1, 2. 1) ¿Bix u kʼaabaʼ le kʼiinbesaj ku beetaʼal tiʼ jujunpʼéel luʼumiloʼoboʼ? (Ilawil le cuadro « ¿Baʼax kaʼach le Jubileooʼ?»). 2) ¿Tiʼ baʼax tʼaanaj Jesús tiʼ Lucas 4:16 tak 18?

TIʼ JUJUNPʼÉEL luʼumiloʼobeʼ kéen u chuk 50 años úuchuk junpʼéel baʼal jach kʼaʼanaʼaneʼ ku festejartaʼal tumen le máakoʼoboʼ. Le kʼiinbesaj ku beetkoʼoboʼ kʼaj óolaʼan bey jubileoeʼ. Le festejooʼ ku xáantal junpʼéel kʼiin, junpʼéel semana wa maas tiʼ. Baʼaleʼ yaan horaeʼ mix tu páaʼtaʼal u tsʼoʼokol yéetel séeb u tuʼubsaʼal.

² Teʼ xookaʼ yaan k-tʼaan tiʼ le Jubileo maas kʼaʼanaʼanoʼ. Hasta maas kʼaʼanaʼan tiʼ le Jubileo ku beetaʼal cada 50 años tu kaajil Israeloʼ. Le kʼiinbesaj ku beetik kaʼach le israelitaʼoboʼ ku xáantal junpʼéel jaʼab yéetel ku jáalkʼabtaʼal xan le palitsiloʼoboʼ. ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-naʼatik baʼax oʼolal ku beetaʼal le kʼiinbesajaʼ? Tumen ku kʼaʼajsiktoʼon baʼax tsʼoʼok u beetik Jéeoba utiaʼal maʼ k-palitsiltaʼal mix bikʼin tu kaʼatéen. Jesuseʼ tʼaanaj tiʼ le jáalkʼabilaʼ. Tsʼoʼoleʼ desde teʼ kʼiinoʼobaʼ jeʼel u páajtal k-ilik u yutsil le jáalkʼabil tu yaʼaloʼ (xok Lucas 4:16-18).

3. Jeʼex u yaʼalik Levítico 25:8 tak 12, ¿baʼax utsil tu taasaj tiʼ le israelitaʼob u kʼiinbesajil le Jubileooʼ?

³ Utiaʼal k-naʼatik baʼax tu yóotaj u yaʼal Jesús ka tʼaanaj tiʼ le jáalkʼabiloʼ unaj k-xakʼaltik baʼax tu yaʼalaj Dios ka u beet le israelitaʼob tu añoil le Jubileooʼ. Tu yaʼalajtiʼob: «[Tu] jaʼabil cincuentaeʼ yaan a kʼaʼaytikeʼex kiliʼich jaʼab; leloʼ junpʼéel u jaʼabil u chʼéenel palitsilil, yaan a waʼalikeʼex ka chʼéenek [u palitsiltaʼal] tuláakal u kajnáalil le luʼumoʼ. Tuláakal máak bíin suunak tu yotoch yéetel tu luʼumil» (xok Levítico 25:8-12). Teʼ xook máanikoʼ t-kanaj baʼax utsil ku kʼamik le israelitaʼob kéen u beetoʼob baʼax ku yaʼalik u leyil le Sabadooʼ. Teʼ xookaʼ yaan k-kanik baʼax utsil tu taasajtiʼob u kʼiinbeskoʼob le Jubileooʼ. ¿Bey baʼax utsiloʼob tu taasajtiʼobeʼ? Tukleʼ juntúul israelitaeʼ tu pʼaxuba, utiaʼal  u boʼotik u pʼaaxeʼ anchaj u konik u terrenoʼob. Chéen baʼaleʼ tu kʼiinbesajil le Jubileooʼ ku suʼutultiʼ. Bey túunoʼ le israelitaoʼ ku tiaʼalintik tu kaʼatéen le terrenoʼob tu konoʼ, beyoʼ u paalaleʼ maʼ tu peʼertik u herenciaʼob. Koʼox tuukul tiʼ uláakʼ baʼax suuk u yúuchul kaʼachi, juntúul israelitaeʼ tumen jach nikikbal u pʼaaxeʼ ku konik juntúul tiʼ u paalal bey palitsileʼ wa maʼeʼ ku konkuba letiʼ, beyoʼ ku boʼotik u pʼaax. Pero tu añoil le Jubileooʼ, le máax koʼon bey palitsiloʼ ku suut «tu yotoch». Beyoʼ juntúul palitsileʼ maʼ tu lúubul u yóol tumen u yojel yaan u kʼuchul u kʼiinil u jáalkʼabtaʼal. ¿Máasaʼ lelaʼ ku yeʼesikeʼ Jéeobaeʼ jach ku kanáantik u kaajal?

