1-3. ¿Baʼaxoʼob beetik k-okʼol teʼ kʼiinoʼobaʼ?

 ¿KʼAJAʼAN wa tech baʼax kʼiin ka tsʼok okʼolnajech? Yaan horaeʼ k-okʼol tumen jach kiʼimak k-óol, chéen baʼaleʼ maases k-okʼol tumen yaan baʼax beetik k-muʼyaj. Yaan horaeʼ k-okʼol tumen kíim juntúul máax jach k-yaabiltmaj. Lorilei, * juntúul kiik kajaʼan Estados Unidoseʼ, tu yaʼalaj: «Yaan horaeʼ jach ku náakʼalten úuchik u kíimil in hija. Le oʼolal kin wuʼuyik bey mix baʼal jeʼel u líiʼsik in wóoleʼ, hasta bey táan u yeʼetsʼel in puksiʼikʼaleʼ».

² Yaan uláakʼ baʼaxoʼob jeʼel u beetik k-okʼoleʼ. Hiromi, juntúul precursora kajaʼan Japóneʼ, tu yaʼalaj: «Yaan horaeʼ jach ku lúubul in wóol tumen le máakoʼoboʼ maʼ tu kʼamkoʼob le baʼax k-kʼaʼaytikoʼ. Le oʼolaleʼ yaan horaeʼ ku joʼopʼol in wokʼol yéetel kin sen kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u yáanten in kaxt juntúul máax taak u kaanbal».

³ ¿Máasaʼ yaan kʼiineʼ bey k-uʼuyikba jeʼex le kiikoʼobaʼ? (1 Ped. 5:9). Loʼobaleʼ toʼoneʼ k-kʼáat k-meyajt Jéeoba yéetel kiʼimak óolal, chéen baʼaleʼ yaan kʼiineʼ yaan baʼaxoʼob beetik k-okʼol. Jeʼex u kíimil juntúul máax jach k-yaabiltmoʼ, u lúubul k-óol wa le u tsʼaʼabal a pruebail le fe yaantoʼonoʼ (Sal. 6:6; 100:2). ¿Baʼax jeʼel k-beetik wa k-uʼuyikba beyoʼ?

4. ¿Baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

⁴ Jach jeʼel u yáantkoʼon u ejemplo Jesúseʼ. Letiʼeʼ yaan kʼiineʼ tumen jach yaachajaʼan u yóoleʼ «káaj u yáalal u jaʼil u yich» (Juan 11:35; Luc. 19:41; 22:44; Heb. 5:7). Teʼ xookaʼ yaan k-ilik baʼaxoʼob beet u yokʼol Jesús, baʼax ku kaʼansiktoʼon úuchik u yokʼol, baʼax k-kanik tiʼ Jéeoba yéetel baʼax jeʼel u yáantkoʼon wa yaan baʼax beetik k-okʼoleʼ.

5. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon yoʼolal Jesús le baʼax ku yaʼalik Juan 11:32-36?

⁵ Tu jóokʼbal le año 32 tsʼoʼokok u taal Jesúsoʼ, Lázaroeʼ kʼojaʼanchajeʼ ka kíimi (Juan 11:3, 14). Jesúseʼ jach u yaabiltmaj kaʼach Lázaro bey xan María yéetel Marta, u láakʼtsiloʼob. Le kaʼatúul koʼoleloʼobaʼ jach yaachaj u yóoloʼob úuchik u kíimil Lázaro. Le ka tsʼoʼok u kíimil Lázaroeʼ, Jesúseʼ bin Betania, le kaaj tuʼux kajaʼan kaʼachoʼ. Le ka tu yojéeltaj Marta táan u taal Jesúseʼ jóokʼ yáalkab u yile. Chéen tukult bukaʼaj yaachajaʼanil u yóol Marta le ka tu yaʼalaj tiʼ Jesús le tʼaanoʼobaʼ: «Yuumtsil, wa way yanech kaʼacheʼ bejlaʼa maʼ tu kíimil in wíitsʼineʼ» (Juan 11:21). Tsʼoʼoleʼ tu yilaj xan táan u yokʼol María bey xan le judíoʼob taaloʼob tu yéeteloʼ, le oʼolal «káaj u yáalal u jaʼil u yich» (xok Juan 11:32-36).

6. ¿Baʼaxten okʼolnaj Jesús?

