1. ¿Baʼaxten ku yaʼalik Jéeoba bey juntúul maamatsileʼ?

JÉEOBAEʼ tu yaʼalaj tiʼ u kaajal tu kʼiinil le profeta Isaíasoʼ: «Juntúul koʼoleleʼ, ¿jeʼel wa u tuʼubsik u chaambaleʼ? [...] Kex wa juntúul koʼolel jeʼel u tuʼubsik u chaambaleʼ, teneʼ junpuliʼ maʼ ken in tuʼubsech» (Isa. 49:15). Jéeobaeʼ maʼ suuk u yaʼalik wa bey juntúul maamatsileʼ, baʼaleʼ teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ bey tu beetiloʼ. Utiaʼal u yeʼesik bukaʼaj u yaabiltmil le máaxoʼob meyajtikoʼ tu yaʼalaj bey juntúul maamatsil jach u yaabiltmaj u chan hijoeʼ. U maas yaʼabil le maamatsiloʼoboʼ ku tuukuloʼob jeʼex Jasmíneʼ, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Kéen a tsʼáa u chuʼuch a chaambaleʼ, ku kʼuchul a sen yaabilte, tsʼoʼoleʼ le yaabilajaʼ mix bikʼin u xuʼulul».

2. ¿Bix u yuʼubikuba Jéeoba le kéen u yil u xuʼulul u meyajtaʼal tumen u paalal?

² Wa juntúul tiʼ u paalal Jéeoba ku xuʼulul u jóokʼol kʼaʼaytaj wa u bin muchʼtáambaleʼ, letiʼeʼ ku tsʼáaik cuenta. Chéen máans ta tuukul bukaʼaj u yaatal u yóol Jéeoba le kéen u yil yaʼab tiʼ le máaxoʼob meyajtikoʼ ku xuʼulul u jóokʼloʼob kʼaʼaytaj * yéetel ku xuʼulul u binoʼob muchʼtáambal.

3. ¿Baʼax u kʼáat Jéeoba ka u beet le máaxoʼob tsʼoʼok u xuʼulul u meyajtikoʼoboʼ?

³ Yaʼab tiʼ le sukuʼunoʼobaʼ ku suutoʼob teʼ múuchʼuliloʼ yéetel jach ku kiʼimaktal k-óol k-kʼamkoʼob tu kaʼatéen. Jéeobaeʼ jach u kʼáat ka suunakoʼob bey xan toʼon (1 Ped. 2:25). ¿Bix jeʼel u páajtal k-áantkoʼobeʼ? Táanil tiʼ k-núukik le kʼáatchiʼaʼ, maʼalob ka k-ojéelt baʼaxten ku xuʼulul u binoʼob muchʼtáambal yéetel u jóokʼloʼob kʼaʼaytaj.

4. ¿Baʼax jeʼel u yúuchul wa ku chʼíikil máak meyajeʼ?

⁴ Yaneʼ jach ku chʼíikil meyaj. Hung, * juntúul sukuʼun kajaʼan tu noojol-lakʼinil Asiaeʼ, ku yaʼalik: «Chʼíiken meyaj. Tin tukleʼ jeʼel u páajtal in maas meyajtik Jéeoba wa kin náajaltik yaʼab taakʼineʼ. Le oʼolal tu lugar in bin muchʼtáambaleʼ joʼopʼ in máansik maas yaʼab tiempo táan in meyaj. Chéen ka tin tsʼáaj cuentaeʼ tsʼoʼok in náachtal tiʼ u kaajal Jéeoba. Tiʼ Satanáseʼ ku meyaj le yóokʼol kaab utiaʼal ka u náachkuntoʼon jujunpʼíitil tiʼ Jéeobaoʼ».

5. Yoʼolal le problemas tu aktáantaj Anneoʼ, ¿baʼax xuʼul u beetik?

⁵ Uláakʼ sukuʼunoʼobeʼ ku lúubul u yóoloʼob yoʼolal le problemas yaantiʼoboʼ. Koʼox ilik baʼax úuch tiʼ Anne, kajaʼan Gran Bretaña yéetel cinco u paalal yaan. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Juntúul tiʼ in paalaleʼ desde ka síijeʼ yaan junpʼéel kʼojaʼanil tiʼ. Ka máan kʼiineʼ juntúul tiʼ in hijaʼobeʼ jóoʼsaʼab ichil u kaajal Jéeoba. Tsʼoʼoleʼ tiʼ uláakʼ juntúul in hijoeʼ ilaʼab yaan junpʼéel yaayaj kʼojaʼanil tiʼ. Yoʼolal tuláakal lelaʼ tsaʼayten depresión ka xuʼul in bin muchʼtáambal yéetel in jóokʼol kʼaʼaytaj». U jaajileʼ jach ku yaatal k-óol k-ojéeltik baʼax ku yúuchul tiʼ k-sukuʼunoʼob jeʼex Anne yéetel u paalaloʼoboʼ.

