Xeen tiʼ baʼax ku taasik

Xeen tu cuadroil baʼax ku taasik

XOOK 16

Tratart le sukuʼunoʼob jeʼex u beetik Jéeobaoʼ

Tratart le sukuʼunoʼob jeʼex u beetik Jéeobaoʼ

«Xuʼuluk a juzgareʼex chéen yoʼolal baʼax ka paktikeʼex, baʼaxeʼ juzgarnakeʼex jeʼex unajeʼ» (JUAN 7:24).

KʼAAY 101 Múul meyajnakoʼon

TIʼ BAʼAX KUN TʼAAN *

1. ¿Baʼax k-kanik teʼ Biblia yoʼolal Jéeoba jach jeʼel u líiʼsik k-óoloʼ?

¿MÁASAʼ k-pʼeek u yaʼalaʼaltoʼon baʼal yoʼolal bix k-wíinklil, u color bey xan yoʼolal bix u táan k-ich? Jach ku kiʼimaktal k-óol k-ojéeltikeʼ Jéeobaeʼ maʼatech u juzgarkoʼon chéen yoʼolal le bix k-ilaʼaloʼ. Jeʼex le ka bin Samuel u yil u paalal Jeséoʼ maʼ tu yiloʼob jeʼex u beetik Jéeobaoʼ. Dioseʼ tu yaʼalajtiʼeʼ juntúul tiʼ u paalaloʼob Jesé kun beetik u reyil tu kaajil Israel. Chéen baʼaleʼ, ¿máakalmáakiʼ? Le ka tu yilaj Eliab, u maas nojchil u paalal Jeséeʼ, Samueleʼ tu yaʼalaj: «Le máax waʼalakbal tu táan Jéeobaaʼ seguro letiʼe máax tsʼoʼok u yéeyikoʼ». ¿Baʼaxten tuukulnaj Samuel beyoʼ? Tumen chéen jáan paktbileʼ jeʼel u yaʼalik máakeʼ Eliabeʼ bey juntúul reyeʼ. «Chéen baʼaleʼ Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ Samuel: ‹Maʼ a wilik chéen u wíinklil mix bukaʼaj u kaʼanlil u baakel, tumen letiʼeʼ maʼ in yéeyiʼ›». ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax aʼalaʼab tiʼ Samueloʼ? Dioseʼ tu yaʼalaj xan: «Wíinikeʼ chéen ku yilik le baʼax yaan yóoʼkabiloʼ, pero Jéeobaeʼ ku yilik le baʼax yaan ichil le puksiʼikʼaloʼ» (1 Sam. 16:1, 6, 7).

2. Jeʼex u yaʼalik Juan 7:24, ¿baʼaxten maʼ unaj k-juzgartik juntúul máak chéen ikil k-jáan paktikiʼ? Kete.

2 Tumen kʼebanoʼoneʼ jach séeb k-juzgartik u maasil chéen yoʼolal bix u yilaʼaloʼob (xok Juan 7:24). Wa chéen juntéen ka a pakt wa máaxeʼ maʼ tu páajtal a waʼalik wa jach a kʼaj óol tubeel. Utiaʼal k-naʼatikeʼ koʼox ketik beyaʼ: juntúul máakeʼ kex úuch káajak u beetik u doctorileʼ maʼ tu páajtal u yojéeltik baʼax kʼojaʼanil yaan tiʼ wa máax chéen ikil u jáan paktikeʼ. Wa u kʼáat u yojéelt baʼax kʼojaʼanil yaantiʼeʼ kʼaʼabéet u kʼáatiktiʼ wa yaan uláakʼ kʼojaʼaniloʼob tsʼoʼok u tsaʼayaltiʼ, baʼax yajtiʼ yéetel bix u yuʼubikuba. Utiaʼal u yojéeltik baʼax yaantiʼeʼ maʼ xaaneʼ yaan u yaʼaliktiʼ ka xiʼik u jóoʼs u radiografía. Wa maʼ tu beetik tuláakal lelaʼ, maʼ xaaneʼ le tratamiento ken u tsʼáaoʼ maʼ ten u yáant le máakoʼ. Toʼon xaneʼ maʼ tu páajtal k-aʼalik jach bix juntúul sukuʼun chéen ikil k-jáan paktikeʼ. Kʼaʼabéet k-ilik k-kʼaj óoltik tubeel, beyoʼ yaan k-ojéeltik jach bixi. Toʼoneʼ maʼ tu páajtal k-ojéeltik jach baʼax yaan tu puksiʼikʼal u maasil jeʼex u beetik Jéeobaoʼ, le beetik mix bikʼin kun páajtal k-kʼaj óoltikoʼob tubeel jeʼex letiʼeʼ. Chéen baʼaleʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa maʼ tu páajtal k-naʼatkoʼobiʼ. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼoneʼ? Koʼoneʼex ilik.