⁶ ¿Baʼaxten okʼolnaj Jesús teʼ kʼiin jeʼeloʼ? Le libro Perspicacia para comprender las Escriturasoʼ ku yaʼalik: «Le úuchik u yojéeltik tsʼoʼok u kíimil Lázaro yéetel le u yilik bix u muʼyaj u láakʼtsiloʼobeʼ, le beet u yaatal u yóol u puksiʼikʼal Jesús yéetel u yáalal u jaʼil u yich». * Jeʼex k-ilkoʼ maʼ xaaneʼ Jesúseʼ tuukulnaj tiʼ bix úuchik u muʼyaj Lázaro teʼ kʼiinoʼob kʼojaʼanoʼ yéetel tiʼ bix tu yuʼubiluba le ka tu tsʼáaj cuenta taʼaytak u kíimiloʼ, bey xan le ka tu yilaj yaachajaʼan u yóol María yéetel Marta. Maʼ xaaneʼ láayliʼ bey xan ta wuʼuyilaba le ka tsʼoʼok u kíimil juntúul a amigo wa juntúul a láakʼtsiloʼ. Koʼox ilik óoxpʼéel baʼax ku kaʼansiktoʼon le úuchik u yokʼol Jesúsoʼ.

7. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon yoʼolal Jéeoba le úuchik u yokʼol Jesús tu yoʼolal u amigoʼoboʼ?

⁷ Jéeobaeʼ ku naʼatik bix a wuʼuyikaba. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jesúseʼ jach ku «chíikbesik tubeel» Dios (Heb. 1:3). Le úuchik u yokʼol Jesúsoʼ ku yeʼesiktoʼon xan bix u yuʼubikuba Jéeoba  (Juan 14:9). Wa táan a muʼyaj úuchik u kíimil juntúul máax a yaabiltmeʼ maʼ u tuʼubultecheʼ Jéeobaeʼ táan u yilik bix a muʼyaj, ku naʼatkech yéetel taak u yáantkech (Sal. 34:18; 147:3).

8. ¿Baʼaxten k-ojel Jesúseʼ yaan u kaʼa kuxkíintik le máaxoʼob k-yaabiltmoʼ?

⁸ Jesúseʼ u kʼáat u kaʼa kuxkíint le máaxoʼob kimenoʼoboʼ. Letiʼeʼ jach u kʼáat u kaʼa kuxkíint le máaxoʼob k-yaabiltmoʼ. Antes tiʼ u yáalal u jaʼil u yich Jesúseʼ, tu yaʼalaj tiʼ Marta: «A wíitsʼineʼ yaan u líikʼil». Martaeʼ jach tu creertaj le baʼax tu yaʼalaj Jesúsoʼ (Juan 11:23-27). Letiʼeʼ ku adorartik kaʼach Jéeoba le oʼolal u yojel bix úuchik u kaʼa kuxkíintaʼal uláakʼ máakoʼob tumen Elías yéetel Eliseo (1 Rey. 17:17-24; 2 Rey. 4:32-37). Maʼ xaan xaneʼ tu yuʼubaj u yaʼalaʼal tsʼokaʼaniliʼ u kaʼa kuxkíintaʼal uláakʼ máakoʼob tumen Jesúseʼ (Luc. 7:11-15; 8:41, 42, 49-56). Leloʼ ku yeʼesikeʼ teʼ kʼiinoʼobaʼ jeʼel u páajtal k-creerkeʼ yaan k-kaʼa ilik le máaxoʼob k-yaabiltmoʼob tsʼoʼok u kíimloʼoboʼ. Le úuchik u yokʼol Jesús le ka tu yilaj u muʼyaj u amigoʼoboʼ ku yeʼesikeʼ letiʼeʼ jach ku tsʼíiboltik u kaʼa kuxkíintik le kimenoʼoboʼ.

9. Jeʼex Jesúseʼ, ¿bix jeʼel a wáantik le máaxoʼob tsʼoʼok u kíimil wa máax tiʼoboʼ?

⁹ Techeʼ, jeʼel u páajtal a wáantik le máaxoʼob tsʼoʼok u kíimil wa máax tiʼoboʼ. Jesúseʼ maʼ chéen okʼolnaj le ka tu yilaj bix u muʼyaj Marta yéetel Maríaiʼ, baʼaxeʼ jach tu chʼenxikintoʼob yéetel tu líiʼsaj u yóoloʼob. Toʼon xaneʼ láayliʼ bey jeʼel u páajtal k-beetik yéetel le máaxoʼob tsʼoʼok u kíimil wa máax tiʼoboʼ. Dan, juntúul anciano kajaʼan Australiaeʼ, ku yaʼalik: «Le ka kíim in wataneʼ jach kʼaʼabéetchaj in wáantaʼal, u maʼalobileʼ yaʼab sukuʼunoʼob tu chʼenxikintenoʼob jeʼel baʼax hora taak in tsikbal kaʼacheʼ, yéetel maʼ jelaʼan xan u yilkoʼob wa táan in wokʼoliʼ. Le kéen u yiloʼob xan maʼ taak in beetik mix baʼaleʼ letiʼobeʼ ku yáantkenoʼob tiʼ jujunpʼéel baʼaloʼob jeʼex in pʼoʼik in carro, in bin maan wa in beetik in woʼoch, tsʼoʼoleʼ ku oraroʼob tin wéetel. Le sukuʼunoʼobaʼ tu yeʼesoʼob jach in amigoʼob yéetel tiʼ yanchajoʼob tin wéetel tu kʼiiniloʼob táan in muʼyajeʼ» (Pro. 17:17).

