Kʼáatchiʼob ku beetaʼal
¿Baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal u beetaʼal juramentoʼoboʼ?
Junpʼéel diccionarioeʼ ku yaʼalikeʼ le juramentooʼ letiʼe «u yaʼalik wa u prometertik máak junpʼéel baʼal […] tu táan Diosoʼ» (Diccionario de uso del español, de María Moliner). Junpʼéel juramentoeʼ jeʼel u páajtal u yaʼalaʼal wa u tsʼíibtaʼaleʼ.
Yaan máakoʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ jach junpuliʼ maʼ unaj u beetik máak junpʼéel juramentoiʼ, tumen Jesúseʼ tu yaʼalaj: «Maʼ a jurareʼex […]. Baʼaxeʼ kéen a waʼaleʼex ‹yaan› a beetkeʼex junpʼéel baʼaleʼ beeteʼex; wa ka waʼalikeʼex ‹maʼataneʼ› maʼ a beetkeʼex; tumen le baʼax ku píitmáan tiʼ lelaʼ tiʼ le Kʼaasilbaʼal u taaloʼ» (Mat. 5:33-37). Chéen baʼaleʼ maʼ unaj u tuʼubultoʼoneʼ Jesúseʼ u yojleʼ le Ley tsʼaʼab tiʼ Moisésoʼ ku yaʼalik kaʼach tiʼ le israelitaʼoboʼ yaan kʼiineʼ kʼaʼabéet u beetkoʼob junpʼéel juramento. U yojel xaneʼ le máaxoʼob meyajt Dios úuchjeakiloʼ tu beetoʼob juramentoʼob (Gén. 14:22, 23; Éxo. 22:10, 11). Tsʼoʼoleʼ u yojleʼ Jéeobaeʼ u beetmaj juramentoʼob (Heb. 6:13-17). Leloʼ ku yeʼesikeʼ Jesúseʼ maʼ táan u yaʼalik kaʼach wa jach junpuliʼ maʼ unaj u beetik máak junpʼéel juramentoiʼ, baʼaxeʼ táan kaʼach u yaʼalikeʼ maʼ unaj u jurar máak yoʼolal jeʼel baʼaxakeʼ. Kʼaʼabéet u tuklik máak tubeel baʼax ken u yaʼale tumen Jéeobaeʼ ku páaʼtik ka k-beet le baʼax k-jurarkoʼ.
¿Baʼax túun unaj a beetik wa ku yaʼalaʼaltech kʼaʼabéet a beetik junpʼéel juramento? Yáaxeʼ unaj a wilik wa jeʼel u páajtal a tsʼoʼokbesikeʼ. Wa maʼ jach seguroech wa jeʼel u páajtal a beetkeʼ maas maʼalob maʼ a jurartik mix baʼal. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Maas maʼalob maʼ a prometertik mix baʼal ke ka a prometert junpʼéel baʼal maʼ ken a béeykunte» (Ecl. 5:5). Kéen tsʼoʼokkeʼ xakʼalt le tekstoʼob ku tʼaanoʼob yoʼolal le juramento ku yaʼalaʼaltech ka a beetoʼ. Tsʼoʼoleʼ ka beetik le baʼax ku yaʼalaʼaltech tumen a concienciaoʼ. Koʼoneʼex ilik jujunpʼéel tiʼ le tekstoʼob jeʼel u yáantik máakoʼ.
Yaan juramentoʼobeʼ de acuerdoʼob yéetel u voluntad Dios. Por ejemploeʼ le kéen tsʼoʼokok u beel juntúul sukuʼun yéetel juntúul kiikeʼ ku yaʼalik u votoʼob, lelaʼ bey junpʼéel juramentoeʼ. Le noviotsil yéetel le noviatsiloʼ ku prometerkoʼob tu táan Dios yéetel tu táan uláakʼ máakoʼobeʼ yaan u yaabiltikubaʼob, yaan u kanáantkubaʼob yéetel yaan u respetarkubaʼob mientras kuxaʼanoʼob way Luʼumeʼ. (Yaan máaxoʼob ku tsʼoʼokol u beeloʼobeʼ maʼ jach letiʼe tʼaanoʼob ku yaʼalikoʼobaʼ, chéen baʼaleʼ láayliʼ ku beetkoʼob junpʼéel voto tu táan Dioseʼ). Kéen tsʼoʼokkeʼ ku yilaʼaloʼob bey íichamtsil yéetel atantsileʼ, yéetel bey unaj u pʼáatloʼob tuláakal u kʼiinil u kuxtaloʼoboʼ (Gén. 2:24; 1 Cor. 7:39). Jeʼex k-ilkoʼ maʼalob ka u beet máak junpʼéel voto kéen tsʼoʼokok u beel tumen leloʼ de acuerdo yéetel u voluntad Dios.
