Don yéetel Margareteʼ * jach kiʼimak u yóoloʼob úuchik u bin xíimbaltbiloʼob tumen u hija, u jaʼan yéetel u yáabiloʼob. Margareteʼ u jubilarmuba, kaʼacheʼ cocinera profesional. Letiʼeʼ u kʼáat kaʼach u beet macarrón yéetel queso utiaʼal u jaantoʼob teʼ tu tsʼook kʼiin kulaʼanoʼoboʼ tumen u yojel jach kiʼ u yuʼubik u yáabiloʼob.

Le ka kulajoʼob jaanleʼ Margareteʼ tu taasaj le jaanloʼ ka tu tsʼáaj chúumuk mesa. Le ka tu luʼsaj u maak le ollaoʼ jaʼakʼ u yóol tumen chéen queso yaan ichil. ¡Tuʼub u tsʼáaik u macarronil! *

Kex jeʼel bukaʼaj k-edabeʼ tuláakloʼon k-beetik baʼax maʼ maʼalobiʼ. Yaan horaeʼ k-tʼaan chéen minaʼan u cuentail yéetel k-jáan beetik baʼaloʼob teʼ súutuk maʼ unajoʼ. Yaan kʼiin xaneʼ k-beetik wa baʼax kex k-ojel maʼ unajiʼ wa tumen ku tuʼubultoʼon. ¿Baʼaxten ku yúuchultoʼon beyoʼ? ¿Baʼax unaj k-beetik ken úuchuktoʼon? ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u yúuchultoʼoneʼ? Yáaxeʼ unaj k-naʼatik bix unaj k-ilik le baʼaxoʼob ku yúuchultoʼon yaan horaoʼ.

Ken felicitartaʼakoʼoneʼ ku kiʼimaktal k-óol tumen k-ojel maʼalob t-beetil wa baʼax. Chéen baʼaleʼ ken k-beet wa baʼax maʼ maʼalobeʼ, kex maʼ k-óoliliʼ yéetel kex maʼ tu yilaʼal tumen u maasileʼ, ¿k-kʼamik wa tiʼ toʼon anchaj u culpail? U jaajileʼ kʼaʼabéet kabal u yóol máak utiaʼal u beetik leloʼ.

Wa kaʼanal k-icheʼ maʼ ken k-il wa kʼaas le baʼax t-beetoʼ, jeʼel k-aʼalik maʼ tiʼ toʼon anchaj u culpailiʼ wa jeʼel k-culpartik yaanal máakeʼ. U beetik máak beyoʼ maʼatech u taasik mix junpʼéel utsil tumen maʼ tu yutstal le baʼax úuchoʼ yéetel jeʼel tak u tsʼaʼabal u kuch yaanal máakeʼ. Kex bejlaʼaʼ maʼ k-muʼyaj yoʼolal le baʼax maʼ maʼalob t-beetoʼ, unaj k-kʼaʼajsikeʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «cada juntúul tiʼ toʼoneʼ yaan u kʼubik cuenta tiʼ Dios yoʼolal baʼax u beetmaj» (Romailoʼob 14:12).

Dioseʼ jelaʼan bix u yilik le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak k-beetkoʼ. U libroil Salmoseʼ ku yaʼalikeʼ «muun u yóol yéetel ku chʼaʼik óotsilil». Ku yaʼalik xaneʼ «maʼ tu kʼeyikoʼon sáamsamal mix u kʼuuxil ku tʼíilil». U yojel xaneʼ kʼeban máakoʼon yéetel yaan baʼaxoʼob maʼ tu jóokʼol toʼon tubeel, tsʼoʼoleʼ ku kʼaʼajsikeʼ «maʼay luʼumoʼon» (Salmo 103:8, 9, 14).

Jéeobaeʼ bey jeʼex juntúul taatatsil ku chʼaʼiktoʼon óotsilileʼ, le oʼolaleʼ u kʼáat ka k-il le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak k-beetik jeʼex u yilik letiʼoʼ (Salmo 130:3). Yéetel u yáantaj le Bibliaoʼ Jéeobaeʼ ku tsʼáaiktoʼon yaʼab tsolnuʼukoʼob jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u lúubul k-óol ken beet baʼax maʼ maʼalobeʼ wa ken u beet u maasil beyoʼ.

