1, 2. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax úuch tiʼ sukuʼun Angelitooʼ?

¿LÍIʼSAʼABECH wa ichil u kaajal Jéeoba? Kex beyoʼ unaj a kʼaʼajsikeʼ maʼ heredarbil u beetaʼal u biskuba máak yéetel Jéeobaiʼ. Le oʼolal cada máak unaj u yilik u amigotik Jéeoba kex líiʼsaʼab ichil u kaajal Dios wa maʼ.

² Koʼoneʼex ilik baʼax úuch tiʼ juntúul sukuʼun. Angelitoeʼ líiʼsaʼab ichil u kaajal Jéeoba. Tu paalileʼ ku yuʼubik maʼ u jach yaabiltmaj Diosiʼ. Ku yaʼalik: «Teneʼ kin meyajtik Jéeoba tumen bey in wilik u beetik in papá yéetel in maamaoʼ». Chéen baʼaleʼ Angelitoeʼ káaj u jóoʼsik u súutukil utiaʼal u xokik le Bibliaoʼ yéetel u tuukul tiʼ le baʼax ku xokikoʼ. Tsʼoʼoleʼ káaj xan u maas orar tiʼ Jéeoba. Letiʼeʼ ku yaʼalik baʼax utsil tu taasajtiʼ: «Tin tsʼáaj cuentaeʼ chéen jeʼel u páajtal in yaabiltik Jéeoba wa in kʼaj óol tubeeleʼ». Le baʼax úuchtiʼoʼ ku beetik k-tuukul tiʼ le kaʼapʼéel kʼáatchiʼobaʼ: ¿U creertik máak yaan Dioseʼ u kʼáat wa u yaʼal u kʼaj óol tubeel? ¿Bix jeʼel k-kʼaj óoltik tubeeleʼ?

3. ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal u kʼaj óoltaʼal Jéeoba tubeel?

³ Yaan horaeʼ k-tuklik k-kʼaj óol Jéeoba tumen k-ojel u kʼaabaʼ, k-ojel jujunpʼéel baʼaxoʼob u yaʼalmaj yéetel u beetmaj. ¿U kʼáat wa túun u yaʼal k-kʼaj óol tubeel? Maʼ, tumen utiaʼal k-kʼaj óoltik tubeeleʼ kʼaʼabéet k-jóoʼsik tiempo utiaʼal k-kaanbal tiʼ letiʼ bey xan tiʼ u jatsʼuts modos. Wa k-beetik beyoʼ yaan k-naʼatik baʼaxten ku yaʼalik wa ku beetik jujunpʼéel baʼaloʼob.  Yaan xan k-ojéeltik wa uts tu tʼaan baʼaxoʼob k-tuklik yéetel k-beetik. Bey túunoʼ kéen k-naʼat baʼax ku páaʼtik Jéeoba ka k-beeteʼ unaj k-beetik tu séebaʼanil.

4. ¿Baʼax utsil jeʼel u taasiktoʼon wa k-xakʼaltik bix úuchik u biskuba yéetel Jéeoba jujuntúul máaxoʼob ku chʼaʼchiʼitaʼal teʼ Bibliaoʼ?

⁴ Maʼ xaaneʼ yaan máaxoʼob jeʼel u yaʼalikoʼobtoʼon baʼal yéetel jeʼel u kʼuuxiloʼob kéen u yiloʼob táan k-tsʼáaik k-óol k-meyajt Jéeoba yéetel kéen u yiloʼob tsʼoʼok u káajal k-bin muchʼtáambaleʼ. Baʼaleʼ wa k-kʼubik k-óol tiʼ Dioseʼ maʼ ten u pʼatoʼon. Leloʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal u káajal k-bisikba tu yéetel mantatsʼ. ¿Jach wa tu jaajil jeʼel k-kʼaj óoltik tubeel Dioseʼ? Jeʼeleʼ. Bey u yeʼesik u kuxtal Moisés yéetel rey Davidoʼ. Koʼoneʼex ilik baʼax tu beetoʼob utiaʼal u jach biskubaʼob yéetel Jéeoba, bix úuchik u kʼaj óoltikoʼob tubeel yéetel bix jeʼel k-beetik jeʼex letiʼobeʼ.

