1. ¿Baʼaxten Jéeobaeʼ maʼatech u compararkoʼon yéetel u maasil?

JÉEOBAEʼ uts tu tʼaan jejeláas baʼaloʼob. Le ka tu beetaj wíinikeʼ mix juntúul tu beetaj igualiʼ, le oʼolal maʼatech u comparartik máak yéetel u maasil, baʼaxeʼ ku yilik jach baʼax yaan t-puksiʼikʼal (1 Sam. 16:7). Tsʼoʼoleʼ ku chʼaʼik en cuenta baʼaxoʼob ku páajtal k-beetik yéetel baʼaxoʼob maʼ. Letiʼeʼ maʼ tu kʼáatiktoʼon junpʼéel baʼal u yojel maʼ tu páajtal k-beetik. Toʼoneʼ unaj k-beetik jeʼex letiʼeʼ, yéetel unaj k-ilikba jeʼex u yilkoʼonoʼ. Wa k-beetik beyoʼ maʼ ken k-uʼuyba maas maʼaloboʼon tiʼ u maasil mix ken k-tukult wa jach junpuliʼ mix baʼaloʼon (Rom. 12:3).

2. ¿Baʼaxten maʼ maʼalob ka k-comparartba yéetel u maasiliʼ?

² U jaajileʼ maʼ kʼaas ka k-il le baʼaxoʼob maʼalobtak ku beetik u maasiloʼ (Heb. 13:7). Leloʼ jeʼel u yáantkoʼon maas kaanbal tiʼ letiʼobeʼ (Fili. 3:17). Le baʼax maʼ maʼalob ka k-beetoʼ letiʼe k-comparartikba yéetel u maasil utiaʼal k-ilik máax maas maʼaloboʼ. Wa k-beetik lelaʼ jeʼel u lúubul k-óoleʼ wa jeʼel k-uʼuyik jach mix baʼal k-biilaleʼ. Jeʼex t-ilaj teʼ xook máanoʼ wa maʼ t-kanáantikbaeʼ lelaʼ jeʼel u beetik maʼ k-bisikba maʼalob yéetel Jéeobaeʼ. Utiaʼal maʼ u yúuchultoʼon beyaʼ Jéeobaeʼ ku yaʼaliktoʼon: «Cada juntúuleʼ u xíixt baʼax ku beetik yéetel maʼ unaj u ketik yéetel le baʼax ku beetik u yéet máakiloʼ. Beyoʼ yaan u kiʼimaktal u yóol yoʼolal le baʼaxoʼob tsʼoʼok u beetik letiʼoʼ» (Gál. 6:4).

3. ¿Baʼaxoʼob beetik u kiʼimaktal k-óol?

³ Jéeobaeʼ u kʼáat ka kiʼimakchajak k-óol yoʼolal le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-beetik utiaʼal k-maas meyajtikoʼ. Maʼ xaaneʼ  tsʼoʼok k-okjaʼ, leloʼ unaj u beetik u jach kiʼimaktal k-óol tumen toʼon chʼaʼtukult k-beetik yoʼolal le yaabilaj k-uʼuyik yoʼolal Jéeobaoʼ. Maʼalob xan ka tuukulnakoʼon tiʼ le utsiloʼob tsʼoʼok k-kʼamkoʼ. Maʼ xaaneʼ bejlaʼeʼ maas jatsʼuts k-ilik k-xakʼalxoktik le Bibliaoʼ, yéetel le oraciónoʼob k-beetik tiʼ Jéeobaoʼ maas ku jóokʼol t-puksiʼikʼal (Sal. 141:2). Maʼ xaan xaneʼ bejlaʼeʼ maas chéen chʼaʼabil k-ilik k-kʼaʼaytaj wa u meyajtoʼon le nuʼukuloʼob tsʼaʼantoʼon utiaʼal k-kaʼansik le máakoʼoboʼ. Maʼ xaaneʼ yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ bejlaʼeʼ juntúul maʼalob íichamtsilech, atantsilech, taatatsilech wa maamatsilech. Tuláakal le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-beetkoʼ unaj u kiʼimakkúuntik k-óol.

