Danièleeʼ jach séeb u tsʼáaik cuenta baʼax ku yúuchul, le oʼolal tu yaʼalajten: «Maʼ tsaaj a tʼankoʼobiʼ, tsʼoʼok u kʼuchloʼob». Teʼ súutuk jeʼeloʼ kʼuch le policía teʼ hoteloʼ. Maʼ sáam tiʼ leloʼ bisaʼaboʼon cárcel. Baʼaleʼ úuchik u yaʼalikten in watan tsʼoʼok u taal le policíaoʼ páajchaj in tsʼáaik jujunpʼéel juʼunoʼob tiʼ juntúul sukuʼun.

Le táan k-bisaʼaloʼ tin tuklaj: «Junpʼéel bendición u yantalten juntúul atantsil maʼ saajkiʼ yéetel u yaabiltmaj Jéeoba». Lelaʼ chéen junpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob t-aktáantoʼ. Baʼaleʼ paʼatik in tsikbaltikteʼex bix úuchik k-xíimbaltik luʼumiloʼob tuʼux prohibirtaʼan le kʼaʼaytajoʼ.

Síijen tu añoil 1930 tu kaajil Croix, yaan tu xamanil Francia. In láakʼtsiloʼobeʼ jach ku binoʼob iglesia. Cada semana k-bin misa, in taataeʼ jejeláas bix u yáantaj teʼ iglesiaoʼ. Baʼaleʼ le yaanten óoliʼ 14 añosoʼ, tin wilaj junpʼéel baʼal beet in tsʼáaik cuenta j-kaʼapʼéel ich le máaxoʼob ku kaʼansajoʼob teʼ iglesiaoʼ.

Ka tsʼoʼok u chʼaʼabal Francia tumen u soldadoiloʼob Alemania, le táan le Kaʼapʼéel Nojoch Baʼateltáambaloʼ, le sacerdote tiʼ le iglesia tuʼux k-binoʼ joʼopʼ u yaʼalik ka u tsʼáauba máak tu tséel junpʼéel partido ku kʼaabaʼtik Vichy, lelaʼ tiaʼan tu tséel le naziʼoboʼ. Le baʼaxoʼob ku yaʼalikoʼ jach ku sajakkúuntkoʼon. Jeʼex u beetik yaʼab tiʼ u kajnáaliloʼob Franciaeʼ, teen yéetel in láakʼtsiloʼobeʼ, k-uʼuyik baʼax ku yaʼalaʼal teʼ radio BBC, tuʼux ku yaʼalik baʼaxoʼob ku beetik le soldadoʼob naziʼoboʼ. Baʼaleʼ tu mesil septiembre tiʼ 1944, le sacerdoteoʼ xuʼul u tsʼáaikuba tu tséel le naziʼoboʼ, tu beetaj tak junpʼéel kʼiinbesaj utiaʼal u tsʼáaik u graciasil tiʼ Dios yoʼolal le soldadoʼob kun baʼateloʼob tu contra le naziʼoboʼ. ¡Maʼ tu páajtal in creertik! Bey xuʼulik in creertik baʼax ku kaʼansaʼal teʼ iglesiaoʼ.

In taataeʼ kíim le maʼ úuch tsʼoʼokok le baʼateltáambaloʼ. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ Simone, in kiikeʼ tsʼokaʼaniliʼ u tsʼoʼokol u beeleʼ yéetel tiʼ kajaʼan Bélgicaeʼ. Le oʼolal tin wuʼuyaj teen unaj in kanáantik in maama. Tin kaxtaj junpʼéel meyaj maʼalob u boʼolil, le oʼolal tin tuklaj yaan u binten utsil. Baʼaleʼ in patrón yéetel u paalaloʼobeʼ jach catolicoʼob, bey túunoʼ maʼ xáanchaj ka tu pʼektenoʼobiʼ.