3. ¿Bix ken u yáantiloʼon k-xakʼaltik bix tu tratartil Jéeoba jujuntúul máaxoʼob ku chʼaʼchiʼitaʼal teʼ Bibliaoʼ?

3 Jéeobaeʼ jach ku chʼenxikintik le máaxoʼob meyajtikoʼ, ku chʼaʼik en cuenta baʼaxoʼob uchaʼan tu kuxtaloʼob yéetel baʼax ku aktáantkoʼob, tsʼoʼoleʼ ku chʼaʼik xan óotsilil tiʼob. Koʼoneʼex ilik bix tu tratartil Jonás, Elías, Agar yéetel Lot utiaʼal k-ilik bix unaj k-tratartik xan le sukuʼunoʼoboʼ.

JACH UNAJ K-CHʼENXIKINTIKOʼOB

4. ¿Baʼaxten jeʼel k-tuukul kʼaas kaʼach tu yoʼolal Jonáseʼ?

4 Tumen maʼ k-ojel jach baʼax uchaʼan ichil u kuxtal Jonáseʼ maʼ xaaneʼ jeʼel k-tuklik maʼ tu páajtal u confiar máak tiʼeʼ yéetel maʼatech u yuʼubik tʼaan. Jéeobaeʼ tu yaʼalajtiʼ ka xiʼik tu luʼumil Nínive utiaʼal u yaʼalik yaan u xuʼulsaʼal tiʼ tuláakal u kajnáaliloʼob. Baʼaleʼ tu lugar u bineʼ naʼak tiʼ junpʼéel barco ku bin yaanal tuʼux «utiaʼal u púutsʼul tiʼ Jéeoba» (Jon. 1:1-3). Wa tiʼ toʼon ka u beeteʼ bejlaʼa maʼ t-tsʼáaik uláakʼ oportunidad tiʼeʼ. Baʼaleʼ Jéeobaeʼ maʼ tu tuklaj wa tsʼokaʼan tiʼ Jonás beyoʼ (Jon. 3:1, 2).

5. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon yoʼolal Jonás le baʼax ku yaʼalik Jonás 2:1, 2 yéetel 9?

5 Le oración tu beetaj Jonás le tiaʼan tu nakʼ le kayoʼ ku yeʼesiktoʼon jach bix u modos (xok Jonás 2:1, 2, 9). Jonáseʼ yaʼab u téenel orarnaj tiʼ Jéeoba, pero le oración tu beetaj le tiaʼan tu nakʼ le kayoʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ maʼ juntúul máak maʼatech u yuʼubik tʼaaniʼ. Le baʼax tu yaʼaloʼ tu yeʼesaj kabal u yóol, suuk u tsʼáaik gracias yéetel jach ku tsʼíiboltik u yuʼubik u tʼaan Jéeoba. Le oʼolal bakáan Jéeobaeʼ tu chaʼaj u seguer u beetik u profetail yéetel tu núukaj u oración.

Utiaʼal k-tsʼáaikba tu lugar u maasileʼ kʼaʼabéet k-ojéeltik baʼax jach tu jaajil ku yúuchultiʼob (Ilawil xóotʼol 6) *

6. ¿Baʼaxten jach kʼaʼabéet k-chʼenxikintik u maasil?

