1. ¿Baʼaxten yaan xiiboʼobeʼ maʼatech u tratarkoʼob maʼalob u familiaʼob?

¿BAʼAX ku taal ta tuukul le kéen a wuʼuy u yúuchul tʼaan tiʼ u poolil le familiaoʼ? Yaan xiiboʼobeʼ ku tuklikoʼobeʼ como yaan autoridad tiʼobeʼ yaan u derechoil tiʼob u maltratartik u yatanoʼob yéetel u paalaloʼob. Letiʼobeʼ bey u tuukuloʼoboʼ tumen bey líiʼsaʼaniloʼoboʼ wa tumen ku páakʼaltiʼob le bix u tuukul le máakoʼob teʼ tuʼux kajaʼanoʼoboʼ. Yanita, juntúul kiik kajaʼan Europaeʼ, ku yaʼalik: «Teʼ tuʼux kajaʼanenoʼ le genteoʼ ku tuklikeʼ le xiiboʼoboʼ maas maʼaloboʼob tiʼ le koʼoleloʼoboʼ, le oʼolal bin unaj u tratartaʼaloʼob bey x-sirvientaʼobeʼ». Luke, juntúul sukuʼun kajaʼan Estados Unidoseʼ, ku yaʼalik: «Yaan taatatsiloʼobeʼ ku kaʼansik tiʼ u paalaloʼobeʼ maʼ unaj u chʼaʼabal en cuenta le baʼax ku yaʼalik le koʼoleloʼoboʼ». Chéen baʼaleʼ le bix u tuukul le máakoʼobaʼ ku bin tu contra tiʼ le bix u kʼáat Dios ka tratartaʼak le atantsiloʼoboʼ (ket yéetel Marcos 7:13). Le xiiboʼoboʼ, ¿bix jeʼel u meyajtiʼob maʼalob le autoridad tsʼaʼantiʼob ichil u familiaʼoboʼ?

2. ¿Baʼax unaj u naʼatik le íichamtsiloʼ, yéetel baʼaxten?

² Juntúul íichamtsileʼ utiaʼal u meyajtiʼ tubeel le autoridad tsʼaʼantiʼoʼ unaj u naʼatik tubeel baʼax u kʼáat Jéeoba ka u beete. Unaj u naʼatik baʼaxten Jéeobaeʼ yaan tiʼ máaxoʼob u tsʼaamaj autoridad. Unaj u naʼatik xan bix jeʼel u beetik jeʼex Jéeoba yéetel Jesús kéen meyajnaktiʼ le autoridad tsʼaʼantiʼoʼ. Kʼaʼabéet u naʼatik tuláakal lelaʼ tumen Jéeobaeʼ tsʼoʼok u tsʼáaik autoridad tiʼ tu yóokʼol u familia yéetel ku páaʼtik ka meyajnaktiʼ tubeel (Luc. 12:48b).

3. Jeʼex u yaʼalik 1 Corintios 11:3, ¿tiʼ máaxoʼob tsʼaʼan autoridad?

³ Xok 1 Corintios 11:3. Le tekstoaʼ ku yeʼesik tiʼ máaxoʼob u tsʼaamaj autoridad Jéeoba. Le máaxoʼob tsʼaʼan autoridad tiʼoboʼ unaj u chʼaʼikoʼob en cuenta kaʼapʼéel baʼal. Yáaxeʼ unaj u chʼaʼikoʼob en cuenta tak tuʼux ku náakal le autoridad yaantiʼoboʼ, yéetel u kaʼapʼéeleʼ unaj u kʼaʼajsikoʼob yaan u kʼubkoʼob cuenta yoʼolal bix u meyajtiʼob. Jéeobaeʼ letiʼe máax maas yaan autoridad tiʼoʼ, le oʼolal tiʼ letiʼ unaj u kʼuʼubul cuenta tumen le ángeloʼob yéetel le  wíinikoʼoboʼ (Rom. 14:10; Efe. 3:14, 15). Jéeobaeʼ tsʼoʼok u tsʼáaik autoridad tiʼ Jesús tu yóokʼol le múuchʼuliloʼ, pero Jesúseʼ yaan u kʼubik cuenta tiʼ Jéeoba yoʼolal bix u tratartik le múuchʼuliloʼ (1 Cor. 15:27). Jéeobaeʼ tsʼoʼok u tsʼáaik xan autoridad tiʼ le íichamtsil tu yóokʼol u yatan yéetel u paalaloʼ, chéen baʼaleʼ le íichamtsiloʼ yaan xan u kʼubik cuenta tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ Jesús yoʼolal bix u tratartik u familia (1 Ped. 3:7).

