1, 2. ¿Baʼaxten unaj a chʼaʼik en cuentail baʼaxoʼob ku yaʼalik Jéeoba kéen a chʼaʼtukult baʼax ken a beet ichil a kuxtal? (Ilawil le fotoʼob yaan tu káajbal le xookaʼ.)

WA TÁANKELMECHEʼ, maʼ xaaneʼ tsʼoʼok u sen aʼalaʼaltech baʼax unaj a beetik yéetel a kuxtal. Maʼ xaaneʼ a maestroʼob, le máaxoʼob aʼaliktech baʼax meyajil unaj a beetik wa uláakʼ máakoʼobeʼ tsʼoʼok u yaʼalikoʼobtech unaj u kaʼantal a xook utiaʼal a náajaltik yaʼab taakʼin. Baʼaleʼ Jéeobaeʼ yaanal baʼal ku yaʼaliktech ka a beete. Letiʼeʼ maʼ kʼaas u yilik ka xooknakech utiaʼal a kaxtik a kuxtaliʼ (Col. 3:23). Baʼaleʼ kéen a chʼaʼtukult baʼax unaj a beetik ichil a kuxtaleʼ, ku yaʼaliktech unaj a nuʼuktik a kuxtal yéetel baʼax ku yaʼalik. Lelaʼ yaan u yáantkech a wil baʼax u kʼáat ka a beet teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ (Mat. 24:14).

² Kʼaʼajaktecheʼ Jéeobaeʼ u yojel baʼax kun úuchul tiʼ le yóokʼol kaab maʼ kun xáantaloʼ yéetel u yojel chéen junpʼíit tiempo pʼaatal tiʼ (Isa. 46:10; Mat. 24:3, 36). Tsʼoʼoleʼ letiʼeʼ jach u kʼaj óoloʼon tubeel. U yojel baʼaxoʼob jeʼel u taasiktoʼon kiʼimak óolaleʼ yéetel baʼaxoʼob jeʼel u beetik u yaatal k-óol yéetel k-uʼuyik  minaʼan u biilal k-kuxtaleʼ. Le oʼolaleʼ, kex yaan kʼiin bey maʼalob le baʼax ku yaʼaliktech u maasileʼ, wa maʼ u chʼaʼamoʼob en cuentail le Bibliaoʼ, maʼ maʼalob baʼax ku yaʼalikoʼobiʼ (Pro. 19:21).

3, 4. ¿Baʼax úuch tiʼ Adán, Eva yéetel tiʼ u paalaloʼob úuchik u beetkoʼob baʼax aʼalaʼabtiʼob tumen Satanás?

³ U jaajileʼ desde úuch joʼopʼok u yaʼalaʼal tiʼ máak ka u beet baʼax maʼ maʼalobiʼ. Le yáax máax aʼal tiʼ wíinik ka u beet baʼax maʼ maʼaloboʼ Satanás. Letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ Evaeʼ wa letiʼ yéetel u yíicham ku beetkoʼob chéen le baʼax ku tuklikoʼob maʼalobeʼ maas jeʼel u yantal kiʼimak óolal tiʼobeʼ (Gén. 3:1-6). U jaajileʼ Satanaseʼ chéen u yutsil ku kaxtik le ka tu yaʼalajtiʼob leloʼ. U kʼáat ka adorartaʼak yéetel ka uʼuyaʼak u tʼaan letiʼ tumen Adán yéetel Eva bey xan u paalaloʼob, beyoʼ ku xuʼulul u adorartikoʼob Jéeoba. Baʼaleʼ ¿yaan wa baʼax tu beetaj tu yoʼolaloʼob? Minaʼan. Baʼaleʼ Jéeobaeʼ tu tsʼoʼoksaj u beeloʼob, tu tsʼáaj le jatsʼuts jardín utiaʼal u kuxtaloʼoboʼ yéetel tu beetoʼob utiaʼal ka béeyak u kuxtaloʼob utiaʼal minaʼan u xuul.