4. ¿Baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

⁴ Toʼoneʼ jeʼel u páajtal k-áantik u maasil ka kiʼimakchajak u yóoloʼob yéetel le baʼaxoʼob ku páajtal u beetkoʼob utiaʼal u meyajtikoʼob Jéeobaoʼ. Teʼ xookaʼ yaan k-ilik bix jeʼel u yáantaʼal le paalaloʼob tumen le taatatsiloʼoboʼ, bix jeʼel u múul yáantkuba le tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ yéetel bix jeʼel u yáantaʼal le múuchʼulil tumen le ancianoʼob yéetel uláakʼ sukuʼunoʼoboʼ. Tu tsʼookeʼ yaan k-ilik bix jeʼel u yáantkoʼon le Biblia utiaʼal k-chʼaʼtuklik k-beetik jujunpʼéel baʼaloʼobeʼ.

5. Jeʼex u yaʼalik Efesios 6:4, ¿baʼax maʼ unaj u beetik le taatatsiloʼoboʼ?

⁵ Le taatatsiloʼoboʼ maʼ unaj u comparartik u paalaloʼob yéetel u maasiliʼ mix unaj u kʼáatkoʼobtiʼob ka u beetoʼob junpʼéel baʼal u yojloʼob maʼ tu páajtal tiʼobiʼ, tumen lelaʼ chéen jeʼel u beetik u chiʼichnaktaloʼobeʼ (xok Efesios 6:4). Juntúul kiik ku kʼaabaʼtik Sachikoeʼ, * ku yaʼalik: «Le maestroʼoboʼ u kʼáatoʼob kaʼacheʼ ka in jóoʼs le maas maʼalob calificaciónoʼoboʼ. In maama xaneʼ u kʼáat ka in jóoʼs maʼalob calificaciónoʼob utiaʼal u yilik in maestroʼob bey xan in papá, letiʼeʼ maʼ Testigo kaʼachiʼ. In maamaeʼ u kʼáat ka in jóoʼs chéen diez tin calificación, chéen baʼaleʼ leloʼ maʼ tu páajtal kaʼachi. Yoʼolal leloʼ kex úuch in tsʼoʼoks in xookeʼ yaan kʼiineʼ kin tuklik Jéeobaeʼ jach junpʼíit u yilik tuláakal le baʼax kin beetik utiaʼal in meyajtikoʼ».

6. ¿Baʼax jeʼel u páajtal u kanik le taatatsiloʼob tiʼ le baʼax ku yaʼalik Salmo 131:1, 2?

 ⁶ Le taatatsiloʼoboʼ jach yaʼab baʼax jeʼel u kankoʼob tiʼ baʼax ku yaʼalik Salmo 131:1, 2 (xoke). Le rey Davidoʼ tu yaʼalaj: «Maʼatech in tsʼíiboltik nukuch baʼaloʼob, baʼaloʼob maʼ tu páajtal u yantalten». Davideʼ maʼ tu kaxtaj u maasil baʼaloʼobiʼ le oʼolal tu yaʼalaj mix baʼal chiʼichnakkúuntik. Lelaʼ ku kaʼansik tiʼ le taatatsiloʼoboʼ maʼ unaj u páaʼtkoʼob u maasil tiʼ letiʼobiʼ mix tiʼ u paalaloʼobiʼ. Tsʼoʼoleʼ maʼ unaj u kʼáatkoʼob tiʼ u paalaloʼob ka u beetoʼob junpʼéel baʼax u yojloʼob maʼ tu páajtal tiʼobiʼ. Juntúul kiik ku kʼaabaʼtik Marinaeʼ, ku yaʼalik: «In maamaeʼ mix juntéen tu compararten yéetel in sukuʼunoʼob mix yéetel uláakʼ paalaloʼob. Leloʼ tu kaʼansajteneʼ cada juntúul tiʼ toʼoneʼ jejeláas baʼax jeʼel u páajtal u beetkeʼ yéetel tuláakloʼon jach yaabiltaʼanoʼon tumen Jéeoba. Yoʼolal leloʼ teneʼ maʼ suuk in compararkinba yéetel u maasiliʼ».