4. ¿Baʼax jeʼel u páajtal u beetik Jéeoba yéetel Jesús yoʼolal le autoridad yaantiʼoboʼ?

⁴ Como Jéeoba yaan autoridad tiʼ tu yóokʼol le máaxoʼob kajaʼanoʼob teʼ kaʼan yéetel le máaxoʼob kajaʼanoʼob way Luʼumoʼ ku béeytal u tsʼáaik u leyoʼob yéetel u yilik ka beetaʼak le baʼax ku yaʼalikoʼ (Isa. 33:22). Jesús xaneʼ yaan autoridad tiʼ tu yóokʼol le múuchʼuliloʼ, le oʼolal jeʼel u páajtal u yaʼalik baʼax unaj u beetaʼaleʼ (Gál. 6:2; Col. 1:18-20).

5. ¿Baʼax ku páajtal u beetik juntúul íichamtsil yoʼolal le autoridad tsʼaʼantiʼoʼ, yéetel tak tuʼux ku náakal u autoridad?

⁵ Juntúul íichamtsileʼ yaan xan autoridad tiʼ utiaʼal u yaʼalik baʼax unaj u beetaʼal ichil u familia (Rom. 7:2; Efe. 6:4). Chéen baʼaleʼ le autoridad yaantiʼoʼ yaan u xuul. Le baʼax ku yaʼalik ka beetaʼakoʼ maʼ unaj u píitmáan tiʼ le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ (Pro. 3:5, 6). Tsʼoʼoleʼ minaʼan autoridad tiʼ utiaʼal u yaʼalik baʼax unaj u beetik uláakʼ máaxoʼob minaʼanoʼob ichil u familia (Rom. 14:4). Wa yaan u paalaloʼobeʼ le kéen nuukchajkoʼob yéetel kéen jóokʼkoʼob tu yotochoʼobeʼ ku xuʼulul u yantaloʼob yáanal u autoridad, kex beyoʼ le paalaloʼoboʼ unaj u seguer u respetarkoʼob u papáʼob (Mat. 19:5).

6. ¿Baʼaxten Jéeobaeʼ yaan tiʼ máaxoʼob tsʼoʼok u tsʼáaik autoridad?

⁶ Jéeobaeʼ u yaabiltmaj le máaxoʼob u beetmoʼ. Le oʼolal yaan tiʼ máaxoʼob tu tsʼáaj autoridad utiaʼal ka nuʼuktaʼakoʼob yéetel utiaʼal ka yanaktiʼob jeetsʼelil (1 Cor. 14:33, 40). Wa maʼ ojéelaʼan tiʼ máax yaan autoridadeʼ tuláakal máak ken u beet le baʼax ku tuklik maas maʼalobeʼ yéetel mix máak kun kiʼimaktal u yóol. Maʼ kun ojéeltbil máax unaj u decidirtik baʼax kun beetbil yéetel máax unaj u yilik ka beetaʼak.