Yaan juramentoʼobeʼ ku binoʼob tu contra u voluntad Dios. Por ejemploeʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ maʼatech u jurarkoʼob u baʼateloʼob yoʼolal u luʼumiloʼob mix tu jurarkoʼob yaan u xuʼulul u meyajtikoʼob Dios. Wa ka u beetoʼobeʼ jeʼel u binoʼob tu contra baʼax uts tu tʼaan Dioseʼ. Le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ maʼ yóokʼol kaabiloʼobiʼ, le oʼolal maʼatech Juan 15:19; Isa. 2:4; Sant. 1:27).
u táakpajloʼob tiʼ le baʼateloʼob yéetel le uláakʼ baʼaloʼob ku beetaʼal way yóokʼol kaabeʼ (Yaan juramentoʼobeʼ yaan yil yéetel u conciencia máak. Juntúul máax meyajtik Jéeobaeʼ antes u chʼaʼtuklik wa yaan u beetik junpʼéel juramentoeʼ unaj u tuklik tubeel le baʼax tu yaʼalaj Jesúsaʼ: «Boʼoteʼex túun tiʼ César le baʼaxoʼob u tiaʼal Césaroʼ, chéen baʼaleʼ tiʼ Dioseʼ boʼoteʼex le baʼaxoʼob u tiaʼal Diosoʼ» (Luc. 20:25).
Koʼox aʼalikeʼ juntúul máak ku meyajtik Dioseʼ taak u beetkuba ciudadanoil tiʼ junpʼéel luʼumil wa taak u jóoʼsik u pasaporte, chéen baʼaleʼ ku yaʼalaʼaltiʼ kʼaʼabéet u beetik junpʼéel juramento tiʼ le gobiernooʼ. Wa ku bin tu contra u ley Dioseʼ maʼ xaaneʼ maʼ kun chaʼabiltiʼ tumen u conciencia u beetik le juramentooʼ. Chéen baʼaleʼ maʼ xaan xaneʼ le gobiernooʼ tumen ku respetartik u conciencia máakeʼ jeʼel u chaʼik ka kʼeʼexek jujunpʼéel baʼaloʼob tiʼ le juramento ku kʼáatik ka beetaʼakoʼ.
Wa ku chaʼabal tiʼ máak u kʼexik jujunpʼéel baʼal tiʼ le juramentooʼ maʼ xaaneʼ jeʼel u tuklikeʼ maʼ kʼaas ka u beetiʼ tumen de acuerdo yéetel le baʼax ku yaʼalik Romanos 13:1. Le tekstooʼ ku yaʼalik: «Tuláakal máak unaj u tsʼáaikuba yáanal u páajtalil le autoridadoʼob tsʼaʼanoʼoboʼ».
Le kéen aʼalaʼaktech ka meyajnaktech junpʼéel nuʼukul wa ka a beet wa baʼax utiaʼal a beetik junpʼéel juramentoeʼ, a conciencia kun áantkech a wil baʼax unaj a beetik. Úuchjeakileʼ le romanoʼob yéetel le escitaʼoboʼ ku usartik u espadaʼob utiaʼal u beetkoʼob junpʼéel juramento. Beyoʼ ku yeʼeskoʼobeʼ u diosil le guerraoʼ letiʼ testigo de ke yaan u tsʼoʼokbeskoʼob le baʼax ku yaʼalikoʼoboʼ. Le griegoʼob xanoʼ suuk kaʼach u líiʼsik u kʼaboʼob kaʼan utiaʼal u beetkoʼob junpʼéel juramento. Beyoʼ ku yeʼeskoʼobeʼ yaan juntúul dios uʼuyik baʼax ku yaʼalikoʼob yéetel ku yilik baʼax ku beetkoʼob, tsʼoʼoleʼ yaan u kʼubkoʼob cuenta tiʼ letiʼ.
U jaajileʼ juntúul máax meyajtik Jéeobaeʼ maʼ ken u beet junpʼéel juramento tu kʼaabaʼ junpʼéel baʼal suuk u adorartaʼal tumen le máakoʼoboʼ wa junpʼéel baʼal suuk u meyaj tiʼ le maʼ jaajil religiónoʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ, ¿kux túun wa ku yantal tu táan junpʼéel tribunal yéetel ku yaʼalaʼaltiʼ ka u tsʼáa u kʼab yóokʼol le Biblia utiaʼal u jurartik yaan u yaʼalik u jaajiloʼ? Maʼ xaaneʼ jeʼel u chʼaʼtuklik u beetkeʼ tumen le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ yaan máaxoʼob meyajt Dios úuchjeakileʼ utiaʼal u beetkoʼob junpʼéel juramentoeʼ yaan baʼax yanchaj u beetkoʼob (Gén. 24:2, 3, 9; 47:29-31). Chéen baʼaleʼ maʼ unaj u tuʼubul tiʼ máakeʼ tu táan Dios táan u jurartik u yaʼalik u jaajil, le oʼolaleʼ kex jeʼel baʼalak ka kʼáataʼaktiʼeʼ maʼ unaj u tuusiʼ.
Tumen maʼ k-kʼáat ka xuʼuluk k-bisikba yéetel Jéeobaeʼ, antes k-beetik junpʼéel juramentoeʼ kʼaʼabéet k-orar yéetel k-tuklik baʼax ken k-beete. Toʼoneʼ maʼ k-kʼáat k-beet u chiʼichnaktal k-concienciaiʼ mix k-beetik wa baʼax ku bin tu contra le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Pero wa k-chʼaʼtuklik k-beetik junpʼéel juramentoeʼ kʼaʼabéet k-tsʼoʼokbesik (1 Ped. 2:12).