5. ¿Baʼax tu beetaj Moisés?

⁵ Moiseseʼ tu beetaj le baʼax tu kanoʼ. Moiseseʼ 40 años yaantiʼ ka tu chʼaʼtuklaj u meyajtik Dios yéetel le hebreoʼoboʼ. Letiʼeʼ «maʼ tu yóotaj ka aʼalaʼak wa u paal u hija Faraoniʼ» (Heb. 11:24). Moiseseʼ tu pʼataj tuláakal le baʼax yaan kaʼach tiʼ utiaʼal u meyajtik Jéeobaoʼ. Kex u yojel yaan u pʼektaʼal tumen Faraoneʼ tu chʼaʼtuklaj u yáantik le hebreoʼob palitsiltaʼanoʼob Egiptooʼ. Tsʼoʼoleʼ Faraoneʼ rey kaʼachi yéetel bey dios u yilaʼaleʼ. Jeʼex k-ilkoʼ Moiseseʼ muʼukʼaʼan u fe yéetel u kʼubmaj u yóol tiʼ Jéeoba. Tumen tu jach kʼubaj u yóol tiʼ Jéeobaeʼ maʼ xuʼul u biskuba tu yéeteliʼ (Pro. 3:5).

6. ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax tu beetaj Moisesoʼ?

⁶ ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax tu beetaj Moisesoʼ? K-kanikeʼ tuláakloʼon yaan u kʼuchul u yorail k-chʼaʼtuklik wa yaan k-meyajtik Jéeoba yéetel wa yaan k-táakpajal ichil u kaajal. Utiaʼal k-meyajtik Jéeobaeʼ yaan u kʼaʼabéettal k-pʼatik jujunpʼéel baʼaloʼob jatsʼuts k-ilik yéetel maʼ xaaneʼ yaan k-pʼektaʼal. Baʼaleʼ wa k-kʼubik k-óol tiʼ Jéeobaeʼ yaan u yáantkoʼon.

7, 8. ¿Baʼaxoʼob tu sen kanaj Moisés tiʼ Jéeoba?

⁷ Moiseseʼ maʼ xuʼul u kaanbal tiʼ u jatsʼuts modos Jéeobaiʼ yéetel maʼ xuʼul u beetik baʼax ku yaʼalikiʼ. Le ka aʼalaʼab tiʼ Moisés tumen Jéeoba ka u jóoʼs u kaajil Israel tu luʼumil Egiptoeʼ, sajakchaji yéetel tu yaʼalaj maʼ tu páajtal u beetik. Jéeobaeʼ tu naʼataj bix u yuʼubikuba yéetel tu chʼaʼaj óotsilil tiʼ (Éxo. 4:10-16). Le oʼolal Moiseseʼ béeychaj u bin u yaʼal tiʼ Faraón baʼax kun úuchultiʼ wa maʼ tu beetik baʼax ku yaʼalik Jéeoba. Tsʼoʼoleʼ tu yilaj u páajtalil Jéeoba le ka tu jáalkʼabtaj le israelitaʼob yéetel le ka tu xuʼulsaj Faraón paʼteʼ yéetel u soldadoʼob teʼ Chak Kʼáaʼnáaboʼ (Éxo. 14:26-31; Sal. 136:15).

⁸ Ka tsʼoʼok u jóoʼsaʼal le israelitaʼob tu luʼumil Egipto tumen Moisesoʼ, yaʼab u téenel tu quejartubaʼob tu contra Jéeoba. Moiseseʼ tu yilaj bix úuchik u yeʼesik paciencia Jéeoba tiʼ le israelitaʼob tuláakal le años tiaʼanoʼob teʼ desiertooʼ (Sal. 78:40-43). Uláakʼ baʼax tu yileʼ letiʼe kabal óolal tu yeʼesaj Jéeobaoʼ. Juntéenjeakeʼ Moiseseʼ tu kʼáatajtiʼ maʼ xuʼulsik le israelitaʼoboʼ, tumen kabal u yóoleʼ tu beetaj baʼax kʼáataʼabtiʼ (Éxo. 32:9-14).