 Tu añoil 1953, taal u xíimbaltoʼon Simone. Letiʼeʼ tsʼokaʼaniliʼ u beetkuba x-jaajkunajil tiʼ Jéeobaeʼ. Tu yeʼesajtoʼon yéetel le Biblia maʼ jaaj u kaʼansajil le infierno, le Trinidad yéetel le u yaʼalaʼal yaan baʼax ku pʼáatal kuxaʼanil tiʼ máak ken kíimkoʼ. Tin waʼalajtiʼeʼ le Biblia ku meyajtiʼoʼ maʼ catolicaiʼ, baʼaleʼ tin tsʼáaj cuentaeʼ jaaj le baʼax ku yaʼalikoʼ. Ka máan kʼiineʼ tu taasajten yaʼab úuchben revistaʼob tiʼ U Pʼíich Tulumil Kanan, teneʼ tin láaj xokoʼob de áakʼab. Maʼ xáanchaj ka tin tsʼáaj cuenta tsʼoʼok in kaxtik u jaajiliʼ. Baʼaleʼ saajken u luʼsaʼalten meyaj wa kin beetkinba j-jaajkunajil tiʼ Jéeoba.

Seguernaj in xakʼalxoktik le Biblia yéetel U Pʼíich Tulumil Kanan tin juunal ichil wa jaypʼéel mesoʼ, baʼaleʼ tin chʼaʼtuklaj in bin muchʼtáambal teʼ Najil Reinooʼ. Le yaabilaj eʼesaʼabten tumen le sukuʼunoʼoboʼ jach tu péeksaj in wóol. Juntúul sukuʼun úuch káajak u meyajtik Jéeobaeʼ tu tsʼáajten xook ich seis meses, ka okjaʼanajen septiembre tiʼ 1954. Maʼ úuch tiʼ lelaʼ in maama yéetel in wíitsʼineʼ káaj xan u meyajtikoʼob Jéeoba, lelaʼ tu beetaj u jach kiʼimaktal in wóol.

In maamaeʼ kíim wa jaypʼéel semanaʼob táanil tiʼ le asamblea internacional beetaʼab Nueva York tu añoil 1958. Teneʼ páajchaj in bin teʼ asambleaoʼ. Ka suunajen tin wotocheʼ tin pʼataj le meyaj kin beetik kaʼachoʼ ka tin káajsaj in beetik in precursoril. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ tin kʼaj óoltaj Danièle Delie, juntúul precursora jach u tsʼaamaj u yóol u meyajt Jéeoba. Toʼoneʼ tsʼoʼok k-beel tu mesil mayo tiʼ 1959.

Danièleeʼ káaj u beetik u precursorail tiʼ junpʼéel chan kaaj yaan Bretaña, náach tiʼ u yotoch. Letiʼeʼ maʼ sajakchaj kʼaʼaytaj tiʼ le catolicoʼoboʼ, tsʼoʼoleʼ tiʼ bicicleta ku máan kaʼachiʼ. Jeʼex teneʼ, letiʼ xaneʼ u yojel jach kʼaʼanaʼan le kʼaʼaytajoʼ, tumen k-uʼuyik jach maʼ kun xáantal ken taalak le xuʼulsajiloʼ (Mat. 25:13). Letiʼeʼ jach ku tsʼáaik u yóol u meyajt Jéeoba, lelaʼ le áantoʼon utiaʼal u seguer k-xupikba k-meyajt Dios.

Maʼ úuch tsʼoʼokok k-beeleʼ tsʼaʼaben in beet in superintendenteil tiʼ circuito. Anchaj k-kanik k-kuxtal yéetel junpʼíit baʼal. Le yáax múuchʼulil t-xíimbaltoʼ 14 j-kʼaʼaytajoʼob yaniʼ, baʼaleʼ tumen minaʼan tuʼux k-pʼáatal tu yotoch le sukuʼunoʼoboʼ weenoʼon tiʼ junpʼéel colchón tsʼaʼab tu plataformail le Najil Reinooʼ. Kex maʼ tsʼuʼutsʼukileʼ jach kiʼ úuchik k-weenliʼ.

Kex yaʼab baʼaxoʼob k-beetkeʼ, Danièleeʼ séebaʼan úuchik u suuktaliʼ. Ken kʼaʼabéetchajak in muchʼkinba yéetel le ancianoʼoboʼ letiʼeʼ ku páaʼtiken teʼ cocheoʼ, mix juntéen tsʼíikilnaji. Chéen 2 años t-xíimbaltaj le múuchʼuliloʼoboʼ, baʼaleʼ teʼ tiempo jeʼeloʼ t-kaneʼ jach kʼaʼanaʼan u tsikbal máak yéetel u núup bey xan u múuchʼ meyajoʼob (Ecl. 4:9).