4, 5. ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-naʼatik baʼax oʼolal kʼiinbesaʼab le Jubileooʼ?

⁴ Koʼox ilik uláakʼ utsil tu taasaj tiʼ le israelitaʼob le Jubileooʼ. Jéeobaeʼ tu yaʼalaj: «Maʼ bíin yanak óotsil ichileʼexiʼ, tumen Yuumtsil a [Dioseʼ], bíin u [bendecirt] le luʼum bíin u tsʼáatech a tiaʼalintoʼ» (Deu. 15:4). ¿Máasaʼ maʼ bey u yúuchul teʼ kʼiinoʼobaʼ? Bejlaʼeʼ máax ayikʼaleʼ ku maas ayikʼaltal, baʼaleʼ máax óotsileʼ u tsʼook ku tsʼaʼabaltiʼ.

⁵ Teʼ kʼiinoʼobaʼ maʼatech k-beetik le baʼax ku yaʼalik le Ley tsʼaʼab tiʼ Moisesoʼ. Le oʼolal bejlaʼeʼ maʼatech k-beetik le baʼaxoʼob ku beetaʼal tu kʼiinbesajil le Jubileo jeʼex u jáalkʼabtaʼal le palitsiloʼoboʼ, u perdonartaʼal pʼaaxoʼob yéetel u suʼutul le terrenoʼoboʼ (Rom. 7:4; 10:4; Efe. 2:15). Chéen baʼaleʼ, ¿baʼaxten kʼaʼabéet k-naʼatik baʼax oʼolal kʼiinbesaʼab úuchjeakil le Jubileooʼ? Tumen ku kʼaʼajsiktoʼon baʼax tsʼoʼok u beetik Jéeoba utiaʼal u jáalkʼabtikoʼon tiʼ le kʼebanoʼ.

6. ¿Baʼaxten unaj k-jáalkʼabtaʼal?

⁶ Tuláakal máak palitsiltaʼan tumen le kʼebanoʼ, le oʼolal unaj u jáalkʼabtaʼal. Yoʼolal le kʼebanoʼ ku chʼíijil máak, ku kʼojaʼantal yéetel tu tsʼookeʼ ku kíimil. K-tsʼáaik cuenta xan jach u palitsiltmoʼon tumen wa k-paktikba tiʼ junpʼéel néeneʼ k-ilik tsʼoʼok u káajal u yuʼuyuchʼpajal k-ich yéetel ku kʼaʼabéettal k-bin tu yiknal doctor tumen k-kʼojaʼantal. Tsʼoʼoleʼ ku yaatal k-óol kéen k-beet baʼax maʼ maʼalobiʼ. Apóstol Pabloeʼ tu yaʼaleʼ palitsiltaʼan tumen «u leyil le kʼeban» yaan tu wíinkliloʼ. Tu yaʼalaj xan: «¡Jach óotsilen! ¿Máax kun jáalkʼabtiken tiʼ le wíinklil táan u bisken tiʼ le kíimiloʼ?» (Rom. 7:23, 24).

7. ¿Baʼax profecíail tu yaʼalaj Isaías yoʼolal le jáalkʼabiloʼ?