⁴ Baʼaleʼ Adán yéetel Evaeʼ maʼ tu yuʼuboʼob u tʼaan Diosiʼ, le oʼolal xuʼul u biskubaʼob tu yéetel. Jeʼex a wojliloʼ bin kʼaasil tiʼob yoʼolal baʼax tu beetoʼob. Káaj u chʼíijloʼob yéetel tu tsʼookeʼ kíimoʼob, jeʼex u yúuchul tiʼ junpʼéel lool ku bin u tijil desde kéen tʼoʼokokeʼ. U paalaloʼobeʼ muʼyajnajoʼob xan yoʼolal le kʼebanoʼ (Rom. 5:12). Kex beyoʼ, u maas yaʼabil máakeʼ maʼatech u beetik baʼax ku yaʼalik Dios. U kʼáat u beetoʼob chéen baʼax uts tu tʼaanoʼob (Efe. 2:1-3). Baʼaleʼ le baʼaxoʼob ku muʼyajtikoʼoboʼ ku yeʼesikeʼ «tu táan Yuumtsileʼ minaʼan ojéelajil», u kʼáat u yaʼaleʼ chéen baʼaxoʼob ku yaʼalik Jéeoba unaj u beetaʼal (Pro. 21:30).

5. 1) ¿Baʼax jach u yojel Jéeoba? 2) ¿Bix k-ilik u béeytal le baʼax tu tukultoʼ?

⁵ Chéen baʼaleʼ Jéeobaeʼ u yojel yaan u taaktal u kʼaj óotaʼal yéetel u adorartaʼal tumen yaʼab máakoʼob, tak le táankelem paalaloʼoboʼ (Sal. 103:17, 18; 110:3). Letiʼeʼ jach u yaabiltmaj tuláakal máak. Techeʼ ¿ka adorartik wa xan Jéeoba? Wa beyoʼ jach ka kiʼikiʼ óoltik le baʼaloʼob maʼalobtak ku tsʼáaik Jéeobaoʼ yéetel jach kiʼimak a wóol (xok Salmo 103:5; Pro. 10:22). Ichil le baʼaxoʼob ku tsʼáaik Jéeobaoʼ táakaʼan le kaʼansaj ku keʼetel yéetel janaloʼ, maʼalob amigoʼob, a chʼaʼtuklik a beetik baʼaloʼob ku taasiktech kiʼimak óolal yéetel ku tsʼáaiktech jáalkʼabil.

6. ¿Baʼaxten unaj a wilik a kʼaj óoltik le Máax beetmilechoʼ, yéetel bix u yáantkech ka a beete?

⁶ Le baʼalcheʼoboʼ maʼatech u taaktal u kʼaj óoltikoʼob le Máax beetmiloʼoboʼ, baʼaleʼ toʼoneʼ k-ilik u kʼaʼabéetil k-beetik (Mat. 4:4). Kéen k-beet baʼax ku yaʼalikeʼ k-eʼesik naʼatil, ojéelajil yéetel kiʼimak óolal. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Kiʼimak u yóol le máaxoʼob wiʼijoʼob tiʼ tuláakal le baʼaxoʼob ku tsʼáaik Diosoʼ» (Mat. 5:3). Jéeobaeʼ ku yáantkech a kʼaj óolt yéetel le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ bey xan yéetel le baʼaxoʼob ku kaʼansik le «palitsil chúukaʼan u yóol yéetel yaan u naʼat[oʼ]» (Mat. 24:45; Isa. 65:13, 14).

7. ¿Baʼax utsil jeʼel u taasiktech le kaʼansajoʼob ku tsʼáaik Jéeobaoʼ?

⁷ Le kaʼansaj ku tsʼáaik Jéeobaoʼ ku yáantkech utiaʼal ka yanaktech naʼat yéetel ojéelajil, leloʼobaʼ yaan u kanáantkechoʼob (xok Proverbios 2:10-14). Yaan u yáantkech a kʼaj óolt le tuusoʼob jeʼex le u yaʼalaʼal minaʼan Diosoʼ, wa utiaʼal u yantaltech kiʼimak óolaleʼ kʼaʼabéet u yantaltech yaʼab taakʼin yéetel uláakʼ baʼaloʼob koʼojtak. Tsʼoʼoleʼ yaan u yáantkech utiaʼal maʼ a  tsʼíiboltik baʼaloʼob kʼaastak yéetel utiaʼal maʼ a lúubul tiʼ vicioʼob jeʼel u beetkoʼob a muʼyajeʼ. Le oʼolaleʼ, beet tuláakal le ku páajtal utiaʼal u yantaltech le naʼat ku taal tiʼ Diosoʼ bey xan le ojéelajiloʼ. Beyoʼ yaan a wilkeʼ Jéeobaeʼ u yaabiltmech yéetel u kʼáat ka xiʼiktech utsil (Sal. 34:8; Isa. 48:17, 18).