7. Jeʼex u yaʼalik Efesios 5:25, 28, ¿bix u kʼáat Jéeoba ka tratartaʼak le atantsiloʼoboʼ?

⁷ Wa jach maʼalob baʼax tu beetaj Dios úuchik u tsʼáaik autoridad tiʼ le íichamtsiloʼoboʼ, ¿baʼaxten yaʼab koʼoleloʼobeʼ ku yuʼubikoʼob ku maltratartaʼaloʼob tumen u yíichamoʼob? Bey u yuʼubikubaʼoboʼ tumen yaan xiiboʼobeʼ maʼatech u beetkoʼob baʼax ku yaʼalik Jéeoba, letiʼobeʼ maases ku beetkoʼob le baʼax kaʼansaʼantiʼoboʼ bey xan le baʼaxoʼob ku beetik u maasiloʼ. Uláakʼoʼobeʼ ku maltratartik u yatanoʼob tumen chéen ku tuukuloʼob tu yoʼolaloʼob. Yaan íichamtsiloʼobeʼ ku mixbaʼalkúuntik u yatanoʼob chéen tumen u kʼáat u yuʼuboʼob de ke letiʼob ku mandaroʼob wa utiaʼal u yeʼeskoʼob jach xiiboʼob bin. Ku tuklikoʼobeʼ wa maʼ tu páajtal u beetkoʼob ka yaabiltaʼakoʼob tumen u yatanoʼobeʼ jeʼel u páajtal u beetkoʼob ka chʼaʼabak saajkil tiʼobeʼ. Yanoʼobeʼ ku sajakkúuntkoʼob u yatanoʼob utiaʼal ka beetaʼak chéen baʼax u kʼáatoʼob. * Le baʼax ku beetkoʼobaʼ jach maʼ maʼalobiʼ tumen maʼ táan u respetarkoʼob le koʼoleloʼob jeʼex unajoʼ. Tsʼoʼoleʼ ku bin tu contra le baʼax ku yaʼalik Jéeoba ka beetaʼakoʼ (xok Efesios 5:25, 28).

8. ¿Baʼax unaj u beetik juntúul íichamtsil utiaʼal u yeʼesik maʼalob u meyajtiʼ le autoridad tsʼaʼantiʼoʼ?

⁸ Juntúul íichamtsileʼ utiaʼal u meyajtiʼ maʼalob le autoridad tsʼaʼantiʼoʼ unaj u kaanbal tiʼ  Jéeoba yéetel tiʼ Jesús. Beoraaʼ yaan k-ilik kaʼapʼéel jatsʼuts modos ku yeʼesik Jéeoba yéetel Jesús, yéetel yaan xan k-ilik bix unaj u yeʼesik le íichamtsiloʼoboʼ.

9. ¿Bix u yeʼesik Jéeoba de ke humilde?

⁹ Unaj u yeʼesik máak de ke humilde. Kex Jéeoba letiʼe máax maas jach yaan u naʼatoʼ ku yuʼubik le baʼax ku yaʼalaʼaltiʼ tumen u maasiloʼ (Gén. 18:23, 24, 32). Ku chʼaʼik xan en cuenta le baʼax ku yaʼalaʼaltiʼ tumen le máaxoʼob yanoʼob yáanal u autoridadoʼ (1 Rey. 22:19-22). Kex Jéeoba perfectoeʼ ku naʼatik kʼeban máakoʼon, le oʼolal ku yáantkoʼon utiaʼal ka xiʼiktoʼon utsil (Sal. 113:6, 7). Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Davideʼ tu yaʼalaj tiʼ Jéeoba: «Teech áantken» (Sal. 27:9; Heb. 13:6). Davideʼ u yojleʼ tuláakal le baʼax tu beetoʼ béeychaj chéen yéetel u yáantaj Jéeoba (2 Sam. 22:36).

10. ¿Bix úuchik u yeʼesik Jesús de ke humilde?