6 Kʼaʼabéet k-eʼesik kabal óolal yéetel paciencia kéen k-chʼenxikint u maasil. Koʼox ilik óoxpʼéel baʼax oʼolal unaj k-beetik. Yáaxeʼ tumen ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-jáan tuukul kʼaas yoʼolal u maasil. U kaʼapʼéeleʼ tumen ku yáantkoʼon k-naʼat bix u yuʼubikuba u maasil yéetel baʼaxten ku beetkoʼob wa baʼax. Lelaʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-tsʼáaikba tu lugaroʼob. Yéetel u yóoxpʼéeleʼ yaan k-áantik u naʼatoʼob baʼaxten bey u yuʼubikubaʼoboʼ. U jaajileʼ yaan kʼiineʼ hasta ken k-tsikbalt baʼax ku yúuchultoʼoneʼ k-naʼatik bix k-uʼuyikba (Pro. 20:5). Juntúul anciano kajaʼan Asiaeʼ ku yaʼalik: «Juntéeneʼ jáan tʼaanajen táanil tiʼ in wuʼuyik bix u yuʼubikuba juntúul kiik. Tin waʼalajtiʼ ka u maas jatsʼutskíint bix u comentar. Chéen baʼaleʼ ka máan kʼiineʼ tin wojéeltaj ku talamtal u xook, le oʼolal istikyaj u comentar». Lelaʼ ku yeʼesikeʼ le ancianoʼoboʼ táanil tiʼ u tsolnuʼuktikoʼob wa máaxeʼ unaj u chʼenxikintikoʼob (Pro. 18:13).

7. ¿Baʼax k-kanik tiʼ le bix tratartaʼabik Elías tumen Jéeobaoʼ?

7 Yaan sukuʼunoʼobeʼ yoʼolal baʼax uchaʼantiʼob, tuʼux líikʼoʼob wa yoʼolal bix u modosoʼobeʼ maʼ séeb u tsikbaltikoʼob baʼax ku yúuchultiʼobiʼ. ¿Baʼax jeʼel k-beetik utiaʼal u tsikbaltiktoʼon le sukuʼunoʼob bix u yuʼubikubaʼoboʼ? Kʼaʼajaktoʼon bix tratartaʼabik Elías tumen Jéeoba le táan u púutsʼul tiʼ le reina Jezabeloʼ. Elíaseʼ maʼ tu jáan tsikbaltaj tiʼ Jéeoba jach bix u yuʼubikubaiʼ, máan yaʼab kʼiinoʼob chéen tu kuup tu puksiʼikʼal. Pero le ka tu beeteʼ jach chʼenxikintaʼab tumen Jéeoba, líiʼsaʼab u yóol yéetel kʼubéentaʼabtiʼ junpʼéel nojoch meyaj (1 Rey. 19:1-18). Yaan sukuʼunoʼobeʼ maʼ tu séeb tsikbaltikoʼob baʼax ku yúuchultiʼob hasta u suuktal u biskubaʼob t-éeteleʼ. Baʼaleʼ wa k-eʼesik paciencia jeʼex Jéeobaeʼ jujunpʼíitil ken u bisubaʼob t-éetel hasta ken u tsikbaltoʼob bix u yuʼubikubaʼob. Kéen taakchajak u tsikbaltikoʼob bix u yuʼubikubaʼobeʼ kʼaʼabéet k-chʼenxikintikoʼob.

UNAJ K-KʼAJ ÓOLTIK K-SUKUʼUNOʼOB

8. Jeʼex u yaʼalik Génesis 16:7 tak 13, ¿bix áantaʼabik Agar tumen Jéeoba?

8 Agar, u sirvienta Saraieʼ, tu yeʼesaj minaʼan u naʼat le maʼ úuch atantaʼak tumen Abránoʼ. Le ka pʼáat embarazadaoʼ joʼopʼ u mixbaʼalkúuntik Sarai tumen minaʼan kaʼach u paalal. Sarai túuneʼ joʼopʼ u maltratartik u sirvienta, le oʼolal Agareʼ púutsʼi (Gén. 16:4-6). Tumen kʼebanoʼoneʼ maʼ xaaneʼ jeʼel k-tuklikeʼ maʼalob baʼax úuchtiʼ tumen kaʼanchaj u yich, baʼaleʼ Jéeobaeʼ yaan baʼax maʼalob tu yilaj tiʼ letiʼ. Le oʼolal tu túuxtaj juntúul ángel utiaʼal u yaʼaliktiʼ ka u kʼex u modos yéetel utiaʼal u bendecirtik. Letiʼeʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ Jéeobaeʼ u yojel bix u yuʼubikuba tumen u yojel baʼax ku yúuchultiʼ. Le oʼolal Agareʼ tu yaʼalaj tiʼ Jéeoba: «Techeʼ juntúul Dios ka wilik tuláakal baʼax ku yúuchul» (xok Génesis 16:7-13).