Tu añoil 1962, invitartaʼaboʼon Brooklyn (Nueva York) utiaʼal le xook 37 tiʼ u Escuelail Galaadoʼ, lelaʼ diez meses xáanchaji. Cien u túulal binoʼoniʼ, baʼaleʼ maʼ tuláakal le tsʼokaʼan u beeloʼob páajchaj u bisik u núupoʼoboʼ, chéen 13 u túulal. Jach kiʼimakchaj k-óol, tumen teen yéetel in wataneʼ páajchaj k-biniʼ. Tak bejlaʼa kin kʼaʼajsik le jatsʼuts súutukiloʼob t-máansaj yéetel sukuʼunoʼob jach u tsʼaamaj u yóoloʼob u meyajtoʼob Jéeoba, jeʼex Frederick Franz, Ulysses Glass yéetel Alexander Macmillan.

 Teʼ xookoʼ kaʼansaʼabtoʼon u kʼaʼanaʼanil k-tuukul tiʼ baʼaxoʼob k-ilik. Jujunpʼéel sabadoʼob ken tsʼoʼokok le xookoʼ k-bisaʼal tiʼ jejeláas kúuchiloʼob yaan tu kaajil Nueva York. Ken kʼuchuk luneseʼ ku yaʼalaʼaltoʼon ka k-tsʼíibt le baʼaxoʼob t-iloʼ. Jach k-kaʼanal, tumen yaʼab k-xíimbal, baʼaleʼ le sukuʼun tsʼaʼab tumen u Najil Betel utiaʼal u biskoʼonoʼ ku beetiktoʼon kʼáatchiʼob utiaʼal k-kʼaʼajsik le baʼaxoʼob maas kʼaʼanaʼantak kun meyajtoʼon utiaʼal k-tsʼíibtik le baʼaxoʼob t-iloʼ. Junpʼéel sabadoeʼ t-xíimbaltaj le kaaj tuláakal le tardeoʼ. Binoʼon tiʼ junpʼéel kúuchil tuʼux eʼesaʼabtoʼon baʼax u jelaʼanil junpʼéel meteoro tiʼ junpʼéel meteorito. Tsʼoʼoleʼ bisaʼaboʼon tiʼ uláakʼ kúuchil tuʼux tsoʼol tiʼ toʼon bix jeʼel k-ilik u jelaʼanil juntúul caimán tiʼ juntúul cocodriloeʼ. Ka kʼuchoʼon Beteleʼ le sukuʼun bisoʼonoʼ tu kʼáatajtoʼon: «¿Kʼajaʼanteʼex wa baʼax u jelaʼanil junpʼéel meteoro tiʼ junpʼéel meteorito?». Tumen jach kaʼanaʼan Danièleeʼ tu núukaj: «Jaaj kʼajaʼanten, le meteoritooʼ maas nuuktak u kojoʼob».

Ka tsʼoʼok le xookoʼ túuxtaʼaboʼon tu Betelil Francia, teʼeloʼ múul meyajnajoʼon maas tiʼ cincuentitrés añosiʼ. Tu añoil 1976, tsʼaʼaben in beet u coordinadoril le Comité tiʼ Sucursaloʼ. Tsʼoʼoleʼ cada wa baʼax kʼiineʼ kin túuxtaʼal in xíimbalt le luʼumiloʼob yanoʼob África yéetel Oriente Medio, tuʼux prohibirtaʼan le kʼaʼaytajoʼ. Bey úuchik k-kʼuchul tu luʼumil Gabón, le tuʼux úuch le baʼax tin tsikbaltaj tu káajbaloʼ. U jaajileʼ yaan kʼiineʼ kin wuʼuyik maʼ tun páajtal in beetik le meyajoʼob ku tsʼaʼabaltenoʼ. Baʼaleʼ Danièleeʼ mantatsʼ tu yáanten utiaʼal in beetkoʼob.