¹⁰ Beoraeʼ koʼox tʼaan tiʼ Jesús. Kex letiʼ kaʼach kaʼansik yéetel nuʼuktik u discípuloʼobeʼ tu pʼoʼaj u yookoʼob. ¿Baʼaxten Jéeobaeʼ tu beetaj u tsʼíibtaʼal teʼ Biblia le baʼax tu beetaj Jesúsoʼ? Utiaʼal u yeʼesiktoʼon kʼaʼabéet k-beetikba humildeʼon, tak le íichamtsiloʼoboʼ. Jesúseʼ tu yaʼalaj: «Teneʼ tsʼoʼok in weʼesikteʼex bix unaj a beetkeʼex. Jeʼex tsʼoʼok in weʼesikteʼexoʼ teʼex xaneʼ bey unaj a beetkeʼexoʼ» (Juan 13:12-17). Kex yaʼab autoridad yaan kaʼach tiʼeʼ maʼ tu páaʼtaj ka meyajtaʼakiʼ, letiʼ meyajt u maasil (Mat. 20:28).

11. ¿Bix u yeʼesik le íichamtsiloʼob de ke humildeʼob jeʼex Jéeoba yéetel Jesúseʼ?

¹¹ ¿Baʼax k-kanik? K-kanikeʼ u poolil junpʼéel familiaeʼ unaj u yeʼesik de ke humilde. Maʼ tu páaʼtik ka beetaʼak jach tuláakal baʼal tubeel tumen u yatan yéetel u paalal tumen ku naʼatik kʼebanoʼob. Ku chʼaʼik xan en cuenta baʼax ku yaʼalaʼaltiʼ tumen u familia kex yaan hora maʼ de acuerdo yéetel le baʼax ku yaʼalaʼaloʼ. Marley, juntúul kiik kajaʼan Estados Unidoseʼ, ku yaʼalik: «Yaan horaeʼ teen yéetel in wíichameʼ maʼ igual bix k-tuukul yoʼolal wa baʼaxiʼ, kex beyoʼ kin wuʼuyik u yaabiltmen tumen ku yaʼalikten ka in waʼaltiʼ baʼax kin tuklik yéetel ku chʼaʼik en cuenta». Juntúul íichamtsil humildeeʼ ku yáantik xan u yatan yéetel le meyajoʼob ku beetik ichil u yotochoʼ, ku beetik kex ka tuklaʼak tumen u maasil chéen le koʼoleloʼob unaj u beetkoʼob le meyajoʼob jeʼeloʼ. Yaan horaeʼ lelaʼ maʼ chéen chʼaʼabil u beetkiʼ. ¿Baʼaxten?  Le kiik Racheloʼ ku yaʼalik: «Teʼ tuʼux kin taaloʼ wa juntúul íichamtsil ku yáantik u yatan u pʼoʼ baʼaloʼob wa u míiseʼ u vecinoʼob yéetel u láakʼtsiloʼobeʼ ku yaʼalikoʼob maʼ xiib biniʼ yéetel ku tuklikoʼob ku mandartaʼal tumen u yatan». Wa teʼ tuʼux kajaʼanech bey u tuukul le máakoʼoboʼ kʼaʼajaktecheʼ Jesúseʼ tu pʼoʼaj u yook u discípuloʼob kex yaʼab máakoʼob tuklik kaʼach chéen letiʼe esclavoʼob unaj u beetkoʼob le jeʼeloʼ. Juntúul maʼalob íichamtsileʼ ku kaxtik ka u yuʼububa maʼalob u familia maʼ letiʼe u pʼáatal utsil tu táan u maasiloʼ. Beoraaʼ koʼox ilik uláakʼ jatsʼuts modos unaj u yeʼesik le íichamtsiloʼoboʼ.

12. ¿Baʼax tsʼoʼok u beetik Jéeoba yéetel Jesús tumen u yaabiltmoʼonoʼob?