 ⁷ Jéeobaeʼ yaan baʼax tu beetaj utiaʼal k-jáalkʼabtaʼal tiʼ le kʼebanoʼ. Lelaʼ chéen jeʼel u béeytal yéetel u yáantaj Jesuseʼ. Maas tiʼ setecientos años táanil tiʼ u taal Jesús way Luʼumeʼ, le profeta Isaíasoʼ tu yaʼalaj yaan u jáalkʼabtaʼal máak, le jáalkʼabilaʼ maas maʼalob tiʼ le ku beetaʼal tu añoil le Jubileooʼ. Tu yaʼalaj: «U [kiliʼich muukʼ] Yuumtsileʼ tiʼ yaan tin wóokʼoleʼ, tumen Yuumtsileʼ tsʼoʼok u junpáaykuntiken; tsʼoʼok u túuxtiken in taas maʼalob péektsiloʼob tiʼ óotsiloʼob, utiaʼal in [líiʼsik] u yóol máaxoʼob yaj u yóoloʼob, utiaʼal in kʼaʼayt jáalkʼabtajil tiʼ máaxoʼob machaʼanoʼob kíimsbil, bey xan yaan u jáalkʼabtaʼal máaxoʼob [palitsiltaʼanoʼob]» (Isa. 61:1). Koʼox ilik tiʼ máax ku yúuchul tʼaan teʼ profecíaaʼ.

8. ¿Máax kun béeykuntik le profecía tu yaʼalaj Isaías yoʼolal le jáalkʼabiloʼ?

⁸ Le profecía tu yaʼalaj Isaíasoʼ káaj u béeytal le maʼ úuch káajak u kʼaʼaytaj Jesusoʼ. Le ka bin teʼ sinagoga yaan tu kaajil Nazaret, le tuʼux líikʼoʼ, tu xokaj tu táan le judíoʼob le profecía tu yaʼalaj Isaíasoʼ. Ka tu yaʼaleʼ letiʼ béeykuntik le profecíaaʼ: «U kiliʼich muukʼ Jéeobaeʼ tiʼ yaan tin wóokʼoleʼ, tumen Dioseʼ tu yéeyajen utiaʼal in tsikbaltik maʼalob péektsil tiʼ le óotsiloʼoboʼ. Tu túuxten utiaʼal in kʼaʼaytik yaan u jáalkʼabtaʼal le máaxoʼob bisaʼanoʼob kʼalbiloʼ yéetel yaan u kaʼa tsʼaʼabal u sáasilil u yich le máaxoʼob chʼóopoʼoboʼ; tu túuxten xan utiaʼal in jáalkʼabtik le máaxoʼob loobiltaʼanoʼoboʼ bey xan utiaʼal in kʼaʼaytik u jaʼabil u kaʼa kʼaʼamal máak tumen Jéeoba» (Luc. 4:16-19). ¿Bix tu béeykuntil Jesús le profecíaaʼ?

9. ¿Tiʼ baʼax ku páaʼtik ka jáalkʼabtaʼak le máakoʼob tu kʼiiniloʼob Jesusoʼ?

⁹ Tu kʼiiniloʼob Jesús káaj u jáalkʼabtaʼal le máakoʼob jeʼex tu yaʼalil profeta Isaías yéetel jeʼex tu xokil Jesucristo juntéenjeakiloʼ. Bey tu yeʼesil le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ, tu yaʼalaj: «Bejlaʼeʼ táan u béeychajal le tsʼíib táant a wuʼuyikeʼexaʼ» (Luc. 4:21). U maas yaʼabil tiʼ le máakoʼob uʼuy le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ táan kaʼach u tsʼíiboltkoʼob u jáalkʼabtaʼaloʼob tiʼ u gobiernoil Roma. Maʼ xaaneʼ ku tuukuloʼob jeʼex le kaʼatúul máak aʼal lelaʼ: «Toʼoneʼ t-tukleʼ letiʼe máax yéeyaʼan utiaʼal u salvartik kaʼach u kaajil Israeloʼ» (Luc. 24:13, 21). K-ojleʼ Jesuseʼ maʼ tu yaʼalaj tiʼ le máaxoʼob tsaypachtik ka u tsʼáaubaʼob tu contra u gobiernoil Romaoʼ, baʼaxeʼ tu yaʼalajtiʼob ka u boʼotoʼob «tiʼ César le baʼaxoʼob utiaʼal Cesaroʼ» (Mat. 22:21). Baʼaleʼ ¿bix úuchik túun u jáalkʼabtik Jesús le máakoʼob teʼ kʼiinoʼoboʼ?