10. Tsikbalt baʼax ku yaʼalik Lucas 19:36-40.

¹⁰ Tu kʼiinil 9 tiʼ nisán tiʼ le año 33, Jesúseʼ bin Jerusalén. Le táan u bin u náatsʼal teʼ kaajoʼ, le máakoʼoboʼ joʼopʼ u jayláantkoʼob u nookʼoʼob teʼ bejoʼ. Leloʼ tu yeʼesaj kiʼimak u yóoloʼob ikil u kʼamkoʼob Jesús bey u reyoʼobeʼ (xok Lucas 19:36-40). Maʼ xaaneʼ le discípuloʼoboʼ jaʼakʼ u yóoloʼob tumen tu yiloʼobeʼ Jesúseʼ «le jach taʼaytak u yokol Jerusalénoʼ tu paktaj le kaajoʼ ka joʼopʼ u yokʼol tu yoʼolal». Le táan u yáalal u jaʼil u yich Jesúsoʼ tu yaʼalaj baʼax ku taal u kʼiinil u yúuchul tiʼ Jerusalén (Luc. 19:41-44).

11. ¿Baʼaxten okʼolnaj Jesús yoʼolal u kajnáaliloʼob Jerusalén?

¹¹ Jesúseʼ jach yaachaj u yóol tumen u yojel u maas yaʼabil le judíoʼoboʼ maʼ ten u kʼamoʼob le baʼax ku kʼaʼaytikoʼ. Tu yoʼolal leloʼ yaan kaʼach u xuʼulsaʼal Jerusalén, yéetel le judíoʼob kun pʼáatloʼoboʼ yaan u bisaʼaloʼob bey esclavoʼobeʼ (Luc. 21:20-24). Le baʼaxoʼob tu yaʼalaj Jesúsoʼ jach béeychaji. Teʼ kʼiinoʼobaʼ, ¿ku kʼaʼamal wa le kʼaʼaytaj teʼ tuʼux kajaʼanechoʼ? Wa óoliʼ mix máak kʼamik kex táan a tsʼáaik a wóoleʼ, ¿baʼax jeʼel a kanik tiʼ Jesúseʼ? Koʼoneʼex ilik óoxpʼéel baʼaloʼob jeʼel  u páajtal k-kanik tiʼ úuchik u yokʼol Jesús tu yoʼolal u maasil máakoʼobeʼ.

12. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon tu yoʼolal Jéeoba le úuchik u yokʼol Jesús yoʼolal u maasiloʼ?

¹² Jéeobaeʼ jach u yaabiltmaj le máakoʼoboʼ. Le úuchik u yokʼol Jesúsoʼ ku kʼaʼajsiktoʼoneʼ Jéeobaeʼ «maʼ u kʼáat ka xuʼulsaʼak tiʼ mix máakiʼ», baʼaxeʼ u kʼáat ka u kʼex u tuukul tuláakal máak (2 Ped. 3:9). Toʼon xaneʼ k-eʼesik k-yaabiltmaj le máakoʼob kéen k-áantoʼob ka kʼuchuk tu puksiʼikʼaloʼob le baʼax ku kaʼansik u Tʼaan Diosoʼ (Mat. 22:39).

13, 14. 1) ¿Bix tu yeʼesil Jesús ku chʼaʼik óotsilil tiʼ le máakoʼoboʼ? 2) ¿Bix jeʼel u páajtal xan k-chʼaʼik óotsilil tiʼ le máakoʼoboʼ?