7, 8. ¿Bix u yeʼesik le íichamtsil ku respetartik u yatanoʼ?

⁷ Le íichamtsiloʼoboʼ jach kʼaʼabéet u respetartik u yatanoʼob (1 Ped. 3:7). ¿Bix jeʼel u páajtal u beetkoʼob lelaʼ? Kʼaʼabéet u yeʼeskoʼob u yaabiltmoʼob, maʼ u kʼáatkoʼob baʼaloʼob maʼ tu páajtal u beetkoʼob yéetel maʼ unaj u compararkoʼob yéetel uláakʼ koʼoleloʼobiʼ. ¿Baʼaxten maʼ unaj u beetkoʼob lelaʼ? Koʼox ilik baʼax úuch tiʼ Rosa, juntúul kiik maʼ Testigo u yíichamiʼ, yéetel suuk kaʼach u comparartaʼal yéetel uláakʼ koʼoleloʼob. Yoʼolal le baʼaloʼob ku sen aʼalaʼal tiʼ Rosaoʼ, letiʼeʼ ku yuʼubik mix baʼal u biilal yéetel mix máak yaabiltmil. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Mantatsʼ kʼaʼabéet u kʼaʼajsaʼalten yaabiltaʼanen tumen Jéeoba». Le íichamtsiloʼob ku meyajtikoʼob Jéeobaoʼ jach ku respetartik u yatanoʼob tumen beyoʼ ku páajtal u biskubaʼob maʼalob tu yéeteloʼob bey xan yéetel Jéeoba. *

⁸ Le íichamtsiloʼob ku respetartik u yatanoʼoboʼ ku tʼaanoʼob maʼalob tu yoʼolaloʼob, ku yaʼalikoʼobtiʼob u yaabiltmoʼob yéetel ku felicitarkoʼob (Pro. 31:28). Katerina, le kiik t-chʼaʼchiʼitaj teʼ xook máanoʼ, jach áantaʼab tumen u yíicham. Letiʼeʼ tu chichnileʼ jach ku mixbaʼalkúuntaʼal kaʼach tumen u maama yéetel ku comparartaʼal yéetel uláakʼ mejen paalaloʼob. Le oʼolaleʼ kex tsʼoʼok u kanik u jaajileʼ Katerinaeʼ suuk kaʼach u compararkuba yéetel u maasil. Letiʼeʼ áantaʼab tumen u yíicham utiaʼal maʼ u seguer u beetik beyoʼ. Katerinaeʼ ku yaʼalik: «In wíichameʼ jach u yaabiltmen, ku felicitarken yoʼolal le baʼaxoʼob kin beetkoʼ yéetel ku orar tin woʼolal, tsʼoʼoleʼ ku kʼaʼajsikten jach yaabiltaʼanen tumen Jéeoba. Leloʼ ku yáantken utiaʼal in kʼexik le bix in tuukuloʼ».

9, 10. ¿Bix úuchik u yáantaʼal Hanuni tumen la ancianoʼoboʼ?

⁹ Le ancianoʼoboʼ, ¿bix jeʼel u yáantkoʼob le máaxoʼob suuk u compararkubaʼob yéetel u maasiloʼ? Koʼox ilik baʼax úuch tiʼ juntúul kiik ku kʼaabaʼtik Hanuni. Tu chichnileʼ suuk u yaʼalaʼaltiʼ mix baʼal maʼalob ku beetik. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Teneʼ jach suʼlaken kaʼachi yéetel kin wuʼuyik mix baʼalen tu tséel le uláakʼ mejen paalaloʼoboʼ. Desde tin chichnileʼ suuk kaʼach in compararkinba yéetel u maasil».  Kex tsʼokaʼaniliʼ u beetkuba Testigoeʼ letiʼeʼ seguernaj u compararkuba yéetel u maasil yéetel ku yuʼubik kaʼach jach maʼ yaʼab le baʼax ku páajtal u beetik teʼ múuchʼuliloʼ. Chéen baʼaleʼ beoraaʼ letiʼeʼ precursora yéetel jach kiʼimak u yóol. ¿Baʼax áante?