8. ¿Baʼax utsil jeʼel u taasiktech a natsʼkaba yiknal Dios desde bejlaʼeʼ?

⁸ Maʼ kun xáantaleʼ yaan u xuʼulsaʼal tiʼ u kʼasaʼan yóokʼol kaab Satanás, teʼ kʼiin jeʼeloʼ chéen Jéeoba kun áantkoʼon. Maʼ xaaneʼ yaan u kʼuchul u kʼiinileʼ maʼ tun antal baʼal k-jaante, lelaʼ yaan u tsʼáaik tuʼux k-eʼesik wa k-creertik yaan u tsʼáaiktoʼon Jéeoba baʼax kʼaʼabéettoʼon (Hab. 3:2, 12-19). Le oʼolal desde bejlaʼa unaj a wilik a natsʼkaba yiknal Jéeoba yéetel a kʼubik a wóol tiʼ letiʼ (2 Ped. 2:9). Beyoʼ kex jeʼel baʼaxak ka úuchkeʼ, yaan a wuʼuyikaba jeʼex Davideʼ, juntéenjeakeʼ tu yaʼalaj: «Mantatsʼ kʼajaʼan tiʼ teen Yuumtsil; tu yoʼolal tiʼ yaan tin x-noʼoj kʼabeʼ, mix baʼal bíin u beet in lúubul» (Sal. 16:8).

9. 1) Jeʼex u yaʼalik Juan 6:44, ¿baʼax ku beetik Jéeoba? 2) ¿Baʼaxten jatsʼuts u kʼaj óoltaʼal uláakʼ máax meyajtik Jéeoba?

⁹ Kéen a kʼaj óolt juntúul máax maʼ j-Jaajkunajeʼ, ¿máasaʼ maʼ yaʼab baʼax a wojel tu yoʼolaliʼ? Maʼ xaaneʼ a wojel bix u kʼaabaʼ, bix u táan u yich yéetel uláakʼ wa baʼax. Baʼaleʼ maʼ bey u yúuchul kéen a kʼaj óolt juntúul sukuʼuniʼ. Tumen a wojel u yaabiltmaj Jéeoba yéetel yaan baʼax maʼalob ilaʼab tiʼ tumen Dios, le oʼolal tu chaʼaj u yokol ichil u kaajal (xok Juan 6:44). Kex tiʼ uláakʼ luʼumil u taal, yaanal bix líiʼsaʼanil yéetel yaanal u chʼiʼibaleʼ, yaʼab baʼax a wojel tiʼ letiʼ, letiʼ xaneʼ yaʼab baʼax u yojel ta woʼolal.

10, 11. ¿Baʼaxten le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ ku tʼankoʼob junpʼéel «idioma» limpio, yéetel baʼax utsil ku taasik?

¹⁰ Tu séebaʼanileʼ ka tsʼáaik cuentaeʼ ku tʼanik le «idioma» ka tʼankoʼ: «junpʼéel idioma jach limpio» (Sof. 3:9, TNM). U kʼáat u yaʼaleʼ junpʼéeliliʼ baʼax ka creertik tu yéetel yoʼolal Dios, ka biskeʼex junpʼéel toj kuxtal yéetel junpʼéeliliʼ baʼax ka páaʼtikeʼex u beetik  Dios tu yoʼolal wíinik. Lelaʼ letiʼe baʼax maas kʼaʼanaʼan u yojéeltik máak tiʼ uláakʼ máakoʼ, tumen ku beetik k-confiar tiʼ letiʼ yéetel ku yáantaj utiaʼal u biskubaʼob tubeel.