¹³ Jesúseʼ jach tu tsʼáaj u yóol kʼaʼaytaj. Tumen u yaabiltmaj le máakoʼoboʼ tu yilaj u kaʼanskoʼob tiʼ tuláakal súutukil (Luc. 19:47, 48). Letiʼeʼ jach tu chʼaʼaj óotsilil tiʼ le máakoʼoboʼ. Yaan kʼiineʼ tumen yaʼab máakoʼob taak u yuʼubikoʼob u kaʼansajeʼ, letiʼ yéetel u discípuloʼobeʼ ku pʼáatal kaʼach «minaʼan u súutukil utiaʼal u janaloʼob» (Mar. 3:20). Juntéenjeakeʼ le ka bin juntúul máak u yil Jesúseʼ, letiʼeʼ tu yóotaj u kaʼans kex tsʼoʼok u yáakʼabtal (Juan 3:1, 2). U jaajileʼ u maas yaʼabil le máakoʼob uʼuy Jesúsoʼ maʼ tu beetubaʼob u discípuloʼobiʼ, chéen baʼaleʼ béeychaj u yuʼubikoʼob baʼax unaj u beetkoʼob. Bejlaʼa xaneʼ unaj k-tsʼáaik u oportunidadil tiʼ tuláakal máak utiaʼal u yuʼubik le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ (Hech. 10:42). Chéen baʼaleʼ utiaʼal lelaʼ maʼ xaaneʼ yaan u yantal k-kʼexik jujunpʼéel baʼaloʼob.

¹⁴ Wa kʼaʼabéeteʼ unaj k-kʼexik u yorail k-kʼaʼaytaj. Wa mantatsʼ k-kʼaʼaytaj tiʼ junpʼéeliliʼ horaeʼ maʼ xaaneʼ maʼ ken k-tʼaan yéetel le máaxoʼob taak u kaanbaloʼoboʼ. Matilda, juntúul precursoraeʼ, ku yaʼalik: «Teen yéetel in wíichameʼ k-ilik k-kʼaʼaytaj tiʼ jejeláas horaʼob. Tempranoeʼ k-kʼaʼaytaj teʼ negocioʼoboʼ, chúumuk kʼiineʼ k-kʼaʼaytaj yéetel le carritoʼob tiʼ le máakoʼob ku máanoʼob teʼ calleʼoboʼ yéetel de tardeeʼ k-kʼaʼaytaj joonaj joonajil». Tu lugar k-kʼaʼaytaj tiʼ junpʼéel hora ku convenirtoʼoneʼ maas maʼalob ka kʼaʼaytajnakoʼon teʼ hora kulaʼan le máakoʼob tu yotochoʼoboʼ. Wa k-beetik beyoʼ yaan k-kiʼimakkúuntik u yóol Jéeoba.

15. Jeʼex u yaʼalik Lucas 22:39-44, ¿baʼax tu beetaj Jesús le áakʼab táanil tiʼ u kíimsaʼaloʼ?

¹⁵ Tu áakʼabil 14 tiʼ nisán tiʼ u añoil 33, Jesúseʼ bin tu jardínil Getsemaníeʼ ka joʼopʼ u orar tiʼ Jéeoba (xok Lucas 22:39-44). Teʼ súutukoʼ «sen kʼáat óolnaj yéetel tuláakal u puksiʼikʼal [...] bey xan yéetel u jaʼil u yich» (Heb. 5:7). ¿Baʼax tu kʼáataj Jesús tiʼ Jéeoba teʼ áakʼab táanil tiʼ u kíimsaʼaloʼ? Tu kʼáataj ka áantaʼak utiaʼal u chúukpajal u yóol u beet le baʼax uts tu tʼaan u Taataoʼ. Jéeobaeʼ tu yuʼubaj u oración u Hijoeʼ ka tu túuxtaj juntúul ángel utiaʼal u líiʼsik u yóol.

16. ¿Baʼaxten okʼolnaj Jesús le táan u oraroʼ?

¹⁶ Jesúseʼ okʼolnaji tumen yaj tu yóol ka tuukulnak kʼaas le máakoʼob tiʼ u kʼaabaʼ Dios yoʼolal le baʼax ku beetkoʼ. Tsʼoʼoleʼ u yojleʼ u responsabilidad ka taal way Luʼumeʼ letiʼe u pʼatik maʼalobil u kʼaabaʼ u Taataoʼ. Wa teech táan a aktáantik wa baʼax beetik u talamtal u chúukpajal a wóol tiʼ Jéeobaeʼ, ¿baʼax jeʼel u páajtal a kanik tiʼ Jesúseʼ? Koʼox ilik óoxpʼéel baʼax jeʼel k-kanik tiʼ úuchik u yokʼol Jesúsoʼ.

17. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon yoʼolal Jéeoba le úuchik u yuʼubik u oración u Hijooʼ?