6. ¿Baʼax jeʼel u yúuchul wa maʼ t-beetik baʼax ku yaʼalik Colosenses 3:13?

⁶ (Xok Colosenses 3:13). Yaan sukuʼunoʼobeʼ yaachaj u yóoloʼob yoʼolal baʼax aʼalaʼabtiʼob wa beetaʼabtiʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Le apóstol Pablooʼ tu yaʼaleʼ yaan kʼiineʼ yaan baʼax oʼolal u tsʼíikil máak. Yaan horaeʼ jach tu jaajil maʼ maʼalob le baʼax beetaʼabtoʼonoʼ. Chéen baʼaleʼ wa maʼ t-kanáantikbaeʼ jeʼel k-chʼaʼkʼuxtik wa máaxeʼ yéetel jeʼel tak k-náachtal tiʼ u kaajal Jéeobaeʼ. Koʼox ilik baʼax úuch tiʼ Pablo, juntúul sukuʼun kajaʼan Sudamérica. Aʼalaʼab yaan baʼax kʼaas tu beetaj, chéen baʼaleʼ maʼ jaajiʼ. Yoʼolal le baʼax aʼalaʼab tu yoʼolaloʼ luʼsaʼab le meyaj kʼubéentaʼantiʼ teʼ múuchʼuliloʼ. ¿Baʼax túun tu beetaj? Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Tsʼíikilnajeneʼ, ka joʼopʼ in náachtal jujunpʼíitil tiʼ le múuchʼuliloʼ».

7. ¿Baʼax jeʼel u yúuchul wa maʼ tu xuʼulul u yaatal u yóol máak yoʼolal baʼax kʼaas u beetmeʼ?

⁷ Yaan tiʼ le máaxoʼob lúuboʼob tiʼ junpʼéel nojoch kʼebanoʼ kex tsʼoʼok u máan kʼiin úuchuktiʼobeʼ láayliʼ yaachajaʼan u yóoloʼobeʼ, yéetel ku yuʼubikoʼob maʼ tu merecerkoʼob ka yaabiltaʼakoʼob tumen Jéeoba. Kex arrepentirnajoʼob yéetel chʼaʼabtiʼob óotsileʼ ku yuʼubikoʼob maʼ u náajaltmoʼob u yantaloʼob ichil u kaajal Jéeobaiʼ. Bey tu yuʼubiluba sukuʼun Franciscooʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Tin beetaj baʼax kʼaas, le oʼolal luʼsaʼabten jujunpʼéel meyajoʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Kex maʼ jáan xuʼul in bin muchʼtáambaleʼ, tsaʼayten depresión, tsʼoʼoleʼ kin wuʼuyik kaʼach maʼ tin náajaltik in wantal ichil u kaajal Jéeoba. Maʼ tranquilo in concienciaiʼ, yéetel maʼ tin creertik kaʼach wa tsʼoʼok u perdonarken Jéeoba. Ka máan kʼiineʼ xuʼul in jóokʼol kʼaʼaytaj yéetel in bin muchʼtáambal». ¿Bix k-ilik le sukuʼunoʼob ku aktáantkoʼob problemas jeʼex le tsʼoʼok k-aʼalikoʼ? ¿K-tsʼáaikba wa tu lugaroʼob? Kux túun Jéeoba, ¿bix u yilik le sukuʼunoʼobaʼ?

8. ¿Bix k-ojéeltik Jéeobaeʼ maʼatech u tuʼubsik le máaxoʼob tsʼoʼok u náachtaloʼob tiʼ letiʼoʼ?