Desde tu káajbaleʼ jatsʼuts t-ilil k-meyaj Betel. Táanil tiʼ k-bin tu xookil Galaadeʼ, Danièleeʼ tu kanaj inglés chéen ich cinco meses, ka maan kʼiineʼ meyajnaj utiaʼal u traducirtaʼal le publicacionoʼob ku jóoʼsik u kaajal Jéeobaoʼ. K-meyaj Betel bey xan k-múuchʼ meyaj yéetel le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ jach tu kiʼimakkúuntaj k-óol. Teen yéetel Danièleeʼ k-chʼaʼik kaʼach u metroil París utiaʼal k-bin k-tsʼáa xook. Yaʼab u téeneleʼ tsʼoʼok u yáakʼabtal kéen suunakoʼon, baʼaleʼ kiʼimak k-óol, tumen t-áantaj le máakoʼob u kʼaj óoltoʼob Jéeobaoʼ. Baʼaleʼ Danièleeʼ kʼojaʼanchaji, teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ maʼ páajchaj u jach meyajtik Jéeoba, jeʼex uts tu tʼaan u beetik kaʼachoʼ.

Tu añoil 1993, ilaʼab yaan cáncer de mama tiʼ. Jach muʼyajnaj yoʼolal le tratamientoʼob tsʼaʼabtiʼoʼ, operartaʼabi yéetel tsʼaʼab quimioterapiaʼob tiʼ. Ka máan quince añoseʼ tsaʼay uláakʼ cáncer tiʼ, baʼaleʼ maas yaj úuchik u tsʼáaiktiʼ. Letiʼeʼ jatsʼuts u yilik u meyaj bey traductoraeʼ, le oʼolal kéen u chan uʼuyuba maʼalobileʼ ku bin meyaj.

Danièleeʼ jach muʼyajnaj yoʼolal le canceroʼ, baʼaleʼ mix juntéen máan t-tuukul k-pʼatik Betel. U jaajileʼ maʼ chéen chʼaʼabil u kʼojaʼantal máak Beteliʼ, maases wa maʼ ojéelaʼan tumen u maasil bukaʼaj yajil le kʼojaʼanil yaantiʼoʼ (Pro. 14:13). Kex yaan cáncer tiʼ yéetel kex tsʼoʼok óoliʼ 80 años tiʼeʼ, Danièleeʼ mantatsʼ kiʼimak u yóol kaʼachi. Letiʼeʼ maʼ tuukulnaj chéen tiʼ baʼax ku yúuchultiʼiʼ, baʼaxeʼ mantatsʼ tu yilaj u yáantik u maasil. U yojel jach ku líikʼil u yóol máak kéen chʼenxikintaʼak tumen u maasil (Pro. 17:17). Letiʼeʼ maʼ tu taasuba bey jach u yojel tuláakal  baʼaleʼ. Baʼaxeʼ ku tuklikeʼ le baʼaxoʼob tu muʼyajtoʼ jeʼel u yáantik uláakʼ kiikoʼob utiaʼal u aktáantoʼob le canceroʼ.

Tsʼoʼoleʼ anchaj k-kʼexik jujunpʼéel baʼaloʼob ichil k-kuxtal. Ka pʼáat maʼ tu páajtal u meyaj Danièle, jeʼex suukileʼ letiʼeʼ tu beetaj tuláakal le ku páajtal utiaʼal maʼ u talamtalten in kanáantikoʼ. Yoʼolal leloʼ páajchaj in meyaj bey u coordinadoril le Comité tiʼ Sucursal tu yáamil treintisiete añosoʼ. Tu chúumuk kʼiineʼ ku yilik ka múul jaankoʼon t-cuarto yéetel ka jeʼelkoʼon junsúutuk (Pro. 18:22).

Danièleeʼ jach ku tsʼíiboltik ka seguernak u kuxtal. Le oʼolal ka tsaʼay cáncer tiʼ tu yóoxtéeneʼ jach lúub k-óol. Le quimioterapia yéetel le radioterapia tsʼaʼabtiʼoʼ tu beetaj u pʼáatal minaʼan u muukʼ. Pʼáat istikyaj u xíimbal. Tsʼoʼoleʼ talamchajtiʼ tak u kaxtik bix ken u yaʼalil wa baʼax, kex jach maʼalob bix u traducir kaʼachi. Kéen in wil beyoʼ jach ku yaatal in wóol.

Yaan kʼiineʼ k-uʼuyik bey maʼ tu páajtal k-aktáantik le baʼax ku yúuchultoʼonoʼ, baʼaleʼ maʼ t-xulaj k-orariʼ. K-ojel Jéeobaeʼ maʼ ken u chaʼa k-aktáantik junpʼéel baʼal maʼ tu páajtal k-muʼyajtik (1 Cor. 10:13). Mantatsʼ t-ilaj jach koʼoj u tojol le áantaj ku tsʼáaiktoʼon Jéeoba yéetel le Bibliaoʼ, le ku tsʼáaiktoʼon le doctoroʼob yanoʼob Beteloʼ bey xan le sukuʼunoʼoboʼ.