9. Jeʼex u yeʼesik Hebreoʼob 11:27, ¿bix tu bisiluba Moisés yéetel Jéeoba?

⁹ Ka tsʼoʼok u jóoʼsaʼal le israelitaʼob tu luʼumil Egiptooʼ, Moiseseʼ jach tu bisuba maʼalob yéetel Jéeoba, hasta bey ku yilkeʼ (xok Hebreoʼob 11:27). Le oʼolal le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le kéen tʼaanak Jéeoba kaʼach yéetel Moiseseʼ, ku tʼaan bey jeʼex u beetik juntúul máak yéetel u yéet máakileʼ» (Éxo. 33:11, TNM).

10. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-kʼaj óoltik tubeel Jéeoba?

 ¹⁰ ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le bix tu bisiluba Moisés yéetel Jéeobaoʼ? Ku kaʼansiktoʼoneʼ wa k-kʼáat kʼaj óolt Jéeoba tubeeleʼ, unaj k-ojéeltik bix u modos yéetel k-beetik baʼax u kʼáat. ¿Baʼax túun u kʼáat Jéeoba ka k-beet teʼ kʼiinoʼobaʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «U kʼáat ka toʼokok tuláakal máakoʼob yéetel ka kʼuchuk u chúukaʼan kʼaj óoltoʼob le jaajoʼ» (1 Tim. 2:3, 4). Lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ utiaʼal k-beetik baʼax ku yaʼalikeʼ kʼaʼabéet k-kaʼansik tiʼ u maasil baʼax uts tu tʼaan.

11. ¿Bix u yáantkoʼon k-maas kʼaj óolt Jéeoba k-kaʼansik u maasil máakoʼob?

¹¹ Kéen k-kaʼans u maasil yoʼolal Jéeobaeʼ k-maas kʼaj óoltik xan. K-ilik bix u chʼaʼik óotsilil Jéeoba kéen u nuʼuktoʼon yiknal le máaxoʼob uts u puksiʼikʼaloʼoboʼ (Juan 6:44; Bax. 13:48). Kéen k-il bix u kʼexik u kuxtal k-xoknáaloʼob yéetel bix u pʼatkoʼob le baʼaloʼob kʼaastak suuk u beetkoʼoboʼ, k-ilik bukaʼaj u páajtalil u Tʼaan Dios (Col. 3:9, 10). Tsʼoʼoleʼ kéen k-il bix u tsʼáaik tiempo Jéeoba tiʼ le máakoʼob utiaʼal u kʼaj óoltaʼal yéetel utiaʼal u kʼexik u kuxtaloʼoboʼ, k-ilik bukaʼaj nojchil u paciencia (Rom. 10:13-15).

12. Jeʼex u yaʼalik Éxodo 33:13, ¿baʼax tu kʼáataj Moisés tiʼ Jéeoba, yéetel baʼaxten?

¹² Moiseseʼ tu kanáantaj maʼ u xuʼulul u biskuba yéetel Jéeoba. Moiseseʼ tu beetaj yaʼab milagroʼob yéetel le páajtalil tsʼaʼabtiʼ tumen Diosoʼ. Kex beyoʼ tu kʼáat óoltaj tiʼ Jéeoba ka áantaʼak u maas kʼaj óolt tubeel (xok Éxodo 33:13, TNM). Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ maas tiʼ 80 años yaan tiʼ Moisés, kex beyoʼ u yojel yaʼab u bin u kaanbal tiʼ Jéeoba, u kiʼichkelem Taata.

13. ¿Bix k-eʼesik maʼ k-kʼáat ka xuʼuluk k-bisikba yéetel Jéeobaiʼ?