⁸ Jéeobaeʼ maʼatech u tuʼubsik tuláakal le bukaʼaj meyaj tu beetaj le máaxoʼob tsʼoʼok u náachtaloʼob tiʼ letiʼoʼ (Heb. 6:10). Le profeta Isaíasoʼ jach jatsʼuts tu ketil bix u kanáantik Jéeoba u kaajal. Tu yaʼalaj: «Letiʼeʼ yaan u kanáantik u yalakʼ tamanoʼob jeʼex u beetik juntúul j-kanan tamaneʼ. Yéetel u kʼabeʼ yaan u muchʼkíintik le mejen tamanoʼoboʼ yéetel yaan u méekʼikoʼob» (Isa. 40:11). ¿Bix u yuʼubikuba Jéeoba, le Nojoch j-kanan taman, le kéen  náachchajak juntúul tiʼ u chan alakʼ tamanoʼ? Jesúseʼ tu yeʼesaj bix u yuʼubikuba Jéeoba le ka tu beetaj junpʼéel kʼáatchiʼ tiʼ u discípuloʼoboʼ. Tu yaʼalaj: «¿Bix a wilkeʼex? Wa juntúul máak yaan 100 tamanoʼob tiʼ, chéen baʼaleʼ ku saʼatal juntúul tiʼ letiʼobeʼ, ¿máasaʼ jeʼel u pʼatik le 99 teʼ montañaʼob utiaʼal ka xiʼik u kaxt le saatloʼ? Tu jaajil kin waʼalikteʼexeʼ le kéen u kaxteʼ maas ku kiʼimaktal u yóol tu yoʼolal le taman tsʼoʼok u kaxtikoʼ ke yoʼolal le 99 maʼ saʼatoʼoboʼ» (Mat. 18:12, 13).

9. Juntúul j-kanan tamaneʼ, ¿baʼax ku beetik yoʼolal u yalakʼ taman? (Ilawil le dibujo yaan tu yáax táan juʼunil le revistaaʼ).

⁹ Jach maʼalob u keʼetel Jéeoba yéetel juntúul j-kanan taman. ¿Baʼaxten? Tumen juntúul j-kanan tamaneʼ jach u yaabiltmaj u yaalakʼoʼob. Jeʼex Davideʼ baʼatelnaj yéetel juntúul león bey xan yéetel juntúul oso utiaʼal u kanáantik u yalakʼ tamanoʼob (1 Sam. 17:34, 35). Wa ku saʼatal juntúul chan tamaneʼ le j-kanan tamanoʼ séeb u tsʼáaik cuenta (Juan 10:3, 14). Baʼax ku beetkeʼ ku pʼatik le 99 tamanoʼob teʼ corraloʼ wa ku kʼáatik ka kanáantaʼaktiʼ tumen uláakʼ j-kanan taman, tsʼoʼoleʼ ku bin u kaxt le taman saatloʼ. Jesúseʼ tu tsikbaltaj lelaʼ utiaʼal u kaʼansiktoʼon baʼax ku tuklik u Taata yoʼolal le máaxoʼob ku náachtaloʼob tiʼoʼ: «Maʼ u kʼáat ka saʼatak mix juntúul tiʼ le máaxoʼob beyoʼob mejen paalaloʼobaʼ» (Mat. 18:14).

10. Jeʼex u yaʼalik Ezequiel 34:11 tak 16, ¿baʼax tu yaʼalaj Jéeoba ken u beet yoʼolal u yalakʼ tamanoʼob saatloʼ?

¹⁰ Jéeobaeʼ u yaabiltmaj cada juntúul tiʼ le máaxoʼob meyajtikoʼ tak «le máaxoʼob beyoʼob mejen paalal» tsʼoʼok u náachtaloʼob tiʼ letiʼoʼ. Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ profeta Ezequieleʼ yaan u kaxtik u yalakʼ tamanoʼob saatloʼoboʼ yéetel yaan u kaʼa natsʼkoʼob tu yiknal. Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj bix ken u beetil. Le baʼax ken u beetoʼ letiʼe baʼaxoʼob suuk u beetik kaʼach le israelitaʼob le kéen saʼatak juntúul u yalakʼ tamanoʼ (xok Ezequiel 34:11-16). Yáaxeʼ ku máan u kaxte, maʼ xaaneʼ yaan u bisik tiempo tiʼ yéetel yaan u jach tsʼáaik u yóol u beete. Tsʼoʼoleʼ le kéen u kaxteʼ yaan u bisik tuʼux yaan u maasiloʼoboʼ.  Wa uchaʼan loob tiʼeʼ yaan u tsʼakik yéetel yaabilaj, wa wiʼij xaneʼ yaan u tséentik. Jeʼex u beetik le j-kanan tamanoʼoboʼ, le ancianoʼob xanoʼ jach unaj u yilik u yáantkoʼob le máaxoʼob tsʼoʼok u náachtaloʼob tiʼ le múuchʼuliloʼ (1 Ped. 5:2, 3). Le ancianoʼob túunoʼ yaan u kaxtikoʼob, yaan u yáantkoʼob utiaʼal ka suunakoʼob teʼ múuchʼuliloʼ yéetel yaan u tsʼáaikoʼob le áantaj kʼaʼabéettiʼob utiaʼal u kaʼa biskubaʼob yéetel Diosoʼ. *

11. ¿Baʼax u yojel kaʼach juntúul maʼalob j-kanan taman?

