1. ¿Baʼax tu yaʼalaj David yoʼolal Jéeoba?

JÉEOBAEʼ jach tu jaajil humilde, le oʼolal Davideʼ tu yaʼalaj: «Ka kanáantken yéetel a escudo, techeʼ maʼatech a creerkaba, le oʼolal ka nojbaʼalkúuntiken» (2 Sam. 22:36; Sal. 18:35). Le ka tu tsʼíibtaj David le tʼaanoʼobaʼ maʼ xaaneʼ táan kaʼach u tuukul tiʼ le kʼiin ka yéeyaʼab utiaʼal u beetik u reyiloʼ. Kex letiʼ u chan j-tʼuupileʼ, letiʼ yéeyaʼab tumen Jéeoba utiaʼal u jeelintik rey Saúl (1 Sam. 16:1, 10-13).

2. ¿Baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

² Davideʼ ku tuukul kaʼach jeʼex le máax tsʼíibt le Salmoaʼ: «[Jéeobaeʼ] ku chintal u pakt le kaʼan yéetel le luʼumoʼ, ku líiʼsik le máax ku pechʼ óoltaʼal kulukbal teʼ luʼumoʼ. Ku jóoʼsik le máax óotsil tiʼ le yaayaj kuxtal ku biskoʼ, ku bisik kutal yéetel le tsʼuuloʼoboʼ» (Sal. 113:6-8). Teʼ xookaʼ yaan k-xakʼaltik bix tu yeʼesil Jéeoba de ke humilde yéetel yaan k-ilik bix jeʼel u páajtal k-beetik jeʼex letiʼeʼ. Tsʼoʼoleʼ yaan xan k-ilik baʼax tu beetaj rey Saúl, profeta Daniel yéetel Jesús. Leloʼ yaan u yáantkoʼon k-kʼaʼajs yaan baʼaxoʼob maʼ tu páajtal k-beetik.

3. ¿Bix u tratarkoʼon Jéeoba, yéetel baʼax ku yeʼesiktoʼon leloʼ?

³ Jéeobaeʼ ku yeʼesik de ke humilde yoʼolal bix u tratartik le máaxoʼob adorarkoʼ. Letiʼeʼ ku chaʼik ka adorartaʼak tumen kʼeban máakoʼob yéetel ku biskuba tu yéeteloʼob (Sal. 25:14). Yéetel tu chʼaʼtuklaj tak u kʼubik u Hijo utiaʼal u perdonartik k-kʼebanoʼob, beyoʼ ku béeytal u biskuba máak tu yéetel. Lelaʼ ku yeʼesikeʼ Jéeobaeʼ jach uts t-éetel.

4. ¿Baʼax ku chaʼik Jéeoba ka u beet wíinik, yéetel baʼaxten?

 ⁴ Koʼox ilik uláakʼ baʼax eʼesik de ke Jéeobaeʼ humilde. Le ka tu beetaj wíinikeʼ tu chaʼaj u yéeyik baʼax ken u beet yéetel u kuxtal, kex maʼ tsaaj kaʼach u beetkiʼ. Tu beetoʼon jeʼex letiʼeʼ le oʼolal ku chaʼik k-yéeyik baʼax ken k-beete. Kex mix baʼaloʼon tu tséeleʼ u kʼáat u yil baʼax ken k-beet yéetel k-kuxtal. Jéeobaeʼ u kʼáat ka k-adorart tumen k-yaabiltmaj, tsʼoʼoleʼ u kʼáat ka k-naʼateʼ ku taasiktoʼon utsil k-beetik baʼax ku yaʼalik (Deu. 10:12; Isa. 48:17, 18). K-ilik bukaʼaj humilde Jéeobaeʼ jach ku kiʼimakkúuntik k-óol.

5. ¿Bix uláakʼ u yeʼesik Jéeoba de ke humilde? (Ilawil le dibujo yaan tu yáax táan juʼunil le revistaaʼ).