Mantatsʼ t-kʼáataj u yáantaj Jéeoba utiaʼal k-ilik baʼax tratamientoil ken k-kʼame. Baʼaleʼ kʼuch u súutukil bey minaʼan uláakʼ tratamiento utiaʼal u tsʼaʼakal Danièleeʼ, tumen káaj u tuʼubul u yiikʼ ken tsʼoʼokok u tsʼaʼabal quimioterapia tiʼ. Le doctor tsʼoʼok veintitrés años káajak u tsʼakikoʼ maʼ u yojel baʼaxten ku tuʼubul u yiikʼiʼ mix baʼax uláakʼ jeʼel u páajtal u beetkeʼ. T-uʼuyaj chéen t-juunal yaniloʼon. Baʼaleʼ ka tsʼoʼokeʼ t-kaxtaj uláakʼ juntúul doctor tu yaʼalaj jeʼel u atendertik Danièleeʼ. T-ileʼ Jéeoba áantoʼon utiaʼal maʼ k-sen chiʼichnaktal.

T-ilaj maʼ k-sen chiʼichnaktal yoʼolal baʼax kun úuchul tuláakʼ kʼiin. Jeʼex tu yaʼalil Jesuseʼ: «Cada kʼiineʼ yaan yéetel le chiʼichnakiloʼob ku taaskoʼ» (Mat. 6:34). Maʼ chʼíikoʼon chéen tiʼ baʼax ku yúuchultoʼoniʼ yéetel t-ilaj u kiʼimaktal k-óol mantatsʼ, leloʼ jach tu yáantoʼon. Jeʼex ka pʼáat maʼ tsʼaʼab quimioterapia tiʼ Danièle kaʼapʼéel meseʼ, joʼopʼ u cheʼejeʼ ka tu yaʼalaj: «Maas maʼalob in wuʼuyikinba bejlaʼeʼ» (Pro. 17:22). Tsʼoʼoleʼ kex táan u muʼyajeʼ uts tu tʼaan u kʼayik kʼaʼam le túumben kʼaayoʼoboʼ.

Le bix tu aktáantil Danièle le kʼojaʼaniloʼ jach tu yáanten xan. Ichil le cincuentisiete años tsʼokaʼan k-beeloʼ, mantatsʼ tu kanáanten. ¡Mix junpʼéel jeʼ tu kaʼansajten in tsaje! Le oʼolal ka kʼojaʼanchajeʼ anchaj in kanik in pʼoʼo k-nuʼukuloʼob, nookʼ bey xan in beet k-oʼoch. Tin paʼaj wa jaypʼéel vaso, baʼaleʼ kiʼimak in wóol, tumen tin wáantaj. *

Le baʼaxoʼob t-aktáantaj yoʼolal le kʼojaʼanil bey xan yoʼolal le chʼíijiloʼ yaʼab baʼax tu kaʼansajten. Tin kaneʼ kex yaʼab baʼal yaan u beet máakeʼ unaj u jóoʼsik tiempo utiaʼal u máansik yéetel núup. Kʼaʼabéet k-máansik tiempo yéetel le máaxoʼob k-yaabiltmaj teʼ kʼiinoʼob toj k-óoloʼ (Ecl. 9:9). Tsʼoʼoleʼ wa k-sen chiʼichnaktal yoʼolal le baʼaxoʼob aktáantikoʼ jeʼel u xuʼulul k-kʼamik yéetel kiʼimak óolal le baʼaxoʼob ku tsʼáaik Jéeobaoʼ (Pro. 15:15).

Kéen tuukulnaken tiʼ le bukaʼaj tiempo t-máansaj yéetel Danièle le táan k-xupikba k-meyajt Diosoʼ, kin tsʼáaik cuentaeʼ Jéeobaeʼ jach tu bendecirtoʼon maas tiʼ le bukaʼaj kin páaʼtik kaʼachoʼ. Jeʼex tu yaʼalil le máax tsʼíibt le Salmo 116, kin wilkeʼ Jéeobaeʼ jach tsʼoʼok u yeʼesikten u yutsil (Sal. 116:7).