¹¹ Juntúul maʼalob j-kanan tamaneʼ u yojel jeʼel u saʼatal juntúul chan tamaneʼ. Le oʼolaleʼ wa ku saʼatal juntúuleʼ maʼatech u jatsʼik. Koʼoneʼex ilik bix tu tratartil Jéeoba jujuntúul tiʼ le máaxoʼob meyajt úuchjeakil maʼ tu beetoʼob le baʼax aʼalaʼabtiʼoboʼ.

12. ¿Bix tratartaʼabik Jonás tumen Jéeoba?

¹² Jonáseʼ púutsʼi tumen maʼ u kʼáat u beet baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Jéeobaiʼ. Baʼaleʼ Jéeobaeʼ maʼ tu jáan tuklaj wa tsʼoʼoktiʼ beyoʼ. Jeʼex u beetik juntúul maʼalob j-kanan tamaneʼ Jéeobaeʼ tu salvartaj Jonás yéetel tu yáantaj utiaʼal ka u beet le baʼax tu kʼubéentajtiʼoʼ (Jon. 2:7; 3:1, 2). Tsʼoʼoleʼ tu beetaj u jóokʼol junkúul u yaakʼil chúuj utiaʼal u kaʼansiktiʼ jach koʼoj u kuxtal wíinik (Jon. 4:10, 11). ¿Baʼax k-kanik tiʼ le bix tratartaʼabik Jonás tumen Jéeobaoʼ? Le ancianoʼoboʼ maʼ unaj u tuklikoʼob wa mix bikʼin kun suut juntúul máax tsʼoʼok u náachtal tiʼ u kaajal Jéeobaiʼ. Baʼaxeʼ unaj u yilik u naʼatkoʼob baʼaxten náachchaj le sukuʼunoʼ. Tsʼoʼoleʼ kéen suunak ichil u kaajal Jéeobaeʼ unaj u tratarkoʼob yéetel yaabilaj yéetel u yeʼeskoʼobtiʼ taak u yáantkoʼob.

13. ¿Baʼax k-kanik tiʼ le bix tratartaʼabik le salmista tumen Jéeobaoʼ?

¹³ Le máax tsʼíibt le Salmo 73, jach lúub u yóol le ka tu yilaj bey táan u bin utsil tiʼ le kʼasaʼan máakoʼoboʼ. Yoʼolal leloʼ tu tukleʼ chéen kunel u tsʼáaik u yóol u meyajt Dios (Sal. 73:12, 13, 16). ¿Baʼax tu beetaj Jéeoba? Maʼ tu kʼeyajiʼ. Baʼaxeʼ tu beetaj u tsʼíibtaʼal teʼ Biblia le baʼax tu yaʼalaj le salmistaoʼ. Le ka máan tiempo túuneʼ le salmistaoʼ tu naʼateʼ le baʼax maas kʼaʼanaʼanoʼ  u yilik máak Jéeoba bey u amigoeʼ (Sal. 73:23, 24, 26, 28). ¿Baʼax k-kanik tiʼ le bix tratartaʼabik le salmista tumen Jéeobaoʼ? Le ancianoʼoboʼ maʼ unaj u jáan tuukuloʼob kʼaas yoʼolal juntúul máax tsʼoʼok u káajal u tuklik chéen kunel u meyajtaʼal Jéeobaiʼ. Tu lugar u kʼeykoʼobeʼ unaj u naʼatkoʼob baʼaxten bey u tuukuloʼ wa baʼaxten ku chʼaʼtuklik u beetik wa baʼax. Le kéen tsʼoʼokok túuneʼ jeʼel u páajtal u meyajtiʼob le Biblia utiaʼal u líiʼskoʼob u yóoloʼ.

14. ¿Baʼaxten kʼaʼabéetchaj u yáantaʼal Elías, yéetel bix áantaʼabik tumen Jéeoba?