¹² Unaj u yeʼesik máak yaabilaj. Tuláakal baʼax ku beetik Jéeobaeʼ ku beetik yoʼolal yaabilaj (1 Juan 4:7, 8). Yéetel yaabilajeʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-náatsʼal tu yiknal, le oʼolal u tsʼaamajtoʼon le Biblia yéetel u kaajaloʼ. Tsʼoʼoleʼ utiaʼal k-uʼuyikba maʼalobileʼ mantatsʼ ku kʼaʼajsiktoʼon de ke u yaabiltmoʼon. Letiʼeʼ ku tsʼáaiktoʼon xan tuláakal le baʼaxoʼob kʼaʼabéettoʼon ichil k-kuxtaloʼ (1 Tim. 6:17). Kéen k-beet baʼax maʼ maʼalobeʼ ku tojkíintik k-beel, chéen baʼaleʼ maʼatech u xuʼulul u yeʼesiktoʼon u yaabiltmoʼon. Tumen u yaabiltmoʼoneʼ Jéeobaeʼ tu tsʼáaj u Hijo utiaʼal u salvarkoʼon. Jesús xaneʼ tumen u yaabiltmoʼoneʼ tu tsʼáaj u kuxtal t-oʼolal (Juan 3:16; 15:13). Jeʼex k-ilkoʼ letiʼobeʼ mix bikʼin kun xuʼulul u yaabiltikoʼob le máaxoʼob ku beetkoʼob baʼax maʼaloboʼ (Juan 13:1; Rom. 8:35, 38, 39).

13. ¿Baʼaxten le íichamtsiloʼ unaj u yaabiltik u familia? (Ilawil xan le cuadro « ¿Baʼax jeʼel u beetik juntúul xiib maʼ úuch tsʼoʼokok u beel utiaʼal ka respetartaʼak tumen u yataneʼ?»).

¹³ ¿Baʼax k-kanik? K-kanikeʼ tuláakal baʼax ku beetik le íichamtsiloʼ kʼaʼabéet u beetik tumen u yaabiltmaj u familia. Bey unaj u beetkoʼ tumen jeʼex u yaʼalik apóstol Juaneʼ: «Le máax maʼ tu yaabiltik u sukuʼun [wa u familia] kex táan u yilkeʼ maʼ tu páajtal u yaabiltik Dios máax maʼ u yiliʼ» (1 Juan 4:11, 20). Bey túunoʼ juntúul íichamtsil u yaabiltmaj u familiaeʼ yaan u yilik u beetik jeʼex Jéeoba yéetel Jesúseʼ. Yaan u yáantik u familia utiaʼal ka u maas yaabilt  Jéeoba yéetel utiaʼal ka kiʼimakchaj u yóol, tsʼoʼoleʼ yaan xan u tsʼáaiktiʼ le baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼ sáamsamaloʼ (1 Tim. 5:8). Yaan xan u kaʼansik u paalal yéetel yaan u tsolnuʼuktikoʼob kéen kʼaʼabéetchajak. Tsʼoʼoleʼ le baʼaxoʼob ken u decidirtoʼ yaan u yeʼesik ku kaxtik u yutsil u familia yéetel ku beetik le baʼax u kʼáat Jéeobaoʼ. Beoraeʼ koʼoneʼex ilik cada junpʼéel tiʼ le baʼaloʼob unaj u beetik le íichamtsil utiaʼal u yeʼesik ku beetik jeʼex Jéeoba yéetel Jesúseʼ.

14. ¿Baʼax unaj u beetik juntúul íichamtsil utiaʼal u yáantik u familia u maas yaabilt Jéeoba?

¹⁴ U yáantik u familia u maas yaabilt Jéeoba. Jesúseʼ tu beetaj jeʼex Jéeobaeʼ tu yáantaj u discípuloʼob utiaʼal ka nojochchajak u fejoʼob (Mat. 5:3, 6; Mar. 6:34). Jeʼex Jesúseʼ juntúul íichamtsil xaneʼ kʼaʼabéet u yilik u yáantik u familia utiaʼal ka u maas natsʼuba yiknal Jéeoba (Deu. 6:6-9). Utiaʼal u beetik lelaʼ ku yilik u múul xokikoʼob le Bibliaoʼ, ka xiʼikoʼob muchʼtáambal, ka jóokʼkoʼob predicar yéetel ku yilik xan maʼ u xuʼulul u biskubaʼob yéetel Jéeoba.