Yaan máakeʼ ken u beet junpʼéel baʼax maʼ maʼalobeʼ ku kúumul u yaʼal máax tiʼ anchaj u culpail wa ku yaʼalik yaan baʼax oʼolal tu beetaj wa tu yaʼalaj. Le oʼolaleʼ ken k-aʼal wa baʼax maʼ maʼalob tiʼ wa máaxeʼ maas maʼalob ka k-kʼáat perdón yéetel ka seguernak k-bisikba tu yéetel. Wa yaan hora k-beetik wa baʼax  ku taasik muʼyajil tiʼ toʼon bey xan tiʼ u maasileʼ, tu lugar k-kʼuuxil yoʼolal baʼax t-beetaj wa k-culpartik wa máaxeʼ, maas maʼalob ka k-il utskíintik. Wa maʼ k-beetkeʼ yaan u maas nojochtal le problemaoʼ. Le oʼolaleʼ unaj k-kaanbal tiʼ le baʼax úuchoʼ, k-utskíintik yéetel maʼ k-kʼaʼajsik.

Wa yaanal máax ku beetik baʼax maʼ maʼalobeʼ séeb k-tsʼíikil yoʼolal le baʼax tu beetoʼ. Chéen baʼaleʼ maʼalob ka k-chʼaʼ en cuenta le baʼax tu yaʼalaj Jesusaʼ: «Tuláakal le baʼaxoʼob a kʼáateʼex ka beetaʼakteʼex tumen le máakoʼoboʼ, teʼexeʼ bey xan kʼaʼabéet a beetkeʼextiʼoboʼ» (Mateo 7:12). Ku kiʼimaktal k-óol ken chʼaʼabaktoʼon óotsilil wa ken tuʼubsaʼak le baʼax maʼ maʼalob t-beetoʼ le oʼolaleʼ, ¿máasaʼ maʼalob ka k-eʼes k-utsil xan tiʼ u maasil ken u beetoʼob baʼax maʼ maʼalobiʼ? (Efesoiloʼob 4:32.)

Junpʼéel diccionarioeʼ ku yaʼalikeʼ yaan horaeʼ k-beetik baʼax maʼ maʼalob tumen maʼ t-tuklik baʼax ken k-beete, maʼ k-ojel jach tubeel bix anik wa baʼaxiʼ wa tumen maʼ t-chʼenxikintaj baʼax aʼalaʼabtoʼoniʼ. Lelaʼ junpʼéel baʼax jeʼel u yúuchul tiʼ tuláakal máakeʼ. Chéen baʼaleʼ maʼalob ka k-chʼaʼ en cuenta baʼax ku yaʼalik jujunpʼéel tekstoʼob utiaʼal maʼ k-sen beetik baʼax maʼ maʼalobiʼ.

Junpʼéel teksto jeʼel u yáantkoʼoneʼ Proverbios 18:13, teʼeloʼ ku yaʼalikeʼ «subtsil u núukaʼal junpʼéel tʼaan wa maʼ tu yuʼubaʼal baʼax ku yaʼalaʼal» yéetel beyoʼ ku yilaʼal minaʼan u naʼat máak. U chʼenxikintik máak baʼax ku yaʼalaʼal yéetel u tuklik bix ken u núukil wa baʼaxeʼ jeʼel u yáantaj utiaʼal maʼ u beetik wa u yaʼalik baʼax maʼ maʼalobiʼ.