10. ¿Bix jáalkʼabtaʼabik le máakoʼob tumen Jesusoʼ?

¹⁰ Jesús, u Hijo Dioseʼ, taal u jáalkʼabt le máakoʼob tiʼ kaʼapʼéel baʼaloʼ. Yáaxeʼ tiʼ le baʼaxoʼob  maʼ jaajtak ku kaʼansik u nojchil le judíoʼoboʼ. U maas yaʼabil le judíoʼoboʼ palitsiltaʼanoʼob tumen le baʼaxoʼob suuk u beetaʼal bey xan tumen le baʼaxoʼob maʼ jaajtak ku kaʼansaʼal teʼ kʼiinoʼoboʼ (Mat. 5:31-37; 15:1-11). Tsʼoʼoleʼ u nuuktakil le judíoʼoboʼ, máaxoʼob ku yaʼalikoʼob táan u yáantkoʼob le máakoʼob u meyajtoʼob Diosoʼ, chéen kunel baʼax ku beetkoʼob tumen mix letiʼob meyajtik Dios. Letiʼobeʼ maʼ tu kʼamoʼob le Mesíasoʼ mix le baʼaxoʼob tu kaʼansoʼ, le oʼolal maʼ kʼuch u kʼaj óoltoʼob Diosiʼ. Jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaleʼ bey chʼóopoʼobeʼ yéetel maʼ tu yóotoʼob ka jáalkʼabtaʼakoʼob tiʼ le kʼebanoʼ (Juan 9:1, 14-16, 35-41). Baʼaleʼ Jesuseʼ tu yilaj u kaʼansik u jaajil yéetel u kuxtal jeʼex u kʼáat Dioseʼ, beyoʼ tu yeʼesaj tiʼ le máakoʼob kabal u yóoloʼoboʼ jeʼel u páajtal u jáalkʼabtaʼaloʼob tiʼ le kaʼansajoʼob maʼ jaajtakoʼ (Mar. 1:22; 2:23–3:5).

11. ¿Baʼax uláakʼ tu beetaj Jesús utiaʼal u jáalkʼabtik máak?

¹¹ U kaʼapʼéel bix úuchik u jáalkʼabtik Jesús le máakoʼoboʼ, letiʼe ka tu tsʼáaj u kuxtal utiaʼal u jáalkʼabtik tuláakal máak tiʼ le kʼebanoʼ. Yoʼolal leloʼ le máaxoʼob ku tsʼáaik u fejoʼob tiʼ u kuxtal Jesús tu kʼuboʼ ku perdonartaʼal u kʼebanoʼob yéetel ku kuxtaloʼob jeʼex u kʼáat Dioseʼ (Heb. 10:12-18). Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Wa ka jáalkʼabtaʼaleʼex tumen le Paaloʼ, jach tu jaajil yaan a pʼáatleʼex jáalkʼabil» (Juan 8:36). Le jáalkʼabil ku tsʼáaik Jesusoʼ maas maʼalob tiʼ le ku yantal tu kʼiinil le israelitaʼob kéen kʼiinbesaʼak u añoil le Jubileooʼ. ¿Baʼaxten? Tumen kex ku jáalkʼabtaʼal juntúul palitsil teʼ año jeʼeloʼ jeʼel u páajtal u kaʼa palitsiltaʼaleʼ, tsʼoʼoleʼ yaan u kʼuchul u kʼiinil u kíimil.

12. ¿Máaxoʼob yáax kʼam u yutsil le jáalkʼabil tu tsʼáaj Jesusoʼ?