¹¹ Bey túunoʼ, tumen táan a meyajtik Jéeobaeʼ, jeʼel u páajtal a waʼalikeʼ yaantech u maas maʼalobil amigoʼob. Yaan a amigoʼob tiʼ tuláakal yóokʼol kaab, kex maʼ a kʼaj óoloʼobiʼ. ¿Máasaʼ lelaʼ maʼ tu páajtal u yaʼalik juntúul máax maʼatech u meyajtik Dios?

12. ¿Baʼax jeʼel a chʼaʼtuklik a beetik utiaʼal a maas meyajtik Dioseʼ?

¹² (Xok Eclesiastés 11:9-12:1.) ¿Táan wa a wilik a maas tsʼáaik a wóol a meyajt Dios? Maʼ xaaneʼ táan a wilik a xokik le Biblia sáamsamaloʼ wa a maas líiʼskaba utiaʼal a táakpajal teʼ muchʼtáambaloʼob yéetel teʼ kʼaʼaytajoʼ. Wa táan a beetkeʼ, ¿bix a wuʼuyikaba kéen a wil le utsiloʼob ku taasiktechoʼ yéetel kéen aʼalaʼaktech tumen u maasil maʼalob baʼax ka beetik? Leloʼ jach ku beetik wal u kiʼimaktal a wóoleʼ. Ka wuʼuyikaba beyoʼ, tumen maʼ táan a kaxtik chéen a wutsiliʼ, baʼaxeʼ táan a beetik baʼax uts tu tʼaan Dios, jeʼex tu beetil Jesuseʼ (Sal. 40:8; Pro. 27:11).

13. ¿Baʼaxten maas maʼalob u meyajtaʼal Dios ke u chʼíikil máak u kaxt chéen le baʼaloʼob ku tsʼáaik le yóokʼol kaabaʼ?

¹³ Wa ka wilik a maas tsʼáaik a wóol a meyajt Dioseʼ, yaan u kiʼimaktal a wóol yéetel yaan u yantal u biilal a kuxtal. Apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj: «Jeetsʼel pʼáateneʼex, maʼ u péek a wóoleʼex, mantatsʼ yanak yaʼab baʼal a beeteʼex tiʼ u meeyjil Yuumtsil, tumen a wojleʼexeʼ maʼ chéen kunel le baʼaxoʼob ka beetkeʼex ikil a meyajtikeʼex Yuumtsiloʼ» (1 Cor. 15:58). Le máaxoʼob ku chʼíikloʼob u kaxtoʼob chéen le ayikʼaliloʼob yéetel ka kʼaj óoltaʼakoʼoboʼ maʼ kiʼimak u yóoloʼobiʼ (Luc. 9:25). Rey Salomoneʼ tu tsʼáaj cuenta jaaj lelaʼ, koʼoneʼex ilik baʼaxoʼob tu beetaj (Rom. 15:4).

14. ¿Baʼax ka kanik tiʼ le baʼax tu beetaj Salomonoʼ?

¹⁴ Salomoneʼ jach ayikʼalchaji yéetel anchaj yaʼab páajtalil tiʼ, le oʼolal tu yilaj u kiʼimakkúuntik u yóol yéetel tuláakal baʼal (Ecl. 2:1-10). Tu beetaj najoʼob, jardinoʼob, parqueʼob yéetel tuláakal le baʼax tu tsʼíibolteʼ. ¿Kiʼimakchaj wa túun u yóol? Ka tsʼoʼok u tuukul tiʼ tuláakal le baʼaxoʼob tu beetoʼ, tu yaʼaleʼ chéen kunel yéetel mix baʼal u biilal tuláakal baʼax tu beetaj (Ecl. 2:11). ¿Yaan wa a kaanbal tiʼ le baʼax úuchtiʼoʼ?

15. ¿Baʼaxten jach unaj u yantal a fe, yéetel baʼax utsil jeʼel u taasiktech, jeʼex u yaʼalik Salmo 32:8?