⁵ Yoʼolal bix u tratartik Jéeoba u maasileʼ ku kaʼansiktoʼon bix unaj k-eʼesik de ke humildeʼon. Kex Jéeoba jach yaan u naʼateʼ maʼatech u tsʼíikil le kéen aʼalaʼaktiʼ bix jeʼel u páajtal u beetaʼal wa baʼaxeʼ. Le oʼolal tu chaʼaj ka áantaʼak tumen u Hijo u beet tuláakal baʼal (Pro. 8:27-30; Col. 1:15, 16). Tsʼoʼoleʼ kex jeʼel u páajtal u beetik tuláakal baʼaleʼ yaan baʼaxoʼob ku kʼubéentik ka beetaʼak. Bey u yeʼesik úuchik u tsʼáaik Jesús u beet u Reyil u Reino bey xan úuchik u yéeyik le 144,000 utiaʼal ka gobernarnakoʼob xanoʼ (Luc. 12:32). Tsʼoʼoleʼ antes u tsʼáaik Jesús u beet u Reyil yéetel u Sacerdoteileʼ tu kaʼansajtiʼ bix ken u beetil (Heb. 5:8, 9). Bey xan u beetik yéetel le 144,000 kun gobernaroʼob yéetel Jesúsoʼ. Chéen baʼaleʼ le kéen u kʼubéent Jéeoba junpʼéel meyajeʼ maʼ láalaj hora ku yoksikuba utiaʼal u yilik wa táan u beetaʼal maʼalobiʼ. Baʼaxeʼ ku confiar tiʼ le máax tu kʼubéentaj le meyajoʼ, u yojel yaan u beetik jeʼex úuchik u yaʼaliktiʼoʼ (Apo. 5:10).

6, 7. ¿Bix jeʼel u beetkoʼob jeʼex Jéeoba le máaxoʼob yaan autoridad tiʼoboʼ?

⁶ Wa Jéeoba ku kʼubéentik jujunpʼéel meyajoʼob tiʼ u maasil kex maʼ kʼaʼabéet áantajtiʼeʼ,  ¿wa maʼ maas unaj k-beetik toʼoniʼ? Le ancianoʼob yéetel le taatatsiloʼoboʼ unaj u beetkoʼob jeʼex Jéeobaeʼ. Unaj u yilkoʼob u kʼubéentkoʼob jujunpʼéel meyajoʼob tiʼ u maasil, yéetel le kéen u beetoʼobeʼ maʼ unaj u yoksikubaʼob láalaj hora u yiloʼob wa táan u beetaʼal jeʼex u kʼáatoʼobeʼ. Kéen u beetoʼob jeʼex Jéeobaeʼ ku séebtal le meyajoʼ, ku kaʼanskoʼob u maasil yéetel le máax ku kaanbaloʼ maʼ tu sajaktal u beet uláakʼ meyaj (Isa. 41:10). Koʼox ilik baʼax uláakʼ jeʼel u kanik tiʼ Jéeoba le máaxoʼob yaan autoridad tiʼoboʼ.

⁷ Le Bibliaoʼ ku yeʼesikeʼ Jéeobaeʼ uts tu tʼaan u yuʼubik le baʼax ku tuklik le ángeloʼoboʼ (1 Rey. 22:19-22). ¿Bix jeʼel u beetik le taatatsiloʼob jeʼex letiʼoʼ? Maʼalob ka u kʼáatoʼob tiʼ u paalal bix u tuklikoʼob unaj u beetaʼal jujunpʼéel baʼaloʼob. Wa maʼ kʼaaseʼ, maʼalob ka u yil u beetkoʼob le baʼax ku yaʼalik u paalaloʼoboʼ.

8. ¿Bix tu yeʼesil paciencia Jéeoba tiʼ Abrahán yéetel tiʼ Sara?

⁸ Uláakʼ bix u yeʼesik Jéeoba de ke humildeeʼ letiʼe kéen u yeʼes paciencia tiʼ máakoʼ. Letiʼeʼ maʼ tu jáan tsʼíikil le kéen kʼáataʼaktiʼ yéetel respeto baʼaxten ku beetik wa baʼax. Le ka tu yaʼalaj tiʼ Abrahán yaan u xuʼulsik u kaajil Sodoma yéetel Gomorraeʼ tu yuʼubaj yéetel paciencia tuláakal le baʼax tu yaʼalaj Abrahánoʼ (Gén. 18:22-33). Uláakʼ juntéeneʼ Saraeʼ cheʼejnaj le ka aʼalaʼab yaan u yantal juntúul u hijo kex tsʼoʼok u chʼíijloʼ. Kex Jéeoba tu yilaj baʼax tu beeteʼ maʼ tsʼíikilnajiʼ, baʼaxeʼ tu tratartaj yéetel respeto (Gén. 18:10-14).

9. ¿Baʼax jeʼel u kanik le taatatsiloʼob yéetel le ancianoʼob tiʼ Jéeobaoʼ?

