʼal u kaʼansik chéen le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ?

¹² Meyajnaktech le Biblia ken a máans junpʼéel tsoltʼaanoʼ, tumen maas kʼaʼanaʼan le baʼax ku yaʼalikoʼ (Juan 7:16). Kanáant maʼ u saʼatal le baʼax ku yaʼalik le Biblia ken a tsikbalt junpʼéel baʼax uchaʼanoʼ. Kʼaʼajak xan techeʼ yaanal baʼax chéen u xoʼokol le Bibliaoʼ, yaanal baʼax xan u kaʼansaʼal baʼax ku yaʼalik. Wa ka xokik yaʼab tekstoʼobeʼ u maas yaʼabil le máaxoʼob uʼuyikechoʼ maʼ kun kʼaʼajaltiʼob. Le oʼolal maas maʼalob ka yéey tubeel baʼax tekstoiloʼob ken a xoke, beyoʼ yaan u yantal u tiempoil a tsolik, a ketik yéetel a weʼesik bix jeʼel u tsʼáaik ichil u kuxtal máakeʼ (Neh. 8:8). Wa ku meyajtech junpʼéel bosquejo beetaʼan tumen u kaajal Jéeobaeʼ, xok le xóotʼol yéetel le teksto yaan tu tséeloʼ, beyoʼ yaan a naʼatik jach baʼax taak u kaʼansaʼal tu yéeteloʼob. Tsʼoʼoleʼ yéey baʼax versiculoiloʼob ken a xok utiaʼal a tsolik le baʼaxoʼob ku yaʼalik le bosquejooʼ (ilawil uláakʼ baʼax ku  yaʼalik le xook 21 tak 23 tiʼ le libro Jóoʼs u yutsil le Escuela utiaʼal k-Kaʼansik u Tʼaan Diosoʼ). Baʼaleʼ u maas kʼaʼanaʼanileʼ a kʼáatik u yáantaj Jéeoba utiaʼal u páajtal a tsolik tubeel le jatsʼuts baʼaxoʼob ku kaʼansik u Tʼaanoʼ (xok Esdras 7:10; Proverbios 3:13, 14).

13. 1) ¿Bix áantaʼabik juntúul kiik tumen le baʼax xoʼok teʼ Biblia tiʼ junpʼéel muchʼtáambaloʼ? 2) ¿Baʼax utsil tsʼoʼok a kʼamik ikil u xoʼokol le Biblia teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ?

¹³ Koʼoneʼex ilik bix áantaʼabik juntúul kiik tu luʼumil Australia ikil u xoʼokol le Biblia teʼ muchʼtáambaloʼ. Letiʼeʼ jach muʼyajnaj tu chichnil, baʼaleʼ tu creertaj le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ ka tu kʼubaj u kuxtal utiaʼal u meyajtik Jéeoba. Kex beyoʼ maʼ tu jach creertik wa jach tu jaajil yaabiltaʼan tumen Jéeoba. Junpʼéel kʼiineʼ jach kʼuch tu puksiʼikʼal le baʼax ku yaʼalik junpʼéel teksto xoʼok teʼ muchʼtáambaloʼ. Ka tsʼoʼok u tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalik yéetel u xokik uláakʼ tekstoʼobeʼ, tu tsʼáaj cuenta jach tu jaajil yaabiltaʼan tumen Dios. * Kux túun teech, ¿tsʼoʼok wa a wuʼuyik u xoʼokol junpʼéel teksto teʼ muchʼtáambal wa teʼ asamblea jach kʼuch ta puksiʼikʼaloʼ? (Neh. 8:12.)

14. ¿Bix jeʼel k-eʼesik k-yaabiltmaj u Tʼaan Dioseʼ?

¹⁴ Tuláakloʼon k-jach tsʼáaik u graciasil tiʼ Jéeoba úuchik u tsʼáaiktoʼon u Tʼaan yéetel tumen tsʼoʼok u kanáantik utiaʼal maʼ u saʼatal, jeʼex u yaʼalmiloʼ (1 Ped. 1:24, 25). Le oʼolal unaj k-xokik sáamsamal, k-tsʼáaik ichil k-kuxtal yéetel u meyajtoʼon utiaʼal k-áantik u maasil. Beyoʼ yaan k-eʼesik k-jach yaabiltmaj yéetel koʼoj u tojol k-ilik le baʼax ku yaʼalikoʼ. Baʼaleʼ u maas kʼaʼanaʼanileʼ, unaj k-eʼesik k-yaabiltmaj Jéeoba, le Máax beet u tsʼíibtaʼaloʼ.