¹⁰ Hanunieʼ ku yaʼalikeʼ áantaʼab tumen le ancianoʼoboʼ yéetel eʼesaʼabtiʼ jach yaabiltaʼan. Le ancianoʼoboʼ ku yaʼalikoʼobtiʼ kaʼacheʼ jach ku confiaroʼob tiʼ letiʼ yéetel ku felicitarkoʼob. Hanunieʼ ku yaʼalik: «Le ancianoʼoboʼ tu yaʼaloʼobten ka in wáant jujuntúul kiikoʼob teʼ múuchʼuliloʼ, leloʼ tu beetaj in wuʼuyik jach kʼaʼanaʼanen. Ka tsʼoʼokeʼ tu tsʼáajoʼobten u graciasil úuchik in wáantkoʼob yéetel tu xokoʼobten baʼax ku yaʼalik 1 Tesalonicenses 1:2 yéetel 3. Jach kʼuch tin puksiʼikʼal le baʼax tu beetoʼoboʼ. Bejlaʼeʼ kin wuʼuyik jach kʼaʼanaʼanen ichil u kaajal Jéeoba».

11. ¿Bix jeʼel u páajtal k-áantik «le óotsiloʼoboʼ»?

¹¹ (Xok Isaías 57:15). Jéeobaeʼ jach u kʼáat u yáant «le óotsiloʼoboʼ». Teʼ múuchʼuliloʼ maʼ chéen le ancianoʼob jeʼel u páajtal u yáantkoʼob le sukuʼunoʼob ku yuʼubikubaʼob beyoʼ. Junpʼéel bix jeʼel u páajtal k-beetkeʼ letiʼe k-eʼesiktiʼob jach k-yaabiltmoʼoboʼ. Beyoʼ yaan u tsʼáaikoʼob cuenta yaabiltaʼanoʼob xan tumen Jéeoba (Pro. 19:17). Uláakʼ bix jeʼel u páajtal k-beetkeʼ letiʼe k-eʼesik kabal óolaloʼ. Wa k-beetik beyoʼ maʼ ken k-beet mix baʼal chéen utiaʼal ka ilaʼak tumen u maasil, baʼaxeʼ yaan u meyajtoʼon le baʼaxoʼob k-ojel utiaʼal k-líiʼsik u yóol u maasil sukuʼunoʼoboʼ (1 Ped. 4:10, 11).

12. ¿Bix úuchik u tratartik Jesús le máaxoʼob óotsiloʼoboʼ? (Ilawil le dibujo yaan tu yáax páginail le revistaaʼ).

¹² Jach jeʼel k-kaanbal tiʼ bix úuchik u tratartik Jesús u discípuloʼobeʼ, letiʼeʼ kex jach yaʼab baʼaxoʼob u yojel kaʼacheʼ «kabal u yóol» (Mat. 11:28-30). Jesúseʼ maʼ tu creertuba tumen yaan u naʼat yéetel yaʼab baʼaloʼob u yojliʼ. Le kéen kaʼansajnak kaʼacheʼ ku meyajtiʼ tʼaanoʼob séeb u naʼataʼal yéetel ku kʼuchul tu puksiʼikʼal le máaxoʼob óotsiloʼoboʼ (Luc. 10:21). Jesúseʼ maʼ jeʼex u nuuktakil le religiónoʼob ku creerkubaʼob kaʼachoʼ, letiʼeʼ tu beetaj u yuʼubik le máaxoʼob óotsiloʼoboʼ kʼaʼanaʼanoʼob tu táan Dios (Juan 6:37). Tsʼoʼoleʼ mantatsʼ tu respetartoʼob.

13. ¿Baʼaxten k-aʼalik Jesúseʼ jach tu tratartaj yéetel yaabilaj u discípuloʼob?