¹³ ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax tu beetaj Moisesoʼ? K-kanikeʼ kex jeʼel bukaʼaj tiempo káajak k-meyajtik Jéeobaeʼ unaj k-kanáantik maʼ u xuʼulul k-bisikba tu yéetel. Kéen orarnakoʼon tiʼ letiʼeʼ k-eʼesik maʼ k-kʼáat ka xuʼulul k-bisikba tu yéeteliʼ.

14. ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-orar utiaʼal k-maas bisikba yéetel Jéeoba?

¹⁴ Wa k-tsikbal mantatsʼ yéetel k-amigoʼobeʼ yaan k-bisikba maʼalob tu yéeteloʼob. Le oʼolaleʼ utiaʼal k-bisikba maʼalob yéetel Jéeobaeʼ maʼ unaj k-sajaktal k-tsikbalttiʼ baʼax k-tuklik yéetel bix k-uʼuyikbaiʼ (Efe. 6:18). Krista, juntúul kiik kajaʼan Turquíaeʼ, ku yaʼalik: «Kéen in tsikbalt tiʼ Jéeoba baʼax kin tuklik yéetel kéen in wil bix u yáantkeneʼ, kin maas yaabiltik yéetel kin maas kʼubik in wóol tiʼ. In wilik bix u núukik in oracionoʼobeʼ ku yáantken in wil bey in Taata yéetel in Amigoeʼ».

15. ¿Baʼax tu yaʼalaj Jéeoba yoʼolal rey David?

¹⁵ Ka síij rey Davideʼ u taataʼob yéetel u maasil israelitaʼobeʼ ku adorartikoʼob Jéeoba. Davideʼ maʼ tu adorartaj Jéeoba chéen tumen bey kaʼansaʼabiktiʼ tumen u taataʼoboʼ, baʼaxeʼ letiʼ tu tsʼáaj u yóol u jach bisuba maʼalob tu yéetel. Le oʼolal yaabiltaʼab tumen Jéeoba, hasta tu yaʼaleʼ «jach ku lúubul utsil tiʼ» (Bax. 13:22). ¿Baʼax áant David utiaʼal u biskuba jach maʼalob yéetel Jéeoba?

16. ¿Baʼax tu kanaj David tiʼ Jéeoba yoʼolal le baʼaxoʼob u beetmoʼ?

¹⁶ Davideʼ kaanbalnaj tiʼ Jéeoba yoʼolal le baʼaxoʼob u beetmoʼ. Tu táankelmileʼ xáanchaj táan u kanáantik u yalakʼ tamanoʼob u taata. Maʼ xaaneʼ teʼ kʼiinoʼoboʼ káaj u tuukul tiʼ le baʼaxoʼob u beetmaj Jéeobaoʼ. Jeʼex kéen u pakt le kaʼan de áakʼaboʼ maʼ chéen ku yilik le yaʼabkach eekʼoʼoboʼ, baʼaxeʼ ku tuukul tiʼ u jatsʼuts modos le máax beetmiloʼoboʼ. Le oʼolal  Davideʼ tu tsʼíibtaj: «Le kaʼanoʼoboʼ ku kʼaʼaytikoʼob u nojbeʼenil [Jajal Dios]; tu yoʼolal baʼaxoʼob u beetmoʼ ku tʼaan u nakʼ kaʼan» (Sal. 19:1, 2). Tsʼoʼoleʼ kéen tuukulnak yoʼolal bix beetaʼanil wíinikeʼ ku tsʼáaik cuenta bukaʼaj u naʼat Jéeoba (Sal. 139:14). Hasta mix baʼal u yuʼubikuba kéen joʼopʼok u jach tuukul tiʼ le baʼaloʼob talamtak u beetmaj Jéeobaoʼ (Sal. 139:6).

17. ¿Baʼax jeʼel k-kanik wa k-tuukul tiʼ le baʼaxoʼob u beetmaj Jéeobaoʼ?