¹⁴ Le profeta Elíasoʼ juntéenjeakeʼ púutsʼ tiʼ le reina Jezabeloʼ (1 Rey. 19:1-3). ¿Baʼaxten? Tumen tu tukleʼ chéen letiʼ táan u beetik u profetail yéetel chéen kunel u chúukpajal u yóol u meyajt Dios. Jach táaj lúub u yóoleʼ ka joʼopʼ tak u yaʼalik tiʼ Dios maas maʼalob ka kíimik (1 Rey. 19:4, 10). Jéeobaeʼ maʼ tu kʼeyaj Elíasiʼ. Baʼaxeʼ tu líiʼsaj u yóol, tu yaʼalajtiʼeʼ maʼ tu juun yaniʼ yéetel yaan u yáantik, tu yaʼalaj xan tiʼeʼ yaʼab meyaj yaan utiaʼal beetbil. Tsʼoʼoleʼ le ka joʼopʼ xan u yaʼalik le profeta bix u yuʼubikubaoʼ Jéeobaeʼ tu chʼenxikintaj, yéetel le ka tsʼoʼokeʼ tu kʼubéentajtiʼ uláakʼ meyaj u beete (1 Rey. 19:11-16, 18). ¿Baʼax k-kanik tiʼ le bix tratartaʼabik Elías tumen Jéeobaoʼ? K-kanikeʼ jach unaj k-tratartik maʼalob u mejen tamanoʼob Jéeoba, lelaʼ maases letiʼe ancianoʼob unaj u beetkoʼoboʼ. Wa yaan máax yaachajaʼan u yóol yéetel ku yaʼalik maʼ tu merecertik ka chʼaʼabak óotsilil tiʼ tumen Jéeobaeʼ, le ancianoʼoboʼ jach unaj u chʼenxikintikoʼob. Tsʼoʼoleʼ unaj u yáantaʼal u yileʼ jach yaabiltaʼan tumen Jéeoba.

15. Jeʼex u yaʼalik Juan 6:39, ¿bix u yilik kaʼach Jesús u yalakʼ tamanoʼob u Taata?

¹⁵ ¿Bix u kʼáat Jéeoba ka ilaʼak le mejen tamanoʼob tsʼoʼok u náachtaloʼoboʼ? Jesúseʼ tu yeʼesaj bixi. Letiʼeʼ u yojel bukaʼaj u yaabiltmil Jéeoba u mejen tamanoʼob. Le oʼolal tu beetaj tuláakal le ku páajtal utiaʼal u yáantik «le israelitaʼob beyoʼob tamanoʼob saatloʼob» ka suunakoʼob yiknal Jéeobaoʼ (Mat. 15:24; Luc. 19:9, 10). Tsʼoʼoleʼ Jesúseʼ tumen juntúul jach maʼalob j-kanan tamaneʼ tu yilaj maʼ u saʼatal mix juntúul tiʼ u yalakʼ tamanoʼob u Taataiʼ (xok Juan 6:39).

16, 17. ¿Bix unaj u yilik le ancianoʼob le meyaj kʼubéentaʼantiʼob tumen Jéeobaoʼ? (Ilawil le cuadro « Bix u yuʼubikuba juntúul chan taman tsʼoʼok u saʼatal»).

¹⁶ Le apóstol Pablooʼ tu yaʼalaj tiʼ le ancianoʼob yanoʼob teʼ múuchʼulil yaan Éfeso unaj u beetkoʼob jeʼex Jesúseʼ. Tu yaʼalajtiʼob: «Unaj a wáantkeʼex le máaxoʼob kʼaʼabéet áantaj tiʼoboʼ. Maʼ unaj u tuʼubulteʼexeʼ Yuumtsil Jesúseʼ tu yaʼalaj: ‹Maas ku taasik kiʼimak óolal u tsʼaʼabal wa baʼax ke u kʼaʼamal wa baʼax›» (Hech. 20:17, 35). Jeʼex k-ilkoʼ tiʼ le ancianoʼoboʼ kʼubéentaʼan ka u yáantoʼob u mejen tamanoʼob Dios. Juntúul anciano ku kʼaabaʼtik Salvador kajaʼan tu luʼumil Españaeʼ, ku yaʼalik: «Le kéen tuukulnaken tiʼ bukaʼaj u yaabiltmil Jéeoba le máaxoʼob saatloʼob beyoʼob mejen tamaneʼ jach ku péeksiken in wáantoʼob. In wojleʼ Jéeobaeʼ u kʼáat ka in kanáant u yalakʼ tamanoʼob».

¹⁷ Tuláakal le sukuʼunoʼob xuʼul u jóokʼloʼob kʼaʼaytaj yéetel u binoʼob muchʼtáambal t-chʼaʼchiʼitaj teʼ xookaʼ, áantaʼaboʼob utiaʼal u kaʼa meyajtikoʼob Jéeoba. Chéen baʼaleʼ teʼ kʼiinoʼobaʼ yaʼab sukuʼunoʼob náachchajaʼanoʼobeʼ u kʼáatoʼob suut ichil u kaajal Jéeoba. ¿Bix jeʼel u páajtal k-áantkoʼobeʼ? Teʼ tuláakʼ xook ken k-xakʼaltoʼ.