⁹ Le taatatsiloʼob yéetel le ancianoʼoboʼ yaan uláakʼ baʼal jeʼel u kankoʼob tiʼ Jéeobaeʼ. Maʼalob ka tuukulnakoʼob tiʼ le kʼáatchiʼobaʼ: «¿Baʼax kin beetik le kéen kʼáataʼak tumen in paalal wa tumen le sukuʼunoʼob baʼaxten bey in beetik wa baʼaxoʼ? ¿Kin jáan ilik wa in tsolnuʼuktikoʼob wa in kʼeykoʼob? ¿Kin wilik wa in naʼatik baʼaxten táan u kʼáatkoʼob?». Jach yaʼab utsil ku taasik ichil le familia yéetel ichil le múuchʼulil u beetaʼal jeʼex u beetik Jéeobaoʼ. Tak beoraaʼ tsʼoʼok k-kanik bix jeʼel k-eʼesik de ke humildeʼon jeʼex Jéeobaeʼ. Beoraaʼ yaan xan k-kaanbal tiʼ jujuntúul máaxoʼob ku chʼaʼchiʼitaʼaloʼob teʼ Bibliaoʼ.

10. ¿Bix u kaʼanskoʼon Jéeoba?

¹⁰ Jéeobaeʼ letiʼe «Máax jach maʼalob u kaʼansajoʼ», le oʼolal utiaʼal u kaʼanskoʼoneʼ ichil le Bibliaoʼ tu beetaj u tsʼíibtaʼal le baʼax tu beetaj jujuntúul máakoʼoboʼ (Isa. 30:20, 21). Jeʼel u páajtal k-kaanbal tiʼ jujuntúul máaxoʼob lúuboʼob utsil tiʼ Jéeoba tumen tu yeʼesoʼob de ke humildeʼob. Jeʼel xan u páajtal k-kaanbal tiʼ le baʼax úuch tiʼ le máaxoʼob tu yeʼesoʼob de ke orgullosoʼoboʼ (Sal. 37:37; 1 Cor. 10:11).

11. ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax tu beetaj Saúloʼ?

¹¹ Tuukulnakoʼon tiʼ le baʼax úuch tiʼ le rey Saúloʼ. Tu táankelmileʼ jach humilde, hasta ku yuʼubik maʼ tu merecertik u tsʼaʼabaltiʼ nukuch meyajoʼob u beete (1 Sam. 9:21; 10:20-22). Chéen baʼaleʼ le ka tsʼoʼok u beetaʼal reyiloʼ suunaj orgullosoil yéetel tu beetaj baʼaloʼob maʼ letiʼ unaj u beetik kaʼachiʼ. Juntéeneʼ maʼ tu yeʼesaj pacienciaiʼ, le oʼolal maʼ tu páaʼtaj u kʼuchul le profeta Samueloʼ. Tu lugar u yeʼesik de ke humilde yéetel u páaʼtik u yilik bix ken u yáantil Jéeoba u kaajaleʼ, tu kʼubaj le tóokbil ofrenda kex maʼ letiʼ kaʼach unaj u beetkiʼ. Yoʼolal le baʼax tu beetaʼ xuʼul u kʼaʼamal tumen Jéeoba yéetel ka máan kʼiineʼ xuʼul u beetik u reyil (1 Sam. 13:8-14). Maʼalob ka kaanbalnakoʼon tiʼ le baʼax úuch tiʼ Saúloʼ. Le oʼolaleʼ mix juntéen unaj k-oksikba k-beet junpʼéel meyaj wa maʼ toʼon unaj k-beetkiʼ.

12. ¿Bix úuchik u yeʼesik Daniel de ke humilde?

¹² Profeta Danieleʼ maʼ tu beetaj jeʼex rey  Saúleʼ. Letiʼeʼ mantatsʼ tu yeʼesaj de ke humilde yéetel mantatsʼ tu kaxtaj u nuʼuktaj Jéeoba. Bey u yeʼesik le ka tu tsolaj tiʼ Nabucodonosor baʼax u kʼáat u yaʼal le baʼax tu wayakʼtoʼ. Profeta Danieleʼ tu yaʼaleʼ chéen yéetel u yáantaj Jéeoba béeychaj u naʼatik le wayakʼoʼ. Le baʼax tu yaʼalaʼ tu yeʼesaj de ke humilde yéetel maases u kʼáat ka alabartaʼak Jéeoba (Dan. 2:26-28). ¿Baʼax k-kanik tiʼ Daniel? K-kanikeʼ maʼ unaj k-kaxtik ka alabartaʼakoʼoniʼ, baʼaxeʼ ka alabartaʼak Jéeoba. Maʼ unaj u tuʼubultoʼoneʼ wa jatsʼuts le discursoʼob k-máansikoʼ bey xan wa jach k-ojel kʼaʼaytajeʼ chéen ku béeytal yoʼolal u yáantaj Jéeoba. Wa bey k-tuukuloʼ k-eʼesik de ke humildeʼon (Fili. 4:13). Tsʼoʼoleʼ k-eʼesik táan xan k-beetik jeʼex Jesúseʼ. Koʼox ilik baʼax tu beetaj letiʼ.

13. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax tu yaʼalaj Jesús tiʼ Juan 5:19, 30?

¹³ Jesúseʼ kex u Hijo Dios yéetel kex minaʼan u kʼebaneʼ mantatsʼ tu kaxtaj u yáantaj Jéeoba (xok Juan 5:19, 30). Mix juntéen tu tuklaj wa unaj u yantaltiʼ le autoridad yaan tiʼ Jéeobaoʼ. Filipenses 2:6 ku yaʼalikeʼ Jesúseʼ «maʼ tu tuklaj u tokik u puesto Diosiʼ wa u ketkuba tu yéeteliʼ». U yojel maʼ tu páajtal u píitmáan tiʼ le autoridad tsʼaʼantiʼ tumen u taataoʼ yéetel mantatsʼ tu yuʼubaj u tʼaan.

14. ¿Baʼax tu yaʼalaj Jesús le ka kʼáataʼabtiʼ junpʼéel baʼal maʼ letiʼ unaj u yaʼalik bix unaj u beetaʼaliʼ?

¹⁴ Kʼaʼajaktoʼon xan le baʼax tu yaʼalaj Jesús tiʼ u maama Santiago yéetel Juanoʼ. U maama le discípuloʼobaʼ tu kʼáataj tiʼ Jesús ka u chaʼa u kutal u paalal tu tséel le kéen yanak tu Reinooʼ, juntúuleʼ tu x-noʼoj yéetel le uláakʼoʼ tu x-tsʼíik. Jesúseʼ tu núukaj tiʼ le koʼoleloʼ chéen u Taata jeʼel u páajtal u yaʼalik máax kun kutal tu x-noʼoj yéetel tu x-tsʼíikeʼ (Mat. 20:20-23). Le baʼax tu yaʼalaʼ ku yeʼesik maʼatech u píitmáan tiʼ le autoridad tsʼaʼantiʼ tumen Jéeobaoʼ. Beyoʼ tu yeʼesaj de ke humilde yéetel mix juntéen ku beetik junpʼéel baʼal wa maʼ aʼalaʼantiʼ tumen Jéeobaiʼ (Juan 12:49). ¿Bix jeʼel k-beetik jeʼex Jesúseʼ?

15, 16. ¿Bix jeʼel k-beetik le baʼax ku yaʼalik 1 Corintios 4:6?

¹⁵ K-eʼesik de ke humildeʼon jeʼex Jesús le kéen k-beet baʼax ku yaʼalik 1 Corintios 4:6. Le tekstoaʼ ku yaʼalik: «Maʼ a píitmáaneʼex tiʼ le baʼaxoʼob tsʼíibtaʼanoʼ». Wa yaan máax ku kʼáatiktoʼon wa baʼaxeʼ maʼ unaj k-jáan núukikiʼ mix k-aʼaliktiʼ chéen le baʼax k-tuklikoʼ. Baʼax unaj k-beetkeʼ letiʼe k-aʼaliktiʼ ka u kaxt baʼax  ku yaʼalik le Biblia yéetel le publicaciónoʼoboʼ. Kéen k-beet beyoʼ k-eʼesik de ke humildeʼon yéetel yaan baʼaxoʼob maʼ k-ojliʼ. Tsʼoʼoleʼ k-eʼesikeʼ le tsolnuʼukoʼob ku tsʼáaik Jéeobaoʼ maas maʼaloboʼob tiʼ le tsolnuʼukoʼob jeʼel k-tsʼáaikoʼ (Apo. 15:3, 4).

¹⁶ Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ wa humildeʼoneʼ yaan k-alabartik Jéeoba. Beoraaʼ yaan k-kanikeʼ wa eʼesik le jatsʼuts modosaʼ yaan u maas kiʼimaktal k-óol yéetel yaan k-bisikba maʼalob yéetel u maasil.