Uláakʼ tekstoeʼ ku yaʼalik: «Wa ku béeytaleʼ, tak tuʼux ku páajtal a beetkeʼexeʼ, beeteʼex baʼax kʼaʼabéet utiaʼal ka yanakteʼex jeetsʼelil yéetel tuláakal máak» (Romailoʼob 12:18). Bey túunoʼ unaj k-bisikba maʼalob yéetel u maasil. Ken meyajnakoʼon yéetel uláakʼoʼobeʼ maʼ unaj k-pʼatik le meyaj chéen tiʼ letiʼoboʼ, kʼaʼabéet k-respetarkoʼob, k-felicitarkoʼob ken béeyak yéetel k-líiʼsik u yóoloʼob. Wa k-beetik beyoʼ maas chéen chʼaʼabil ken k-perdonart le baʼax maʼ maʼalob ku beetik wa ku yaʼalik u maasiloʼ, kex nuuktak wa maʼ.

Unaj k-kaanbal tak tiʼ le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak k-beetkoʼ. Wa yaan baʼax maʼ maʼalob t-aʼalaj wa t-beeteʼ maʼ unaj k-kaxtik baʼax k-aʼal utiaʼal k-balikiʼ, baʼaxeʼ unaj k-ilik bix jeʼel u yáantkoʼon k-jatsʼutskíint wa baʼax modosileʼ. Maʼ xaaneʼ maas kʼaʼabéet k-eʼesik paciencia, utsil, k-kanik k-controlartba, maʼ k-séeb kʼuuxil, k-múul meyaj yéetel u maasil bey xan k-eʼesik yaabilaj (Galaciailoʼob 5:22, 23). Tsʼoʼoleʼ yaan xan k-kanik baʼax maʼ unaj k-beetik tuláakʼ ken úuchuktoʼoniʼ. Maʼ unaj k-chʼíikil tukult baʼax maʼ maʼalob t-beetiʼ, chéen baʼaleʼ maʼ unaj xan u suuktal k-pʼatik chéen beyoʼ. Wa k-ilik táan u káajal u yantal kʼuuxilileʼ maʼ unaj k-tsʼíikiliʼ baʼaxeʼ unaj k-eʼesik kiʼimak k-óol, leloʼ jach ku yáantaj.

Wa k-ilik le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak k-beetik jeʼex u yilik Jéeobaoʼ yaan u yáantkoʼon ken úuchuktoʼon wa baʼax. Yaan k-bisikba yéetel u maasil yéetel maʼ tun chiʼichnaktal k-conciencia. Wa xan k-kaanbal tiʼ le baʼaxoʼob maʼ maʼalob k-beetkoʼ yaan k-eʼesik yaan k-naʼat yéetel yaan k-eʼesik jatsʼuts modos. Tsʼoʼoleʼ maʼ kun lúubul k-óol, mix ken k-tukult wa deporsi mix baʼal maʼalob k-beetik. K-kʼaʼajsik yaan uláakʼ máaxoʼob u tsʼaamaj u yóoloʼob utiaʼal maʼ u kaʼa beetkoʼob baʼax maʼ maʼalobeʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal k-maas natsʼikba tiʼ letiʼob. Tsʼoʼoleʼ u maas maʼalobileʼ yaan k-kanik perdonar yéetel k-eʼes yaabilaj jeʼex u beetik Dioseʼ (Colosasiloʼob 3:13).

¿Baʼax tu yaʼalaj u láakʼtsiloʼob Margaret yoʼolal le baʼax úuchtiʼoʼ? ¿Tsʼíikilnajoʼob wa? Maʼatech. Tuláakloʼob tu cheʼejtoʼob le baʼax úuchoʼ, maases Margaret, tsʼoʼoleʼ kex tuʼub u tsʼáaik le macarronoʼ tuláakloʼob jaanoʼob yéetel kiʼ tu yuʼubiloʼob. Kex tsʼoʼok u máan yaʼab añoseʼ u yáabiloʼobeʼ láayliʼ ku tsikbaltikoʼob tiʼ u paalaloʼob le baʼax úuchtiʼoboʼ yéetel ku kʼaʼajsikoʼob bix kiʼimakil u yóoloʼob kaʼach yéetel u abueloʼob. U jaajileʼ le baʼax úuch tiʼ Margaretoʼ maʼ nojoch baʼaliʼ, chéen junpʼéel baʼal jeʼel u yúuchul tiʼ jeʼel máaxakeʼ.