9. ¿Baʼaxten maʼalob úuchik u tratartaʼal Agar tumen Jéeoba?

9 ¿Baʼaxten Jéeobaeʼ tu yáantaj Agar? Tumen u yojel bix úuchik u líiʼsaʼal yéetel baʼaxoʼob tu aktáantaj tu kuxtal (Pro. 15:3). Letiʼeʼ egipcia baʼaleʼ kajlaj ichil le hebreoʼoboʼ. Maʼ xaaneʼ yaan horaeʼ jelaʼan u yuʼubikuba ichiloʼob. Ku yaatal wal u yóoleʼ tumen náach yanil tiʼ u láakʼtsiloʼob. Tsʼoʼoleʼ Abrán, u yíichameʼ, yaan uláakʼ u yatan. Anchaj junpʼéel tiempoeʼ le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ maʼ chéen juntúul u yatanoʼob anchajiʼ. Baʼaleʼ maʼ bey u tukultmil Jéeoba kaʼachoʼ (Mat. 19:4-6). Le oʼolal ichil le familiaʼob beyaʼ suuk u pʼektikuba yéetel u chʼaʼkʼuxtikuba le atantsiloʼoboʼ. Kex Jéeoba maʼ maʼalob tu yilil le baʼax tu beetaj Agaroʼ tu naʼataj bix u yuʼubikuba yéetel tu chʼaʼaj en cuenta baʼaxoʼob uchaʼan tu kuxtal, le oʼolal tu tratartaj yéetel utsil.

Unaj k-kʼaj óoltik tubeel le sukuʼunoʼoboʼ (Ilawil xóotʼol 10 tak 12) *

10. ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal k-kʼaj óoltik tubeel le sukuʼunoʼoboʼ?

10 Wa k-kʼáat naʼat u maasil jeʼex u beetik Jéeobaeʼ kʼaʼabéet k-kʼaj óoltik tubeel le sukuʼunoʼoboʼ. Utiaʼal k-beetkeʼ maʼalob ka tsikbalnakoʼon tu yéeteloʼob táanil tiʼ u káajal le muchʼtáambaloʼ bey xan kéen tsʼoʼokok, k-múul jóokʼol kʼaʼaytaj yéeteloʼob tsʼoʼoleʼ wa ku páajtaleʼ k-invitarkoʼob janal. Wa k-beetkeʼ yaan k-kʼaj óoltik tubeel k-sukuʼunoʼob, yaan k-tsʼáaik cuentaeʼ juntúul kiik k-tuklik jach pesada yéetel maʼ tu tʼaaneʼ u jaajileʼ suʼlak. Wa maʼ xaaneʼ juntúul sukuʼun ayikʼaleʼ k-tuklikeʼ chéen chʼiikil meyaj, baʼaleʼ le kéen k-kʼaj óolt tubeeleʼ k-tsʼáaik cuenta u yaabiltmaj Jéeoba yéetel jach uts. Maʼ xaan xaneʼ maʼ maʼalob k-ilik u kʼuchul tarde juntúul kiik yéetel u paalal teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ, baʼaleʼ le kéen k-kʼaj óoltoʼob tubeeleʼ k-ojéeltikeʼ u yíichameʼ u pʼeek u binoʼob muchʼtáambal (Job 6:29). Maʼ unaj ‹k-oksikba ichil u kuxtal yaanal máakiʼ› (1 Tim. 5:13). Chéen baʼaleʼ maʼ kʼaas ka k-kʼaj óolt k-sukuʼunoʼob yéetel ka k-ojéelt baʼax uchaʼan ichil u kuxtaloʼobiʼ, le baʼaloʼobaʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal k-naʼatkoʼob.

11. ¿Baʼaxten le ancianoʼoboʼ unaj u kʼaj óoltikoʼob tubeel le sukuʼunoʼoboʼ?