17. ¿Baʼaxten jach kiʼimak u yóol máax humilde?

¹⁷ U yeʼesik máak de ke humildeeʼ jeʼel u yáantaj utiaʼal u maas kiʼimaktal u yóoleʼ. Juntúul máax ku tsʼáaik cuenta jach yaʼab baʼaxoʼob maʼ tu páajtal u beetkeʼ maas jeʼel u tsʼáaik gracias kéen áantaʼakeʼ. Tuukulnakoʼon tiʼ le baʼax úuch le ka tu tsʼakaj Jesús le máakoʼob yaan kaʼach lepra tiʼoboʼ. Kex tu tsʼakaj diez u túulaleʼ chéen juntúul suunaj u tsʼáa u graciasil tiʼ. Le máak suunajoʼ jach humilde tumen u yojel minaʼan uláakʼ máax jeʼel u páajtal u tsʼakikeʼ. Le oʼolal tu tsʼáaj u graciasil tiʼ Jéeoba yéetel tu alabartaj (Luc. 17:11-19).

18. Le máax humildeoʼ, ¿baʼaxten maʼalob u biskuba yéetel u maasil? (Romanos 12:10).

¹⁸ Le máax humildeoʼ jach maʼalob u biskuba yéetel u maasil yéetel séeb u kaxtik maʼalob amigoʼobeʼ. ¿Baʼaxten? Tumen le máax humildeoʼ ku kiʼimaktal u yóol kéen u yil u maasileʼ ku yeʼesik jatsʼuts modosoʼob yéetel maʼ tu tuukul kʼaas tu yoʼolaloʼob. Tsʼoʼoleʼ ku kiʼimaktal u yóol kéen u yil u maasileʼ jach maʼalob u beetkoʼob le meyaj ku tsʼaʼabaltiʼob ichil u kaajal Jéeobaoʼ, le oʼolal ku felicitarkoʼob yéetel ku yeʼesik tsiikil tiʼob (xok Romanos 12:10).

19. ¿Bix juntúul máak orgulloso?

¹⁹ Chéen baʼaleʼ le máax orgulloso wa le máax  jach ku creerkubaoʼ u pʼeek u felicitartik u maasil, u kʼáat ka felicitartaʼak chéen letiʼ. Suuk u compararkuba yéetel u maasil yéetel ka ilaʼak jach chéen letiʼ u yojel u beet jeʼel baʼalakeʼ. Maʼ uts tu tʼaan u kaʼansik u maasiliʼ mix u kʼubéentik meyaj u beetoʼobiʼ. Máax orgullosoeʼ ku tuklikeʼ utiaʼal ka jóokʼok maʼalob le meyajoʼ letiʼ unaj u beetik, tumen u maasileʼ maʼ ten u beet jach jeʼex u kʼáateʼ. U kʼáat ka ilaʼak jach chéen letiʼ importante, yéetel kéen u yil máas maʼalob u beetaʼal le meyaj tumen uláakʼoʼoboʼ ku tsʼíikil (Gál. 5:26). Tsʼoʼoleʼ óoliʼ mix máak u kʼáat u bisuba tu yéetel. Le oʼolaleʼ wa k-tsʼáaik cuenta orgullosoʼoneʼ unaj k-kʼáat óoltik tiʼ Jéeoba ka u yáantoʼon k-kʼex le bix k-tuukuloʼ, beyoʼ maʼ ken k-eʼes le kʼaakʼas modosaʼ (Rom. 12:2).

20. ¿Baʼaxten unaj u yeʼesik máak de ke humilde?

²⁰ Yaaske Jéeoba Dioseʼ jach humilde. Jach chíikaʼan u yeʼesik yoʼolal bix u tratartik le máaxoʼob meyajtikoʼ, le oʼolal toʼoneʼ k-kʼáat k-beet jeʼex letiʼeʼ. Yaʼab tiʼ le máaxoʼob tu meyajtoʼob Dios úuchjeakiloʼ tu yeʼesoʼob xan de ke humildeʼob, toʼon xaneʼ k-kʼáat k-beet jeʼex letiʼobeʼ. Maʼ u tuʼubultoʼoneʼ Jéeobaeʼ ku náajmatik ka k-alabarte yéetel ka k-respetarte (Apo. 4:11). Wa k-beetik tuláakal le baʼax tsʼoʼok k-kanikaʼ Jéeobaeʼ yaan u biskuba t-éetel, tumen letiʼeʼ u yaabiltmaj le máax humildeoʼ.