¹⁵ Yaan máakeʼ ku kaanbal tiʼ le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak ku beetkoʼ bey xan kéen muʼyajnak yoʼolal baʼax ku beetik. Jéeobaeʼ maʼ u kʼáat ka úuchuktech beyoʼ. U kʼáat ka a wuʼuy u tʼaan. Baʼaleʼ kʼaʼabéet a weʼesik fe, wa ka beetkeʼ mix juntéen kun yaatal a wóol yoʼolal baʼax ken a chʼaʼtukult a beetik yoʼolal a fe. Tsʼoʼoleʼ Jéeobaeʼ mix bikʼin ken u tuʼubs le yaabilaj ta weʼesaj yoʼolal u kʼaabaʼoʼ (Heb. 6:10). Le oʼolaleʼ beet tuláakal le ku páajtal utiaʼal a muʼukʼaʼankúuntik a fe. Beyoʼ yaan a wilkeʼ tuláakal le baʼaxoʼob ku yaʼalik Jéeoba ka a beetoʼ utiaʼal a wutsil (xok Salmo 32:8).

16. ¿Baʼaxten unaj u meyajtoʼon tubeel le jáalkʼabil yaantoʼonoʼ?

¹⁶ Pabloeʼ tu yaʼalaj: «Tuʼux yaan u kiliʼich muukʼ Jéeobaeʼ yaan jáalkʼabiliʼ» (2 Cor. 3:17). Bey túunoʼ, Jéeobaeʼ uts tu tʼaan le jáalkʼabiloʼ, le oʼolal tu tsʼáajtoʼon u páajtalil k-tsʼíiboltik ka yanaktoʼon. Baʼaleʼ letiʼeʼ u kʼáat ka meyajnaktech tubeel, beyoʼ yaan u bintech utsil. Maʼ xaaneʼ a kʼaj óol uláakʼ táankelem paalaloʼob ku chaʼantikoʼob pornografía, ku núupchitaloʼob kex maʼ tsʼokaʼan  u beeloʼobiʼ, ku náaysik u yóoloʼob yéetel baʼaxoʼob sajbeʼentsil, ku drogarkubaʼob wa ku káaltaloʼob. Maʼ xaaneʼ ku kiʼimakkúuntik u yóoloʼob junsúutuk. Baʼaleʼ ku bin kʼaasil tiʼob, tumen ku suut vicioil tiʼob baʼax ku beetkoʼob, ku kʼojaʼantaloʼob wa ku kíimloʼob (Gal. 6:7, 8). Ku tuklikoʼob jáalkʼaboʼob, baʼaleʼ chéen táan u tuskubaʼob (Tito 3:3).

17, 18. 1) ¿Baʼaxten k-beetik baʼax ku yaʼalik Jéeobaeʼ ku tsʼáaiktoʼon jáalkʼabil? 2) ¿Baʼax u jelaʼanil le jáalkʼabil yaan kaʼach tiʼ Adán yéetel Eva tiʼ le yaan tiʼ le máakoʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ?

¹⁷ Baʼaleʼ u beetaʼal baʼax ku yaʼalik Jéeobaeʼ ku taasiktoʼon utsiloʼob. Ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-kʼojaʼantal yéetel ku tsʼáaiktoʼon jáalkʼabil (Sal. 19:7-11). Tsʼoʼoleʼ kéen meyajnaktech tubeel le jáalkʼabil ku tsʼáaik Jéeobaoʼ, ka weʼesiktiʼ bey xan tiʼ a taataʼob jeʼel u béeytal u tsʼaʼabaltech u maasil jáalkʼabileʼ. Dioseʼ u tukultmaj u tsʼáaik tuláakal jáalkʼabil tiʼ le máaxoʼob meyajtikoʼ, teʼ Bibliaoʼ ku yaʼalaʼaltiʼ «u kiʼichkelem jáalkʼabtajil u paalal Dios» (Rom. 8:21).

¹⁸ Lelaʼ letiʼe jáalkʼabil yaan kaʼach tiʼ Adán yéetel Evaoʼ. ¿Jaypʼéel baʼaxoʼob prohibirtaʼab tiʼob tumen Dios tu jardinil Edén? Chéen junpʼéel: maʼ u jaantkoʼob u yich junkúul cheʼ (Gén. 2:9, 17). ¿Jach wa talam u beetaʼal le baʼax tu yaʼalajtiʼoboʼ? Maʼatech. Le baʼax tu yaʼaloʼ maʼ jeʼex le bukaʼaj leyoʼob ku tsʼáaik wíinik utiaʼal ka beetaʼak tumen u maasiloʼ.