¹⁷ ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax tu beetaj Davidoʼ? Ku kaʼansiktoʼon unaj k-tuukul tiʼ le baʼaxoʼob u beetmaj Diosoʼ. Maʼ chéen unaj k-kajtal teʼ yóokʼol kaab u siimajtoʼon Jéeobaoʼ, baʼaxeʼ unaj k-jóoʼsik u súutukil utiaʼal k-tuukul tiʼ bukaʼaj jatsʼutsil le baʼaxoʼob u beetmoʼ. Kéen k-pakt le baʼaxoʼob yaan t-baʼpach u beetmaj Diosoʼ unaj k-tuklik baʼax ku kaʼansiktoʼon tu yoʼolal. Jeʼex le xíiwoʼob yéetel le cheʼoboʼ bey xan le baʼalcheʼob yéetel wíinikoʼ. Wa k-beetkeʼ sáamsamal ken k-kan jatsʼuts baʼaloʼob yoʼolal Jéeoba, k-Taata jach u yaabiltmoʼonoʼ (Rom. 1:20). Tsʼoʼoleʼ sáamsamal kun bin u maas nojochtal le yaabilaj k-uʼuyik tu yoʼolaloʼ.

18. Jeʼex u yeʼesik le Salmo 18, ¿baʼax tu tsʼáaj cuenta David?

¹⁸ Davideʼ tu yilaj bix áantaʼabik tumen Jéeoba. Le ka tu kíimsaj juntúul león yéetel juntúul oso taak u jaantkoʼob u yalakʼ tamanoʼob u papaeʼ, Davideʼ tu yaʼaleʼ chéen yoʼolal u yáantaj Jéeoba páajchaj u beetik. Le ka tu kíimsaj Goliat xaneʼ jach tu tsʼáaj cuenta Jéeoba nuʼukt utiaʼal u ganar (1 Sam. 17:37). Tsʼoʼoleʼ tu yilaj xan bix áantaʼabik utiaʼal u púutsʼul tiʼ le kʼasaʼan rey Sauloʼ (Sal. 18, u joʼol xookil le tekstooʼ, TNM). Juntúul máak kaʼanal u yicheʼ jeʼel u tuklik chéen tu juunal páajchaj u beetik tuláakal le baʼaloʼobaʼ. Baʼaleʼ Davideʼ kabal u yóol, le oʼolal tu yilaj bix úuchik u yáantaʼal tumen Jéeoba ichil tuláakal u kuxtal (Sal. 138:6).

19. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon u kuxtal David?

¹⁹ ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon u kuxtal David? Ku kaʼansiktoʼoneʼ le kéen k-kʼáat u yáantaj Jéeobaeʼ unaj k-ilik jach bix u yáantkoʼon yéetel baʼax kʼiin ku beetik. Wa kabal k-óol yéetel k-kʼaʼajsik maʼ tu páajtal k-beetik tuláakal baʼal chéen t-juunaleʼ yaan k-tsʼáaik cuenta bix u yáantkoʼon yéetel bix u tsʼáaik baʼaxoʼob kʼaʼabéettoʼon. Tsʼoʼoleʼ wa k-tsʼáaik cuenta bix u yáantkoʼoneʼ yaan k-maas yaabiltik. Lelaʼ bey u yeʼesik le baʼax úuch tiʼ Isaakoʼ, juntúul sukuʼun kajaʼan Fiyi úuch joʼopʼok u meyajtik Jéeoba. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Kéen in kʼaʼajs baʼaxoʼob tsʼoʼok u sen úuchulteneʼ kin tsʼáaik cuenta bix tsʼoʼok u yáantken Jéeoba desde ka káaj in xokik le Bibliaoʼ. Leloʼ ku beetik in maas creertik jach tu jaajil yaan Jéeoba».

20. ¿Baʼax utsil tu kʼamaj David úuchik u biskuba maʼalob yéetel Jéeoba, yéetel baʼax ku kaʼansiktoʼon?