¹² Tu kʼiinil le Pentecostés tiʼ u añoil 33, Jéeobaeʼ tu wekaj kiliʼich muukʼ yóokʼol le apostoloʼoboʼ bey xan tu yóokʼol uláakʼ máakoʼob chúukaʼan u yóoloʼob. Letiʼeʼ tu máatoʼob bey u paalaloʼobeʼ yéetel ka máan kʼiineʼ kuxkíintaʼaboʼob utiaʼal u binoʼob kaʼan. Teʼeloʼ yaan u múul gobernaroʼob yéetel Jesús (Rom. 8:2, 15-17). Letiʼob yáax kʼam le utsil ku taasik le jáalkʼabil tu yaʼalaj Jesús le tiaʼan tu sinagogail Nazaretoʼ. Xuʼul u palitsiltaʼaloʼob tumen le baʼaxoʼob maʼ jaajtak ku kaʼansik u nuuktakil le judíoʼoboʼ bey xan tumen le baʼaloʼob suuk u beetkoʼoboʼ. Jáalkʼabtaʼaboʼob xan tiʼ le baʼax beetik u kíimil máakoʼ: le kʼebanoʼ. Le baʼax tu beetaj Jéeoba utiaʼal u jáalkʼabtik máak tiʼ le kʼebanoʼ káaj tu añoil 33 le ka weʼek kiliʼich muukʼ tu yóokʼol le máaxoʼob kun binoʼob kaʼanoʼ, yéetel yaan u tsʼoʼokol tu tsʼoʼokbal le Mil Años kun Reinar Cristooʼ. ¿Baʼax utsiloʼob táan k-kʼamik, yéetel baʼax utsiloʼob kun  seguer k-kʼamik tak tu taal u tsʼoʼokbal le Mil Años kun Reinar Cristooʼ?

13, 14. ¿Máaxoʼob uláakʼ kʼamik u yutsil le jáalkʼabil tu yaʼalaj Jesusoʼ?

¹³ Ichil le «uláakʼ tamanoʼob» kabal u yóoloʼob tu yaʼalaj Jesusoʼ táakaʼan u millonesil máakoʼob ku taaloʼob tiʼ jejeláas luʼumiloʼob (Juan 10:16). Letiʼobeʼ maʼ yéeyaʼanoʼob tumen Jéeoba utiaʼal u reinaroʼob yéetel Jesús teʼ kaʼanoʼ, baʼaxeʼ jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ yaan u pʼáatloʼob kuxtal utiaʼal mantatsʼ way Luʼumeʼ. ¿Letiʼe wa le baʼax k-tsʼíiboltikoʼ?

¹⁴ U jaajileʼ táan k-kʼamik jujunpʼéel tiʼ le utsiloʼob yaan xan tiʼ le máaxoʼob kun binoʼob kaʼanoʼ. Jeʼel u páajtal k-kʼáatik ka perdonartaʼak k-kʼebaneʼ, lelaʼ chéen jeʼel u béeytal wa k-eʼesik yaan k-fe tiʼ le u kuxtal Jesús tu kʼuboʼ. Kéen perdonartaʼak k-kʼebaneʼ ku yantaltoʼon junpʼéel toj kuxtal tu táan Dios yéetel maʼ chiʼichnak k-concienciaiʼ (Efe. 1:7; Apo. 7:14, 15). Tsʼoʼoleʼ maʼ palitsiltaʼanoʼon tumen le kaʼansajoʼob maʼ jaajtak k-creertik kaʼachoʼ. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Yaan a kʼaj óoltikeʼex le jaajoʼ, le jaaj túunoʼ yaan u jáalkʼabtikeʼex» (Juan 8:32). ¡Jach kiʼimak k-óol yoʼolal le jáalkʼabil yáantoʼonoʼ!

15. ¿Baʼax clase jáalkʼabil kun antal tiʼ máak maʼ tun xáantal, yéetel baʼax bendicioniloʼob ken k-kʼame?

