«KOʼOLEL», lelaʼ letiʼe bix suukil u tʼanik Jesús tuláakal le koʼoleloʼob úuchjeakiloʼ. Jeʼex le ka tu tsʼakaj le koʼolel tsʼoʼok maas tiʼ dieciocho años wúutsʼuk u paacheʼ, tu yaʼalajtiʼ: «Koʼolel tsʼoʼok u luʼsaʼal le baʼax beetik a kʼojaʼantaloʼ» (Luc. 13:10-13). Jesuseʼ bey xan u yaʼalik kaʼach tiʼ u maama ken u tʼanoʼ. Teʼ kʼiinoʼoboʼ suuk u yaʼalaʼal le tʼaanaʼ yéetel junpʼéel bix u yeʼesaʼal tsiikil (Juan 19:26; 20:13). Chéen baʼaleʼ yaan uláakʼ tʼaan ku yaʼalaʼal xan kaʼachi, lelaʼ maʼ chéen ku yaʼalaʼal utiaʼal u yeʼesaʼal tsiikiliʼ baʼaxeʼ maas nojoch baʼax u kʼáat u yaʼale, lelaʼ letiʼe tʼaan, hijaoʼ.

Ken tʼaanak le Biblia tiʼ jujuntúul koʼoleloʼoboʼ ku meyajtiʼ le tʼaan hijaoʼ tumen junpʼéel tʼaan jach jatsʼuts. Le tʼaanaʼ meyajnaj tiʼ Jesús le ka tsikbalnaj yéetel juntúul koʼolel tsʼoʼok doce años káajak u sen máan kʼiʼikʼ tiʼ. Le koʼolelaʼ maʼ tu beetaj le baʼax ku yaʼalik le Ley unaj u beetik le máaxoʼob kʼojaʼanoʼoboʼ tumen náatsʼ yiknal Jesús. Letiʼeʼ maʼ unaj u náatsʼal kaʼach tuʼux yaan yaʼab máakoʼobiʼ (Lev. 15:19-27). Chéen baʼaleʼ letiʼeʼ jach u kʼáat utstal. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «yaʼab doctoroʼobeʼ tsʼoʼok u beetkoʼob u sen muʼyaj yéetel letiʼeʼ tsʼoʼok u xupik tuláakal u taakʼin, baʼaleʼ maʼ utschajiʼ, baʼaxeʼ maas kʼaschaj u kʼojaʼanil» (Mar. 5:25, 26).

Le koʼoleloʼ chaambelil úuchik u tsʼotkuba ichil le máakoʼoboʼ, letiʼeʼ náatsʼ paachil tiʼ Jesuseʼ ka tu machaj u flecoil u nookʼ, tu séebaʼanil túun xuʼul u sen máan kʼiʼikʼ tiʼ. Letiʼeʼ ku tuklik kaʼacheʼ mix máak tsʼáa cuenta baʼax tu beetaj, pero Jesuseʼ tu yaʼalaj: «¿Máax machen?» (Luc. 8:45-47). Le koʼolelaʼ jach sajakchaji yéetel joʼopʼ u kikilankil, le oʼolaleʼ xolaj tu táan Jesuseʼ ka tu yaʼalaj «tuláakal u jaajil tiʼ» (Mar. 5:33).

Utiaʼal u xuʼulul u sajaktal le koʼoleloʼ Jesuseʼ tu yaʼalajtiʼ yéetel yaabilaj: «Hija, maʼ a chʼaʼik saajkil» (Mat. 9:22). Jujuntúul máakoʼob ku xakʼaltikoʼob u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ ku yaʼalikoʼobeʼ le tʼaan ich hebreo yéetel ich griego ku suʼutul «hijaoʼ», junpʼéel tʼaan suuk u yaʼalaʼal utiaʼal u yeʼesaʼal «utsil yéetel yaabilaj». Tsʼoʼoleʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj xan tiʼ yéetel yaabilaj: «Tu yoʼolal a fejeʼ tsʼoʼok a wutstal, xeen yéetel jeetsʼelil, utschajkech tiʼ le yaayaj kʼojaʼanil yaantechoʼ» (Mar. 5:34).

Le tʼaan «hijaoʼ» meyajnaj xan tiʼ Boaz, juntúul israelita jach ayikʼal, le ka tu tʼanaj Rut, juntúul koʼolel moabitaoʼ. Ruteʼ sajak kaʼachi tumen táan u meentsʼul ichil u kool juntúul máak maʼ u kʼaj óoliʼ. Ka tsʼoʼok u yaʼalik Boaz, hija tiʼ Ruteʼ, tu yaʼalajtiʼ jeʼel u páajtal u seguer u meentsʼul ichil u kooleʼ. Rut túuneʼ xolaj tu táaneʼ ka tu kʼáatajtiʼ baʼaxten jach uts tu yéetel kex tiʼ yaanal luʼumil u taal. Utiaʼal maʼ u sajaktal Ruteʼ, Boazeʼ tu chʼaʼchiʼitaj le utsil tu yeʼesaj Rut tiʼ Noemioʼ, ka túun tu yaʼalajtiʼ: ‹Teneʼ jach maʼalob in wojlil tuláakal baʼax ta beetaj tu yoʼolal u maama a kimen íicham. Dios bíin u boʼot tiʼ teech le baʼax tsʼoʼok a beetkoʼ› (Rut 2:8-12).

¿Máasaʼ Jesús yéetel Boazeʼ jach maʼalob ejemploʼob utiaʼal le ancianoʼoboʼ? Yaan horaeʼ kaʼatúul ancianoʼobeʼ ku muchʼkubaʼob utiaʼal u tsikbaloʼob yéetel juntúul kiik kʼaʼabéet u líiʼsaʼal u yóol yéetel u tsʼaʼabal le áantaj kʼaʼabéettiʼoʼ. Le sukuʼunoʼobaʼ ken tsʼoʼokok u oraroʼob tiʼ Jéeoba yéetel u yuʼubikoʼob baʼax ku yaʼalaʼaltiʼob tumen le kiikoʼ, ku yilkoʼob bix jeʼel u líiʼskoʼob u yóol yéetel le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ (Rom. 15:4).