²⁰ Davideʼ tu yeʼesaj u jatsʼuts modos Jéeoba. Dioseʼ tu beetoʼon yéetel u páajtalil k-eʼesik u jatsʼuts modos (Gén. 1:26). Wa k-maas kaanbal tiʼ u jatsʼuts modos Jéeobaeʼ yaan u páajtal k-eʼesik ichil k-kuxtal jeʼex u yeʼesik letiʼoʼ. Davideʼ jach u kʼaj óol kaʼach Jéeoba, u yojel bix u tratartik le máakoʼoboʼ le oʼolal bey úuchik u tratartik xan u maasiloʼ. Tuukulnakoʼon tiʼ junpʼéel baʼax úuch tu kuxtal rey David. Letiʼeʼ kʼebanchaj tu táan Jéeoba tumen núupkʼebanchaj yéetel Bat-Seba yéetel tu túuxtaj kíimsbil u yíicham. Chéen baʼaleʼ Jéeobaeʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼ ka tu perdonartaj (2 Sam. 11:1-4, 15). ¿Baʼaxten perdonartaʼabi? Tumen Davideʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼ uláakʼ máakoʼob jeʼex u beetik Jéeobaeʼ. Jeʼex k-ilkoʼ Davideʼ jach maʼalob úuchik u biskuba  yéetel Jéeoba. Le oʼolal jach yaabiltaʼab tumen u kaajil Israel, tsʼoʼoleʼ Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ uláakʼ u reyiloʼob Israel kʼaʼabéet u kuxtaloʼob jeʼex letiʼeʼ (1 Rey. 15:11; 2 Rey. 14:1-3).

21. Jeʼex u yaʼalik Efesoiloʼob 4:24 yéetel 5:1, ¿baʼax utsiloʼob k-kʼamik wa k-eʼesik u jatsʼuts modos Dios?

²¹ ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax tu beetaj Davidoʼ? K-kanikeʼ unaj k-eʼesik u jatsʼuts modos Dios. Wa k-beetkeʼ yaan k-kʼamik utsiloʼob yéetel yaan k-kʼaj óoltik tubeel. Tsʼoʼoleʼ kéen k-eʼes u jatsʼuts modoseʼ k-eʼesik jach tu jaajil u paalaloʼon (xok Efesoiloʼob 4:24; 5:1).

22, 23. ¿Bix kun bintoʼon wa k-beetik le baʼax k-kanik yoʼolal Jéeobaoʼ?

²² Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ, k-kʼaj óoltik Jéeoba kéen tuukulnakoʼon tiʼ le baʼaxoʼob u beetmoʼ yéetel kéen k-xakʼalxokt le Bibliaoʼ. Le Bibliaoʼ ku tʼaan tiʼ máaxoʼob chúukpaj u yóol u meyajtoʼob Dios, jeʼex Moisés yéetel Davidoʼ. Toʼoneʼ jeʼel xan u páajtal k-beetik jeʼex letiʼoboʼ. Jéeobaeʼ yaʼab baʼax tsʼoʼok u tsʼáaiktoʼon utiaʼal k-kʼaj óoltik. Le oʼolal unaj k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-kʼaj óoltik tubeel.

²³ U jaajileʼ mix bikʼin kun xuʼulul k-kaanbal tiʼ Jéeoba (Ecl. 3:11). Maʼ chéen unaj k-aʼalik k-kʼaj óol tubeel Diosiʼ, baʼaxeʼ kʼaʼabéet k-tuklik bix u yáantkoʼon le baʼaxoʼob k-ojel tu yoʼolaloʼ. Wa k-beetik le baʼaxoʼob k-kanik tu yoʼolal Dios yéetel k-ilik u yantaltoʼon u jatsʼuts modoseʼ, letiʼeʼ yaan u náatsʼal t-iknal (Sant. 4:8). Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ mix bikʼin ken u xúumpʼat le máaxoʼob ku natsʼkubaʼob tu yiknaloʼ.