11 Le ancianoʼoboʼ unaj u kʼaj óoltikoʼob tubeel le sukuʼunoʼoboʼ. Koʼox ilik bix tu beetil Artur, juntúul superintendente tiʼ circuito. Letiʼ yéetel juntúul ancianoeʼ bin u xíimbaltoʼob juntúul kiik jach suʼlak yéetel maʼ séeb u kaxtik tsikbaliʼ. Artureʼ ku yaʼalik: «Le kiikoʼ tu tsikbaltajtoʼoneʼ maʼ úuch tsʼoʼokok u beel ka kíim u yíichamiʼ. Kaʼatúul u hijaʼob yaan yéetel kex chéen tu juunal tu líiʼsoʼobeʼ tu kaʼansajtiʼob u yaabiltoʼob Jéeoba. Chéen baʼaleʼ teʼ kʼiinoʼobaʼ maʼ sáasil u paakatiʼ yéetel tsaʼay depresión tiʼ. Kex yaʼab baʼax tsʼoʼok u muʼyajtikeʼ láayliʼ jach u yaabiltmaj Jéeobaeʼ yéetel muʼukʼaʼan u fe. T-tsʼáaj cuentaeʼ yaʼab baʼaloʼob jeʼel k-kanik tiʼ le kiikoʼ» (Fili. 2:3). Jéeobaeʼ u kʼaj óol máaxoʼob chúukaʼan u yóoloʼob yéetel u yojel baʼaxoʼob ku muʼyajtikoʼob, le oʼolal sukuʼun Artureʼ tu yilaj u tratartik u maasil jeʼex u beetik Jéeobaoʼ (Éxo. 3:7). Wa tuláakal le ancianoʼob ku yilik u kʼaj óoltikoʼob tubeel le sukuʼunoʼoboʼ yaan u béeytal u yáantkoʼob jeʼex u beetik Jéeobaeʼ.

12. ¿Baʼax utsil tu taasaj tiʼ kiik Yip Yee u yilik u kʼaj óoltik tubeel juntúul kiik?

12 Junpʼéel baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-maas naʼat juntúul sukuʼun wa juntúul kiik maʼ tu jach lúubultoʼon utsileʼ letiʼe k-kʼaj óoltik tubeeloʼ. Bey úuch tiʼ Yip Yee, juntúul kiik kajaʼan Asia. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Juntúul kiik yaan tin múuchʼulileʼ jach kʼaʼam u tʼaan, tin tuklaj kaʼacheʼ jach kʼaas u modos. Baʼaleʼ le ka jóokʼoʼon kʼaʼaytajeʼ tu tsikbaltajten ku yáantik u taataʼob kon kay teʼ mercadooʼ, le oʼolal utiaʼal u kʼaʼaytik u koonoleʼ kʼaʼabéet u kʼaʼamkúuntik u tʼaan». Yip Yeeeʼ ku yaʼalik xan: «Le baʼax úuchaʼ tu kaʼansajteneʼ utiaʼal in naʼatik le sukuʼunoʼoboʼ táanileʼ kʼaʼabéet in kʼaj óoltikoʼob tubeel». Lelaʼ maʼ chéen chʼaʼabil u beetaʼaliʼ, baʼaleʼ wa «k-jeʼik k-puksiʼikʼal» jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ yaan k-yaabiltik «tuláakal u jejeláasil máakoʼob» jeʼex u beetik Jéeobaoʼ (1 Tim. 2:3, 4; 2 Cor. 6:11-13).

UNAJ K-CHʼAʼIK ÓOTSILIL TIʼ U MAASIL

13. Jeʼex u yaʼalik Génesis 19:15 yéetel 16, ¿baʼax tu beetaj le ángeloʼob le ka tu yiloʼob maʼ séeb jóokʼ Lotiʼ, yéetel baʼaxten?