¹⁷ Jéeobaeʼ ku yuʼubik a oraciónoʼob. ¿Baʼaxten tu yuʼubaj Jéeoba u oración u Hijooʼ? Tumen le baʼax maas kʼaʼanaʼan utiaʼal Jesúsoʼ letiʼe u chúukpajal u yóol tiʼ u Taataoʼ yéetel u pʼatik maʼalobil u kʼaabaʼ. Leloʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ wa jach kʼaʼanaʼan k-ilik u chúukpajal k-óol tiʼ Jéeoba yéetel k-pʼatik maʼalobil u kʼaabaʼeʼ, letiʼeʼ yaan u núukik xan k-oraciónoʼob (Sal. 145:18, 19).

18. ¿Baʼaxten Jesúseʼ bey jeʼex juntúul jach maʼalob amigoeʼ?

¹⁸ Jesúseʼ ku naʼatik bix a wuʼuyikaba. Kéen muʼyajnakoʼoneʼ, ¿máasaʼ jeʼel u kiʼimaktal k-óol wa yaan juntúul k-amigo ku naʼatkoʼon yéetel u máansmaj junpʼéel baʼax jeʼex le táan k-aktáantikoʼ? Jesúseʼ bey jeʼex le amigo kʼaʼabéettoʼonoʼ. Tumen letiʼeʼ u yojel bix u yuʼubikuba juntúul máak táan u muʼyaj, u yojel bix beetaʼaniloʼon yéetel ku yilik u yantal t-éetel «jach teʼ kʼiin kʼaʼabéettoʼon áantajoʼ»  (Heb. 4:15, 16). Jeʼex tu chaʼajil Jesús u yáantaʼal tumen le ángel tu jardínil Getsemaníoʼ toʼon xaneʼ unaj k-chaʼik u yáantkoʼon Jéeoba. Yaan horaeʼ ku beetik yéetel u yáantaj junpʼéel publicación, junpʼéel video, junpʼéel discurso wa le kéen u xíimbaltoʼon juntúul anciano wa juntúul k-amigo.

19. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon wa yaj baʼax k-aktáantikeʼ? Aʼal junpʼéel ejemplo.

¹⁹ Jéeobaeʼ yaan u tsʼáaiktech jeetsʼelil. ¿Bix u beetik lelaʼ? Kéen orarnakoʼoneʼ Jéeobaeʼ ku tsʼáaiktoʼon «le jeetsʼelil maʼ tu páajtal u naʼataʼal tumen wíinik[oʼ]» (Fili. 4:6, 7). Leloʼ jeʼel u beetik u xuʼulul u sen chiʼichnaktal k-puksiʼikʼal yéetel k-tuukuleʼ. Bey tu yuʼubil juntúul kiik ku kʼaabaʼtik Luz, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Yaan kʼiineʼ tin juunal in wuʼuyikinba, le oʼolal kin tuklik maʼ u yaabiltmen Jéeobaiʼ. Chéen baʼaleʼ le kéen in wuʼuyinba beyoʼ kin orar tiʼ letiʼ. Leloʼ le áantken utiaʼal u xuʼulul in tuukul beyoʼ». Jeʼex k-ilkoʼ le oraciónoʼ jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal u yantaltoʼon jeetsʼelileʼ.

20. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le úuchik u yokʼol Jesúsoʼ?

²⁰ Jach ku líiʼsik k-óol yéetel ku yáantkoʼon le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-kanik tiʼ Jesúsoʼ. Le úuchik u yokʼoloʼ ku kʼaʼajsiktoʼoneʼ unaj k-áantik le máaxoʼob tsʼoʼok u kíimil wa máax u yaabiltmoʼoboʼ, yéetel unaj k-confiar de ke Jéeoba yéetel Jesúseʼ yaan u yáantkoʼonoʼob xan kéen kíimik juntúul wa máax tiʼ toʼon. Ku yáantkoʼon xan k-kʼaʼajseʼ unaj k-kʼaʼaytaj tiʼ le máakoʼoboʼ tumen beyoʼ k-chʼaʼik óotsilil jeʼex u beetkoʼob xan letiʼoboʼ. Ku líiʼsik xan k-óol tumen ku yeʼesiktoʼoneʼ Jéeoba yéetel Jesúseʼ ku naʼatkoʼob bix k-uʼuyikba yéetel yaan u yáantkoʼonoʼob utiaʼal u chúukpajal k-óol. Bey túunoʼ koʼoneʼex beetik le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-kanik tak ken béeychajak le jatsʼuts promesaaʼ: «[Jéeobaeʼ] yaan u choʼik tuláakal u jaʼil u yichoʼob» (Apo. 21:4).