¹³ Jesúseʼ jach tu tratartaj yéetel yaabilaj u discípuloʼob. U yojel jejeláas meyaj jeʼel u páajtal u beetkoʼob teʼ múuchʼuliloʼ, le oʼolal jach ku apreciartik kaʼach le baʼax ku páajtal u beetik cada juntúuloʼ. Lelaʼ bey u yeʼesik junpʼéel baʼax tu tsikbaltaj tiʼ letiʼob. Jesúseʼ tʼaanaj tiʼ juntúul máak tu kʼubéentaj junpʼéel meyaj tiʼ u esclavoʼob, según le bukaʼaj ku páajtal u beetkoʼobeʼ. Kaʼatúul tiʼ le esclavoʼoboʼ jach maʼalob le meyaj tu beetoʼoboʼ, chéen baʼaleʼ juntúul tiʼ letiʼobeʼ maas maʼalob tu beetil. Kex beyoʼ le máakoʼ tu felicitartaj tu kaʼatúulileʼ ka tu yaʼalajtiʼob: «Jach maʼalob baʼax ta beetaj, jach utsech yéetel chúukaʼan a wóol» (Mat. 25:14-23).

14. ¿Bix jeʼel u páajtal k-beetik jeʼex Jesúseʼ?

¹⁴ Jesúseʼ láayliʼ ku tratarkoʼon xan yéetel yaabilajeʼ. Letiʼeʼ u yojel xan jejeláas baʼax ku páajtal k-beetik yéetel ku kiʼimaktal u yóol yéetel le baʼaxoʼob k-beetkoʼ. ¿Bix jeʼel u páajtal k-beetik jeʼex Jesúseʼ? Maʼ unaj k-suʼlakkíintik mix máak tumen maʼ tu páajtal u beetik le baʼax k-beetik toʼonoʼ. Baʼaxeʼ unaj k-felicitartik ikil u tsʼáaik u maas maʼalobil tiʼ Jéeoba.

15, 16. ¿Bix u yuʼubikuba Midori úuchik u chʼaʼtuklik u maas meyajtik Jéeoba?

¹⁵ Maʼalob ka k-tukult baʼaxoʼob jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal k-maas meyajtik Jéeobaeʼ tumen leloʼ jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal ka yanak u biilal k-kuxtaleʼ. Chéen baʼaleʼ maʼalob ka k-chʼaʼtukult baʼaloʼob jeʼel u páajtal k-beetkeʼ tumen wa maʼeʼ jeʼel u lúubul k-óoleʼ (Luc. 14:28). Koʼoneʼex ilik baʼax úuch tiʼ juntúul precursora ku kʼaabaʼtik Midori.

¹⁶ Tu chichnileʼ Midorieʼ jach ku mixbaʼalkúuntaʼal kaʼach tumen u taata maʼ Testigoiʼ, ku comparartaʼal yéetel u sukuʼunoʼob bey xan yéetel u yéet xookoʼob. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Kin wuʼuyik kaʼach mix baʼal in biilal». Chéen baʼaleʼ le ka máan tiempoeʼ chan xuʼul u yuʼubikuba beyoʼ. Midorieʼ ku yaʼalik: «Sáamsamal kin xokik kaʼach le Bibliaoʼ tumen leloʼ ku beetik u kiʼimaktal in wóol yéetel ku beetik in wuʼuyik jach yaabiltaʼanen tumen Jéeoba». Tsʼoʼoleʼ letiʼeʼ tuukulnaj xan tiʼ le baʼaxoʼob jeʼel u páajtal u beetik utiaʼal u maas meyajtik Jéeobaoʼ yéetel tu kʼáatajtiʼ ka áantaʼak. Beoraaʼ letiʼeʼ jach kiʼimak u yóol tumen u yojel táan u beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal u meyajtik Jéeobaoʼ.

17. ¿Bix jeʼel u páajtal u seguer k-túumbenkuntik le bix k-tuukuloʼ, yéetel baʼax utsiloʼob ken k-kʼame?