13 Loteʼ maʼ tu séeb beetaj baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Jéeoba teʼ súutukil maas unaj u beetkoʼ. Le oʼolal Jéeobaeʼ tu túuxtaj kaʼatúul ángeloʼob utiaʼal u yaʼalikoʼob tiʼ Lot ka lukʼkoʼob Sodoma tumen yaan u xuʼulsik tiʼ le kaajoʼ (Gén. 19:12, 13). Baʼaleʼ ka sáaschaj uláakʼ kʼiineʼ Lot, u yatan yéetel u paalaleʼ maʼ péeknakoʼobiʼ. Le ángeloʼob túunoʼ tu kaʼa aʼaloʼobtiʼ baʼax ken u beet Jéeoba, pero Loteʼ láayliʼ «táan u sen xáantal[eʼ]». Maʼ xaaneʼ jeʼel k-jáan tuklikeʼ Loteʼ maʼatech u beetik u cuentail baʼax ku yaʼalaʼaltiʼ yéetel terco. Chéen baʼaleʼ Jéeobaeʼ maʼ le tu tuklaj tu yoʼolaliʼ, baʼaxeʼ tu ‹chʼaʼaj óotsilil tiʼ›. Le oʼolal le ángeloʼoboʼ tu machoʼob u kʼab Lot, u yatan yéetel le u kaʼatúul hijaʼoboʼ ka jóoʼsaʼaboʼob tu séebaʼanil teʼ kaajoʼ (xok Génesis 19:15, 16).

14. ¿Baʼaxten Jéeobaeʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼ Lot?

14 ¿Baʼaxten Jéeobaeʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼ Lot? Maʼ xaaneʼ yaʼab baʼax oʼolal. Loteʼ maʼ taak u pʼatik kaʼach u yotochiʼ tumen maʼ xaaneʼ sajak tiʼ u kajnáaliloʼob Sodoma. Baʼaleʼ maʼ chéen yoʼolal leloʼ. Yaan uláakʼ baʼax sajakkúunte, tu yojéeltaj lúub kaʼatúul reyoʼob teʼ jooloʼob tuʼux yaan chapapote naatsʼ tiʼ junpʼéel táax luʼumil (Gén. 14:8-12). Sajak xan u yúuchul wa baʼax tiʼ u yatan yéetel tiʼ u paalal. Tsʼoʼoleʼ tumen ayikʼaleʼ maʼ u kʼáat wal u pʼat u yotochiʼiʼ (Gén. 13:5, 6). Kex beyoʼ unaj kaʼach u yuʼubik u tʼaan Jéeoba tu séebaʼanil. Pero Dioseʼ maʼ chʼíik chéen tiʼ le baʼaloʼob maʼ tu beetoʼ, baʼaxeʼ tu yilaj Lot bey «juntúul máak toj u kuxtal[eʼ]» (2 Ped. 2:7, 8).

Wa k-chʼenxikintik u maasileʼ yaan u béeytal k-chʼaʼik óotsilil tiʼob (Ilawil xóotʼol 15 yéetel 16) *

15. Tu lugar k-jáan tuukul kʼaas tiʼ u maasileʼ, ¿baʼax maas maʼalob ka k-beete?

15 Tu lugar k-jáan tuukul kʼaas tiʼ wa máaxeʼ maas maʼalob ka k-naʼat bix u yuʼubikuba. Bey tu beetil Verónica, juntúul Testigo kajaʼan Europa. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Tin kʼaj óoltaj juntúul kiik mantatsʼ tsʼíik u paakat, bey kʼuuxeʼ. Tsʼoʼoleʼ maʼ tu biskuba yéetel mix máak, hasta saajken in tʼane. Chéen baʼaleʼ tin tukleʼ wa teen ka in wuʼuyinba beyoʼ jeʼel u kiʼimaktal in wóol ka yanak juntúul in amigaeʼ. Ka túun tin chʼaʼtuklaj in náatsʼal utiaʼal in kʼáatiktiʼ bix yanil, letiʼ túuneʼ ka joʼopʼ u tsikbaltikten baʼax ku yúuchultiʼ. Bejlaʼeʼ kin naʼatik baʼaxten bey u modos kaʼachoʼ».

16. ¿Baʼaxten unaj k-kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u yáantoʼon utiaʼal k-tsʼáaikba tu lugar u maasil?