19. ¿Bix u kaʼanskoʼon Jéeoba yéetel Jesús utiaʼal ka yanaktoʼon jáalkʼabil?

¹⁹ U naʼat Jéeobaeʼ chíikaʼan u yilaʼal tiʼ bix u tratartikoʼon. Maʼatech u tsʼáaik yaʼab leyoʼob, baʼaxeʼ ku kaʼanskoʼon yéetel chúukaʼan óolal utiaʼal k-nuʼuktikba yéetel u leyil le yaabilajoʼ. U kʼáat ka kuxlakoʼon jeʼex u nuʼuktik le Bibliaoʼ yéetel ka k-pʼekt le baʼax kʼaasoʼ (Rom. 12:9). Lelaʼ bey u yeʼesik le baʼaxoʼob tu yaʼalaj Jesús tu Kaʼansajil le Puʼukoʼ, letiʼeʼ tʼaanaj tiʼ le baʼaloʼob jeʼel u beetik u kʼebantal máakoʼ (Mat. 5:27, 28). Bejlaʼeʼ letiʼ u Reyil u Reino Dios, le oʼolal yaan u seguer u kaʼanskoʼon teʼ túumben luʼum utiaʼal k-ilik le baʼax kʼaas yéetel uts jeʼex u yilik letiʼoʼ (Heb. 1:9). Tsʼoʼoleʼ yaan u luʼsik le kʼeban t-wíinklil yéetel t-tuukuloʼ. Chéen máans ta tuukul, maʼ kun taaktal a beetik baʼax kʼaas mix kan muʼyaj yoʼolal le kʼebanoʼ. Yaan u yantaltech le «kiʼichkelem jáalkʼabtajil» u yaʼalmaj Jéeoba u tsʼáaikoʼ.

20. 1) ¿Bix u meyaj tiʼ Jéeoba le jáalkʼabil yaantiʼoʼ? 2) ¿Baʼax utsil ku taasiktoʼon k-beetik jeʼex u beetkoʼ?

²⁰ U jaajileʼ mix bikʼin kun antaltoʼon tuláakal jáalkʼabil, tumen mantatsʼ ken k-nuʼuktba yoʼolal k-yaabilaj tiʼ Dios bey xan tiʼ k-éet máakil. Jéeobaeʼ chéen táan u yaʼaliktoʼon ka k-eʼes yaabilaj jeʼex u beetkoʼ. Kex yaan tuláakal jáalkʼabil tiʼeʼ ku tratartikoʼon yéetel yaabilaj (1 Juan 4:7, 8). Le oʼolal k-aʼalikeʼ chéen jeʼel u yantaltoʼon jáalkʼabil wa k-beetik jeʼex Dioseʼ.

21. 1) ¿Baʼax tu yaʼalaj David tiʼ Jéeoba? 2) ¿Baʼax ken k-il teʼ tuláakʼ xookoʼ?

²¹ ¿Koʼoj wa a wilik tuláakal le baʼaxoʼob ku tsʼáaiktech Jéeobaoʼ? Teʼ xookaʼ tsʼoʼok k-tʼaan tiʼ le kaʼansajoʼob ku keʼetel yéetel janal ku tsʼáaik Jéeobaoʼ, tiʼ le maʼalob amigoʼoboʼ, tiʼ le baʼaxoʼob maʼalobtak unaj u beetik máakoʼ yéetel tiʼ le jáalkʼabil ken u tsʼáatoʼon Diosoʼ (Sal. 103:5). Maʼ xaaneʼ ka wuʼuyikaba jeʼex David le ka tu yaʼalaj tiʼ Jéeoba le tʼaanoʼobaʼ: «Yaan a weʼesik tiʼ teen u bejil le kuxtaloʼ. Yaan nojoch kiʼimak óolal ta táan; yaan x-maʼ xuʼulul utsil kuxtal ta wiknal» (Sal. 16:11). Teʼ tuláakʼ xookoʼ yaan k-ilik uláakʼ jatsʼuts baʼaloʼob ku kaʼansik le Salmo 16. Lelaʼ yaan u yáantkech utiaʼal ka a wil bix jeʼel u yantaltech kiʼimak óolal ichil a kuxtaleʼ.