15. ¿Baʼax unaj u beetik le íichamtsil utiaʼal ka kiʼimakchajak u yóol u familiaoʼ?

¹⁵ Ku yilik ka kiʼimakchajak u yóol u familia. Jéeobaeʼ maʼ suʼlakchaj u yaʼal tiʼ Jesús u yaabiltmiʼ (Mat. 3:17). Jesúseʼ tu yeʼesaj u yaabiltmaj u discípuloʼob yoʼolal baʼaxoʼob tu beetaj yéetel tu yaʼalaj. Tu yoʼolal leloʼ yaabiltaʼab xan tumen u discípuloʼob (Juan 15:9, 12, 13; 21:16). Juntúul íichamtsileʼ ku yeʼesik u yaabiltmaj u yatan yéetel u paalal yoʼolal le baʼaxoʼob ku beetkoʼ. Junpʼéel bix u beetkeʼ letiʼe u xakʼalxoktik le Biblia tu yéeteloʼoboʼ. Kʼaʼabéet u yaʼaliktiʼob u yaabiltmoʼob yéetel kéen u yil maʼalobeʼ jeʼel u páajtal u felicitarkoʼob tu táan u maasileʼ (Pro. 31:28, 29).

16. 1) ¿Baʼax uláakʼ unaj u beetik le íichamtsiloʼ? 2) ¿Baʼax maʼ unaj u tuʼubul tiʼ le íichamtsiloʼ?

¹⁶ Unaj u tsʼáaik tiʼ u familia le baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼoʼ. Jéeobaeʼ kex tu castigartaj le israelitaʼob tumen maʼ tu yuʼuboʼob tʼaanoʼ maʼ xuʼul u tsʼáaiktiʼob le baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼob sáamsamaloʼ (Deu. 2:7; 29:5). Teʼ kʼiinoʼob xanaʼ Jéeobaeʼ ku tsʼáaik tiʼ le máaxoʼob meyajtik le baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼoboʼ (Mat. 6:31-33; 7:11). Jesúseʼ tu tsʼáaj baʼal u jaant u discípuloʼob yéetel tu tsʼakaj le máaxoʼob kʼojaʼanoʼoboʼ (Mat. 4:24; 14:17-20). Juntúul íichamtsil xaneʼ utiaʼal u beetik baʼax u kʼáat Jéeobaeʼ unaj u tsʼáaik baʼax kʼaʼabéet tiʼ u familia. Chéen baʼaleʼ maʼ unaj u tuʼubultiʼeʼ maʼ unaj u chʼíikil sen meyaj ka tak u tuʼubs le baʼaxoʼob maas kʼaʼanaʼanoʼ, u yáantik u familia u maas meyajtoʼob Dios yéetel u yilik u yantal kiʼimak óolal tiʼob.

17. ¿Bix u kaʼansaj yéetel bix u tsolnuʼuk Jéeoba yéetel Jesús?

¹⁷ Kʼaʼabéet u kaʼansik yéetel u tsolnuʼuktik u familia. Jéeobaeʼ ku kaʼanskoʼon yéetel ku tsolnuʼuktikoʼon tumen u kʼáat ka xiʼiktoʼon maʼalobil (Heb. 12:7-9). Jesús xaneʼ tu kaʼansaj yéetel tu tsolnuʼuktaj yéetel yaabilaj u discípuloʼob (Juan 15:14, 15). Tsʼoʼoleʼ kéen u yaʼal baʼax kʼaʼabéet u beetaʼaleʼ ku yeʼesik xan yaabilaj (Mat.  20:24-28). Letiʼeʼ u yojel kʼeban máakoʼon yéetel yaan horaeʼ k-beetik baʼax maʼ maʼalobiʼ (Mat. 26:41).