16 Chéen Jéeoba jeʼel u páajtal u naʼatik tubeel jach bix k-uʼuyikbaeʼ (Pro. 15:11). Le oʼolal unaj k-kʼáat óoltiktiʼ ka u yáantoʼon k-naʼat u maasil jeʼex u beetik letiʼoʼ, beyoʼ yaan k-kanik k-chʼaʼ óotsilil tiʼob. Bey tu beetil kiik Anzhela, letiʼeʼ sen orarnaj utiaʼal u kʼáatik ka u kan u tsʼáauba tu lugar u maasil. Juntúul kiik yaan tu múuchʼulileʼ jach maʼ tu tsʼáaik tuʼux u biskuba máak tu yéetel. Anzhelaeʼ ku yaʼalik: «Yoʼolal u modoseʼ chéen chʼaʼabil u yaʼalaʼal baʼal tiʼ yéetel mix máak jeʼel u taaktal u biskuba tu yéeteleʼ. Chéen baʼaleʼ tin kʼáataj tiʼ Jéeoba ka u yáanten in naʼat bix u yuʼubikuba». ¿Áantaʼab wa tumen Jéeoba? Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Juntéeneʼ múul jóokʼoʼon kʼaʼaytaj, ka tsʼoʼokeʼ xáanchaj táan k-tsikbal. Teneʼ jach tin chʼenxikintaj baʼax tu yaʼalajten. Bejlaʼeʼ jach in yaabiltmaj yéetel in kʼáat in wáante».

17. ¿Baʼax unaj k-chʼaʼtuklik k-beetik?

17 Maʼ unaj k-yéeyik tiʼ máax unaj k-chʼaʼik óotsililiʼ. Kʼaʼajaktoʼoneʼ tiʼ tuláakal máak yaan problemas jeʼex úuch tiʼ Jonás, Elías, Agar yéetel Lot. U jaajileʼ yaan kʼiineʼ tu juunal máak ku kaxtik baʼax ku yúuchultiʼ, baʼaleʼ wa ka k-tukult tubeeleʼ, ¿máasaʼ tak toʼon tsʼoʼok k-muʼyaj tumen toʼon kaxte? Le oʼolal Jéeobaeʼ ku yaʼaliktoʼon unaj k-tsʼáaikba tu lugar u maasil yéetel k-chʼaʼik óotsilil tiʼob (1 Ped. 3:8). Kéen k-beeteʼ k-áantaj utiaʼal ka múuchʼ meyajnakoʼon ichil u kaajal Jéeoba kex maʼ igual cada máakiʼ. Le beetkeʼ koʼoneʼex k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-chʼenxikintik, k-naʼatik yéetel k-chʼaʼik óotsilil tiʼ tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ.

KʼAAY 87 Koʼoten utiaʼal ka líiʼsaʼak a wóol

^ xóot’ol 5 Tumen kʼeban máakoʼoneʼ jach séeb k-jáan tuukul kʼaas yoʼolal baʼax ku yaʼalik wa ku beetik juntúul sukuʼun. Baʼaleʼ Jéeobaeʼ maʼ beyiʼ. Letiʼeʼ «ku yilik le baʼax yaan ichil le puksiʼikʼaloʼ» (1 Sam. 16:7). Teʼ xookaʼ yaan k-xakʼaltik bix tu tratartil yéetel yaabilaj Jonás, Elías, Agar yéetel Lot. Le baʼax tu beetaj Jéeobaoʼ ku yeʼesiktoʼon bix unaj k-tratartik xan le sukuʼunoʼoboʼ.

^ xóot’ol 52 FOTOʼOB: Juntúul sukuʼun chʼijaʼaneʼ ku tsʼíikil tumen juntúul táankelmeʼ kʼuch tarde teʼ muchʼtáambaloʼ. Pero ka tsʼoʼokeʼ tu yojéeltaj chocartaʼabi, le oʼolal kʼuch tarde.

^ xóot’ol 54 FOTOʼOB: Le sukuʼun nuʼuktik le grupo utiaʼal yúuchul kʼaʼaytajoʼ ku yilik juntúul kiik bey tsʼíikeʼ yéetel bey maʼ tu biskuba yéetel u maasileʼ, chéen baʼaleʼ ka tu kʼaj óolteʼ tu yileʼ suʼlak yéetel maʼ maʼalob u yuʼubikuba kéen yanak yéetel máaxoʼob maʼ u kʼaj óoliʼ.

^ xóot’ol 56 FOTOʼOB: Juntúul kiikeʼ le ka tu jóoʼsaj tiempo utiaʼal u kʼaj óoltik tubeel juntúul kiikeʼ tu tsʼáaj cuenta maʼ tsʼíik jeʼex u tuklik kaʼachoʼ yéetel jach uts u modos.