¹⁵ Maʼ tun xáantaleʼ le jáalkʼabil kun antaltoʼonoʼ maas maʼalob. Jesuseʼ jach taʼaytak u xuʼulsik le religionoʼob maʼatech u kaʼanskoʼob u jaajiloʼ bey xan le kʼasaʼan gobiernoʼob beetik u muʼyaj wíinikoʼ. Dioseʼ yaan u kanáantik le «junmúuchʼ yaʼabkach máakoʼob» meyajtikoʼ  yéetel yaan u bendecirkoʼob kéen kuxlakoʼob teʼ túumben luʼumoʼ (Apo. 7:9, 14). Tsʼoʼoleʼ yaan u kuxkíintik u millonesil máakoʼob, letiʼob xaneʼ yaan u tsʼaʼabaltiʼob u páajtalil u jáalkʼabtaʼaloʼob tiʼ le kʼeban tu máansajtoʼon Adanoʼ (Bax. 24:15).

16. Tu yáamil le mil añosoʼ, ¿bix le jáalkʼabil kun antal tiʼ máakoʼ?

¹⁶ Tu yáamil le Mil Años kun Reinar Cristooʼ, letiʼ yéetel le máaxoʼob kun gobernar tu yéeteloʼ yaan u yáantajoʼob utiaʼal u luʼsaʼal le kʼeban tu wíinklil máakoʼ, tsʼoʼoleʼ yaan u yáantkoʼob le máakoʼob u kaʼa bisubaʼob yéetel Diosoʼ. Le baʼax kun úuchlaʼ chíikaʼan tiʼ bix u jáalkʼabtaʼal le palitsiloʼob teʼ Jubileo ku kʼiinbesaʼal kaʼach tu kaajil Israeloʼ. Tuláakal le máaxoʼob kun chúukpajal u yóoloʼob tiʼ Jéeobaoʼ yaan u pʼáatal minaʼan u kʼebanoʼob. ¡Bey kun pʼáatal minaʼan kʼebanoʼ!

17. Jeʼex u yaʼalik Isaías 65:21 tak 23, ¿bix le kuxtal kun antal tiʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ? (Ilawil le dibujo yaan tu yáax táan juʼunil le revistaaʼ).

¹⁷ Tu tsʼíibil Isaías 65:21 tak 23 (xoke) ku yaʼalaʼal bix le kuxtal kun antal way Luʼumoʼ. Le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ yaʼab meyaj ken u beetoʼob, maʼ chéen máansaj kʼiin ken u beetoʼobiʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le meyaj ken u beetoʼoboʼ yaan u taasik kiʼimak óolal tiʼob. K-ojleʼ kéen tsʼoʼokok le mil añosoʼ tuláakal «le baʼaloʼob beetaʼanoʼoboʼ maʼ kun seguer u palitsiltaʼaloʼob tumen le kʼeban yéetel le kíimiloʼ, baʼaxeʼ yaan u yantaltiʼob u kiʼichkelem jáalkʼabtajil u paalal Dios» (Rom. 8:21).

18. ¿Baʼax eʼesik ichil junpʼíit kʼiineʼ jach yaan u kiʼimaktal k-óol?

¹⁸ Tu kʼiinil le israelitaʼoboʼ Jéeobaeʼ tu yilaj u yantal tiempo utiaʼal u meyajoʼob bey xan u jeʼeleloʼob. Bey ken u beetil xan yéetel le máaxoʼob kun kuxtaloʼob tu yáamil le Mil Años kun Reinar Cristooʼ. Wa k-kʼáat ka yanaktoʼon kiʼimak óolal desde bejlaʼa, bey xan teʼ túumben luʼumoʼ jach kʼaʼabéet k-adorartik Dios yéetel u jaajil k-óol. Tuláakal túun le máaxoʼob kun chúukpajal u yóoloʼoboʼ yaan u kiʼimaktal u yóoloʼob tumen yaan u adorartikoʼob Dios yéetel tumen yaan xan u taasik kiʼimak óolal tiʼob le meyaj ken u beetoʼoboʼ.