18. Juntúul maʼalob íichamtsileʼ, ¿baʼax maʼatech u tuʼubsik?

¹⁸ Juntúul íichamtsil ku beetik jeʼex Jéeoba yéetel Jesúseʼ maʼatech u tuʼubsik de ke u yatan yéetel u paalaleʼ maʼ perfectoʼobiʼ. Le oʼolaleʼ maʼatech u sen pʼuʼujul tu yéeteloʼob (Col. 3:19). Baʼaxeʼ ku tojkíintikoʼob yéetel jeetsʼel óolal jeʼex u yaʼalik Gálatas 6:1. Tsʼoʼoleʼ maʼatech xan u tuʼubsik de ke letiʼeʼ láayliʼ kʼeban máakeʼ. Juntúul íichamtsil ku beetik jeʼex Jesúseʼ u yojel letiʼ unaj u tsʼáaik le ejemplo tiʼ u familiaoʼ (1 Ped. 2:21).

19, 20. Juntúul íichamtsileʼ, ¿bix jeʼel u beetik jeʼex Jéeoba yéetel Jesús kéen u chʼaʼ junpʼéel decisióneʼ?

¹⁹ Unaj u decidirtik baʼaxoʼob jeʼel u taasik utsil tiʼ u familiaeʼ. Le decisiónoʼob ku chʼaʼik Jéeobaoʼ mantatsʼ utiaʼal u yutsil u maasil. Jeʼex le ka tu tsʼáaj kuxtal tiʼ wíinikeʼ tu beetaj utiaʼal u kiʼimaktal u yóol wíinik. Tsʼoʼoleʼ mix máak obligart utiaʼal u tsʼáaik u kuxtal u Hijo t-oʼolal, letiʼeʼ tu beetaj tumen u kʼáat u yáantoʼon. Jesús xaneʼ tu chʼaʼaj decisiónoʼob utiaʼal u yutsil u maasil (Rom. 15:3). Juntéenjeakeʼ kex jach kaʼanaʼaneʼ tu jóoʼsaj tiempo utiaʼal u kaʼansik u maasil (Mar. 6:31-34).

²⁰ Juntúul íichamtsileʼ jach ku chʼaʼik maʼalob decisiónoʼob utiaʼal u yutsil u familia, kex yaan horaeʼ maʼ chéen chʼaʼabil u beetkiʼ. Kéen u chʼaʼ junpʼéel decisióneʼ ku kutal u tukult tubeel yéetel maʼatech u tuukul chéen tu yoʼolal. Baʼaxeʼ ku chaʼik ka nuʼuktaʼak tumen Jéeoba utiaʼal u chʼaʼik maʼalob decisiónoʼob yéetel ku kaxtik u yutsil u familia (Pro. 2:6, 7; Fili. 2:4). *

21. ¿Baʼax ken k-il tuláakʼ xookoʼ?

²¹ Jéeobaeʼ u tsʼaamaj junpʼéel nojoch meyaj tiʼ le íichamtsiloʼoboʼ yéetel yaan u kʼáatiktiʼob cuenta. Chéen baʼaleʼ wa ku yilkoʼob u beetkoʼob jeʼex Jéeoba yéetel Jesúseʼ yaan u meyajtiʼob maʼalob le autoridad tsʼaʼantiʼob ichil u familiaʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ wa le atantsil ku beetik le baʼax ku yaʼalik Jéeobaoʼ yaan u yantal kiʼimak óolal tiʼob. Pero ¿bix unaj u yilik le atantsil le autoridad tsʼaʼan tiʼ u yíichamoʼ? ¿Baʼaxten yaan horaeʼ maʼ fácil u yantal yáanal u autoridad u yíichamiʼ? Teʼ tuláakʼ xook ken k-il u núukiloʼoboʼ.