¹⁷ U jaajileʼ maʼ chéen chʼaʼabil u xuʼulul u yuʼubikuba máak bey mix baʼal u biilaleʼ. Le oʼolaleʼ Jéeobaeʼ ku yaʼaliktoʼon: «Unaj u seguer a túumbenkuntkeʼex le bix a tuukuleʼexoʼ» (Efe. 4:23, 24). Chéen baʼaleʼ utiaʼal lelaʼ kʼaʼabéet k-orar, k-xokik le Bibliaoʼ yéetel k-tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalik. Jeʼel u páajtal xan k-kʼáatik tiʼ Jéeoba ka  u yáantoʼon yéetel u espíritu santoeʼ. Lelaʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal ka xuʼuluk k-comparartikba yéetel u maasil. Tsʼoʼoleʼ wa Jéeoba ku yilik taak k-nojbaʼalkúuntikba wa k-tsʼíiboltik le baʼax utiaʼal u maasiloʼ, letiʼeʼ jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal ka k-luʼs ichil k-puksiʼikʼal le baʼaloʼobaʼ.

18. ¿Bix u líiʼsik a wóol le baʼax ku yaʼalik 2 Crónicas 6:29, 30?

¹⁸ (Xok 2 Crónicas 6:29, 30). Jéeobaeʼ u yojel baʼax yaan ichil k-puksiʼikʼal. U yojel xan tuláakal le baʼax k-beetik utiaʼal maʼ k-tuukul jeʼex u máakiloʼob le yóokʼol kaabaʼ yéetel utiaʼal maʼ k-lúubul tiʼ le baʼaloʼob kʼaastak ku túulchʼintkoʼon k-beet k-kʼeban wíinkliloʼ. Le kéen u yil tuláakal baʼax k-beetkeʼ letiʼeʼ maas ku yaabiltikoʼon.

19. ¿Baʼax comparaciónil ku meyaj tiʼ Jéeoba utiaʼal u yeʼesik bukaʼaj u yaabiltmiloʼon?

¹⁹ Jéeobaeʼ ku yaʼalikeʼ jach u yaabiltmoʼon jeʼex u yaabiltmil juntúul maamatsil u chan hijoeʼ (Isa. 49:15). Juntúul kiik ku kʼaabaʼtik Racheleʼ, ku yaʼalik: «In chan hija Stephanieeʼ maʼ kʼuchuk u kʼiinil ka síijiʼ, le yáax ka tin wiloʼ jach chichan. Junpʼéel mes tsʼaʼab incubadora, kex beyoʼ le doctoroʼ sáamsamal kaʼach ku chaʼik in méekʼik kex chéen junsúutuk. Tu yoʼolal leloʼ teneʼ kʼuchen in jach yaabilte. Beoraaʼ letiʼeʼ yaan seis años tiʼ yéetel maas chichan u yilaʼal ke le paalal u yéet jaʼabiloʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ teneʼ jach in yaabiltmaj tumen maʼ tu pʼatubaiʼ». Jéeobaeʼ bey jeʼex le maamatsiloʼ, le kéen u yil maʼ t-pʼatikba yéetel k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-meyajtikeʼ, letiʼeʼ jach ku yaabiltikoʼon xan. ¿Máasaʼ leloʼ jach ku beetik u kiʼimaktal k-óol?

20. ¿Baʼax beetik u kiʼimaktal u yóol le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ?

²⁰ Cada juntúul tiʼ toʼoneʼ jach yaabiltaʼan tumen Jéeoba. Letiʼeʼ tu natsʼoʼon tu yiknal maʼ tumen wa maas maʼaloboʼon tiʼ u maasiliʼ, baʼaxeʼ tumen tu yilaj yaan baʼax maʼalob ichil k-puksiʼikʼal, kabal k-óol yéetel jeʼel k-chaʼik u kaʼanskoʼoneʼ (Sal. 25:9). Unaj k-kʼaʼajsikeʼ Jéeobaeʼ jach ku kiʼimaktal u yóol le kéen u yil táan k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-meyajtikoʼ. Wa ku chúukpajal k-óoleʼ yaan k-eʼesik tiʼ Jéeoba yaantoʼon junpʼéel utsil puksiʼikʼal (Luc. 8:15). Le oʼolaleʼ unaj k-tsʼáaik tiʼ Jéeoba le u maas maʼalobil ku páajtal k-beetkoʼ. Wa k-beetik beyoʼ yaan u kiʼimaktal k-óol.